Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 listopada 2020 r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 26 listopada 2020 roku w Suwałkach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Gminy Miejskiej S. - Zarządu (...) w (...) Sp. z o.o. w S.

przeciwko M. S. (1), D. S., M. S. (2)

o eksmisję

na skutek apelacji pozwanego M. S. (1)

od wyroku Sądu Rejonowego w Suwałkach

z dnia 22 września 2020r., sygn. akt I.C 252/19

oddala apelację.

SSO Małgorzata Szostak-Szydłowska SSO Aneta Ineza Sztukowska SSO Alicja Wiśniewska

Sygn. akt I.Ca.348/20

UZASADNIENIE

Powód Gmina Miejska S. reprezentowana przez Zarząd (...) sp. z o.o. w S. domagał się nakazania pozwanym: M. S. (1), D. S. oraz M. S. (2) opuszczenia i opróżnienia z rzeczy lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul. (...) i wydania m przedmiotowego lokalu. Jednocześnie, powód wniósł również o zasądzenie od pozwanych na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu wskazał, że w przedmiotowym lokalu do momentu swojej śmierci zamieszkiwali najemcy H. i R. małżonkowie S., tj. rodzice pozwanego M. S. (1), a zarazem dziadkowie pozwanych D. S. i M. S. (2). Pozwani nie wstąpili skutecznie w stosunek najmu po zmarłych i zajmują lokal bez tytułu prawnego, co - zdaniem powoda - uzasadniało uwzględnienie powóddztwa.

W odpowiedzi na pozew pozwany M. S. (1) wniósł o oddalenie powództwa oraz o nieobciążanie go kosztami procesu. Wskazał, iż przebywa na zwolnieniu lekarskim z powodu operacji kręgosłupa i obecnie zamieszkuje w przedmiotowym mieszkaniu. Mieszka tam również jego syn D. S. w okresie, kiedy przyjeżdża do Polski z zagranicy.

Pozwani D. S. i M. S. (2) nie zajęli merytorycznego stanowiska w sprawie.

Na rozprawie w dniu 08 września 2020r. powód Gmina Miejska S. reprezentowany przez Zarząd (...) sp. z o.o. w S. cofnął pozew wraz z zrzeczeniem się roszczenia w stosunku do pozwanej M. S. (2), gdyż nie przebywa ona w spornym lokalu i wymeldowała się z niego.

Wyrokiem z dnia 22 września 2020r. w sprawie sygn. akt I.C. 252/19 Sąd Rejonowy w Suwałkach nakazał pozwanym M. S. (1) i D. S. opuszczenie i opróżnienie z rzeczy lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul. (...), ustalił, iż pozwanym M. S. (1) oraz D. S. nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego (II.), umorzył postępowanie w stosunku do pozwanej M. S. (2) (III.), odstąpił od obciążania pozwanych M. S. (1) i M. S. (2) kosztami procesu należnymi stronie pozwanej (IV.) oraz zasądził od pozwanego D. S. na rzecz powoda Gminy Miejskiej S. reprezentowanego przez Zarząd (...) w (...) sp. z o.o. w S. kwoty 200,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (V.).

Z ustaleń Sądu Rejonowego wynikało, że Gmina Miejska S. jest właścicielem lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul. (...). W przedmiotowym lokalu do momentu swojej śmierci zamieszkiwali najemcy H. i R. małżonkowie S., tj. rodzice M. S. (1) oraz dziadkowie: D. S. i M. S. (2).

W dniu 07 sierpnia 2018r. do (...) wpłynął wniosek M. S. (2) o wstąpienie w stosunek najmu po zmarłych dziadkach. Wskazywała, iż była u nich w rodzinie zastępczej, a nadto przez cały czas zamieszkuje wraz z bratem D. S. w tym lokalu. Wniosek ten został załatwiony negatywnie.

Następnie, w dniu 26 października 2019r. wpłynęło do (...) pismo M. S. (1), w którym również wnosił o ustalenie, iż to on wstąpił w stosunek najmu po zmarłych rodzicach. Także ten wniosek został rozpoznany negatywnie. W związku z powyższym M. S. (1) wystąpił do Sądu Rejonowego w Suwałkach z pozwem o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu po zmarłych rodzicach H. i R. małżonkach S.. Prawomocnym wyrokiem z dnia 09 grudnia 2019r. wydanym w sprawie sygn. akt I.C. 227/19 powództwo M. S. (1) zostało oddalone.

