Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

dnia 16 lipca 2020 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi w VIII Wydziale Cywilnym

w składzie: przewodniczący: Sędzia Bartek Męcina

protokolant: st. sekr. sąd. Ewa Ławniczak

po rozpoznaniu w dniu 2 lipca 2020 roku w Łodzi

sprawy z powództwa (...) spółka z o.o. w W.

przeciwko M. J.

o zapłatę

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od powoda (...) spółka z o.o. w W. na rzecz pozwanego M. J. kwotę 900 zł (dziewięćset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt VIII C 52/20

UZASADNIENIE

Powód (...) spółka z o.o. w W., reprezentowany przez pełnomocnika będącego radcą prawnym, w pozwie wniesionym w dniu 24 października 2019 r. w elektronicznym postępowaniu upominawczym, skierowanym przeciwko M. J. wniósł o zasądzenie kwoty 2.185,73 zł z umownymi odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz obciążenie pozwanego kosztami procesu. W uzasadnieniu pozwu strona powodowa wskazała, że w dniu 25 września 2017 r. (...) spółka z o.o. zbyła na rzecz (...) spółka z o.o. wierzytelność przysługującą wobec pozwanego. Z kolei w dniu 27 września 2017 r. (...) spółka z o.o. przeniosła powyższą wierzytelność na rzecz powoda. Dochodzone pozwem roszczenie wynika z umowy pożyczki zawartej w dniu 26 kwietnia 2017 r. na kwotę 1.300 zł na okres 30 dni. Poza kwotą udzielonej pożyczki pozwany zobowiązał się do zapłaty prowizji przygotowawczej wynoszącej 25 % kwoty pożyczki, czyli 325 zł, prowizji administracyjnej w wysokości 32,05 zł i odsetek kapitałowych za okres 30 dni w kwocie 10,68 zł. Pomimo zawarcia umowy pozwany nie wywiązał się ze swojego zobowiązania wobec czego po stronie wierzyciela powstało roszczenie z tytułu skapitalizowanych odsetek za opóźnienie. Umowa pożyczki została zawarta za pomocą środków porozumiewania się na odległość, poprzez zarejestrowanie konta pożyczkobiorcy na stronie internetowej, wypełnienie formularza internetowego i udostępnienie danych pożyczkobiorcy, w tym numeru rachunku bankowego. Rachunek bankowy był weryfikowany przez pożyczkodawcę za pomocą usługi (...) lub przelewu kwoty 1 zł. Po utworzeniu konta klienta, pożyczkodawca weryfikował prawdziwość danych pożyczkobiorcy, natomiast potwierdzenie zawarcia umowy i akceptacja warunków umowy były realizowane poprzez logowanie się pożyczkobiorcy na stronie internetowej pożyczkodawcy.

(pozew k. 4- 7)

Postanowieniem z dnia 4 października 2019 r. Sąd Rejonowy Lublin- Zachód w Lublinie przekazał sprawę do Sądu Rejonowego dla Łodzi- Widzewa w Łodzi z uwagi na brak podstaw do wydania nakazu zapłaty.

(postanowienie k. 7 v.)

Nakazem zapłaty z dnia 9 grudnia 2019 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi- Widzewa w Łodzi nakazał pozwanemu, aby w terminie dwóch tygodni zapłacił na rzecz powoda dochodzoną pozwem kwotę wraz z kosztami postępowania.

(nakaz zapłaty k. 33)

Pozwany, reprezentowany przez pełnomocnika będącego radcą prawnym, zaskarżył powyższy nakaz w całości, zgłaszając zarzuty nieudowodnienia istnienia i wysokości dochodzonego roszczenia, nieważności umowy pożyczki i braku legitymacji czynnej powoda. W uzasadnieniu M. J. wskazał, że wnosząc pozem strona powodowa powinna przytoczyć wszelkie twierdzenia i zarzuty, a także przedstawić wszystkie dowody na ich poparcie. Pozwany zakwestionował wiarygodność zarówno umowy przelewu wierzytelności z dnia 27 września 2017 r., jak i pozostałych dokumentów, gdyż nie zostały poświadczone za zgodność z oryginałem. Ponadto pozwany zarzucił brak wykazania akceptacji warunków umowy pożyczki, czy też złożenie wniosku o jej udzielenie, jak również samego zawarcia umowy pożyczki, gdyż powód złożył jedynie wydruk umowy, nie poświadczony za zgodność.

(sprzeciw k. 36- 42)

W piśmie z dnia 11 marca 2020 r. będącym odpowiedzią na zobowiązanie M. J. oświadczył, że nie jest posiadaczem rachunku bankowego o nr (...), w związku z czym nie może złożyć historii operacji na powyższym rachunku bankowym.

