Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 17 lutego 2016 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny – Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Cholewa-Kuchta

Sędziowie: SO Anna Nowak (spr.)

SO Katarzyna Serafin-Tabor

po rozpoznaniu w dniu 17 lutego 2016 r. w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi W. G.

na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Krakowa - Nowej Huty w Krakowie, sygn. akt I C 3303/14/N

postanawia:

1. stwierdzić, że w sprawie prowadzonej przez Sąd Rejonowy dla Krakowa-Nowej Huty w Krakowie o sygn. akt I C 3303/14/N nastąpiła przewlekłość postępowania;

2. przyznać od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa-Nowej Huty w Krakowie na rzecz skarżącego W. G. kwotę 2 000 (dwa tysiące) złotych;

3. oddalić skargę w pozostałej części;

4. nakazać Skarbowi Państwa – Sądowi Rejonowemu dla Krakowa-Nowej Huty w Krakowie zwrot skarżącym kwoty 100 (sto) złotych wobec uwzględnienia skargi.

UZASADNIENIE

W dniu 9 grudnia 2015 r. W. G. złożył skargę w trybie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. skargę na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki. Skarżący wniósł o stwierdzenie przewlekłości postępowania w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie, sygn. akt I C 3303/14/N, przyznanie od Skarbu Państwa kwoty 20.000 zł, a ponadto o wydanie Sądowi Rejonowemu zalecenia podjęcia w zakreślonym terminie odpowiednich czynności, tj. wyznaczenia terminu rozprawy i rozpoznania wniosku o udzielenie zabezpieczenia. W uzasadnieniu wskazano, że powód we wrześniu 2014 roku wniósł pozew o uznanie bezskuteczności czynności prawnej. Do tej pory sąd nie przystąpił do merytorycznego rozpoznania sprawy, natomiast podejmował jak dotąd działania zupełnie zbyteczne, przedłużające postępowanie. Niezasadnie wyznaczył pełnomocnika z urzędu dla powoda w sprawie, która już zakończyła się prawomocnie, następnie na skutek działań powoda sprostował omyłkę jaką popełnił, wyznaczając pełnomocnika w bieżącej sprawie, jak wnosił od początku powód. Dopiero po roku od dnia wniesienia pozwu, sąd zwrócił się do powoda o doręczenie odpisu pozwu dla strony pozwanej, co również świadczy o niezwykłej opieszałości sądu. Wniosek o zabezpieczenie zaś roszczenia, złożony 23 kwietnia 2015r., do dnia złożenia skargi nie został rozpoznany, a pierwsze pismo skierowane do powoda odnośnie uzupełnienia rzekomych braków wniosku zostało doręczone pełnomocnikowi powoda 26 sierpnia mimo iż przepis art. 737 k.p.c. mówi o konieczności bezzwłocznego rozpoznania wniosku o zabezpieczenie, nie później jednak niż w terminie tygodnia od dnia złożenia wniosku. W sprawie dotyczącej stwierdzenia bezskuteczności czynności prawnej dokonanej przez pozwaną z dłużniczką powoda, tak opieszałe działanie sądu jest dla powoda niebywałą dolegliwością, gdyż już raz okazało się, że wyrok sądu w sprawie o zachowek nie może być wyegzekwowany ze względu na upływ czasu i podstępne działania dłużniczki, tym razem sytuacja zmierza w podobnym kierunku. Na skutek opieszałości sądu może się okazać, iż mimo uwzględniania powództwa nie będzie możliwości zaspokojenia zasądzonego wcześniej roszczenia.

Pismem z dnia 26 stycznia 2016 r. Skarb Państwa – Prezes Sądu Rejonowego dla Krakowa – Nowej huty w Krakowie, zgłaszając swój udział w sprawie wniósł o oddalenie skargi jako bezzasadnej. W uzasadnieniu wskazano na tok czynności przed Sądem Rejonowym oraz podniesiono, że w sprawie nie doszło do przewłoki w postępowaniu, a czynności były podejmowane bez zbędnej zwłoki. Długotrwałość postępowania nie jest wynikiem opieszałości Sądu, a licznych braków formalnych, którymi obarczone są pisma procesowe pełnomocnika powoda (pozew i wniosek o udzielenie zabezpieczenia), jak również wnioskami składanymi przez pełnomocnika powoda o przedłużenie zakreślonych terminów. W tej sytuacji bezzasadne są twierdzenia powoda zawarte w skardze, zarzucające Sądowi brak czynności.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny sprawy istotny dla rozpoznania skargi:

