Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 września 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący:	SSA Małgorzata Gulczyńska
Sędziowie:	SA Karol Ratajczak SA Jacek Nowicki (spr.)
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Sylwia Woźniak

po rozpoznaniu w dniu 12 września 2013 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa G. M.

przeciwko O. K. i J. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 29 listopada 2012 r., sygn. akt IX GC 803/11

I.  zmienia zaskarżony wyrok:

1.  w punkcie 1 w ten sposób, że nadto oddala powództwo wobec pozwanej O. K. w zakresie kwoty 300.000 (trzysta tysięcy) złotych z ustawowymi odsetkami od tej kwoty,

2.  w punkcie 2 w ten sposób, że obniża zasądzoną od pozwanych: O. K. oraz J. K. na rzecz powoda G. M. kwotę 152.500 (sto pięćdziesiąt dwa tysiące pięćset) złotych do kwoty 140.125 (sto czterdzieści tysięcy sto dwadzieścia pięć) złotych oraz obniża wymienioną w punkcie 2 b) kwotę 52.500 (pięćdziesiąt dwa tysiące pięćset) złotych do kwoty 40.125 (czterdzieści tysięcy sto dwadzieścia pięć) złotych i oddala powództwo wobec pozwanych w zakresie kwoty 12.375 (dwanaście tysięcy trzysta siedemdziesiąt pięć) złotych z ustawowymi odsetkami od tej kwoty,

3.  w punkcie 5 i 6 w ten sposób, że zasądza od pozwanych: O. K. oraz J. K. solidarnie na rzecz powoda kwotę 3.888 (trzy tysiące osiemset osiemdziesiąt osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu,

II.  oddala apelacje pozwanych w pozostałym zakresie,

III.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej O. K. kwotę 17.663,25 (siedemnaście tysięcy sześćset sześćdziesiąt trzy 25/100) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego,

IV.  zasądza od pozwanej J. K. na rzecz powoda kwotę (...) (dwa tysiące sto osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

/-/SSA Jacek Nowicki /-/ SSA Małgorzata Gulczyńska /-/ SSA Karol Ratajczak

Sygn. akt I ACa 610/2013

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia(...)roku powód G. M. wniósł o zasądzenie od pozwanej O. K. (dalej pozwana ad. 1) oraz pozwanej J. K. (dalej pozwana ad. 2) kwoty 504.977,83 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwot:

1)  100.000 zł od dnia 1 kwietnia 2010r. do dnia zapłaty,

2)  38.977,83 zł od dnia 2 stycznia 2010r. do dnia zapłaty,

3)  366.000 zł od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty

wraz z kosztami procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że na dochodzoną pozwem sumę składają się następujące kwoty:

- 100.000 złotych tytułem wkładu pieniężnego wniesionego przez powoda do spółki cywilnej (...) w związku z wystąpieniem z tej spółki;

- 38.977,83 złotych tytułem przypadającego na powoda zysku spółki cywilnej (...) za rok obrotowy (...)

- 66.000,00 złotych tytułem niezapłaconego powodowi przez spółkę cywilną (...) czynszu najmu lokalu przy ul. (...) w K., za okres od (...)

- 300.000,00 złotych tytułem zwrotu środków przekazanych przez powoda pozwanym na budowę domu na nieruchomości położonej w (...), przy ul. (...).

W piśmie procesowym z (...) roku powód sprecyzował żądanie pozwu żądając zasądzenia solidarnie od pozwanych na jego rzecz kwoty 497.885,15 zł z ustawowymi odsetkami:

1)  od kwoty 100.000 zł od (...)

2)  od kwoty 29.494,38 zł od(...)

3)  od kwoty 63.259,54 zł od dnia wytoczenia powództwa;

4)  od kwoty 5.131,23 zł od (...)

5)  od kwoty 300.000 zł od dnia wytoczenia powództwa.

Pozwane wniosły o oddalenie apelacji i zasądzenie od

powoda kosztów procesu.

