Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 września 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 1 września 2017 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. S.

przeciwko (...) Bankowi (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Częstochowie

z dnia 20 grudnia 2016 r., sygn. akt I C 13/16

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od powoda na rzecz pozwanego 1 000 (tysiąc) złotych z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt I ACa 291/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 20 grudnia 2016 r. Sąd Okręgowy w Częstochowie oddalił powództwo, którym powód, po sprecyzowaniu żądania, dochodził zapłaty przez pozwanego 294 902,73 zł z tytułu odszkodowania, zasądził od powoda na rzecz pozwanego 7 217 zł z tytułu kosztów procesu i przyznał pełnomocnikowi powoda wynagrodzenie za udzieloną mu pomoc prawną. Ustalił Sąd, że na wniosek pozwanego wszczęta została w 2012 r. egzekucja z nieruchomości powoda w celu ścignięcia należności głównej w kwocie 10 084,00 zł i odsetek, podstawę egzekucji stanowił zaopatrzony w klauzulę wykonalności bankowy tytuł egzekucyjny. Postanowieniem z 10 lipca 2013 r. komornik umorzył postępowanie egzekucyjne wobec bezskutecznej licytacji nieruchomości i nieprzejęcia jej przez wierzyciela. Wyrokiem z 21 stycznia 2016 r. Sąd Rejonowy w Częstochowie oddalił powództwo opozycyjne powoda stwierdzając, że nie wykazał on wygaśnięcia swojego zobowiązania z umowy kredytowej; wskazał w tej sprawie Sąd, że przedstawione dokumenty potwierdziły, że powód nie dokonywał wpłat wystarczających na pokrycie wymagalnych rat kredytu, spłaty tychże odbywały się z wykorzystaniem rachunku, na którym zwykle saldo było ujemne, w rezultacie wszelkie wpłaty dokonywane przez powoda na ten rachunek musiały w pierwszej kolejności służyć pokryciu zadłużenia powstałego na rachunku i występował brak dostatecznych środków na spłatę kredytu. Apelacja powoda od wyroku oddalającego żądanie pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w Częstochowie z 14 czerwca 2016 r. Sąd wskazał, że podstawę prawną roszczenia powoda stanowił art. 415 k.c. Odszkodowania domagał się powód wobec utraty możliwości zarobkowania, wywołanej zajęciem konta bankowego, pobraniem z niego 1 000 zł, brakiem wypłacenia premii gwarancyjnej z tytułu rozliczenia książeczki mieszkaniowej, prowadzeniem postępowania egzekucyjnego, brakiem wypłacenia wkładu mieszkaniowego po waloryzacji, a także wobec utraty możliwości realizacji zobowiązań przedsiębiorstwa i złamania tajemnicy bankowej. Powód, w ocenie Sądu, nie wykazał przesłanek odpowiedzialności strony pozwanej. Nie udowodnił, że jego zobowiązanie z tytułu łączącej strony umowy kredytu hipotecznego wygasło lub nie mogło być egzekwowane. Z tej też przyczyny oddaleniu uległo jego powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. Nie wykazał powód, w jaki sposób zachowanie pracowników pozwanego banku miało się przyczynić do powstania szkody. Będąc wezwanym w celu przesłuchania w charakterze strony na okoliczności poodnoszone w treści pozwu nie stawił się na rozprawę. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że czynności podejmowane przez pozwanego były zgodne z prawem. Dochodząc zwrotu swojej wierzytelności korzystał pozwany z uprawnień przewidzianych przepisami prawa. Podobnie wszystkie decyzje i czynności komornika egzekwującego należność pozwanego znajdowały umocowanie w przepisach prawa. Brak przesłanki bezprawności w zachowaniu pozwanego i czynnościach komornika wyłącza odpowiedzialność odszkodowawczą. Poza tym, nie wykazał powód związku przyczynowego między zdarzeniem ( zachowaniem pozwanego zmierzającym do zaspokojenia wierzytelności ), a zaprzestaniem prowadzenia działalności gospodarczej. O kosztach procesu orzekł Sąd w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Według norm przepisanych przyznał wynagrodzenie pełnomocnikowi powoda za udzieloną mu z urzędu pomoc prawną.