Aktualnie w przedmiotowym lokalu zamieszkuje M. S. (1). Mieszka tam również jego syn D. S. w okresie, kiedy wraca do Polski z zagranicy. M. S. (2) nie zamieszkuje w przedmiotowym lokalu. M. S. (1) i D. S. nie posiadają statusu osoby bezrobotnej, pracują. Aktualnie M. S. (1) jest na zasiłku chorobowym po przebytych operacjach kolan i kręgosłupa.

Sąd Rejonowy w pierwszej kolejności wskazał, iż podstawą umorzenia postępowania w stosunku do pozwanej M. S. (2) były przepisy art. 203 § 1 k.p.c. i art. 355 § 1 k.p.c. w związku z tym, że pozew wobec niej został cofnięty ze zrzeczeniem się roszczenia.

Oceniając powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy przywołał treść art. 222 § 1 k.c., zgodnie z którym właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Podkreślił następujące kumulatywni przesłanki roszczenia windykacyjnego: 1) prawo własności rzeczy po stronie uprawnionego, 2) faktyczne władztwo nad rzeczą wykonywane przez inną osobę, 3) brak tytułu prawnego innej osoby do władania rzeczą. Sąd pierwszej instancji uznał, że w przedmiotowej sprawie zachodzą wszystkie powyższe przesłanki. Bezspornie powodowa Gmina jest właścicielem przedmiotowego lokalu mieszkalnego. Pozwani zajmują ww. lokal i nie mają do niego tytułu prawnego. D. S. bowiem nie wstąpił w stosunek najmu po zmarłych dziadkach – jego wniosek powód rozpoznał negatywnie. Z kolei M. S. (1) wystąpił do Sądu Rejonowego w Suwałkach z pozwem o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu po zmarłych rodzicach H. i R. małżonkach S., lecz prawomocnym wyrokiem z dnia 09 grudnia 2019r. wydanym w sprawie sygn. akt I.C.227/19 jego powództwo zostało oddalone.

Sąd pierwszej instancji podkreślił, że dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy istotny był przepis art. 365 k.p.c. i przewidziana w nim moc prawomocnego orzeczenia wiążąca nie tylko strony i Sąd, który je wydał, lecz również inne Sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Związanie prawomocnym wyrokiem oznacza, iż Sąd obowiązany jest uznać, że kwestia prawna, która była już przedmiotem rozstrzygnięcia w innej sprawie, a która ma znaczenie prejudycjalne w sprawie przez niego rozpoznawanej, kształtuje się tak, jak przyjęto w prawomocnym wcześniejszym wyroku, nawet jeżeli argumentacja prawna, na której opiera się to rozstrzygnięcie jest nietrafna. W późniejszej sprawie kwestia ta nie może być już w ogóle badana. Dlatego też Sąd Rejonowy wskazał, iż w przedmiotowej sprawie był związany orzeczeniem wydanym przez Sąd Rejonowy w Suwałkach w sprawie sygn. akt I.C.227/19 i nie mógł w tym zakresie poczynić innych ustaleń.

W takiej zaś sytuacji Sąd Rejonowy uznał, iż pozwani M. S. (1) i D. S. zajmują lokal bez tytułu prawnego, dlatego też powództwo w stosunku do nich zasługiwało w całości na uwzględnienie.

