Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 marca 2014 r.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu – Wydział XIII Cywilny Rodzinny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Grażyna Rataj

Sędziowie: SSO Teresa Znaińska

SSR del. Małgorzata Sewera

Protokolant: Agnieszka Fryśna

po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2014 r. we Wrocławiu

sprawy z powództwa P. O.

przeciwko R. O.

o alimenty

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego od wyroku Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Krzyków we Wrocławiu z dnia 7 listopada 2013 r. sygn. akt III RC 490/13;

I.  zmienia częściowo zaskarżony wyrok w pkt I i II w ten sposób, że alimenty określone pkt I ustala na kwotę po 500,- (pięćset) zł miesięcznie od dnia 1 września 2013 r. nie zmieniając dalszych postanowień tego punktu;

II.  oddala apelację w pozostałej części;

III.  nie obciąża powódki kosztami procesu poniesionymi przez pozwanego w postępowaniu odwoławczym.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Sygn. akt XIII Ca 18/14

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 7 listopada 2013 r., sygn. akt III RC 490/13 Sąd Rejonowy dla Wrocławia – Krzyków we Wrocławiu w pkt. I) zasądził od pozwanego R. O. tytułem alimentów na rzecz powódki P. O. kwotę po 700 zł miesięcznie, poczynając od 15 lipca 2013 r., płatne do dnia 10-go każdego miesiąca z góry, z ustawowymi odsetkami w razie zwłoki w płatności którejkolwiek z rat, do rąk P. O.; w pkt. II) oddalił dalej idące powództwo; w pkt. III) nie obciążył powódki obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego; w pkt. IV) nie obciążył pozwanego opłatą sądową za postępowanie w I-szej Instancji; w pkt. V) wyrokowi w pkt. I nadał rygor natychmiastowej wykonalności.

Rozstrzygnięcie powyższe Sąd oparł na następujących ustaleniach faktycznych:

Powódka P. O. pochodzi ze związku małżeńskiego S. O. i R. O., których związek małżeński został rozwiązany przez rozwód z wyłącznej winy pozwanego w dniu 11 czerwca 2013 r.

Powódka ma 19 lat, jest studentką I roku (...) Wydziału Filologicznego w systemie studiów stacjonarnych, aktualnie nie zna jeszcze dokładnego planu zajęć oraz pełnego kosztu podręczników. Mieszka z matką. Wysokość miesięcznych usprawiedliwionych potrzeb powódki wynosi około 1.300 zł, składają się na nie: koszt opłat mieszkaniowych 450 zł (½ ogólnych kosztów: czynsz 600 zł, energia 150 zł, czynsz za garaż 50 zł, Internet 30 zł, telefon 70 zł), koszt wyżywienia 500 zł, koszt zakupu odzieży i obuwia 50 zł, koszty zakupu podręczników i inne wydatki związane z edukacją 50 zł, środki czystości 60 zł, leczenie 70 zł, transport 50 zł, opłaty za telefon komórkowy 70 zł, łącznie około 1.200-1.300 zł. W okresie wakacyjnym powódka próbowała podjąć pracę na umowę zlecenia, jednakże z uwagi na godziny pracy (18.00-23.00) i problemy z powrotem do domu ostatecznie pracy nie podjęła.

Matka powódki S. O. zatrudniona jest na pełen etat w firmie (...) Sp. z o.o. z wynagrodzeniem około 2.000 zł oraz w (...) Sp. z o.o. na umowę zlecenie za wynagrodzeniem 750 zł miesięcznie. S. O. spłaca kredyt bankowy zaciągnięty w 2010 r. z ratą miesięczną w wysokości 435 zł oraz kredyt deweloperski w kwocie 1.465 zł.

