Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 czerwca 2020 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Elżbieta Zalewska – Statuch

Sędziowie Barbara Bojakowska

Katarzyna Powalska

po rozpoznaniu w dniu 30 czerwca 2020 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. U.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...) Zarządowi (...) w B.

o ochronę naturalnego środowiska człowieka

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli

z dnia 11 marca 2020 roku, sygn. akt I C 1094/18

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od powoda J. U. na rzecz pozwanego Skarbu Państwa – (...) Zarządu (...) w B. 900 (dziewięćset) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postepowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 191/20

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli w sprawie z powództwa J. U. przeciwko Skarbowi Państwa – (...) Zarządowi (...)
w B. o ochronę naturalnego środowiska człowieka, zasądził od pozwanego na rzecz powoda 6300 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 9 października
2018 roku do dnia zapłaty (pkt 1), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (pkt 2), zasadził od powoda na rzecz pozwanego 440 zł z tytułu częściowego zwrotu kosztów procesu (pkt 3) oraz nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli 1187,96 zł z tytułu części niepokrytych wydatków i nie obciążając powoda niepokrytymi wydatkami w pozostałym zakresie (pkt 4).

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski, których istotne elementy przedstawiają się następująco:

J. U. jest właścicielem nieruchomości gruntowej położonej w miejscowości (...), na obszarze gminy Z., oznaczonej jako działka ewidencyjna
nr (...), objętej księgą wieczystą (...). Na nieruchomości tej znajduje się budynek mieszkalny.

Nieruchomość powoda położona jest w sąsiedztwie lotniska wojskowego w Ł..
W związku z jego rozwojem, uchwałą Sejmiku Województwa (...) z dnia
25 października 2016 roku nr (...), wprowadzono obszar ograniczonego użytkowania. Na terenie podobszaru A strefy ograniczonego użytkowania tym samym istotne ograniczenia w przeznaczeniu oraz sposobie korzystania z nieruchomości. Między innymi zakazano budowy budynków jedno i wielorodzinnych oraz zamieszkania zbiorowego, zagrodowego, mieszkaniowo – usługowego, szpitali, domów opieki społecznej, a także obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży. Zakazano również zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych na budynki o wskazanym wyżej przeznaczeniu. Na terenie podobszaru B dopuszczono budownictwo na cele mieszkaniowe i przeznaczenie terenów na inwestycje tego typu, lecz z wprowadzeniem innych ograniczeń, w szczególności koniecznością znoszenia immisji generowanych przez lotnisko wojskowe w Ł.. Nieruchomość powoda jest położona w całości w strefie B obszaru ograniczonego użytkowania wynikającego z ww. uchwały.

Ubytek wartości rynkowej wskazanej nieruchomości w wyniku wejścia w życie uchwały Sejmiku Wojewódzkiego nr (...) z dnia 25 października 2016 roku
w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla ww. lotniska wojskowego wyniósł 6300 zł, przy ustaleniu wartości nieruchomości w wysokości 121950 zł.

Powód przedsądowym wezwaniem do zapłaty z dnia 24 września 2018 roku zgłosił szkodę pozwanemu, żądając zapłaty 140000 zł tytułem odszkodowania za zmniejszenie wartości ww. nieruchomości w terminie 7 dni od dnia otrzymania niniejszego wezwania. Pozwany, pismem z 5 października 2018 roku odmówił uznania zgłoszonych roszczeń.

Przeciwko powodowi toczyło się postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Zduńskiej Woli A. N. w sprawie Km 2099/11, skierowane również do ww. nieruchomości dłużnika. W jej toku nieruchomość oszacowana została w sierpniu 2012 roku na 246000 zł.

Stan faktyczny, został ustalony w oparciu o zgromadzony w aktach sprawy nieosobowy materiał dowodowy.

