Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 marca 2020 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia Sądu Okręgowego Roman Troll

Protokolant Justyna Kleta

po rozpoznaniu w dniu 3 marca 2020 r. w Gliwicach na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej we W.

przeciwko A. W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim

z dnia 20 lutego 2019 r., sygn. akt I C 2966/18

1)  zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1. o tyle tylko, że w miejsce zasądzonych kosztów procesu 268,59 zł zasądza 1146,70 zł (tysiąc sto czterdzieści sześć złotych
i siedemdziesiąt groszy);

2)  oddala apelację w pozostałej części;

3)  zasądza od pozwanego na rzecz powódki 371,10 zł (trzysta siedemdziesiąt jeden złotych i dziesięć groszy) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego,

4)  przyznaje adwokatowi B. W. (1) (W.) od Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim 371,10 zł (trzysta siedemdziesiąt jeden złotych i dziesięć groszy) tytułem wynagrodzenia za pełnienie funkcji kuratora nieznanego z miejsca pobytu pozwanego w postępowaniu odwoławczym i zwrotu wydatków w tym postępowaniu.

SSO Roman Troll

Sygn. akt III Ca 692/19

UZASADNIENIE

Powódka (...) Bank (...) S.A. we W. wniosła o zasądzenie od pozwanego A. W. 10352,31 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP od 31 stycznia 2017 r. (od należności głównej 9267,94 zł) oraz kosztami procesu. W uzasadnieniu wskazała, że pozwany nie zwrócił pożyczki, a całość świadczenia stała się wymagalna 22 grudnia 2016 r.

Reprezentujący pozwanego kurator wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów procesu.

Wyrokiem z 20 lutego 2019 r. Sąd Rejonowy w Wodzisławiu Śląskim zasądził od pozwanego na rzecz powódki 9267,94 zł z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od 31.01.2017 r. oraz koszty procesu 268,59 zł (pkt 1.); w pozostałej części powództwo oddalił (pkt 2.) oraz przyznał kuratorowi aplikantowi adwokackiemu B. W. (2) od Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Wodzisławiu Śląskim 960,10 zł wynagrodzenia (pkt 3.).

Orzeczenie to zapadło przy następujących ustaleniach faktycznych:

27 czerwca 2014 r. strony zawarły umowę, na podstawie której powódka udzieliła pozwanemu na 5 lat 17556,17 zł pożyczki, z czego pożyczka stanowiła w istocie 11379 zł, zaś 5266,65 zł stanowiła opłata za ochronę ubezpieczeniową, a 910,32 zł to prowizja. W razie opóźnienia przez pożyczkobiorcę w zapłacie dwóch pełnych rat, bank miał prawo wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30 – dniowego terminu wypowiedzenia, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy listem zwykłym do zapłaty zaległych rat w terminie 7 dni. Wartość jednej raty ustalono na 394,44 zł. Pozwany dokonywał spłaty od 11 lipca 2014 r. do 15 grudnia
2015 r. Do zapłaty z tytułu roszczenia głównego pozostało 9267,94 zł. 28 sierpnia 2016 r. powódka wezwała pozwanego do zapłaty niespłaconej zaległości z tytułu umowy w terminie 14 dni pod rygorem wypowiedzenia umowy. Wobec bezskuteczności tego wezwania 13 listopada 2016 r. wypowiedziała umowę (doręczono pozwanemu 22 listopada 2016 r.). Powódka wezwała też pozwanego do zwrotu w terminie 30 dni całości wykorzystanej pożyczki. 30 stycznia 2017 r. powódka wystawiła wyciąg z ksiąg banku, z którego wynikała wartość zadłużenia pozwanego.

Przy tak dokonanych ustaleniach faktycznych Sąd Rejonowy, przywołując regulacje, art. 118 k.c., art. 6 k.c.,m art. 354 § 1 k.c., art. 720 § 1 k.c. i art. 480 k.c., uznał powództwo
w części za zasadne. Zaznaczył przy tym, że nie doszło do przedawnienia, ale powództwo co do kosztów czy też opłat jest nieudowodnione, a co do odsetek skapitalizowanych – bezzasadne. Wartość należności głównej nie była w istocie przez pozwanego skutecznie kwestionowana i wynika z rozliczenia zawartego w ostatnim piśmie procesowym powódki oraz
z wyciągu z ksiąg banku. Pozwany kwestionował roszczenia powódki w zakresie odsetek skapitalizowanych oraz kosztów. Wobec wykazania wartości należności głównej i wykazania jej wymagalności 22 grudnia 2016 r. w tej części powództwo było zasadne. Już od 23 grudnia 2016 r. powódka mogła się domagać odsetek, ale żądała ich ostatecznie od 31 stycznia 2017 r. Orzeczenie o kosztach procesu zapadło na podstawie art. 100 k.p.c., bo powódka wygrała proces w 89,53%.

