Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lutego 2020 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Ewa Milczarek

Protokolant – st. sekr. sądowy Sylwia Sawicka

po rozpoznaniu w dniu 11 lutego 2020 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: K. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 5 kwietnia 2019 r. i 7 maja 2019 r., znak: (...)

w sprawie: K. M.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o emeryturę pomostową

1)  zmienia zaskarżone decyzje w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu K. M. prawo do emerytury pomostowej od dnia (...) r.,

2)  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. na rzecz ubezpieczonego kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego,

3)  stwierdza, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt VI U 1602/19

UZASADNIENIE

Zaskarżonymi decyzjami z dnia 5.04.2019 r. i z dnia 7.05.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił ubezpieczonemu K. M. prawa do emerytury pomostowej. Podstawą pierwszej z tych decyzji był art.49 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, bowiem zdaniem organu rentowego ubezpieczony nie osiągnął wieku 60 lat a ponadto nie spełnił warunków na podstawie art. 4 i 49 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych.

Odwołanie od powyższych decyzji wniósł ubezpieczony, wskazując, że stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace zaliczane do prac w warunkach szczególnych od 20.06.1977 r. do 30.06.2003 r., pracował jako aparatowy w warunkach szczególnych a następnie 0d 1.07.2003 r. do 21.11.2013 r. jako operator urządzeń technicznych w warunkach określonych w załączniku do ustawy o emeryturach pomostowych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonych decyzjach. Organ rentowy dodatkowo wyjaśnił, iż zaliczył do pracy w warunkach szczególnych w myśl art. 4 ww. ustawy następujące okresy zatrudnienia: od 20.06.1977 r. do 25.04.1979 r. oraz od 11.05.1981 r. do 31.12.2008 r. Przyczyną dla której organ rentowy nie zaliczył ubezpieczonemu okresu pracy od 1.01.2009 r. jako pracy z art. 4 ww. ustawy było to, że pracodawca w zaświadczeniu o wykonywaniu pracy o szczególnym charakterze nie potwierdził, by ubezpieczony wykonywał pracę wymieniona w załączniku 1 lub 2 do ustawy o emeryturach pomostowych.

Sąd ustanowił dla ubezpieczonego pełnomocnika z urzędu, który wniósł o zasądzenie kosztów zastępstwa prawnego udzielonego ubezpieczonemu z urzędu oświadczając , że nie zostały one opłacone.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony K. M. był zatrudniony w Zakładach (...) S.A., następnie w (...) Sp.z o.o. i w (...) Technika Sp.z (...). w okresie od 1 września 1974 r. do 31 grudnia 2013 r., na stanowiskach: jako aparatowy przy produkcji barwników w okresie od 20.06.1977 r. do 25.04.1979 r. , jako aparatowy przy produkcji nitrozwiązków w okresie od 11.05.1981 r. ( po odbyciu służby wojskowej) do 18.02.1982 r. i od 10.05.1984r. do 9.08.1984 i od 14,02.1985 r. do 4.02.1990r., jako aparatowy nitracji od 19.02.1982 r. do 9.05.1984 r. , od 10.08.1984 r. do 13.02.1985 r., jako aparatowy od 5.02.1990 r. do 30.06.2003 r., w okresie od 1.07.2003 r. do 21.11.2013 r. jako operator urządzeń technicznych.

Bezspornym jest w sprawie, że organ rentowy zaliczył ubezpieczonemu jako pracę w szczególnych warunkach okres 28 lat, 11miesięcy i 16 dni na podstawie art.4 ustawy o emeryturach pomostowych.

Spornym w sprawie było to, czy ubezpieczony po dniu 31.12.2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej, bowiem organ rentowy uznał, że ubezpieczony nie spełniał warunków określonych w art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych. W związku z powyższym, Sąd Okręgowy ustalając stan faktyczny w niniejszej sprawie skoncentrował się na tym jakie czynności wykonywał ubezpieczony po dniu 31.12.2008 r.