Za rzetelną sąd uznał opinię pisemną biegłej z zakresu (...). Sąd uznał, że biegła w wydanej przez siebie opinii w sposób logiczny
i zgodny z doświadczeniem życiowym uzasadniła prezentowane stanowisko. Na żądanie powoda biegła uzupełniała w toku procesu opinię pierwotną. Ostateczna jej opinia
jest kompletna, jednoznaczna i konsekwentna. Wartość wskazana przez biegłą, pomimo wniesionych zarzutów, nie uległa zmianie w stosunku do opinii pierwotnej. W treści opinii uzupełniającej biegła odniosła się do stwierdzonych wadliwości, które w jej ocenie nie miały przełożenia na wnioski końcowe. Biegła stwierdziła, że wartość nieruchomości uległa obniżeniu o 6300 zł, przy ustaleniu wartości spornej nieruchomości na 121950 zł.

Sąd miał na względzie, że powód kwestionujący wartości wynikające z ww. opinii biegłego sądowego, powoływał się na operat szacunkowy biegłego sądowego B. K. z sierpnia 2012 roku ze sprawy egzekucyjnej Km 2099/11. Akta te zostały załączone do sprawy

Sąd wskazał, że stosownie do treści art. 154 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami wybór właściwego podejścia oraz metody i techniki szacowania nieruchomości dokonuje rzeczoznawca majątkowy, uwzględniając w szczególności
cel wyceny, rodzaj i położenie nieruchomości, a także dane o cenach nieruchomości podobnych. Obaj biegli stosowali taką samą metodę wyceny. Dokonując analizy obu wycen, sąd zlecił biegłemu U. W. wydanie pisemnej opinii uzupełniającej, szczegółowo wskazując pytania. Biegły do każdego z zagadnień rzeczowo się ustosunkował. Zarówno z opinii pierwotnej jak i uzupełniającej wynika dla sądu, że biegły zastosował właściwe podejście porównawcze do szacowania przedmiotowej nieruchomości, którego istotą jest ustalenie wartości nieruchomości jako wyniku analizy rynku lokalnego. Dokonana przez biegłego analiza rynku lokalnego jest prawidłowa, a jej efektem jest ustalenie wartości przedmiotowej nieruchomości na 121950 zł oraz wartości od niej pochodnej w postaci wysokości spadku wartości szacowanej nieruchomości na 6300 zł. Podkreślono, że operat
z postępowania egzekucyjnego nie mógł mieć wprost przełożenia na gruncie obecnego procesu, skoro utracił swą ważność w świetle art. 156 ust 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Według sądu powództwo zasługuje na uwzględnienie w części i jego podstawę prawną stanowi art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku – Prawo ochrony środowiska
w zw. z art. 361 § 2 k.c.

Sąd zwrócił też uwagę, że w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści aktu prawnego o utworzeniu obszaru (zwłaszcza dotyczących ograniczeń zabudowy), lecz także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z tego, że wskutek jego wejścia w życie dochodzi do zawężenia granic własności (art. 140 k.c. w zw. z art. 144 k.c.) i tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania. O ile bowiem właściciel przed wejściem w życie uchwały Sejmiku mógł żądać zaniechania immisji (hałasu) przekraczającej standard ochrony środowiska, o tyle w wyniku ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania możliwości takiej został pozbawiony. Inaczej mówiąc, szkodą podlegającą naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 ustawy jest także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, iż właściciel nieruchomości będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje (np. hałas). Skutkiem wejścia w życie uchwały Sejmiku jest nie tylko konieczność poddania się przewidzianym w nim wprost ograniczeniom – niekiedy mogą być one dla właścicieli nieistotne – ale także konieczność znoszenia immisji przekraczających standard jakości środowiska, którym – w braku uchwały Sejmiku
– właściciel mógłby się przeciwstawić jako działaniom bezprawnym w świetle
art. 174 ust. 1 ustawy.

Podniesiono przy tym, że przeloty statków powietrznych i działania naziemne lotniska są przyczyną ponadnormatywnego hałasu oddziałującego na nieruchomości sąsiednie
z lotniskiem, czego skutkiem jest spadek ich wartości. Ubytek wartości nieruchomości dotyczy nieruchomości gruntowych zabudowanych budynkami mieszkalnymi, natomiast
nie dotyczy gruntów rolnych czy nieruchomości zabudowanych o charakterze komercyjnym.