O wynagrodzeniu kuratora Sąd Rejonowy orzekł na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia
i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej, a na koszt wynagrodzenia składa się wynagrodzenie za pełnienie funkcji kuratora – 900 zł oraz koszty przejazdu do siedziby sądu – 60,10 zł.

Apelację od tego wyroku złożył kurator pozwanego, zaskarżając ten wyrok w części, w jakiej zasądzono od pozwanego na rzecz powódki 5129,32 zł oraz w zakresie rozstrzygnięcia o przyznaniu kuratorowi wynagrodzenia. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił naruszenie: art. 233 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie podnoszonej w okoliczności przez powódkę
w piśmie z 22 stycznia 2019 r., dotyczącej zwrotu przez ubezpieczyciela na jej rzecz 5129,32 zł w związku z rezygnacją z ubezpieczenia pożyczki, co doprowadziło do błędnego ustalenia stanu faktycznego w sprawie w zakresie kwoty pożyczki udzielonej pozwanemu, nienależytego wykonania zobowiązania przez powódką poprzez rozwiązanie umowy ubezpieczenia pożyczki bez wyraźnego oświadczenia pozwanego, a w konsekwencji otrzymania przez powódkę kwoty niewykorzystanej składki ubezpieczenia, której zapłaty również domaga się od pozwanego w tej sprawie; art. 233 § 1 k.p.c. polegające na błędnym ustaleniu, że powódka w sposób należyty wykonała swoje zobowiązanie wynikające z umowy pożyczki, podczas gdy ze zgromadzonych dowodów wynika, że zrezygnowała z ubezpieczenia pożyczki mimo braku oświadczenia o rezygnacji z ochrony ubezpieczonej złożonego przez pozwanego, przez co naruszyła § 1 ust. 20 umowy; art. 65 § 2 k.c. poprzez błędne zastosowanie polegające na dokonaniu niewłaściwej wykładni oświadczeń woli złożonych przez powódkę i pozwanego w chwili zawarcia umowy, a w konsekwencji tego dokonanie błędnego ustalenia, że pozwanemu udzielono pożyczki w wysokości 17 556,17 zł, podczas gdy pożyczka została udzielona w wysokości 11 379 zł, zaś 5266,65 zł stanowiło opłatę za usługę dodatkową wykonaną przez powódkę w postaci zawarcia umowy ubezpieczenia pożyczki jako usługi dodatkowej do umowy pożyczki; art. 354 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, że powódka wykonała ciążące na niej zobowiązanie wynikające z umowy pożyczki w zakresie zawarcie ochrony ubezpieczeniowej umowy pożyczki, a następnie rezygnacji z ubezpieczenia; § 1 ust. 1 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesione przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej
w związku z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości 22 października 2015 r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie w brzmieniu ustalonym na 27 lutego 2017 r. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i przyznanie kuratorowi wynagrodzenia w kwocie niższej niż wynikającej z powołanych przepisów oraz nieuzasadnienia obniżenia wynagrodzenia kuratorowi.

Przy tak postawionych zarzutach wniósł o uwzględnienia apelacji i zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części i przyznanie kuratorowi 3600 zł wynagrodzenia za zastępowanie pozwanego nieznanego z miejsca pobytu. Ponadto wniósł o przyznanie wynagrodzenia za pełnienie funkcji kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego przed sądem II instancji, który nie został uiszczony w całości ani w części, a nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie jako bezzasadnej, wniosła też o uznanie za dowody w sprawie przedłożone do sprawy dokumenty świadczące
o roszczeniu znajdujące się już w aktach, jak również dołączone do odpowiedzi na apelację, a przedstawiła rezygnacje pozwanego z ubezpieczenia z 13 sierpnia 2014 roku. Wniosła też o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy są prawidłowe i jako takie Sąd Okręgowy uznaje je za własne.

Sprawę rozpoznawano w postępowaniu uproszczonym gdyż dotyczy roszczenia
z umowy o wartości nieprzekraczającej 10000 zł (por. art. 505 ¹ pkt 1 k.p.c. w brzmieniu przed zmianą z 1 czerwca 2017 r.; pozew wniesiono bowiem 23 lutego 2017 r.).

W rozpoznawanej sprawie powódka dochodzi należności głównej, od której żąda odsetek za opóźnienie - ta należność główna to 9267,94 zł, natomiast dodatkowo dochodzi kosztów oraz odsetek, od których nie dochodzi już odsetek za opóźnienie.

