Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 sierpnia 2019r.

Sąd Rejonowy w Rybniku Wydział IV Rodzinny i Nieletnich

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Grażyna Grzybczyk

Protokolant: Sandra Wieczorek

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 sierpnia 2019r. w R.

sprawy z powództwa P. S.

przeciwko M. S.

o obniżenie alimentów

1)  powództwo oddala;

2)  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 900 (dziewięćset) złotych tytułem kosztów zastępstwa adwokata;

3)  odstępuje od obciążania stron kosztami postępowania za postępowanie przed sądem I instancji ponad kwoty już opłacone.

Sygn. akt IV RC 39/19

UZASADNIENIE

Pozwem złożonym do tut. Sądu 24 stycznia 2019 roku powód P. S. domagał się obniżenia alimentów zasądzonych na rzecz pozwanego M. S. wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodka (...) w R. z dnia 12 września 2016 roku w sprawie o sygn. akt II RC 597/16 z kwoty po 800 zł miesięcznie do kwoty po 500 zł miesięcznie.

Uzasadniając żądanie powód wskazał, że po rozwiązaniu małżeństwa z matką pozwanego przez rozwód jego sytuacja życiowa uległa zmianie. Powód zawarł ponowny związek małżeński, z którego pochodzi małoletni syn T. S. urodzony (...). Obecna żona powoda nie pracuje i wraz z małoletnim synem pozostaje na wyłącznym utrzymaniu powoda, który pobiera świadczenie emerytalne w ramach ZUS w wysokości ok. 3100 zł miesięcznie (k. 3-4).

W odpowiedzi na pozew strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów zastępstwa adwokackiego według norm prawem przepisanych. Pozwany zarzucił, że od czasu orzekania w przedmiocie aktualnych alimentów nie doszło do zmiany stosunków uzasadniających zmianę orzeczenia w przedmiocie obowiązku alimentacyjnego na rzecz pozwanego, a z informacji posiadanych przez pozwanego możliwości zarobkowe i majątkowe powoda nie uległy zmianie. Pozwany natomiast dokłada starań w celu możności samodzielnego utrzymania się. Kontynuuje naukę w Branżowej Szkole I Stopnia nr 2 w R., systematycznie realizuje obowiązek edukacyjny uzyskując dobre stopnie, a począwszy od czerwca 2018 roku jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego i uzyskuje dochód w wysokości poniżej 200 zł miesięcznie. Pozwany mieszka z matką w domu jednorodzinnym. Dochody matki pozwanego pozostają na zbliżonym poziomie do dochodów uzyskiwanych w dacie orzekania o poprzednich alimentach. Ponadto pozwany od marca 2019 roku uczęszczał na kurs prawa jazdy, który w całości został opłacony przez jego matkę, a z uwagi na pomyślny wynik egzaminu matka pozwanego nabyła kilkunastoletni samochód w celu udostępnienia do korzystania synowi (k. 50-52).

W toku postępowania jurysdykcyjnego strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska procesowe (k.89).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwany M. S. ur. (...) pochodzi ze związku małżeńskiego powoda oraz A. O.. Wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 12 kwietnia 2018 roku (V ACa 169/17) na skutek apelacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z 12 września 2016 roku ( II RC 597/160 zmieniono zaskarżony wyrok w punkcie 1 i 2 - w ten sposób, że orzeczono rozwiązanie małżeństwa rodziców pozwanego przez rozwód z winy obu stron.

Dowód: akta II RC 597/16, akta V ACa 169/17 - wyrok k. 209

Aktualna wysokość alimentów na rzecz pozwanego w kwocie po 800 zł miesięcznie ustalona została na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodka (...) w R. z dnia 12 września 2016 roku (II RC 597/16). Na skutek apelacji powoda Sąd Apelacyjny w Katowicach oddalił apelację w części dotyczącej kwestii związanych z alimentami na rzecz pozwanego.