W ocenie sądu ubytek wartości rynkowej wskazanej nieruchomości w wyniku wejścia w życie uchwały Sejmiku Wojewódzkiego nr (...) z dnia 25 października 2016 roku w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania lotniska wojskowego w Ł. został potwierdzony opinią biegłej sądowej z zakresu szacowania nieruchomości rzeczoznawcy majątkowego U. W. i wyniósł 6300 zł. Opinia ta jest przy tym dla sądu obrazowa, a przy tym rzeczowa i jednoznaczna.

O odsetkach ustawowych za opóźnienie od 6300 zł, liczonych od 9 października
2018 roku orzeczono w oparciu o art. 481 k.c. W ocenie sądu pozwany od tej daty pozostaje w myśl w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia (art. 455 k.c.).

Podniesiono przy tym, że postanowieniem z 23 listopada 2018 roku zwolniono powoda z opłaty sądowej od pozwu oraz z kosztów opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości.

Mając na względzie wynik postępowania, o kosztach procesu sąd rozstrzygnął
w oparciu art. 100 k.p.c. stosując zasadę stosunkowego rozdzielenia kosztów. Uwzględniając wszystkie faktycznie poniesione przez strony koszty procesu w wysokości 7534 zł (w tym przez powoda: 3600 zł jako koszty zastępstwa procesowego, opłata skarbowa
od pełnomocnictwa procesowego w kwocie 17 zł oraz zaliczka na koszt opinii uzupełniającej biegłego w kwocie 300 zł oraz przez pozwanego w wysokości 3600 zł) oraz to, że powód wygrał proces w 42 %, sąd zasądził z tytułu częściowego zwrotu kosztów procesu od powoda na rzecz pozwanego 440 zł.

Nadmieniono przy tym, że Skarb Państwa nie jest zwolniony z obowiązku ponoszenia kosztów sądowych w postaci wydatków na wynagrodzenie biegłego sądowego. Z tytułu częściowego zwrotu niepokrytych wydatków, o obowiązku jego uiszczenia w wysokości 1187,96 zł sąd rozstrzygnął w oparciu o art. 100 k.p.c. w zw. z art. 83 ust. 2 w zw.
z art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Jednocześnie,
w oparciu o art. 100 k.p.c., sąd nie obciążył powoda pozostałą częścią niepokrytych wydatków od oddalonej części powództwa.

Apelację od powyższego wyroku złożył powód, który to zaskarżył orzeczenie
w zakresie oddalającym powództwo oraz w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach postępowania, zarzucając naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a mianowicie art. 278 § 1 k.p.c., art. 2781 k.p.c., art. 286 k.p.c.,
art. 228 § 1 k.p.c. , art. 233 § 1 k.p.c., i art. 98 § 1 k.p.c. poprzez:

a/ oddalenie wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego B. K. wydanej na potrzeby postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Zduńskiej Woli ws. KM 2099/11 pomimo istnienia znacznych rozbieżności pomiędzy wartością nieruchomości podlegającej wycenie w przedmiotowym postępowaniu, ustaloną przez wyżej wspomnianego biegłego, a wartością tej nieruchomości oszacowaną przez biegłą U. W., co uniemożliwiło wyjaśnienie istnienia różnic w aspekcie istotnym dla rozstrzygnięcia przedmiotowego postępowania,

b/ oparcie ustaleń faktycznych istotnych w sprawie jedynie na opinii biegłej U.
W., pomimo iż po powołaniu się na wiedzę z urzędu, co do treści opinii
B. K., na podstawie art. 228 § 1 k.p.c. także na podstawie
tej wiedzy winny być dokonywane ustalenia faktyczne w sprawie, co w konsekwencji oznacza - biorąc pod uwagę specyfikę zarówno samego dowodu z opinii biegłego,
jak przedmiotu niniejszego postępowania, że Sąd pierwszej instancji mając wiedzę o dwóch odmiennych w istotnym zakresie opiniach, winien był dążyć do wyjaśnienia wątpliwości
i różnic w powyższym zakresie, a nie opierać ustaleń faktycznych w sprawie jedynie
na wnioskach jednej z nich, co w oczywisty sposób doprowadziło do wadliwych ustaleń faktycznych w sprawie w zakresie wartości nieruchomości będącej własnością powoda,
a w konsekwencji wysokości należnego mu odszkodowania,

c/ będące konsekwencją wydania zaskarżonego rozstrzygnięcia, obciążenie powoda tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu na rzez pozwanego.