W dniu 12 września 2014 r. skarżący złożył pozew do Sądu Okręgowego w Krakowie. Postanowieniem z dnia 19 września 2014r. Sąd Okręgowy przekazał rozpoznanie niniejszej sprawy Sądowi Rejonowemu dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie. Akta wpłynęły do Sądu Rejonowego w dniu 20 listopada 2014 r. i a sprawa została w dniu 24 listopada 2014 r. przydzielona do referatu SSR Joanny Karaim. Zarządzeniem z dnia 28 listopada 2014 r. wykonanym w dniu 26 stycznia 2015 r. wezwano powoda do usunięcia braków wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych. Wobec nieuzupełnienia braków formalnych przez powoda zarządzeniem z dnia 7 kwietnia 2015 r. zwrócono przedmiotowy wniosek, a postanowieniem z dnia 7 kwietnia 2015 r. oddalono wniosek powoda o ustanowienie pełnomocnika z urzędu. W dniu 23 kwietnia 2015 r. powód wniósł o udzielenie zabezpieczenia. Zarządzeniem z dnia 4 maja 2015 r. wykonanym w dniu 13 maja 2015 r. wezwano pełnomocnika powoda do usunięcia braków formalnych wniosku o udzielenie zabezpieczenia. W dniu 24 kwietnia 2015r. pełnomocnik powoda złożył pismo uzupełniające częściowo braki wniosku o zabezpieczenie. Zarządzeniem z dnia 25 maja 2015 r. doszło do zmiany Sędziego Referenta z uwagi na tworzenie referatu. W dniu 19 maja 2015 r. wpłynęło pismo pełnomocnika powoda stanowiące odpowiedź na wezwanie do usunięcia braków formalnych wniosku o zabezpieczenie. W dniu 1 czerwca 2015r. Sędzia Referent poleciła dołączyć pisma oraz dowód doręczenia, co zostało wykonane w dniu 9 czerwca 2015r. - dołączono wówczas pismo pełnomocnika powoda z dnia 19 maja 2015r., który wskazał, że wnioskiem z dnia 28 sierpnia 2014r. powód wniósł o zwolnienie od kosztów sądowych i przyznanie pełnomocnika z urzędu, a sprawa ta została zarejestrowana pod sygn. akt I Co 3418/14/N. W tamtej sprawie postanowieniem z dnia 15 grudnia 2014 r. powód został zwolniony od kosztów sądowych w całości oraz został mu przyznany pełnomocnik z urzędu, jednak mylnie określono przedmiot postępowania. Z tego powodu, celem usunięcia omyłki Sądu, zarządzeniem z dnia 30 czerwca 2015 r. wydanym w sprawie sygn. akt I C 3303/14/N Sędzia Referent poleciła przedstawić akta I Co 3418/14/N Sędziemu Referentowi celem rozważenia możliwości sprostowania postanowienia z dnia 15 grudnia 2014 r. Postanowieniem z dnia 30 czerwca 2015 r., postanowienie to zostało sprostowane. Zarządzeniem z dnia 17 lipca 2015 r. w sprawie I C 3303/14/N wykonanym w dniu 24 lipca 2015 r. akta przedłożono asystentowi sędziego. Zarządzeniem z dnia 12 sierpnia 2015 r. wykonanym 19 sierpnia 2015r. wezwano pełnomocnika powoda do uzupełnia braków formalnych wniosku o udzielenie zabezpieczenia. Pismem z dnia 3 września 2015r. pełnomocnik uzupełnił częściowo braki wniosku, wnosząc o przedłużenie terminu do uzupełnia pozostałych braków. W dniu 8 września 2015r. wykonanym w dniu 10 września 2015r. wezwano pełnomocnika powoda do uzupełnienia braków formalnych pozwu oraz poinformowano o wyrażeniu zgody na przedłużenie terminu do uzupełnienia braków. Pismem z dnia 16 września 2015 r. pełnomocnik powoda, nie mogąc uczynić zadość wezwaniu Sądu, wniósł o wydanie zarządzeń przez Sąd celem uzyskania informacji niezbędnych do wydania postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia. Zarządzeniem z dnia 23 września 2015r. wykonanym w dniu 12 października 2015 r. zwrócono się do Spółdzielni Mieszkaniowej o informacje, zgodnie z wnioskiem pełnomocnika powoda. W dniu 24 września 2015 r. pełnomocnik powoda złożył pismo usuwające braki formalne pozwu. Zarządzeniem z dnia 16 października 2015 r. wykonanym 2 listopada 2015r. odpis pozwu wraz z załącznikami został doręczony pozwanej. Postanowieniem z dnia 9 grudnia 2015 r. Sąd udzielił powodowi częściowo zabezpieczenia i zarządzeniem z dnia 9 grudnia 2015 r. wyznaczył termin rozprawy na dzień 30 marca 2016 r.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 roku o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U., Nr 179, poz. 1843 ze zm.) strona może wnieść skargę o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie w sprawie trwa dłużej, niż to konieczne dla wyjaśnienia tych okoliczności faktycznych i prawnych, które są istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania). Treść tego przepisu wskazuje, że przewlekłość postępowania ma miejsce wówczas, gdy trwa ono ponad konieczność niezbędną do wyjaśnienia istotnych dla końcowego rozstrzygnięcia okoliczności faktycznych i prawnych, pozostających w związku przyczynowym z działaniem lub bezczynnością sądu. Dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez Sąd w celu wydania w sprawie orzeczenia. Czynności procesowe powinny zabierać odpowiednią ilość czasu, a zatem być podejmowane bez zbędnej zwłoki, która wskazywałaby na bezczynność sądu lub bezproduktywność podejmowanych działań. W myśl natomiast art. 1 ust. 1 wskazanej ustawy do nieuzasadnionej zwłoki w rozpoznaniu sprawy może dojść zarówno wskutek bezczynności (zaniechania), jak i wskutek działania sądu. Odpowiada temu nakaz rozważenia przy rozpoznawaniu skargi nie tylko terminowości podjętych przez sąd czynności, ale także ich prawidłowości. W konsekwencji o przewlekłości postępowania można mówić zarówno wtedy, gdy sąd nie podejmuje żadnych czynności, jak i wtedy, gdy je podejmuje, ale są one nieprawidłowe i w ich następstwie dochodzi do zwłoki w rozpatrzeniu sprawy. Jak wskazuje się w orzecznictwie, przez przewlekłość postępowania rozumie się nieuzasadnione żadną z okoliczności wymienionych w art. 2 ust. 2 ustawy długotrwałe zaniechanie przez sąd czynności lub podejmowanie czynności nieefektywnych bądź pozornych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2011 roku, III SPP 14/11, niepubl. SIP LEX nr 1095951).