Ubezpieczony od 1.07.2003 r. pracował jako operator urządzeń technicznych i taką pracę wykonywał do końca zatrudnienia czyli do 21.11.2013 r. Ubezpieczony pracował na wydziale (...) na Wydziale E. i tam wykonywał prace polegające na czyszczeniu wnętrza zbiorników po środkach chemicznych oraz prace remontowe i bezpośrednio związane z utrzymaniem ruchu instalacji chemicznych. Ubezpieczony czyścił z osadów chemicznych wewnątrz zbiorniki, kolumny ratyfikacyjne oraz wyparki chloru, wykonując te czynności przy pomocy maszyny wysokociśnieniowej. Praca ubezpieczonego w latach 2003-2013 niczym się nie różniła, zwiększał się jedynie jej rozmiar. W większości czasu pracy ubezpieczony wykonywał prace z pkt. 29 i 30 zał. nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych a tylko w okresach przestoju ubezpieczony wykonywał prace remontowe i naprawcze instalacji technologicznej. Ubezpieczony rozkręcał połączenia kołnierzowe rur, którymi transportowano niebezpieczne chemikalia, dokonywał wymiaru armatury - zaworów, przezierników na tych właśnie rurach, demontował kołpaki wymienników ciepła, otwierał włazy w zbiornikach. Ubezpieczony pracował przy pracach określonych w pkt. 29 zał. 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, bo wewnątrz zbiorników trzeba było montować półki i zaworki grzybkowe w kolumnach i rozlewaki w zbiornikach. W czasie pracy ubezpieczonego jedynie część instalacji technologicznej ulegała zatrzymaniu w zakresie w jakim poszczególne elementy wymagały czyszczenia. W zakładzie zdarzały awarie kilka razy w miesiącu i wtedy ubezpieczony pracował w dłuższym rozmiarze czasowym niż wynikało z obowiązującego czasu pracy. Ubezpieczony otrzymywał dodatkowy urlop wypoczynkowy w rozmiarze 12 dni, kierowany był na badania profilaktyczne z uwagi na występujące na stanowisku pracy czynniki szkodliwe, otrzymywał też talony na zakup posiłków regeneracyjnych.

W świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 2.12.2013 r. (...) Technika Sp. z o.o. potwierdziła, że ubezpieczony pracował jako : aparatowy przy produkcji barwników w okresie od 20.06.1977 r. do 25.04.1979 r. , jako aparatowy przy produkcji nitrozwiązków w okresie od 11.05.1981 r. ( po odbyciu służby wojskowej) do 18.02.1982 r. i od 10.05.1984r. do 9.08.1984 i od 14,02.1985 r. do 4.02.1990r., jako aparatowy nitracji od 19.02.1982 r. do 9.05.1984 r. , od 10.08.1984 r. do 13.02.1985 r., jako aparatowy od 5.02.1990 r. do 30.06.2003 r. i w okresie od 1.07.2003 r. do 31.12.2008 r. jako operator urządzeń technicznych przy konserwacji agregatów i urządzeń i pracach budowlano-montażowych i budowlano-remontowych na oddziałach będących w ruchu w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie.

Porozumieniem zmieniającym z dnia 9.10.2009 r.( dokonanym przez (...) Sp.z o.o. ) nastąpiła zmiana warunków pracy ubezpieczonego z umowy zawartej na czas nieokreślony na umowę na czas określony a pozostałe warunki pracy pozostały bez zmian, stanowisko pracy ubezpieczonego zaliczone było nadal do prac wykonywanych w szczególnych warunkach. W związku z wejściem w życie ustawy o emeryturach pomostowych aktualny pracodawca ubezpieczonego (...) Sp. z o.o. w zarządzeniu z dnia 2.02.2010 r. określił wykaz stanowisk pracy na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach i poinformował pracowników, w tym ubezpieczonego i świadka M., iż z dniem 1.01.2010 r.ich stanowisko pracy nie jest zaliczane do prac w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony był zatrudniony do dnia 30.09.2018 r.

dowód: akta organu rentowego: świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach k. 4 akt rentowych; akta sądowe – zeznania świadków B. Z. i M. K. (1) zapis AV na płycie CD k. 64, zeznania świadków G. M. i ubezpieczonego zapis AV na płycie CD k.118 i k.86, skierowanie na badanie profilaktyczne, wywiad zawodowy -koperta k.85, pismo z dnia 8.04.2010 r. koperta k.86 i k.113, porozumienie zmieniające k.17, świadectwo pracy k.6 akt rentowych.