(pismo k. 75)

Do zamknięcia rozprawy stanowisko stron nie uległo zmianie. Na rozprawie w dniu 2 lipca 2020 r. pełnomocnik pozwanego zaprzeczył, aby pozwany otrzymał kwotę pożyczki, a także był posiadaczem rachunku bankowego wskazanego w umowie złożonej przez powoda.

(protokół rozprawy k. 84- 85)

Sąd Rejonowy zważył co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu w całości.

W przedmiotowej sprawie (...) spółka z o.o. w W. nie wykazał swojej legitymacji czynnej do występowania w przedmiotowym procesie. Powód nie udowodnił, że przysługuje mu wierzytelność w stosunku do M. J. wynikająca z umowy pożyczki, która miała zostać zawarta w dniu 26 kwietnia 2017 r. Powód nie wykazał bowiem, że skutecznie nabył wierzytelność względem pozwanego, jak również nie udowodnił, że pierwotny wierzyciel dokonał cesji wierzytelności na rzecz (...) spółka z o.o. w W.. Co prawda strona powodowa złożyła umowy przeniesienia wierzytelności z dnia 25 sierpnia 2017 r. i 27 września 2017 r., jak również załączniki do wymienionych umów cesji, jednak były to wyłącznie kserokopie nie poświadczone za zgodność przez pełnomocnika powoda.

Należy zauważyć, że zgodnie z art. 129 § 1 kpc strona powołująca się w piśmie na dokument obowiązana jest na żądanie przeciwnika złożyć oryginał dokumentu w sądzie jeszcze przed rozprawą. Z kolei w myśl art. 129 § 1 kpc § 2 kpc zamiast oryginału dokumentu strona może złożyć odpis dokumentu, jeżeli jego zgodność z oryginałem została poświadczona przez notariusza albo przez występującego w sprawie pełnomocnika strony będącego adwokatem, radcą prawnym, rzecznikiem patentowym lub radcą Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej.

Tymczasem po tym jak pozwany w sprzeciwie od nakazu zapłaty zakwestionował wiarygodność zarówno umowy przelewu wierzytelności z dnia 27 września 2017 r., jak i pozostałych dokumentów, gdyż nie zostały poświadczone za zgodność z oryginałem, strona powodowa złożyła ponownie m. in. kserokopie umów przelewu wierzytelności z 25 sierpnia 2017 r. i 27 września 2017 r. wraz z załącznikami. W treści pisma z dnia 17 lutego 2020 r. pełnomocnik powoda wniósł o przeprowadzenie dowodu z poświadczonych za zgodność z oryginałem dokumentów, wobec podważenia ich wiarygodności i mocy dowodowej przez stronę pozwaną. Wydaje się, że w ten sposób pełnomocnik powoda dał wyraz, że zamierza odpowiedzieć na postawiony skutecznie zarzut procesowy strony przeciwnej. Pomimo tego pełnomocnik powoda ponownie załączył kserokopie umów przelewu wierzytelności z 25 sierpnia 2017 r. i 27 września 2017 r. wraz z załącznikami. Brak na załączonych do pisma pełnomocnika powoda z 17 lutego 2020 r. wymienionych kserokopiach adnotacji o poświadczeniu za zgodność z oryginałem dokumentów. Pomimo, że pełnomocnik powoda sam dostrzegł potrzebę złożenia przedmiotowych dokumentów potwierdzonych za zgodność z oryginałem, wobec podniesionych w sprzeciwie zarzutów, ponownie złożył wyłącznie kserokopie tak istotnych dla wykazania legitymacji czynnej dokumentów.

Poza tym należy zgodzić się z twierdzeniami pełnomocnika pozwanego, że powód nie udowodnił, iż przysługuje mu wobec pozwanego dochodzone roszczenie, zarówno co do zasady jak i wysokości. Zgodnie z twierdzeniami pozwu umowa pożyczki z dnia 26 kwietnia 2017 r. miała zostać zawarta za pomocą środków porozumiewania się na odległość, poprzez zarejestrowanie konta pożyczkobiorcy na stronie internetowej, wypełnienie formularza internetowego i udostępnienie danych pożyczkobiorcy, w tym numeru rachunku bankowego. Rachunek bankowy był weryfikowany przez pożyczkodawcę za pomocą usługi (...) lub przelewu kwoty 1 zł. Po utworzeniu konta klienta, pożyczkodawca weryfikował prawdziwość danych pożyczkobiorcy, natomiast potwierdzenie zawarcia umowy i akceptacja warunków umowy były realizowane poprzez logowanie się pożyczkobiorcy na stronie internetowej pożyczkodawcy. Twierdzenie powoda o zawarciu umowy za pomocą środków porozumiewania się na odległość oraz kwestionowanie tego faktu przez pozwanego, powoduje w ocenie Sądu oczywistą konstatację, że powód powinien dochować szczególnej staranności w przedstawieniu dowodów, aby wykazać fakt zaciągnięcia zobowiązania. Zdaniem Sądu brakuje chociażby potwierdzenia skorzystania z usługi (...) lub okazania przelewu weryfikacyjnego w kwocie 1 zł, które pozwoliłyby na przyjęcie, że M. J. wyraził wolę zawarcia umowy pożyczki, a także powiązały nr rachunku bankowego, na który pierwotny wierzyciel dokonał przelewu kwoty pożyczki z osobą pozwanego. Tym bardziej, że w piśmie z dnia 11 marca 2020 r. będącym odpowiedzią na zobowiązanie M. J. oświadczył, że nie jest posiadaczem rachunku bankowego o nr (...), w związku z czym nie może złożyć historii operacji na powyższym rachunku bankowym.