Pozwany R. O. ma 42 lata, jest z wykształcenia mechanikiem samochodowym. W 2012 r. pozwany partycypował w kosztach utrzymania lokalu przy ul. (...) we W. oraz kosztach utrzymania powódki. Od czasu orzeczenia rozwodu z matką powódki, pomimo nie utrzymywania kontaktów z córką, uczestniczył w kosztach jej utrzymania w kwocie około 500 zł miesięcznie. Pozwany zamieszkuje z matką która ponosi koszty mieszkaniowe w wysokości: czynsz 786 zł, energia 80 zł, gaz średnio 300 zł. Pozwany do kiedy pracował dokładał się do kosztów utrzymania mieszkania w kwocie około 500 zł miesięcznie. Pozwany spłaca kredyt w banku (...) S.A., zaległość na dzień 17.06.2013 r. wynosiła 1.377,88 zł. W dniu 1 września 2013 r. pozwanemu zostało zatrzymane prawo jazdy. W 2012 r. pozwany osiągnął dochód w wysokości około 21.000 zł. W 2013 r. osiągał średni przychód w wysokości około 2.100 zł miesięcznie. W 2013 r. pozwany wykonał naprawy samochodu za kwotę około 3.200 zł.

Pozwany w przeszłości miał problem alkoholowy, aktualnie deklaruje, iż nie nadużywa alkoholu. W okresie od 2000 r. wielokrotnie zdarzały mu się przerwy w zatrudnieniu związane z nadużywaniem alkoholu. Postanowieniem tut. Sądu z dnia 21 grudnia 2011 r., sygn. akt: III Ns 389/11 pozwany został zobowiązany do podjęcia leczenia alkoholowego w niestacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego. Aktualnie pozwany leczony jest neurologicznie z powodu padaczki, nie mającej cech padaczki alkoholowej, stwierdzono przeciwwskazania do kierowania pojazdami mechanicznymi.

W Powiatowym Urzędzie Pracy we W. jest obecnie dostępnych wiele ofert pracy dla osób bez kwalifikacji za wynagrodzeniem w wysokości od 1.600 zł brutto oraz z wykształceniem mechanik samochodowy za wynagrodzeniem w wysokości od 2.500 do 5.000 zł brutto.

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy przeprowadzając analizę przepisów art. 133 § 1 kro i 135 kro uznał, że powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie. Sąd Rejonowy przyjął, iż na pozwanym nadal ciąży obowiązek alimentacyjny wobec córki, która dopiero co rozpoczęła studia wyższe i zadaniem rodziców jest wspierać ją finansowo do chwili uzyskania stosownego wykształcenia. Pozwany zresztą nie kwestionował swego obowiązku alimentacyjnego względem córki, a jedynie jego wysokość. Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że usprawiedliwione potrzeby powódki kształtują się na poziomie ok. 1.200-1.300 zł miesięcznie. Sąd uznał, że matka powódki nie jest w stanie samodzielnie pokrywać kosztów utrzymania córki. Nadto z uwagi na fakt, iż powódka dopiero co rozpoczęła studia wyższe w systemie dziennym oraz wykazuje determinację i zdolności do dalszej nauki, nie sposób oczekiwać od niej, iż będzie w stanie godzić naukę z pracą i w ten sposób pokrywać koszty swego utrzymania. Odnosząc się do zarobkowych możliwości pozwanego Sąd uznał, że problemy osobiste pozwanego, w tym problem alkoholowy, niewątpliwie wpłynęły na obniżenie jego możliwości zarobkowych i w rzeczywistości winien on posiadać wyższe przychody aniżeli wysokość wskazywanego do niedawna dochodu z działalności gospodarczej. Mając na uwadze wiek pozwanego, wyuczony zawód, dotychczas osiągane dochody z działalności gospodarczej Sąd uznał, że pozwany jest w stanie i powinien partycypować w kosztach utrzymania córki w kwocie po 700 zł miesięcznie, która to kwota stanowi niewiele więcej niż połowę kosztów utrzymania córki. Zdaniem Sadu Rejonowego mając na uwadze fakt, że matka powódki pracuje na 1,5 etatu aby utrzymać siebie i córkę, pozwany winien w tej części przyczyniać się do pozostałych kosztów utrzymania powódki. Nie sposób bowiem skutkami błędów z przeszłości pozwanego skutkujących obniżeniem jego możliwości zarobkowych obciążać powódkę, a tym samym przyjąć należało, iż pozwany winien przynajmniej we wskazanej części partycypować w kosztach jej utrzymania. Sąd Rejonowy nie uwzględnił żądania zasądzenia alimentów za okres od 1 stycznia 2013 r. albowiem powódka w żaden sposób nie wykazała, aby z tego okresu miały pozostać niezaspokojone potrzeby w zakresie jej utrzymania. Sąd orzekł o kosztach procesu na podstawie art. 102 kpc. W punkcie III wyroku z uwagi na aktualną sytuację finansową pozwanego Sąd na podstawie przepisu art. 113 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 102 kpc zwolnił go od obowiązku ponoszenia opłaty sądowej, od której powódka była zwolniona. W oparciu o przepis art. 333 § 1 pkt 1 kpc wyrokowi w punkcie I nadano rygor natychmiastowej wykonalności.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany, zaskarżając wyrok Sądu Rejonowego częściowo, tj. odnośnie punktu I. i zarzucając:

1/ naruszenie prawa materialnego, tj. art. 135 § 1 kro poprzez uznanie, iż alimenty w kwocie po 700 zł miesięcznie są adekwatne do możliwości zarobkowych i majątkowych pozwanego, gdy tymczasem przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wskazuje, że pozwany z uwagi na swoją sytuację zarobkową i majątkową jest w stanie łożyć alimenty maksymalnie w kwocie po 500 zł miesięcznie, co więcej, alimenty w tej kwocie realizują zasadę równej stopy życiowej powódki i pozwanego;

2/ naruszenie art. 133 § 1 kro poprzez uznanie, że powódka nie jest w stanie samodzielnie zaspokajać choćby części swoich usprawiedliwionych potrzeb, gdy tymczasem powódka ma możliwość podjęcia zatrudnienia choćby w okresie wakacyjnym i z dochodów w ten sposób uzyskanych zaspokoić częściowo swoje potrzeby;

3/ naruszenie prawa procesowego, tj. art. 328 § 2 kpc poprzez niedokonanie ścisłego ustalenia możliwości zarobkowych pozwanego i poprzestanie na ich ustaleniu w przedziale kwot 1.600 zł brutto – 5.000 zł brutto (co daje różnicę w kwocie aż 3.400 zł brutto), co ma niewątpliwy wpływ na ustalenie wysokości alimentów w kontekście możliwości zarobkowych pozwanego.

Na uzasadnienie podano, że możliwości zarobkowe pozwanego wynoszą co najwyżej 1.136 zł netto miesięcznie, gdyż w chwili obecnej mógłby on znaleźć zatrudnienie wyłącznie jako pracownik niewykwalifikowany. Wskazano, że pozwany nie ma żadnych szans na zatrudnienie w zawodzie mechanika samochodowego (pomimo, że posiada takie wykształcenie zawodowe), gdyż nie posiada on żadnej praktyki w tym zawodzie (za wyjątkiem praktyk w szkole zawodowej), a ponadto od dnia w którym ukończył on szkołę zawodową (1988 r.) sposób wykonywania pracy mechanika samochodowego zmienił się diametralnie. Pozwany musiałby uczyć się zawodu w zasadzie na nowo, a na dzisiejszym rynku pracy nikt takiego pracownika nie poszukuje. Nadto pozwany w chwili obecnej ma zatrzymane prawo jazdy, a jego posiadanie jest również konieczne w zawodzie mechanika samochodowego. Pozwany utracił prawo jazdy na skutek poważnych dolegliwości zdrowotnych (epizody o charakterze epilepsji), co w znacznym stopniu obniża jego atrakcyjność na rynku pracy. Zdaniem apelacji powyższe możliwości zarobkowe korespondują z kwota dochodu, jaki pozwany osiągał prowadząc działalność gospodarczą jako taksówkarz. Nadto zarzucono, że Sąd Rejonowy bezzasadnie przyjął, że obecna trudna sytuacja zawodowa pozwanego, związana z utratą prawa jazdy jest jedynie sytuacją przejściową. Pozwany wskazał, że nie ponosi żadnej winy, iż znalazł się w niekorzystnej dla siebie sytuacji zarobkowej bowiem z zaświadczenia lekarskiego wynika jednoznacznie, iż stan jego zdrowia w żaden sposób nie jest związany z nadużywaniem przez niego w przeszłości alkoholu. Zdaniem apelującego alimenty w kwocie po 500 zł miesięcznie dają powódce możliwość zaspokojenia znacznej części usprawiedliwionych potrzeb na poziomie porównywalnym do poziomu zaspokajania potrzeb przez jej rodziców.