Zgodnie z art. 19 § 1 k.p.c. w sprawach o roszczenie pieniężne, zgłoszone choćby
w zamian innego przedmiotu, podana kwota pieniężna stanowi wartość przedmiotu sporu. Zgodnie z art. 20 k.p.c. do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się zaś odsetek, pożytków
i kosztów, żądanych obok roszczenia głównego. To oznacza, że wartością przedmiotu sporu w tej sprawie jest nie 10352,31 zł, jak stara się wskazać apelujący, ale 9267,94 zł.

Dlatego też sprawa jest rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym, gdyż wartość przedmiotu sporu nie przekracza 10000 zł (por. art. 505 ¹ pkt 1 k.p.c. w brzmieniu przed zmianą z 1 czerwca 2017 r.; pozew wniesiono bowiem 23 lutego 2017 r.). Ponadto w takiej sytuacji wysokość minimalnego wynagrodzenia pełnomocnika procesowego wynosi 1800 zł i tej kwoty nie może przekroczyć wynagrodzenie kuratora.

W tej sprawie istotne jest także to, że w wysokość wynagrodzenia kuratora określona została w przepisach obowiązujących w dacie orzekania przed Sądem Rejonowym w granicy maksymalnej, natomiast nie wskazywano jego minimalnej wysokości. Biorąc pod uwagę, że kurator w sprawie złożył jedno pismo i stawił się na jednej rozprawie, jego wynagrodzenie opiewające na 900 zł, czyli połowę stawki maksymalnej dla kuratora, nie może być uznane za niewłaściwie przyznane. Ostatecznie kurator wówczas nie był adwokatem, lecz aplikantem adwokackim, a sprawa nie kwalifikowała się jako zawiła faktycznie lub prawnie.

Dodać należy, że w apelacji kurator wskazuje, że nie jest podatnikiem podatku od towarów i usług, inaczej twierdzi jego pełnomocnik na rozprawie apelacyjnej, ale tego nie wykazuje. Poza tym przed Sądem Rejonowym kurator nie wskazywał, że jest podatnikiem takiego podatku. Nie było więc podstaw, aby uwzględnić ten podatek w jego wynagrodzeniu.

W tej części zarzuty apelacji pozostają bezzasadne.

W toku postępowania przed Sądem Rejonowym nie zgłaszano, ze strony pozwanej, żadnych zarzutów dotyczących niewłaściwego rozliczenia wskazanych przez powódkę 5129,32 zł jako zwrotu składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia – rezygnację. Strona pozwana nie podnosiła również, że nie zrezygnowała z ubezpieczenia, nie twierdziła także, aby powódka doprowadziła do tej rezygnacji samodzielnie bez jej zgody. Co więcej kurator pozwanego, na rozprawie 8 lutego 2019 r., wskazywał, że skoro ubezpieczenie zostało skrócone, to pozwany nie powinien regulować kwoty za ubezpieczenie, bo usługa nie została zrealizowana. Nie podnosił zarzutu, że pozwany nie zrezygnował z ubezpieczenia.

Z rozliczenia wpłat dokonywanych przez pozwanego tytułem spłaty pożyczki wynika, kiedy i jakie środki były regulowane, co więcej zwrot 5129,32 zł, jako składki za niewykorzystany okres ubezpieczenia – rezygnacja, 2 września 2014 r. pomniejszył saldo umowy do 11982,18 zł, podczas gdy przed tą wpłatą (rezygnacją) saldo tej umowy wynosiło 17111,50 zł. Z tego wniosek, że wskazana w apelacji kwota obniżyła wysokość salda umowy, a więc nie ma żadnych podstaw do twierdzeń zawartych w apelacji, że powódka dwukrotnie wzbogaciła się poprzez otrzymanie tej kwoty. Ta kwota przecież obniżyła saldo umowy pożyczki, a tym samym zobowiązanie pozwanego.

Apelacja zupełnie błędnie wskazuje, że Sąd Rejonowy nie brał pod uwagę zwróconych przez ubezpieczyciela 5129,32 zł. Sąd Rejonowy brał pod uwagę tę kwotę i wszystkie spłaty dokonywane przez pozwanego. Wzięcie pod uwagę tego całego materiału dowodowego doprowadziło do właściwych ustaleń faktycznych, że należność główna, która nie została uregulowana, wynosi 9267,94 zł.