Dowód: akta II RC 597/16 k.110 , akta V ACa 169/17 k. 209

W czasie postępowania rozwodowego powód pobierał świadczenie emerytalne, którego wysokość kształtowała się na poziomie 3000 zł netto miesięcznie. Ponadto powód był w stanie dodatkowo zarobić miesięcznie kilkaset złotych naprawiając samochody ze względu na wieloletnie zainteresowanie motoryzacją, jednak zajęcie to miało charakter dorywczy. Matka pozwanego z tytułu pracy zarobkowej osiągała wówczas dochody w wysokości 2000 zł netto miesięcznie. Pozwany M. S. miał wówczas 15 lat a jego usprawiedliwione potrzeby kształtowały się na poziomie około 1000 zł miesięcznie.

Dowód: akta II RC 597/16,zeznania stron k.104-108, uzasadnienie wyroku k. 164-168.

Obecnie powód ma 49 lat. 27 grudnia 2018 roku zawarł nowy związek małżeński z B. S., z którego pochodzi małoletni syn T. S. urodzony (...). Pobiera świadczenie emerytalne z ZUS. Wysokość świadczenia emerytalnego powoda po potrąceniu alimentów wynosi aktualnie 2403,58 zł. Poza świadczeniem emerytalnym powód nie otrzymuje żadnych dochodów z innego tytułu.

Nie posiada majątku, oszczędności ani zobowiązań kredytowych. Mieszka wraz z żoną i małoletnim synem w mieszkaniu komunalnym. Koszty związane z utrzymaniem mieszkania powoda przedstawiają się następująco: czynsz- ok. 300 zł miesięcznie, prąd – 200 zł co dwa miesiące ( 100 zł miesięcznie), gaz – 200 zł miesięcznie, woda- 50 zł co dwa miesiące (ok. 25 zł miesięcznie). A zatem miesięczne koszty związane z utrzymaniem mieszkania powoda wynoszą łącznie około 625 zł.

Powód cierpi na problemy zwyrodnieniowe kręgosłupa, zażywa leki przeciwbólowe których koszt oscyluje w kwocie 50 zł miesięcznie. Nie utrzymuje kontaktu z pozwanym.

Żona powoda zajmuje się małoletnim dzieckiem, nie pracuje, jest zarejestrowana w Powiatowym Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna bez prawa do zasiłku. Pozostaje na wyłącznym utrzymaniu powoda. Powód złożył wniosek o przyznanie na rzecz małoletniego syna świadczenia 500+. Przed narodzinami dziecka obecna żona powoda pracowała zawodowo osiągając dochody na poziomie ok. 2000 zł miesięcznie.

Pozwany M. S. ma 18 lat. Ukończył drugą klasę Branżowej Szkoły I Stopnia nr 2 w Zespole Szkół (...) w R. na kierunku mechanik samochodowy w systemie dziennym. Od września 2019 roku rozpocznie edukację w trzeciej klasie, a programowy termin ukończenia szkoły przypada na 2020 rok. Ponadto pozwany w ramach praktyk zawodowych jest zatrudniony na podstawie umowy o prace w celu przygotowania zawodowego na stanowisku mechanika pojazdów samochodowych za wynagrodzeniem 218,96 zł brutto miesięcznie ( w drugiej klasie). Pozwany regularnie realizuje obowiązek szkolny. Pozwany jest osobą zdrową, nie choruje przewlekle. Mieszka z matką w domu jednorodzinnym będącym własnością matki pozwanego. Aktualne miesięczne koszty związane z zaspokojeniem potrzeb pozwanego przedstawiają się następująco: wyżywienie- 450 zł, odzież i obuwie- 100 zł, materiały szkolne- 50 zł, dojazdu do szkoły i na praktyki (paliwo) - 100 zł, fryzjer- 20 zł, leki i witaminy- 30 zł, rozrywka, urodziny kolegów - 50 zł, wyjazdy wakacyjne – ok. 100 zł.. Ponadto pozwany ponosi częściowo wydatki związane z bieżącymi opłatami mieszkaniowymi, na które składają się: zużycie wody- 25 zł miesięcznie, wywóz nieczystości- 15 zł miesięcznie, opłaty za energię elektryczną – 30 zł, zakup węgla- 180 zł miesięcznie, telewizja- 20 zł miesięcznie, Internet- 30 zł miesięcznie oraz podatek od nieruchomości- 38 zł miesięcznie. Zatem aktualne miesięczne potrzeby pozwanego ( z uwzględnieniem jego udziału w opłatach związanych z utrzymaniem mieszkania) kształtują się łącznie na poziomie ok. 1238 zł miesięcznie.