Autentyczność dokumentów nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu. Prymat wiarygodności został przyznany także zeznaniom świadków, którzy byli współpracownikami ubezpieczonego w spornym okresie, mieli zatem bezpośrednią wiedzę odnośnie powierzonych ubezpieczonemu obowiązków. Sąd nie dał jedynie wiary zeznaniom świadka M. K. (1) w zakresie w jakim świadek ten twierdził, że czyszczenie zbiorników wewnątrz zabierało ubezpieczonemu około 60% czasu pracy. Zeznania te sprzeczne są z zeznaniami G. M., który pracował w zakładach (...) od 1996 r. a w 2006 r. został mistrzem warsztatu mechanicznego a w 2007 r. kierownikiem robót mechanicznych a następnie starszym mistrzem Rejonu do 30.11.2013 r., czyli przełożonym operatorów urządzeń technicznych w tym świadka K. i ubezpieczonego. Opisał on w swoich zeznaniach bardzo dokładnie pracę ubezpieczonego i stwierdził , że wykonywał on niewątpliwie prace wymienione w załączniku 1 do ustawy o emeryturach pomostowych-poz.29 i 30. Z zeznań tego świadka wynika, że prace te zabierały operatorom urządzeń technicznych ponad 90 % czasu pracy a ponadto, że operatorzy pracowali wielokrotnie w nadgodzinach przy usuwaniu powtarzających się często awarii. W tej sytuacji Sąd uznał, że zeznania przełożonego, obszerne i spontanicznie opisujące pracę ubezpieczonego są bardziej wiarygodne w zakresie oceny rozmiaru prac które wykonywał ubezpieczony niż zeznania świadka K.. Sąd uznał za wiarygodne także zeznania ubezpieczonego . Zeznania przesłuchanych w sprawie osób były spójne, konsekwentne i zbieżne ze sobą wzajemnie ( za wyjątkiem omówionych wyżej części zeznań świadka M. K. ), nie budząc jakichkolwiek wątpliwości co do ich wiarygodności oraz korelowały z dokumentacją akt osobowych ubezpieczonej.

Sąd zważył, co następuje:

Przenosząc ustalony w sprawie stan faktyczny na grunt przepisów prawa należało stwierdzić, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy
o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 powołanej wyżej ustawy prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy. Ustawa o emeryturach pomostowych wprowadzała obowiązek opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych od dnia 1.01.2010 r. ( art.57 w związku z art.35 ustawy ).

Zgodnie z załącznikiem 1 do ustawy o emeryturach pomostowych -punkt 29 pracami w szczególnych warunkach w rozumieniu tej ustawy są prace bezpośrednio przy malowaniu, nitowaniu lub montowaniu elementów wyposażenia w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.) a zgodnie z punktem 30 prace wewnątrz cystern, kotłów, a także zbiorników o bardzo małej kubaturze po substancjach niebezpiecznych.

W niniejszej sprawie kwestią sporną było ustalenie, czy ubezpieczony spełnił wszystkie przesłanki konieczne do nabycia prawa do emerytury pomostowej. Sąd, w toku postępowania zainicjowanego odwołaniem, nie może ograniczyć możliwości udowodnienia, że dana praca wykonywana była w szczególnych warunkach jedynie do świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawionych według ustalonego
w przepisach wzorca, lecz powinien wszelkimi dostępnymi dowodami wskazanymi przez strony postępowania dokonać oceny faktycznie wykonywanych czynności pracowniczych w spornym okresie oraz warunków wykonywanej pracy, w kontekście okoliczności uzasadniających przyznanie emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Zgodnie z treścią art. 473 § 1 k.p.c. w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodów ze świadków i z przesłuchania stron. Tym samym więc w postępowaniu sądowym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych nie obowiązują ograniczenia dowodowe występujące w postępowaniu przed organem rentowym. Nie jest więc wykluczona możliwość udowadniania w postępowaniu sądowym na podstawie zeznań świadków okresów zatrudnienia na potrzeby ustalenia zatrudnienia w szczególnych warunkach (uchwała SN z 21.09.1984 r., III UZP 48/84).

Określenie stanowiska pracy i jej charakteru wskazane w wystawionym przez pracodawcę świadectwie pracy nie wiąże Sądu, który na podstawie całego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego ocenia, czy ubezpieczony pracował – stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – w warunkach szczególnych. Dla oceny, czy pracownik pracował
w szczególnych warunkach, nie ma więc istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, a tylko rodzaj powierzonej mu pracy.