W apelacji powód zarzucił naruszenie art. 6 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że nie wykazał on zasadności podnoszonych przez siebie zarzutów, mimo wykazania, że pozwany prowadził egzekucję z rachunku bankowego powoda służącego do obsługi zobowiązań z działalności gospodarczej, a powód uiszczał pozwanemu dobrowolnie środki z tytułu spłaty kredytu, naruszenie prawa procesowego – art. 217 § 2 w związku z art. 227 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku dowodowego o zobowiązanie pozwanego do udzielenia informacji o wysokości zgromadzonego wkładu na mieszkanie na książeczce powoda i informacji o wysokości i wypłacie premii gwarancyjnej mimo, iż okoliczność jaka miała być udowodniona była istotna dla rozstrzygnięcia sprawy, a nie ma możliwości ustalenia wskazanej okoliczności za pomocą innych dowodów, sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zgromadzonych dowodów polegającą na uznaniu, iż powód nie wykazał, w jaki sposób zachowanie pracowników pozwanego miało przyczynić się do powstania szkody w sytuacji, gdy dowodem w sprawie jest korespondencja powoda z pracownikami banku wskazująca na fakt, iż powód dokonuje wpłat na spłatę kredytu w wysokości przekraczającej należności poszczególnych rat. W oparciu o te zarzuty skarżący domagał się zmiany wyroku poprzez uwzględnienie powództwa, zasądzenia kosztów zastępstwa prawnego lub uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania w pierwszej instancji.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Nie zachodzi zarzucana przez skarżącego sprzeczność ustaleń sądu z treścią zgromadzonych dowodów. Dowodu na bezprawność działań pracowników pozwanego banku nie stanowi powołana w apelacji korespondencja. Opisuje w niej powód przebieg zdarzeń utrzymując, że nie miał zaległości w spłacie kredytu. Na takim stanowisku oparł powód żądanie pozwu. Było to stanowisko weryfikowane w procesie wobec sporu stron w tym zakresie. Podstawę odmiennych od twierdzeń powoda ustaleń Sądu Okręgowego stanowiła dokumentacja akt sprawy, w której powód dochodził pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności. Jak zatem ustalił Sąd Okręgowy, wyrokiem z 21 stycznia 2016 r. powództwo opozycyjne powoda zostało oddalone po stwierdzeniu w oparciu o przedstawione dokumenty, że powód nie dokonywał wpłat wystarczających na pokrycie wymagalnych rat kredytu, spłaty tychże odbywały się z wykorzystaniem rachunku, na którym zwykle saldo było ujemne, w rezultacie wszelkie wpłaty dokonywane przez powoda na ten rachunek musiały w pierwszej kolejności służyć pokryciu zadłużenia powstałego na rachunku i występował brak dostatecznych środków na spłatę kredytu, co rodziło zadłużenie z tytułu umowy o kredyt. Wbrew twierdzeniom powoda, zawartym w piśmie stanowiącym załącznik do protokołu rozprawy apelacyjnej, wyrok zapadły w sprawie o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności jest prawomocny, gdyż orzeczeniem z 14 czerwca 2016 r. Sąd Okręgowy w Częstochowie oddalił apelację powoda.

Oddalenie powództwa opozycyjnego świadczy o niezasadności twierdzeń powoda co do wygaśnięcia jego zobowiązań z umowy kredytowej i bezpodstawnego prowadzenia egzekucji. Oznacza tym samym, iż niesłusznie zarzuca powód bezprawność działań pracowników pozwanego banku.

Zebrany w sprawie materiał procesowy nie dowiódł bezprawności działań strony pozwanej, czyli istnienia podstawowej przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu czynu niedozwolonego, uregulowanej w art. 415 k.c.

Ciężar wykazania przesłanek odpowiedzialności pozwanego obciążał powoda. Stwierdzając, że powód obowiązkowi temu nie sprostał Sąd Okręgowy, wbrew zarzutowi apelacji, nie naruszył art. 6 k.c.