Co prawda strona powodowa przedstawiła fakturę nr (...), historię rachunku bankowego nr (...) i wydruk przesłania wiadomości na nr (...). Jednak moc dowodowa wymienionych dokumentów jest żadna, gdyż wszystkie zostały złożone w formie kserokopii, a pomimo podniesionego zarzutu przez stronę pozwaną, nie zostały potwierdzone za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika powoda. Obszerniej Sąd omawiał powyższą okoliczność przy okazji analizy braku legitymacji procesowej czynnej, więc nie ma potrzeby ponownego przytaczania tych rozważań. Dodatkowo trzeba zauważyć, że nie wiadomo kto wystawił fakturę nr (...) oraz nie zgadza się podana kwota odsetek, gdyż w uzasadnieniu pozwu wskazano kwotę 10,68 zł, a w fakturze 10,22 zł. Z kolei z historii rachunku o nr (...) wynika co prawda, że dokonywano z niego przelewów na rachunek o nr (...), a jako adresata wpisano M. J.. Jednak wobec stanowiska procesowego pozwanego oraz jego wyraźnego oświadczenia, że nie jest posiadaczem rachunku bankowego o nr (...), analizowany dokument jest niewystarczający, aby powiązać oba rachunki bankowe z osobą pozwanego. Zresztą strona powodowa składa dokument bez wytłumaczenia w jaki sposób weszła w jego posiadanie i jak zawarta w nim treść ma dowodzić okoliczność udzielenia pozwanemu pożyczki, tym bardziej, że historia rachunku bankowego obejmuje wyłącznie okres od 10 grudnia 2014 r. do 7 stycznia 2015 r., czyli przed udzieleniem pożyczki. W związku z tym również potwierdzenie przelewu z rachunku (...) kwoty 1.300 zł nie może stanowić dowodu na zawarcie umowy pożyczki przez M. J., gdyż powód nie wykazał, aby rachunek bankowy o nr (...) należał do pozwanego. Co do wydruku dotyczącego przesłania wiadomości na nr (...) to strona powodowa w żaden sposób nie udowodniła, aby z tego nr korzystał M. J.. Z kolei złożone przez powoda umowa pożyczki i formularz informacyjny stanowią wyłącznie niewypełnione formularze.

Zdaniem Sądu w przypadku dochodzenia roszczeń z tytułu umów pożyczek krótkoterminowych zawieranych przez internet na powodzie spoczywa szczególny obowiązek przedstawienia dowodów nie pozostawiających żadnych wątpliwości, że pozwany faktycznie zaciągnął zobowiązanie będące źródłem żądania pozwu. Powyższa ocena wynika z oczywistej okoliczności zawierania umowy na odległość, bez fizycznej obecności pożyczkobiorcy, co rodzi możliwość podszywania się pod inne osoby przy pomocy nielegalnego wykorzystywania ich danych osobowych, co zdarzało się już wielokrotnie w sprawach rozpoznawanych w tutejszym Sądzie Rejonowym.