Przy czym Sąd odpowiednio zmiarkował podawane przez pozwanego w toku rozprawy i w odpowiedzi na pozew koszty utrzymania a to m.in. koszty związane z zakupem wyżywienia (w kwocie 600 zł miesięcznie), odzieży i obuwia ( w kwocie 200 zł miesięcznie), paliwa ( 200 zł miesięcznie) czy uczestnictwa w urodzinach kolegów ( 100 zł miesięcznie) uznając je za zbyt wygórowane zważywszy na aktualny wiek pozwanego i kierując się zasadami logiki i doświadczenia życiowego.

Od marca 2019 roku pozwany uczęszczał na kurs prawa jazdy, którego koszt w kwocie 1500 zł w całości został opłacony przez matkę. Pozwany jest współwłaścicielem samochodu osobowego zakupionego przez matkę po zdanym egzaminie na prawo jazdy za kwotę 7500 zł. W zeszłym roku pozwany był wraz z matką na zagranicznych wakacjach w Grecji. Od czasu rozwodu rodziców pozwany nie utrzymuje kontaktu z powodem.

Matka pozwanego A. S. jest zatrudniona w Państwowym Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie (...) w R. w charakterze pielęgniarki, a jej wynagrodzenie zasadnicze oscyluje w granicach 3500 – 4200 zł netto miesięcznie z czego potrącana jest kwota z kasy zapomogowo- pożyczkowej (raty po 500 zł miesięcznie) oraz kwota na poczet spłaty kredytu hipotecznego zaciągniętego na zakup domu jednorodzinnego (raty po 660 zł miesięcznie w dwóch osobnych spłatach).

Dowód: zaświadczenie ZUS k. 22, kopia decyzji k. 23, zaświadczenie Urzędu Skarbowego k. 25, zaświadczenie Powiatowego Urzędu Pracy k. 27, kopie przelewów bankowych k. 28 i następne, wykaz zarobków A. S. k. 54, zaświadczenie o kontynuacji nauki i praktykach zawodowych k. 55-56, kopie umowy kredytu hipotecznego k. 74, kopia przelewu opłaty za prawo jazdy i ubezpieczenie samochodu k. 81-82, rachunki k. 65-72, zeznania powoda k.89v, zeznania pozwanego k. 89-90.

Sąd ustalił stan faktyczny niniejszej sprawy na podstawie wyżej powołanych dowodów, które stanowiły spójne, logiczne i wiarygodne źródło dowodowe.

Sąd ocenił zgromadzony materiał dowodowy zasadniczo jako spójny, logiczny i wzajemnie się uzupełniający. Strony nie składały dalszych wniosków dowodowych, a Sąd uznał sprawę za merytorycznie wyjaśnioną.

Sąd zważył, co następuje:

Przepis art. 138 k.r.o. stanowi, że w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Istotą niniejszej sprawy było zatem ustalenie, czy od ostatniego orzeczenia w przedmiocie alimentów nastąpiła takowa zmiana stosunków po stronie powoda lub pozwanych. Ustalenie, czy nastąpiła zmiana stosunków, o których mowa powyżej, następuje poprzez porównanie stosunków obecnych z warunkami i okolicznościami istniejącymi poprzednio podczas ustalania wysokości alimentów (a zatem zakresu tego obowiązku w rozumieniu art. 135 k.r.o). Zakres świadczeń alimentacyjnych, który ustawodawca określił w art. 135 § 1 k.r.o, jest bowiem uzależniony z jednej strony od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego, z drugiej zaś od możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego. Przez usprawiedliwione potrzeby należy rozumieć potrzeby, których zaspokojenie zapewni podmiotowi uprawnionemu do alimentów odpowiedni rozwój fizyczny i duchowy. A zatem są to nie tylko elementarne potrzeby polegające na zapewnieniu minimum egzystencji lecz również te, których celem jest stworzenie warunków bytowania stosownie do wieku uprawnionego, stanu zdrowia i innych okoliczności, których uprawniony nie jest w stanie własnymi siłami sobie zapewnić. Należy przy tym podkreślić, że opisane, usprawiedliwione potrzeby uprawnionego do alimentów powinny być oceniane całościowo, a zatem nie tylko na podstawie wieku, lecz również miejsca pobytu, jego środowiska, możliwości zarobkowych zobowiązanych do jego utrzymania, a także całego szeregu okoliczności każdego konkretnego wypadku. Pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można przy tym - co słusznie wskazano w orzecznictwie Sądu Najwyższego - odrywać od pojęcia zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego oraz jego osobistej sytuacji, w tym uzasadnionych potrzeb bytowych, stanu zdrowia itp. Pojęcia te (usprawiedliwione potrzeby uprawnionego i możliwości majątkowe oraz zarobkowe zobowiązanego) w praktyce pozostają bowiem we wzajemnej zależności i obie te przesłanki wzajemnie na siebie rzutują, zwłaszcza przy ustaleniu przez sąd wysokości alimentów (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 października 1969 roku, III CRN 350/69, OSNPG 1970/2/15). Przy ocenie zakresu obowiązku alimentacyjnego należy brać pod uwagę także usprawiedliwione potrzeby własne zobowiązanego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 1975 roku, III CRN 330/75, LEX nr 7777). Ponieważ potrzeby uprawnionego oraz możliwości zobowiązanego mogą zmieniać się w czasie, w konsekwencji takim zmianom ulega również zakres obowiązku alimentacyjnego.

Dlatego też w razie zmiany stosunków zarówno uprawniony, jak i zobowiązany mogą żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego - zgodnie z art. 138 k.r.o. - a takowa zmiana stosunków może prowadzić do podwyższenia, obniżenia bądź uchylenia obowiązku alimentacyjnego.

Zgodnie z art. 133 § 1, 2 k.r.o. rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Poza powyższym wypadkiem uprawniony do świadczeń alimentacyjnych jest tylko ten, kto znajduje się w niedostatku.

Z kolei art. 133 § 3 k.r.o. stanowi, że rodzice mogą uchylić się od świadczeń alimentacyjnych względem dziecka pełnoletniego, jeżeli są one połączone z nadmiernym dla nich uszczerbkiem lub jeżeli dziecko nie dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się.

W realiach niniejszej sprawy od uprawomocnienia się orzeczenia ustalającego obowiązek alimentacyjny powoda względem pozwanego w sprawie o rozwód, do czasu zainicjowania przez niego niniejszego postępowania upłynął okres niespełna trzech lat. W ocenie Sądu powód nie wykazał, aby w tak krótkim czasie nastąpiła zmiana stosunków uzasadniająca obniżenie jego obowiązku alimentacyjnego względem pozwanego.

Potrzeby pozwanego od czasu poprzedniego ustalenia obowiązku alimentacyjnego biorąc pod uwagę wiek, kontynuacje edukacji i jego naturalny rozwój nieznacznie wzrosły i obecnie Sąd po ich odpowiednim zmiarkowaniu przy uwzględnieniu wieku pozwanego oraz zasad wiedzy i doświadczenia życiowego ocenił na kwotę ok. 1200 zł miesięcznie.

Pozwany obecnie ma 18 lat, mieszka z matką i kontynuuje naukę w (...) Szkole Zawodowej a planowany termin zakończenia szkoły przypada na czerwiec 2020 roku. Zebrany w sprawie materiał dowodowy nie dał jednak podstaw do przyjęcia, że pozwany uzyskał w pełni możliwość samodzielnego utrzymania się, gdyż ze względu na kontynuację edukacji jego aktualne możliwości zarobkowe są ograniczone.

