Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 września 2019 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 września 2019 r. w G.

sprawy z powództwa J. Z.

przeciwko M. P.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

I.  Oddala powództwo.

II.  Kosztami procesu obciąż powoda uznając je za uiszczone w całości.

III.  Zasądza od powoda J. Z. na rzecz pozwanego M. P. kwotę 3.617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 205/18

UZASADNIENIE

J. Z. (powód) wniósł przeciwko pozwanemu M. P. (pozwanemu) o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci wyroku Sądy Rejonowego w Gdyni II Wydział Karny z dnia 11 maja 2015 r. o sygn. akt II K 861/14 w części to jest co do pkt III i IV wyroku. W uzasadnieniu powołał się na spełnienie świadczenia wynikającego z tego wyroku, poprzez wpłacenie go w dniu 8 sierpnia 2016 r. na rachunek depozytowy Ministerstwa Finansów w ramach postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika, w którym komornik dokonał zajęcia wierzytelności zasądzonej tym wyrokiem. Wpłata ta miała skutek równoznaczny ze złożeniem świadczenia do depozytu sądowego i spowodowała spełnienie świadczenia z tego tytułu. Powoduje to, że powód w drodze egzekucji komorniczej którą wszczął w stosunku do niego, nie może tego świadczenia dochodzić.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i wskazał, że okoliczności faktyczne wskazane przez powoda są prawdziwe jednak skutki prawne jakie wywodzi on z tych okoliczności są nieprawidłowe. W ocenie pozwanego wpłacenie kwoty świadczenia w postępowaniu zabezpieczającym prowadzonym przez Komornika nie miało skutku materialnego w postaci spełniania świadczenia na rzecz pozwanego.

USTALENIA FAKTYCZNE

1.  W dniu 11 maja 2015 r. Sąd Rejonowy w Gdyni w sprawie II K 861/14 wydał wyrok w którym w pkt III zobowiązał powoda do naprawienia szkody na rzecz pozwanego poprzez zapłatę kwoty 40.556,38 zł, zaś w pkt IV zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.000 zł tytułem zwrotu kosztów ustanowionego w sprawie pełnomocnika z wyboru. Wyrok ten został opatrzony klauzulą wykonalności z dnia 8 listopada 2016 r.

dowód : kopia wyroku k. 10-11

2.  W sprawie IX GC 147/16 prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Gdańsku postanowieniem z dnia 5 sierpnia 2016 r. udzielono zabezpieczenia roszczeniu powoda m.in. poprzez zajęcie wierzytelności zasądzonej tym wyrokiem do kwoty 125.837,55 zł.

dowód : kopia postanowienia k. 46-48

3.  Na wniosek powoda na podstawie tego postanowienia Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowy w Gdyni J. M. w sprawie Km 3801/16, dokonała u powoda zajęcia wierzytelności z wyroku Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 11 maja 2015 r. jaką miał on zapłacić pozwanemu. W konsekwencji tego zajęcia powód wpłacił w dniu 8 sierpnia 2016 r. kwoty 40.556,38 zł i 3117,90 zł do Komornika Postanowieniem z dnia 2 lutego 2017 r. Komornik zakończył postępowanie egzekucyjne w sprawie i ustalił koszty postępowania.

Dowód : zawiadomienie o zajęciu k. 9, dowody wpłat k. 16, postanowienia z dnia 2.02.2017 r. k. 101

4.  W dniu 31 października 2017 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w sprawie I ACa 1188/16 zmienił wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku w sprawie IX GC 147/16 w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 20.326,24 zł wraz z odsetkami od dnia 25 lutego 2016 r. do dnia zapłaty i oddalił powództwo w pozostałym zakresie oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego koszty procesu w łącznej kwocie 8.709,45 zł. Wyrok Sądu Apelacyjnego uprawomocnił się w dniu wydania.

Dowód : wyrok k. 61-62

5.  Powód egzekucję komorniczą z wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 31 października 2017 r. w stosunku do pozwanego wszczął w czerwcu 2018 r.

Dowód : postanowienia k. 102

6.  W styczniu 2019 r. pozwany wszczął egzekucje z wyroku Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 11 maja 2015 r. wydanego w sprawie II K 861/14.

Dowód : zawiadomienie o wszczęciu egzekucji k. 12

OCENA DOWODÓW

7.  Stan faktyczny ustalony powyżej nie był między stronami sporny i został ustalony na podstawie kserokopii dokumentów przedstawionych przez strony.

ROZWAŻANIA PRAWNE

8.  Podstawę powództwa stanowił przepis art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. który przewiduje, że dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, na wskutek którego zobowiązanie wygasło. W ocenie powoda do wygaśnięcia zobowiązania z wyroku z dnia 11 maja 2015. doszło na wskutek tego, że powód spełnił to świadczenie poprzez wpłacenia w dniu 8 sierpnia 2016 r. kwoty określonej tym wyrokiem na rachunek depozytowy prowadzony przez Ministra Finansów w ramach prowadzonego przez Komornika sądowego postępowania zabezpieczającego.