Mając na uwadze powyższe, skarżący wniósł o:

- na podstawie art. 278 ¹ k.p.c. dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu (...) - z listy biegłych przy Sądzie Okręgowym
w S., operatu szacunkowego z dnia 25 czerwca 2012 roku sporządzonego przez
ww. biegłego na potrzeby postępowania egzekucyjnego, jakie było prowadzone przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Zduńskiej Woli A. N. w sprawie KM 2099/11 na okoliczność wartości rynkowej będącej własnością powoda nieruchomości działki nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...)
oraz uzupełniająco na okoliczność aktualizacji sporządzonego przez biegłego operatu, a także jak w tezie dowodowej zakreślonej w treści pozwu tj., celem ustalenia, czy na skutek objęcia nieruchomości objętej przedmiotowym postępowaniem podobszarem B strefy ograniczonego użytkowania, utworzonej na mocy uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 roku w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł., doszło do utraty wartości przedmiotowej nieruchomości, a jeśli tak to, jaka jest to wartość i czym jest ona spowodowana, ewentualnie
o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego z zakresu wyceny nieruchomości
na okoliczności jak w podanej wyżej tezie dowodowej,

- zmianę wyroku w zaskarżonej części i zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Szefa (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powoda J. U. tytułem odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania
i zmniejszenie wartości nieruchomości, będącej własnością powoda działki numer (...), obręb 12 M., położonej w (...), gmina Z., o powierzchni 2,5995 ha zabudowanej budynkiem mieszkalnym, dla której Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...),
kwoty 15000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 9 października 2018 roku
do dnia zapłaty,

- zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania przed sądem pierwszej i drugiej instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwany wniósł o jej oddalenie w całości i zasądzenie
od strony powodowej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelację strony powodowej jest niezasadna.

Zarzut apelacji został zbudowany na pominięciu przez Sąd Rejonowy podnoszonej przez powoda w toku postępowania - w opozycji do wniosków wynikających z opinii biegłej U. W. – wyższej wartości rynkowej nieruchomości, wynikającej z operatu szacunkowego sporządzonego w postępowaniu egzekucyjnym przez biegłego B. K. z sierpnia 2012 roku, z uwagi na utratę jego ważności w świetle art. 156 ust. 3 ustawy z 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (Dz. U 2020.65 jt.).

W ocenie Sądu Okręgowego treść wniosków zawartych w opinii biegłej U. W. pozwalała poczynić ustalenia faktyczne istotne dla oceny czy hałas samolotowy odziaływujący na nieruchomość powoda doprowadził do obniżenia jego wartości czy nie. Biegła ustaliła wartość nieruchomości powoda oraz wypowiedziała się co do tego
czy i jak ograniczenie w postaci konieczności znoszenia hałasu przełożyło się
na kształtowanie zmian cen w czasie. Były to dane wystarczające do ustalenia czy kwota dochodzona pozwem odpowiadała wartości uszczerbku majątkowego doznanego przez powoda na skutek działania pozwanego.

Z tych względów, argumenty skarżącego dotyczące naruszenia przez Sąd Rejonowy przepisów postępowania procesowego dotyczących przeprowadzania postępowania dowodowego, nie mogły prowadzić do przyjęcia zasadności tych zarzutów.

Przedmiotem ustaleń faktycznych nie mogą być okoliczności nieistotne
dla rozstrzygnięcia sprawy.

Podstawą dopuszczenia kolejnego dowodu z opinii biegłego nie może być przekonanie strony o konieczności potwierdzenia wniosków płynących z opinii przez innego biegłego
jeśli występuje jedynie domniemana przez stronę a nie rzeczywista rozbieżność opinii.

Zarzuty powoda dotyczące nieprzydatności wniosków opinii opierały się bowiem
nie na argumentacji o błędach w założeniach, które stanowiły podstawę ich wydania,
ale twierdzeniu o niezgodności tych wniosków z wnioskami wynikającymi z nieaktualnej opinii innego biegłego, która została sporządzona w okresie w którym nie obowiązywała jeszcze uchwała Sejmiku Województwa (...) z 25 października 2016 roku, wprowadzająca obszar ograniczonego użytkowania.