W ocenie Sądu Okręgowego zarzuty podniesione w skardze są częściowo uzasadnione jednakże wpływ na ich ocenę miał także brak lojalności procesowej strony skarżącej i jej pełnomocnika.

Niewątpliwie nie zasługujące na aprobatę i skutkujące przedłużeniem się postepowania były czynności w powoda – skarżącego, w postaci zgłoszenia w pozwie kolejnego wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych zamiast powołanie się na akta I Co 3418/14/N, nie poinformowanie Sądu o fakcie zapadnięcia postanowienia w sprawie I Co 3418/14/N. Przy czym od chwili zgłoszenia się pełnomocnika takie działanie skarżącego nie znajduje już żadnego wytłumaczenia, albowiem profesjonalny pełnomocnik znając treść wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych i fakt, że w tej samej sprawie już 3 marca 2015 roku częściowo zmieniono postanowienie wskazując, że dotyczy ono sprawy o uznanie za bezskuteczną, powinien zwrócić Sądowi uwagę na fakt zapadnięcia postanowienia, które u każdego rozsądnie myślącego prawnika, powinno wywołać jedynie myśl o potrzebie jego sprostowania.

Na niekorzyść skarżącego przemawia także brak staranności w składaniu pism procesowych, osobne składanie oryginału pisma – wniosku o zabezpieczenie, a osobne składanie załączników do pisma. Takie zachowanie powoduje konieczność podejmowania dodatkowych czynności przez przewodniczącego, co wydłuża czas rozpoznawania sprawy.

Osobną kwestią pozostaje nienależyte uprawdopodobnienie wniosku o zabezpieczenie. Brak wytłumaczenia dla faktu, że profesjonalny pełnomocnik we wniosku o zabezpieczenie podaje księgę wieczystą lokalu, którego zabezpieczenie nie będzie dotyczyć, a nie przedkłada odpowiedniego zaświadczenia lub jeżeli go nie mógł uzyskać – to wniosku do Sądu o zwrócenie się do spółdzielni, co do lokalu, którego zabezpieczenie ma dotyczyć. Powoduje to znaczne przedłużenie rozpoznawania wniosku i tak tylko dzięki zaangażowaniu Sądu wniosek został pozytywnie rozpoznany. Takie sformułowanie żądania wniosku o zabezpieczenie i brak właściwych dokumentów równie dobrze mógł spowodować oddalenie wniosku.