9.  Spór między stronami dotyczył tego czy spełnienie świadczenia przez dłużnika na podstawie zajęcia komorniczego w postępowaniu zabezpieczającym do rąk komornika w trybie art. 896 k.p.c. wywołuje w stosunku do wierzyciela skutek spełnienia świadczenia czy też nie.

10.  W ocenie powoda wpłacenie świadczenia w trybie art. 896 k.p.c. powoduje powstanie materialnego skutku złożenia przedmiotu do depozytu sądowego jaki jest przewidziany w art. 470 k.c.

11.  W ocenie Sądu stanowisko to jest błędne.

12.  Zajęcie wierzytelności wykonywane jest według przepisów o postępowaniu egzekucyjnym, a więc art. 896 k.p.c. W celu dokonania zajęcia komornik zawiadamia dłużnika, którym w tym przypadku był pozwany, że nie wolno mu odbierać żadnego świadczenia od jego dłużnika (a więc powoda) ani rozporządzać zajętą wierzytelnością. Jednocześnie wzywa dłużnika tej wierzytelności (zwykle osobę trzecią w tej sytuacji procesowej powoda), aby należnego od niego świadczenia nie uiszczał wierzycielowi, czyli pozwanemu, lecz komornikowi lub na rachunek depozytowy Ministra Finansów. W taki też sposób przeprowadzono postępowanie zabezpieczające. Powód został wezwany do uiszczenia należności jaką posiada w stosunku do pozwanego i uczynił to wpłacając tą należność na rachunek depozytowy. Wobec tego, że postępowanie zabezpieczające nie doprowadziło do zabezpieczenia innych środków pieniężnych zostało ono zakończone na podstawie postanowienia Komornika z dnia 2 lutego 2017r.

13.  W ocenie Sądu należy za stanowiskiem doktryny odróżnić depozyt w rozumieniu prawa cywilnego materialnego, składany jako przedmiot świadczenia w celu zwolnienia się z wykonania zobowiązania, przewidziany w art. 467-470 k.c. i depozyt w znaczeniu procesowym rozumiany jako sposób zabezpieczenia pieniędzy i ruchomości w ramach postępowania zabezpieczającego i egzekucyjnego. Powoduje to, że skutki jakie wiążą się z takimi złożeniami do depozytu są różne. O ile złożenie przedmiotu do depozytu za zgodą Sądu powoduje skutek w postaci spełnienia świadczenia, to dokonywane w toku postępowania zabezpieczającego takiego skutku nie odnosi.

14.  Nie budzi wątpliwości Sądu, że powód nie dokonał złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego w trybie przewidzianym w art. 467 – 470 k.c. Przepis art. 470 k.c. przewiduje, że złożenie do depozytu sądowego ma takie same skutki jak spełnienie świadczenia. W przypadku złożenia do depozytu świadczenia w tym trybie, realizacja tego złożenia w przypadku środków pieniężnych następuje poprzez dokonanie zapłaty kwoty świadczenia na rachunek depozytowy Ministra Finansów. Jednak jest to jedynie taki sam sposób wykonania tej czynność, który jest tożsamy z zabezpieczeniem wierzytelności w toku postępowania zabezpieczającego. W toku tego postępowania dłużnik, który ma spełnić świadczenie wierzycielowi - co do którego prowadzone jest postępowanie zabezpieczające - również wpłaca kwotę świadczenia na rachunek depozytowy Ministra Finansów. Jednak podobieństwo tej czynności nie może przesądzać o powstaniu takiego samego skutku w stosunku do dłużnika. Ustawodawca dla czynności dokonywanej w postępowaniu zabezpieczającym nie przydał takiego waloru materialnego. Powoduje to zdaniem Sądu, że taka wpłata nie może automatycznie takiego skutku wywołać i okoliczności sprawy wymagają wówczas analizy pod tym kątem. Istnieją przecież takie sytuacje, w których zabezpieczenie upada lub jest zmieniane, a środki wpłacone do Komornika nie trafią do wierzyciela, a zostaną np. zwrócone dłużnikowi.

15.  Kwota, która została wpłacona przez powoda miała stanowić zabezpieczenie roszczeń powoda w stosunku do pozwanego z procesu prowadzonego przez Sądem Okręgowym w Gdańsku pod sygn. akt IX GC 147/16. Zabezpieczenie wydane w tym postępowaniu, zgodnie z brzmieniem przepisu art. 754 ¹ § 1 k.p.c. przed zmianą, upadało po upływie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego roszczenia, które podlegało zabezpieczeniu. Powodowało to, że zabezpieczenie upadło w terminie miesiąca od ogłoszenia wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 21 października 2017 r. Powód mógł wystąpić z egzekucją swojego roszczenia z przedmiotu zabezpieczenia w tym terminie i tego nie uczynił.