Mając na uwadze powyższe wniósł o:

1) zmianę pkt I wyroku w ten sposób, że: zasądza od pozwanego R. O. tytułem alimentów na rzecz powódki P. O. kwotę po 500 zł miesięcznie, poczynając od dnia 15 lipca 2013 r., płatne do 10-go każdego miesiąca z góry, wraz z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, do rąk P. O.;

2) zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

ewentualnie wniósł o:

3) uchylenie powyższego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I Instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego zasługiwała na częściowe uwzględnienie, jeśli idzie o wysokość obowiązku alimentacyjnego.

Wprawdzie, w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy wyjaśnił istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności faktyczne i prawidłowo powołał także podstawy prawne rozstrzygnięcia dokonując ich właściwej wykładni, dokonał także w zasadzie trafnych ustaleń faktycznych, które to ustalenia Sąd Okręgowy przyjmuje za własne, w sposób błędny natomiast, co skutecznie i trafnie podniósł apelujący – określił stopę życiową rodziców powódki i tym samym dokonał błędnych ustaleń dotyczących kosztów utrzymania powódki, co miało wpływ na treść rozstrzygnięcia.

W świetle tych okoliczności należy zgodzić się ze skarżącym, że określona w wyroku wysokość alimentów jest za wysoka w odniesieniu do obu mierników wskazanych w art. 135 § 1 kro, a to zarówno możliwości zarobkowych pozwanego, jak i usprawiedliwionych potrzeb uprawnionej do alimentacji.

W ocenie Sądu Okręgowego, mając na uwadze stopę życiową obojga rodziców powódki, koszty utrzymania P. O. powinny zamknąć się w wysokości 1.000 zł miesięcznie.

Zdaniem Sądu II Instancji Sąd Rejonowy błędnie ocenił również możliwości zarobkowe pozwanego od dnia 1 września 2013 r., tj. od dnia zatrzymania pozwanemu R. O. prawa jazdy. Z chwilą zatrzymania pozwanemu prawa jazdy, z uwagi na stan zdrowia, utracił on możliwości zarobkowe w charakterze kierowcy.

W ocenie Sądu Okręgowego błędnie Sąd Rejonowy ocenił również możliwości zarobkowe pozwanego, mając na uwadze zdobyty przez niego zawód. Jak wynika z akt sprawy, i jak słusznie zarzuca apelujący, pozwany po ukończeniu szkoły nigdy w zawodzie mechanika samochodowego nie pracował. Obecnie trudno byłoby mu podjąć pracę w tym zawodzie mając na uwadze postęp motoryzacji. Słusznie apelujący wskazuje, że sposób wykonywania pracy mechanika samochodowego zasadniczo się zmienił. Pozwany musiałby uczyć się zawodu w zasadzie na nowo, a mając na uwadze wiek pozwanego i stan jego zdrowia, byłoby to utrudnione. Tym samym Sąd Okręgowy uznał, że możliwości zarobkowe pozwanego powinny zamknąć się w zakresie kwoty wynagrodzenia za pracę dla osób niewykwalifikowanych. Ocena możliwości zarobkowych pozwanego jest więc znacznie mniejsza, niż przyjął to Sąd Rejonowy, mając także na uwadze stan zdrowia pozwanego.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy uznał, że zasadne jest obniżenie alimentów na rzecz powódki do kwot po 500 zł miesięcznie od dnia 1 września 2013 r., tj. od dnia zmiany sytuacji zdrowotnej i możliwości zarobkowych pozwanego, i dlatego zmienił częściowo zaskarżony wyrok w pkt I i II w ten sposób, że alimenty określone pkt I ustalił na kwotę po 500 zł miesięcznie od dnia 1 września 2013 r., nie zmieniając dalszych postanowień tego punktu, o czym orzeczono w pkt. I wyroku na podstawie art. 386 § 1 kpc.

W pozostałej części apelacja pozwanego podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc, co znalazło wyraz w pkt. II sentencji wyroku.

W pkt III wyroku na podstawie art. 102 kpc z uwagi na sytuację materialną powódki odstąpiono od obciążenia jej obowiązkiem zwrotu kosztów procesu poniesionych przez pozwanego w postępowaniu odwoławczym.