Bezspornym jest w sprawie, że organ rentowy zaliczył ubezpieczonemu jako pracę w szczególnych warunkach okres 28 lat, 11miesięcy i 16 dni na podstawie art.4 ustawy o emeryturach pomostowych.

Spornym w sprawie było to, czy ubezpieczony po dniu 31.12.2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej. Przeprowadzone postępowanie dowodowe (w tym w szczególności dokumenty przedłożone przez ubezpieczonego oraz zeznania świadków) pozwoliły na ustalenie, iż ubezpieczony po 31 grudnia 2008 r. wykonywał prace tj. prace określone w załączniku 1 do ww. ustawy (wykaz prac
w szczególnych warunkach) pod poz. 29 i 30. Zdaniem Sądu ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace bezpośrednio przy malowaniu, nitowaniu lub montowaniu elementów wyposażenia w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją ( punkt 29 załącznika nr1) i prace wewnątrz cystern, kotłów, a także zbiorników o bardzo małej kubaturze po substancjach niebezpiecznych ( punkt 30 załącznika nr 1). Fakt, że za okres pracy ubezpieczonego po dniu 31.12.2008r. nie zostały opłacone składki na Fundusz Emerytur Pomostowych nie ma w sprawie znaczenia, skoro taki obowiązek został wprowadzony dopiero od dnia 1.01.2010 r. zgodnie z przepisami art.57 i 35 ustawy o emeryturach pomostowych. Także nie ma w sprawie znaczenia fakt, że ówczesny pracodawca ubezpieczonego w zarządzeniu z dnia 2.02.2010 r. nie zaliczył prac wykonywanych przez ubezpieczonego do prac w szczególnych warunkach nie może skutkować odmową przyznania prawa do emerytury pomostowej w sytuacji potwierdzenia w trakcie postepowania sądowego rzeczywistego charakteru czynności ubezpieczonego.

Zdaniem Sądu Okręgowego, uznać więc należy, że do ubezpieczonego znajdzie zastosowanie art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych.

Przechodząc zaś do przesłanek nabycia prawa do emerytury w niniejszym przypadku należy w pierwszej kolejności wskazać, że ubezpieczony urodził się (...), więc 60 lat osiągnął (...)r. i tym samym spełnił z tym dniem warunki osiągnięcia wymaganego wieku i urodzenia po 31 grudnia 1948 r. W związku z tym, iż jako operator urządzeń technicznych ubezpieczony pracował w warunkach szczególnych w rozumieniu wymienionych wyżej punktów 29 i 30 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych po dniu 31.12.2008 r. a wcześniej legitymował się uznanym przez organ rentowy ponad 28 letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, zdaniem Sądu Okręgowego, niewątpliwie legitymuje się co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art.4 punkt 2 ustawy o emeryturach pomostowych.

W toku postępowania administracyjnego przez organem rentowym ustalono już, że ubezpieczony przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach a także, że ubezpieczony posiada wymagany okres składkowy i nieskładkowy. Z kolei zaś rozwiązanie stosunku pracy zostało udowodnione złożonym w toku postępowania sądowego świadectwem pracy.

Mając na względzie powyższe, ubezpieczony udowodnił, iż spełnił na dzień 30.04.2019 r. wszystkie przesłanki do nabycia prawa do emerytury pomostowej i tym samym Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

Jednocześnie Sąd uznał, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, bowiem ustalenie to wymagało przeprowadzenia postępowania dowodowego przed Sądem i w tym przedmiocie orzekł w punkcie 2. wyroku na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Wydanie błędnej decyzji w sytuacji, gdy organ rentowy nie dysponował wystarczającym materiałem dowodowym pozwalającym na ustalenie prawa wnioskodawcy do żądanego świadczenia, nie skutkuje obciążeniem organu odpowiedzialnością z tego tytułu (wyrok SA w Gdańsku z dnia 08.02.2017 r., III AUa 1257/16).

W punkcie 3. wyroku Sąd orzekł o kosztach zastępstwa procesowego na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych , oceniając nakład pracy pełnomocnika ubezpieczonego jako uzasadniający przyznanie podwójnej stawki wynagrodzenia radcy prawnego.

SSO Ewa Milczarek