16.  Sąd zgadza się ze stanowiskiem powoda popartym wyrokiem Sądu Najwyższego w wyroku z dnia 28 października 2015 r. w sprawie II CSK 784/14, że mogą zaistnieć sytuacje, w których możliwe jest uznanie, że wpłata świadczenia w ramach postępowania wywoła skutek w postaci spełnienia świadczenia, jednak jest to związane z spełnieniem pewnych warunków. W ocenie Sądu jednym z tych warunków jest możliwość odzyskania przez wierzyciela swobody dysponowania kwotą świadczenia. Jak wskazuje Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 października 2015 r. w sprawie II CSK 784/14 „Konsekwencją takiego stanu rzeczy jest to, że w razie upadku zabezpieczenia, komornik powinien umorzyć postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne, a dłużnik, a więc obowiązany, czyli wierzyciel zajętej wierzytelności odzyskuje całkowicie swobodę dysponowania wierzytelnością.”

17.  W toku niniejszego postępowania powód nie wykazał by doszło do umorzenia postępowania zabezpieczającego, a zakończenie go nie może być utożsamiana z jego umorzeniem. Pozwany nadal nie uzyskał możliwości dysponowania środkami zabezpieczonymi przez Komornika, a powód nie wykazał by podjął czynności zmierzające do umorzenia postępowania zabezpieczającego, które umożliwiłoby swobodne dysponowanie przez pozwanego kwotą świadczenia. Faktycznie zaś kwota ta pozostaje do dyspozycji powoda jako uprawnionego z tytułu zabezpieczenia. Pozwany nie dysponuje żadnym środkami prawnymi jako obowiązany w postępowaniu zabezpieczającym, aby zwrócić się o wypłatę pozostających w dyspozycji Komornika środków pieniężnych, więc nie można uznać, iż dysponuje tymi środkami. Powoduje to, że nie można przyjąć, że wpłata dokonana przez powoda w 8 sierpniu 2016 r. spowodowała spełnienie świadczenia, a w konsekwencji wygaśnięcie zobowiązania wynikającego z wyroku będącego przedmiotem niniejszego postępowania.

18.  Dodatkowo wskazać należy, że sytuacja od wskazanej w orzeczeniu Sądu Najwyższego jest na tyle odmienna, że powód w postępowaniu zabezpieczającym był jednocześnie składającym wniosek o wszczęcie postępowania o zabezpieczenie na podstawie uzyskanego tytułu, jak i podmiotem który w wykonaniu tego postanowienia dokonał wpłaty należności z wyroku na konto depozytowe,. Powodowało to, że w ocenie Sądu w przypadku znania, że doszło do spełnienia świadczenia powód doprowadziłby do ominięcia bezwzględnego zakazu umarzania przez potrącenie wierzytelności wynikających z czynów niedozwolonych ustanowionego w art. 505 pkt 3 k.c. Zdaniem Sądu nie budzi wątpliwości że powód i pozwany są co najmniej z dwóch orzeczeń sądowych nawzajem dla siebie wierzycielami i dłużnikami. Powoduje to, że ich wzajemne wierzytelności mogłyby zostać umorzone w części przez potrącenie. Jednak wierzytelność pozwanego pochodzi z czynu niedozwolonego i nie może być potrącona z wierzytelnością powoda w stosunku do pozwanego. W ocenie Sądu zgłoszenie przez powoda wierzytelności z tytułu czynu zabronionego popełnionego w stosunku do pozwanego w postępowaniu zabezpieczającym do objęcia zabezpieczeniem miało na celu doprowadzenie do sytuacji, w której w wyniku ewentualnej egzekucji doszłoby do faktycznego potrącenia wierzytelności powoda w stosunku do pozwanego wynikającej z innego tytułu z wierzytelnością z czynu niedozwolonego.

19.  W konsekwencji Sąd uznał, że przyjęcie na obecnym etapie sprawy, że wpłata w postępowaniu zabezpieczającym spowodowała spełnienie świadczenia z czynu niedozwolonego wobec pozwanego, a jednocześnie brak możliwości uzyskania tego świadczenia od Komornika, spowodowałoby faktyczne uniemożliwienie pozwanemu egzekucji tego świadczenia i brak zaspokojenia.

20.  Na mocy art. art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. a contrario Sąd oddalił powództwo w pkt I wyroku.

21.  O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie II wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804), zasądzając od powoda kwotę 3.617 zł, na którą składają się poniesione przez pozwanego koszty w postaci opłaty za czynności profesjonalnego pełnomocnika w stawce minimalnej – 3.600 zł i opłata skarbowej od pełnomocnictwa – 17 zł.