W ocenie Sądu pozwany pomimo stosunkowo ograniczonych możliwości zarobkowych dokłada starań w celu uzyskania możności samodzielnego utrzymania się, gdyż w ramach praktyk zawodowych w trakcie roku szkolnego jest zatrudniony na podstawie umowy o prace w celu przygotowania zawodowego na stanowisku mechanika pojazdów samochodowych za wynagrodzeniem 218,96 zł brutto miesięcznie i nie może to być argument przesądzający o tym, iż pozwany stał się osobą samodzielną. Osiągane przez niego dochody są wystarczające na pokrycie jedynie niewielkiej części kosztów związanych z zaspokojeniem jego uzasadnionych potrzeb. W pozostałym zakresie w kosztach tych powinni partycypować oboje rodzice, umożliwiając synowi zdobycie wykształcenia i rozpoczęcie samodzielnego życia. Bez wątpienia zdobycie konkretnego zawodu i odbywanie regularnych praktyk zawodowych istotnie zwiększy szanse pozwanego na rynku pracy i pozwoli podjąć zatrudnienie zgodnie z jego marzeniami i aspiracjami.

Ponadto w toku postępowania dowodowego powód nie wykazał, iż zasądzone na rzecz pozwanego alimenty stanowią dla niego nadmierny uszczerbek. Sąd uznał, iż kwota uprzednio zasądzonych alimentów na poziomie 800 zł miesięcznie jest adekwatna do aktualnych możliwości majątkowych i zarobkowych powoda. Powód pobiera bowiem świadczenie emerytalne z ZUS, którego kwota po potrąceniu alimentów wynosi ponad 2403,58 zł, a nadto nie posiada zobowiązań kredytowych i nie choruje przewlekle. Po odliczeniu od jego świadczenia emerytalnego kwot przeznaczonych na utrzymanie mieszkania (średniomiesięcznie ok. 600 -650 zł) i potencjalnych wydatków na własne utrzymanie, których powód nie wykazał, a w ocenie Sądu jest to kwota rzędu ok. 900-1000 zł miesięcznie do jego dyspozycji pozostaje kwota umożliwiająca pokrycie dotychczasowych alimentów, która nie spowoduje uszczerbku w usprawiedliwionych dobrach własnych powoda. Na marginesie należy także nadmienić, że sytuacja materialna powoda ulegnie stopniowej poprawie wraz z podjęciem pracy przez jego obecną żonę, która posiada możliwości zarobkowe zwłaszcza, że przed narodzinami dziecka z tytułu pracy zawodowej osiągała dochody na poziomie około 2000 zł miesięcznie.

Nie bez znaczenia dla Sądu był również fakt, że matka pozwanego pomimo łożenia odpowiednich kwot na jego utrzymanie swój obowiązek alimentacyjny względem syna realizuje częściowo poprzez osobiste starania o jego utrzymanie i wychowanie.

Uwzględniając powyższe ustalenia oraz rozważania natury prawnej, Sąd doszedł do przekonania, iż powództwo o obniżenie alimentów nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem nie nastąpiła istotna zmiana, która determinowałaby niekorzystną, z punktu widzenia pozwanego, modyfikację wydanego wcześniej orzeczenia. Z tych względów, w oparciu o art. 138 k.r.o., powództwo zostało oddalone.

Z uwagi na wynik postępowania w niniejszej sprawie, Sąd na zasadzie art. 98 k.p.c., zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 900 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego, uwzględniając stawki opłat za czynności adwokatów przewidziane w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dn. 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie ( Dz. U. 2015.1800 ) tj. § 2 pkt 3.

Mając na uwadze doniosłość obowiązku alimentacyjnego na podstawie art. 102 k.p.c. Sąd odstąpił od obciążania stron kosztami postępowania ponad kwoty już uiszczone.

R., 21 sierpnia 2019 roku sędzia