W dalszej kolejności Sąd ten wskazał, iż wobec brzmienia art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, miał obowiązek rozważyć uprawnienie pozwanych do otrzymania lokalu socjalnego. Wszystkim pozwanym przysługuje status lokatora w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1) tej ustawy, zgodnie z którym lokatorem jest najemca lokalu lub osoba używająca lokal na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności. Sąd pierwszej instancji powołał się na treść art. 14 ust. 4 wspominanej ustawy, zgodnie z którym Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego wobec: 1) kobiety w ciąży, 2) małoletniego, niepełnosprawnego w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 listopada 1990r. o pomocy społecznej (tj. Dz.U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414, ze zm.) lub ubezwłasnowolnionego oraz sprawującego nad taką osobą opiekę i wspólnie z nią zamieszkałą, 3) obłożnie chorych, 4) emerytów i rencistów spełniających kryteria do otrzymania świadczenia z pomocy społecznej, 5) osoby posiadającej status bezrobotnego, 6) osoby spełniającej przesłanki określone przez radę gminy w drodze uchwały – chyba że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, wobec pozwanych M. S. (1) i D. S. nie zachodzą ww. przesłanki do otrzymania lokalu socjalnego. Nie posiadają oni bowiem statusu osób bezrobotnych, nie są emerytami ani rencistami, nie są również obłożenie chorzy, nie zamieszkują z osobami małoletnimi. Obaj pracują, aktualnie M. S. (1) przebywa na zwolnieniu lekarskim z uwagi na przebyte operacje kolan i kręgosłupa. Mając na uwadze powyższe, Sąd Rejonowy zatem orzekł jak w pkt II. sentencji wyroku.

Natomiast o kosztach procesu Sąd I instancji orzekł w stosunku do pozwanych M. S. (1) i M. S. (2) na podstawie art. 102 k.p.c., a w stosunku do pozwanego D. S. orzekł stosownie do treści art. 98 k.p.c.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniósł pozwany M. S. (1), zaskarżając go w części dotyczącej jego osoby co do pkt I.-II. sentencji i wnosząc jednocześnie o uchylenie orzeczenia w tym zakresie. Pozwany wskazał, że Sąd Rejonowy nie wziął pod uwagę, że jest on obłożnie chory, a nadto, iż w przedmiotowym lokalu zamieszkuje od 1969 r. na mocy decyzji z dnia 17 grudnia 1969 r., w której to oddano również mu do zamieszkiwania ten lokal na czas nieokreślony. Pozwany dołączył do wniesionej apelacji dokumentację medyczną i decyzję o przydziale lokalu mieszkalnego z 1969 r., ewentualnie – w przypadku uznania przez Sąd, że nie jest on obłożnie chory – wniósł o powołanie biegłego sądowego z zakresu medycyny na ową okoliczność.

Powód w odpowiedzi na apelację pozwanego wnosił o jej oddalenie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego M. S. (1) jako bezzasadna, podlegała oddaleniu, a podniesione w niej zarzuty były nieuzasadnione.

Sąd pierwszej instancji należycie ustalił stan faktyczny przedmiotowej sprawy oraz trafnie wyjaśnił podstawę prawną orzeczenia z przytoczeniem prawidłowych przepisów prawa. Z tych przyczyn Sąd odwoławczy podzielił i przyjął za własne ustalenia faktyczne i wnioski podjęte przez Sąd Rejonowy. Nie zachodziła zatem potrzeba ich ponownego przytaczania, a odnieść się należało jedynie do zarzutów apelacji.

Zasadniczym zarzutem zgłoszonym w apelacji był zarzut sprzecznych ze zgromadzonym materiałem dowodowym ustaleń faktycznych poprzez nieuwzględnienie okoliczności, iż pozwany M. S. (1) jest obłożnie chory, a nadto, że zamieszkuje w lokalu należącym do powoda położonego w S. przy ul. (...) na podstawie decyzji z 1969 r., na mocy której lokal został przydzielony nie tylko jego rodzicom, ale też jemu na czas nieokreślony.

Zgodnie z art. 222 § 1 k.c., właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Na właścicielu, który wytacza powództwo windykacyjne, spoczywa zatem ciężar udowodnienia okoliczności, z których wywodzi on skutki prawne. Obowiązany jest on w pierwszej kolejności do udowodnienia, że przysługuje mu prawo własności, a następnie, że rzecz znajduje się w faktycznym władaniu osoby, przeciwko której roszczenie to jest wnoszone. Nie ma natomiast konieczności dowodzenia, że osoba ta jest pozbawiona skutecznego względem właściciela uprawnienia do władania rzeczą. Komentowany przepis zawiera bowiem domniemanie braku uprawnienia do władania rzeczą. Ciężar udowodnienia istnienia takiego uprawnienia spoczywa na osobie, przeciwko której skierowano powództwo windykacyjne (Komentarz. Art. 222 KC T. I red. Gutowski 2018, wyd. 2/Orlicki).