Zgodnie zaś z treścią przepisu art. 6 k.c., ciężar udowodnienia twierdzenia faktycznego spoczywa na tej stronie, która z tego twierdzenia wywodzi skutki prawne. W przedmiotowej sprawie to powód winien udowodnić, że nabył ze skutkiem prawnym wierzytelność względem pozwanego wynikającą z umowy wskazanej w treści pozwu, i że pozwany powinien zapłacić mu należność w opisanej pozwem wysokości. Stosownie bowiem do treści art. 232 k.p.c. to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Oznacza to, że obecnie Sąd nie jest odpowiedzialny za wynik postępowania dowodowego, a ryzyko nieudowodnienia podstawy faktycznej żądania ponosi powód. Wskazać przy tym należy, że obowiązujące przepisy (art. 207 § 6 k.p.c.) nakazują stronom postępowania przytaczanie okoliczności faktycznych i dowodów, co do zasady wraz z pierwszym pismem, w którym zajmuje stanowisko w sprawie (pozwie, odpowiedzi na pozew, sprzeciwie). Już zatem w treści pozwu powód winien niezwłocznie przedstawić wszelkie wnioski dowodowe i dowody na uzasadnienie swoich twierdzeń faktycznych (B. K., Rozważania o "braku zwłoki" jako podstawie uwzględnienia spóźnionego materiału procesowego na gruncie art. 207 § 6 oraz 217 § 2 k.p.c. Artykuł. S. P.. (...)-148), a nie zrobił tego. Wskazać bowiem należy, że § 2 art. 217 k.p.c. jasno wskazuje, że fakty i dowody winny być przytaczane „we właściwym czasie” pod rygorem ich pominięcia jako spóźnionych (por. Komentarz do art. 217 Kodeksu postępowania karnego: P. Telenga i inni, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. WKP, 2012; T. Żyznowski i inni, Kodeks postępowania karnego. Komentarz. Tom I. Artykuły 1-366. Lex, 2013; B. Karolczyk, Rozważania o "braku zwłoki" jako podstawie uwzględnienia spóźnionego materiału procesowego na gruncie art. 207 § 6 oraz 217 § 2 k.p.c. Artykuł. St.Prawn. 2012/1/123-148). W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że występując z powództwem o zasądzenie należności wynikającej z umowy pożyczki powód powinien dysponować materiałem dowodowym w postaci dokumentów potwierdzających istnienie dochodzonego roszczenia. Samo przedstawienie kserokopii dowodu osobistego M. J. i historii rachunku bankowego, który na dodatek zgodnie z oświadczeniem pozwanego nie był w jego posiadaniu, nie może świadczyć o zawarciu przez pozwanego umowy pożyczki z 26 kwietnia 2017 r.

Nawet gdyby przyjąć, że strona powodowa wykazała swoją legitymację czynną oraz okoliczność zaciągnięcia przez pozwanego pożyczki, to powództwo również podlegałoby oddaleniu w części dotyczącej kwoty 325 zł naliczonej tytułem prowizji. Wątpliwości nie budziło, że pierwotny wierzyciel był przedsiębiorcą zajmującym się prowadzeniem działalności gospodarczej m.in. w zakresie udzielania pożyczek gotówkowych, a strona pozwana, jako osoba fizyczna jest konsumentem. Dlatego też należało ustalić, czy postanowienia umowy z dnia 26 kwietnia 2017 roku były dla jej stron wiążące. Sąd bowiem może, a nawet powinien dokonywać oceny postanowień zawartych umów, a także postanowień samych wzorców umów, co do ich zgodności z prawem. Ocena ta może zostać dokonana również in concreto w toczącym się miedzy przedsiębiorcą, a konsumentem sporze, którego przedmiotem są skutki prawne określone postanowieniami umowy. Umowy konsumenckie podlegają bowiem ocenie w świetle klauzuli generalnej z art. 385 ¹ §1 k.c. z wyłączeniem jedynie jednoznacznie sformułowanych postanowień określających główne świadczenia stron oraz tych postanowień, na których treść konsument miał rzeczywisty wpływ, co musi zostać wykazane przez proferenta (por. m.in. wyrok SA w Warszawie z dnia 15 czerwca 2007 roku, VI Ca 228/07, LEX). Godzi się przypomnieć, że na oznaczoną w umowie całkowitą kwotę do zapłaty składały się: kwota pożyczki – 1.300 zł, prowizja- 325 zł, prowizja administracyjna- 32,05 zł i odsetki kapitałowe- 10,68 zł.

Zdaniem Sądu postanowienia przedmiotowej umowy, w której zastrzeżono prowizję w wysokości 325 zł uznać należy za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego w rozumieniu art. 58 § 2 k.c., art. 353 ¹ k.c. i art. 5 k.c., stanowiące obejście przepisu art. 359 § 2 ¹ k.c. o odsetkach maksymalnych, a także za stanowiące niedozwolone klauzule umowne w myśl art. 385 ¹ § 1 k.c. W myśl bowiem tego ostatniego przepisu, postanowienia umowy zawartej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Powyższa ocena Sądu wynika z zestawienia wysokości prowizji i udzielonej pożyczki oraz krótkiego okresu, na który miała zostać udzielona pożyczka, zaledwie 30 dni.

O obowiązku zwrotu kosztów procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności stron za wynik sprawy, na podstawie art. 98 k.p.c. Jej zastosowanie jest uzasadnione faktem, że żądanie powoda zostało oddalone w całości. Powód winien zatem zwrócić pozwanemu koszty niezbędne poniesione w celu obrony jego praw (art. 98 § 3 k.p.c.). Koszty poniesione przez stronę pozwaną wyniosły 900 zł i obejmowały koszty zastępstwa radcy prawnego w stawce minimalnej – 90 zł. (§ 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu ustalonym rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r.). Mając na uwadze powyższe, Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 900 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.