Natomiast nie ustrzegł się również Sąd działań, które nie można ocenić pozytywnie. Po pierwsze praca pracowników sekretariatu była w nin. sprawie zdecydowanie nieprawidłowa, spóźnione dołączania pism sądowych do akt i późne przedkładania akt z tymi pismami to znaczne uchybienie w prowadzeniu akt przez sekretariat. Jako przykład należy podać choćby fakt, że pismo z dnia 24 kwietnia stanowiące uzupełnienie wniosku o zabezpieczenie przedstawiono sędziemu dopiero 14 maja (20 dni), a zaświadczenie ze spółdzielni mieszkaniowej, które jak wynika z prezentaty k.66 wpłynęło do Sądu w dniu 30 października 2015r., zostały przedstawione sędziemu dopiero 19 listopada, czyli po 20 dniach. Z ołówkowego zapisu „k.8/12” co należy wnioskować, że akta znajdowały się wówczas na kalendarzu, a zatem brak jakiegokolwiek wytłumaczenia dla takiej sytuacji. Na aprobatę nie zasługuje także czas wykonywania ekspedycji i tak np. wezwanie do uzupełnienia braków wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych było wysyłane 26 stycznia 2015 roku podczas, gdy zarządzenie zostało wydane 28 listopada 2014 roku, zarządzenia i postanowienia z dnia 7 kwietnia były ekspediowane w dniu 13 maja 2015 roku, natomiast pismo do spółdzielni zostało wysłane dopiero po ponagleniu przez sędziego w dniu 12 października, czyli po 18 dniach od wydania zarządzenia.

Jeżeli zaś oceniać pod kątem przewlekłości pracę sędziego w nin. sprawie to wątpliwości w tym zakresie budzą czynności w okresie od dnia 9 czerwca 2015 roku do dnia 12 sierpnia 2015 roku. W ocenie Sądu Okręgowego, oczywistym było – wobec treści wniosku złożonego przez powoda i zapadłego już wcześniej już 3 marca 2015 roku postanowienia – że postanowienie o zwolnieniu od kosztów sądowych w sprawie I Co 3418/14/N dotyczy sprawy o uznanie za bezskuteczną czynności. Jednakże okres ten formalnie nie można uznać za obciążający przewłoką sędziego w nin. sprawie. Zatem od dnia 30 czerwca, kiedy już formalnie postanowienie zwalniające prawidłowo określało przedmiot postepowania, można było wydać zarządzenie, które zostało wydane 12 sierpnia 2015 roku Na ten okres należy patrzeć przez pryzmat czasu jaki sprawa wówczas pozostawała bez rozpoznania i etapu na jakim pozostawała, faktu, że nie było to pierwsze zetknięcie się z aktami sędziego i nie było żadnych nowości w aktach.. W aktach i w odpowiedzi na skargę brak informacji z jakich przyczyn tego nie uczyniono.

W pozostałych okresach brak podstaw do obciążania sędziego zwłoką w postępowaniu, zarządzenia i postanowienia były wydawane

Sąd Okręgowy nie uwzględnił żądania wydania odpowiednich zaleceń w trybie art. 12 ust. 3 ustawy, z uwagi na fakt, iż w dniu 9 grudnia 2015 roku wydano w sprawie postanowienie o zabezpieczeniu i zarządzenie o wyznaczeniu terminu rozprawy.

Uznając skargę za uzasadnioną, Sąd Okręgowy na podstawie art. 12 ust. 4 ustawy zasądził na rzecz skarżącego kwotę w wysokości 2.000 zł. Kwota ta odpowiada wadze dostrzeżonych w toku postępowania uchybień i zaniedbań, czasowi ich trwania oraz charakterowi sprawy. Sąd miał na uwadze także to, że strona skarżąca w znaczny sposób przyczyniła się do przewlekłości postepowania i zasądzona kwota w takiej sytuacji jest odpowiednia i wystarczająca do zrekompensowania szkody powstałej wskutek zaistniałej w sprawie przewlekłości postępowania. W ocenie Sądu Okręgowego, w świetle okoliczności sprawy, żądana w skardze kwota 20.000 zł byłaby wygórowana i jako taka stanowiła źródło nieuzasadnionego wzbogacenia skarżącego.

O obowiązku zwrotu uiszczonej opłaty od skargi Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 17 ust. 3 ustawy.