Okoliczność, iż Gmina Miejska S. reprezentowana przez Zarząd (...) sp. z o.o. w S. jest właścicielem lokalu nr (...), położonego w S. przy ul. (...) – nie była w niniejszej sprawie sporna. Kwestią wymagającą wyjaśnienia w świetle przesłanek z art. 222 § 1 k.c. było natomiast to, czy pozwany posiada tytuł prawny do przedmiotowego lokali.

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że pozwany M. S. (1) nie wstąpił w stosunek najmu lokalu po zmarłych rodzicach. Wniesione przez niego powództwo o ustalenie tej kwestii zostało prawomocnie oddalone wyrokiem tego Sądu z dnia 09 grudnia 2019 r. w sprawie I.C 227/19. Jak zasadnie zauważył Sąd niższej instancji, orzeczenie to jest prejudykatem dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, gdyż na podstawie art. 365 § 1 k.p.c. wyrok ten obowiązuje i wiąże wszystkich – nie tylko ten Sąd, który go wydał, ale też inne organy i Sądy.

Tytuł prawny pozwanego do ww. lokalu nie wynikał także z przedłożonej przez pozwanego wraz z apelacją decyzji z dnia 17 grudnia 1969 r. o przydziale mieszkania (k. 47). Decyzja ta bowiem wskazuje jednoznacznie, że osobą, której lokal ten został przydzielony na czas nieokreślony – najemcą – był R. S. (ojciec pozwanego). Sam pozwany M. S. (1) miał wówczas 4 lata i jako domownik i małoletnie dziecko najemcy, był uprawniony do korzystania z lokalu powoda wywodząc swoje prawo z prawa najemcy. Nie posiadał on w żadnym razie własnego prawa do wskazanego lokalu, a mógł go zajmować wraz z również małoletnią siostrą B. jedynie wspólnie z rodzicami (nie był najemcą). Skoro prawo najmu przysługujące R. S. wraz z jego śmiercią wygasło, a pozwany nie wstąpił w stosunek po zmarłym najemcy na zasadzie art. 691 § 1 i 2 k.c., nie legitymuje się on tytułem prawnym do ww. lokalu mieszkalnego.

W tej sytuacji – wbrew zarzutom apelującego – uznać należało, że Sąd pierwszej instancji zasadnie przyjął, że pozwany ma obowiązek opuścić i wydać powodowej Gminie należący do niej lokal mieszkalny.

Przechodząc kolejnego z zarzutów apelacji dotyczącego rozstrzygnięcia o prawie najmu socjalnego, przypomnieć należy, że istotnie, w ujęciu art. 14 ust. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów, Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu m. in. właśnie wobec obłożnie chorego. Brak jednak w niniejszej sprawie podstaw do przyjęcia, jakoby pozwany M. S. (1) był osobą obłożnie chorą.

Przez pojęcie „obłożnie chorego” należy bowiem rozumieć osobę cierpiącą na schorzenia powodujące niemożliwość samodzielnego poruszania się i wymagającą przebywania pacjenta w łóżku. Chodzi przy tym o osoby cierpiące na schorzenia długotrwałe, nie zaś o osoby przejściowo, krótkotrwale chore, choćby poważnie i obłożnie. Choroba krótkotrwała nie powinna uzasadniać sama w sobie przyznania uprawnienia do najmu socjalnego. Sąd powinien brać pod uwagę nie tylko stan chorego w chwili zamknięcia rozprawy, lecz także prognozy co do możliwości poprawy jego stanu zdrowia (por. Bończak-Kucharczyk, Ochrona praw lokatorów, 2019, s. 475) (Komentarz. Art. 14 OchrLokU red. Osajda 2020, wyd. 8/Zawadzka).