Trzeba także zaznaczyć, że brak podnoszenia zarzutów, przed Sądem Rejonowym odnośnie tego, że pozwany nie zrezygnował z umowy ubezpieczenia, a powódka bezzasadnie doprowadziła do takiej rezygnacji nie może powodować konieczności rozpoznania ich na etapie postępowania odwoławczego, albowiem nic nie stało na przeszkodzie, aby takie zarzuty podnieść już 8 lutego 2019 r., ale wtedy ich nie podnoszono. Już wówczas bowiem strona pozwana dowiedziała się o tym, w jaki sposób została rozliczona kwota, która wpłynęła na rachunek z tytułu rezygnacji z ubezpieczenia, a co za tym idzie także, że doszło do rezygnacji z ubezpieczenia. Na rozprawie apelacyjnej nie było też kwestionowane pismo pozwanego dotyczące rezygnacji z ubezpieczenia /k. 144, 00:13:00-00:14:30/.

Dlatego też pozostałe zarzuty apelacji są bezzasadne, a podniesione w apelacji twierdzenia o faktach należało pominąć jako spóźnione (art. 381 k.p.c.).

Zastosowana przez Sąd Rejonowy regulacja prawna, co do meritum sprawy, jest prawidłowa.

Niemniej jednak nie ustrzegł się Sąd Rejonowy od błędów proceduralnych w części dotyczącej rozliczenia kosztów procesu, oczywiście poza kwestią związaną z wynagrodzeniem kuratora i jego wydatkami. Sąd Okręgowy orzekając o żądaniu głównym (przedmiocie postępowania) ingeruje także w rozstrzygnięcie o kosztach procesu, gdyż są one immanentnie związane z rozstrzygnięciem o przedmiocie sporu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 22 czerwca 2010 r., sygn. akt IV CZ 42/10, OSNC-ZD 2011/2/26). Co do kosztów procesu nie obowiązuje zakaz z art. 384 k.p.c.

Pomimo właściwego ustalenia stosunku, w jakim powódka wygrała sprawę, a w jakim ją przegrała, doszło do niewłaściwego rozliczenia kosztów procesu. W uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia Sąd Rejonowy oprócz przywołania regulacji art. 100 k.p.c. (w sposób prawidłowy) nie wskazał, co złożyło się na koszty procesu. Zapewne stąd wynika błąd
w rozliczeniach arytmetycznych. Trzeba bowiem zaznaczyć, że na koszty procesu po stronie powodowej składa się właściwie ustalona opłata od pozwu w wysokości 300 zł, zaliczka na wynagrodzenie i wydatki kuratora, którą powódka poniosła w wysokości 4428 zł /k. 52/, niemniej jednak została ona wykorzystana w wysokości 960,10 zł, a więc w istocie została poniesiona w tej ostatniej wysokości. Ponadto strona powodowa poniosła wydatki związane z udzieleniem pełnomocnictwa w postaci opłaty skarbowej - 17 zł oraz sporządzenia odpisu pełnomocnictwa przez notariusza - 3,69 zł. Zsumowanie tych składników wskazuje, że wszystkie koszty procesu po stronie powodowej wyniosły 1280,79 zł. Biorąc pod uwagę, że powódka przegrała sprawę tylko w 10,47 %, powinna ponieść 134,09 zł z tych kosztów,
a poniosła 1280,79 zł. Dlatego też pozwany powinien jej zwrócić (...),7 zł.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 505 ¹⁰
§ 1 k.p.c., należało orzec jak w pkt. 1. sentencji, dokonując zmiany w niewielkim zakresie co do kosztów procesu, a na podstawie art. 385 § 1 k.p.c. w związku z art. 505 ¹⁰ § 1 k.p.c., należało oddalić apelację w pozostałej części jako bezzasadną (pkt 2. sentencji).

O kosztach postępowania odwoławczego (pkt 3. sentencji) orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. biorąc pod uwagę, że powódka wygrała sprawę, a koszty, które poniosła
w toku postępowania odwoławczego związane są jedynie z wynagrodzeniem kuratora procesowego pozwanego w tym postępowaniu działającego wraz z jego wydatkami, albowiem ostatecznie będą one pomniejszały już wcześniej wspomnianą zaliczkę uiszczoną przez powódkę na te koszty.

O wynagrodzeniu kuratora i jego wydatkach (pkt 4. sentencji) orzeczono na podstawie § 1 ust. 1, 2 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. poz. 536) oraz § 2 tego rozporządzenia w związku z § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października
2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800 ze zm.) oraz § 10
ust. 1 pkt 1 tego rozporządzenia. Wynagrodzenie to wynosi 40% minimalnego wynagrodzenie pełnomocnika procesowego, które w tej sprawie wynosiłoby 900 zł. Wydatki kuratora związane z wysyłką pism wyniosły zaś 11,10 zł /k. 131-138/.

SSO Roman Troll