W takiej sytuacji trudno przyjąć jest zatem istnienie rozbieżności w wartościach rynkowych nieruchomości, skoro biegły B. K. nie mógł w dacie sporządzania operatu badać realnych zmian cen rynkowych nieruchomości w ich przebiegu w czasie,
na ustalonym rynku porównawczym, skoro ustanowienie strefy ograniczonego użytkowania nastąpiło dopiero 4 lata później.

Proste porównanie dat wskazuje na niemożliwość tego by biegły mógł z czteroletnim wyprzedzeniem antycypować tą okoliczność jako zdarzenie, które również powinno podlegać ocenie – w postępowaniu egzekucyjnym wszczętym w 2011 roku – w kontekście
jego wpływu na wartość nieruchomości w niej położonej oraz jej wpływu na zmianę preferencji nabywców nieruchomości.

Zatem wbrew opinii skarżącego Sąd Rejonowy nie dysponował wiedzą o dwóch odmiennych opiniach, gdyż opinia biegłego B. K. w sensie prawnym
nie miała żadnej mocy dowodowej i z uwagi na datę sporządzenia nie mogła uwzględniać niezmiernie istotnej w tym postępowaniu okoliczności jaką jest istnienie strefy ograniczonego użytkowania, z powstaniem której powód dochodzi roszczenia opartego na treści
art. 129 ust. 2 ustawy prawo ochrony środowiska.

Decyzja procesowa Sądu Rejonowego nie przekłada się więc na zarzucaną w apelacji wadliwość.

Także sposób motywowania wniosków opinii biegłej U. W.
nie budził wątpliwości sądu drugiej instancji, gdyż same zasady wiedzy i doświadczenia życiowego są wystarczające do uznania, iż obawa przed skutkami hałasu powstaje tam,
gdzie człowiek o normalnym poziomie postrzegania dostrzega istnienie tego rodzaju zagrożenia z uwagi na sposób korzystania z nieruchomości o określonym przeznaczeniu.

Opinia biegłej U. W. prawidłowo więc została przyjęta
za podstawę czynienia ustaleń faktycznych, jako sporządzana w oparciu o trendy zmian
w wartościach nieruchomości na obszarze strefy ograniczonego użytkowania i poza tą strefą w czasie, jako wskaźniku potencjalnego obniżenia ich wartości i jako konsekwencji wprowadzenia tejże strefy. Założenia przyjętej przez biegłą metody odpowiadają różnicowemu (dyferencyjnemu) sposobowi ustalenia szkody, opartemu na badaniu wartości stanu majątkowego poszkodowanego dla wykrycia różnicy, jaką wywołało zjawisko szkody przed i po jej ujawnieniu się.

Sąd Okręgowy nie dopatrzył się żadnych nieprawidłowości nakazujących odebrania opinii biegłej U. W. przymiotu pełnowartościowego źródła dowodowego. Wnioski płynące z tej opinii są klarowne i wynikają z przyjętych podstaw. Sąd nie odnalazł
w niej błędów logicznych, metodologicznych, bądź też niespójności z pozostałym materiałem dowodowym. Nie dostrzeżono przy tym żadnych czynników osłabiających zaufanie
do wiedzy biegłej i jej bezstronności, ani żadnych ważnych powodów, które zmuszałyby
do dopuszczenia dowodu z opinii innych specjalistów.

Wobec powyższego także w postępowaniu apelacyjnym nie było potrzeby uzupełnienia postępowania dowodowego w zakresie, w jakim zgłoszono żądanie w apelacji.

Dlatego też, sąd odwoławczy na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 3 i 5 k.p.c. pominął wniosek dowodowy powoda o sporządzenie kolejnej opinii przez innego biegłego.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c.
oddalił apelację i orzekł o kosztach postępowania apelacyjnego w oparciu o przepis
art. 98 § 1 i 3 k.p.c. Sąd nie znalazł podstaw do zastosowania w sprawie art. 102 k.p.c.