Oceny trafności wydanego przez Sąd pierwszej instancji rozstrzygnięcia dokonać należało przy uwzględnieniu materiału dowodowego, jaki zgromadził ten Sąd.

Powód nie stawił się na posiedzenie rozprawy, na której miał być przeprowadzony dowód z jego przesłuchania. Wprawdzie pełnomocnik powoda starał się usprawiedliwić nieobecność powoda wyjazdem w celach zawodowych ale ostatecznie pozostawił decyzję co do przeprowadzenia dowodu uznaniu Sądu, nie domagał się odroczenia rozprawy, a wobec pominięcia w myśl postanowienia Sądu dowodu z przesłuchania powoda nie zgłosił żadnych zastrzeżeń.

Zastrzeżeń nie zgłosił również pełnomocnik powoda na posiedzeniu rozprawy, na którym nie uwzględnił Sąd wniosku o zobowiązanie pozwanego do udzielenia informacji o wysokości zgromadzonego wkładu na książeczce mieszkaniowej powoda oraz o wypłacie premii gwarancyjnej.

Zasada lojalności procesowej wymaga od strony zwracania na bieżąco uwagi sądu na wszelkie uchybienia przepisom postępowania w celu ich niezwłocznego wyeliminowania. Niezłożenie zastrzeżenia wyklucza, stosownie do art. 162 k.p.c., możliwość późniejszego powoływania się w dalszym toku postępowania, a więc m. in. w środkach zaskarżenia lub środkach odwoławczych na powstałe uchybienia procesowe, z wyjątkiem uchybień, które sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu albo w wypadku uprawdopodobnienia, że strona nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy. Za nieskuteczny uznać więc należało zgłoszony w apelacji zarzut naruszenia art. 217 w związku z art. 227 k.p.c. przez oddalenie wniosku o zobowiązanie pozwanego do udzielenia informacji oraz zgłoszony w piśmie stanowiącym załącznik do protokołu rozprawy apelacyjnej zarzut niesłusznego pominięcia dowodu z przesłuchania powoda.

W pozwie wyszczególnione zostały kwoty składające się na sumę żądanego odszkodowania, aczkolwiek bez wyjaśnienia w jaki sposób określił powód np. rozmiar szkody z tytułu „doprowadzenia do zlikwidowania 30-letniej firmy” , „złamania tajemnicy bankowej”. Podstawa faktyczna powództwa została sprecyzowana przez powoda w toku procesu przez wskazanie, że odszkodowania dochodzi on z tytułu utraty możliwości zarobkowania.

Nie wykazał powód ani bezprawności w działaniach strony pozwanej, ani faktu poniesienia i wysokości szkody, jak również istnienia adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy windykacją kwot 2 076 zł w 2010 r. i 10 217 zł w 2011 r., „niedopłatą w 2004 r. premii gwarancyjnej”, potrąceniem z konta 2 x 500 zł, niewypłaconych z bankomatów, „różnicą w cenie wpłaconego wkładu za M-5 w 1979 r.”, a zaprzestaniem prowadzenia przez niego przedsiębiorstwa.

W rezultacie niestwierdzenia istnienia przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanego, na których oparta została regulacja art. 415 k.c., zasadnie Sąd Okręgowy powództwo oddalił.

Z tych przyczyn orzec należało jak w sentencji wyroku na podstawie art. 385 k.p.c. Z uwagi na trudną sytuację życiową i materialną powoda, wysokość kosztów nałożonych na niego w pierwszej instancji, uznać należało, że zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony, przemawiający w myśl art. 102 k.p.c. za obciążaniem go tylko częścią kosztów zastępstwa prawnego strony pozwanej w postępowaniu odwoławczym. Nie orzekł Sąd Apelacyjny o kosztach pomocy prawnej udzielonej powodowi w drugiej instancji przez pełnomocnika ustanowionego z urzędu wobec oddalenia apelacji i braku wniosku o przyznanie tych kosztów ze środków Skarbu Państwa.

SSO Tomasz Tatarczyk SSA Małgorzata Wołczańska SSA Ewa Jastrzębska