Tymczasem z dokumentacji medycznej znajdującej się w aktach sprawy i z wyjaśnień pozwanego wynika, iż pozwany jest osobą ogólnie zdrową z tym, że w 2019 r. w związku ze schorzeniami kończyn dolnych (kolana lewego i prawego oraz tzw. halluxem) przeszedł dwie operacje, a następnie w czerwcu 2020 r. doszło do złamania kręgu odcinka lędźwiowego kręgosłupa, co również zakończyło się zabiegiem operacyjnym (skierowanie do szpitala, k. 54, zaświadczenie lekarskie, k. 116, wyjaśnienia pozwanego M. S. (1), k. 127-127v., karty informacyjne leczenia szpitalnego, 143-146). Powyższe jednak nie pozwala zakwalifikować go jako obłożnie chorego, albowiem wypisywano go ze szpitala w stanie dobrym z zaleceniami dalszego leczenia w poradni, nie stwierdzono nigdy niezdolności do samodzielnej egzystencji ani niezdolności do pracy zawodowej. Pozwany w chwili wyrokowania przez Sad Rejonowy przebywał jedynie na zwolnieniu lekarskim, co sugeruje rokowania odzyskania zdolności do pracy, a nadto we wrześniu 2020 r. pozwany samodzielnie stawił się w Sądzie. Przebyte schorzenia powodowały zatem jedynie okresowe, przejściowe, trudności zdrowotne i problemy z poruszaniem i nie czyniły pozwanego osobą obłożnie chorą w rozumieniu art. 14 ust. 4 pkt 3 ustawy o ochronie praw lokatorów.

Ponadto za brakiem przesłanek do ustalenia pozwanemu uprawnienia do najmu socjalnego przemawiała przede wszystkim okoliczność, że pozwany posiada wraz ze swoją żoną B. S. spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego znajdującego się przy ul. (...) w S. (pismo ze spółdzielni, k. 18, oświadczenie pozwanego, k. 19). Pozwany nie jest osobą rozwiedzioną i z ww. lokalu spółdzielczego korzysta, skoro np. w dokumentach związanych z jego leczeniem podaje jako swój adres lokal przy ul. (...) w S.. Zaznaczyć zaś należy, że zgodnie z art. 14 ust. 4 ustawy o ochronie praw lokatorów, Sąd nie może orzec o braku uprawnienia do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu wobec osób w tym przepisie wymienionych, chyba, że osoby te mogą zamieszkać w innym lokalu niż dotychczas używany, a taka właśnie sytuacja zachodzi w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy pominął wnioskowany w apelacji dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu medycyny na okoliczność, iż jest on obłożnie chory. Treść przepisu art. 381 k.p.c. wyraźnie bowiem wskazuje, że Sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później. Przez nowe fakty i dowody należy rozumieć te, które nie były stronie znane do chwili wydania wyroku przez Sąd I instancji (art. 316 k.p.c.), lub te, które powstały już po wydaniu wyroku. Można powoływać również fakty i dowody, które wprawdzie były znane stronie przed wydaniem wyroku przez Sąd I instancji, lecz ich powołanie przez stronę nie było konieczne. Potrzeba powołania tych ostatnich faktów i dowodów może powstać w związku z uzasadnieniem wyroku, odpowiedzią na apelację, a nawet w toku rozprawy przed Sądem II instancji. W przepisie nadto chodzi o te fakty i dowody, które mają istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.). Uregulowanie zawarte w przepisie jest zatem wyrazem dążenia do koncentracji materiału dowodowego przed Sądem I instancji. Strona, która dopuszcza się zaniedbania w zakresie przysługującej jej inicjatywy dowodowej w postępowaniu przed Sądem I instancji, musi liczyć się z tym, że Sąd II instancji wniosku dowodowego nie uwzględni (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2002 r., IV CKN 980/00, Legalis) (Komentarz. Art. 381 KPC Zieliński 2019, wyd. 10/Zieliński/Flaga-Gieruszyńska).

Zdaniem Sądu Okręgowego, wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego jest nie tylko spóźniony, gdyż strona pozwana mogła przedstawić go przed Sądem niższej instancji, ale też zbędny dla rozstrzygnięcia Sądu odwoławczego w związku z tym, że pozwanemu przysługuje prawo do innego lokalu.

Mając na uwadze wszystko powyższe na mocy art. 385 k.p.c. apelację pozwanego oddalono, o czym Sąd Okręgowy orzekł w sentencji.

SSO Małgorzata Szostak-Szydłowska SSO Aneta Ineza Sztukowska SSO Alicja Wiśniewska