Wyrokiem z 29 listopada 2012 roku Sąd Okręgowy zasądził:

1)  od pozwanej O. K. na rzecz powoda kwotę 300.000 zł z ustawowymi odsetkami od (...)

2)  solidarnie od pozwanej O. K. i pozwanej J. K. kwotę 152.000 zł z ustawowymi odsetkami od(...) (100.000 zł) i od(...) (52.500 zł) z zastrzeżeniem dla pozwanej J. K. prawa powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie jej odpowiedzialności do majątku wspólnego wspólników spółki cywilnej (...);

3)  umorzył postępowanie co do kwoty 22.983,45 zł i odsetek ustawowych od tej kwoty, a w pozostałym zakresie oddalił powództwo w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i prawne.

W dniu (...)powód i pozwana ad. 1 zawarli umowę spółki o nazwie M. (...) w celu prowadzenia działalności gospodarczej w branży meblarskiej.

W celu realizacji celu spółki wspólnicy zobowiązali się wnieść w formie wkładów:

- G. M. – wkład pieniężny w wysokości 100.000 zł;

- O. K. wkład w postaci osobistego świadczenia usług na rzecz spółki.

Udziały poszczególnych wspólników w zyskach i stratach ustalono:

- G. M. – 51%;

- O. K. 49%.

W(...) powód jako wynajmujący zawarł z pozwaną ad. 1 działającą w imieniu (...) spółki (...) umowę najmu nieruchomości położonej w K. przy ul. (...). Wynajmowana nieruchomość wykorzystywana miała być przez najemcę wyłącznie na cele użytkowe – prowadzenie sklepu meblowego.

Lokal użytkowy przy ul. (...) w K. stanowił własność powoda, którą nabył on w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej pod firmą (...).

W (...) powód i pozwana ad. 1 w towarzystwie męża pozwanej ad. 1 – W. K. oraz C. F. – osoby pełniącej funkcję tłumacza języka (...) udali się do (...) do siedziby spółki pod firmą (...). (...)& (...) celem nawiązania współpracy handlowej w zakresie zakupu przez wspólników (...) s.c. mebli kuchennych w celu ich odsprzedaży w lokalu spółki w K. przy ul. (...). Z uwagi na początek współpracy i wielkość zamówienia spółka (...) zażądała zapłaty z góry przed dostawami. Powód uzgodnił wówczas z pozwaną ad. 1, że osobiście zapłaci za dostawy mebli z (...)aż do czasu, gdy (...) rozpocznie sprzedaż i osiągnie przychód, które posłużyć będą mogły zapłacie za kolejne zamówienia. Te płatności powoda traktowane były jako jego wkład pieniężny do spółki zawiązanej z pozwaną ad. 1.

Powód nadto dokonał wpłat na konto spółki (...) kwoty 55.000 zł w następujących kwotach i dniach:

- 20.000 zł w dniu (...)

- 20.000 zł w dniu(...)

- 15.000 zł w dniu (...)

W dniu 22 lutego 2010 roku pomiędzy powodem, pozwaną ad. 1 a mężem pozwanej ad. 1 W. K. zawarte zostało porozumienie, na mocy którego W. K. przystąpił do spółki cywilnej (...).

Strony porozumienia wskazały, że G. M. i W. K. wnoszą wkład pieniężny po 100.000 zł każdy, a O. K. wkład niepieniężny w postaci osobistego świadczenia usług na rzecz spółki.

W dniu (...) roku G. M., pozwana ad. 1 i W. K. zawarli porozumienie dotyczące ustąpienia powoda ze spółki cywilnej (...). Strony tego porozumienia oświadczyły, że z dniem(...) roku G. M. ustępuje ze spółki, na co pozostali wspólnicy wyrażają zgodę i że rozliczenie z ustępującym wspólnikiem dokonane zostanie do dnia (...)roku.

W dniu(...)roku wspólnicy spółki cywilnej (...) zawarli kolejne porozumienie tym razem z J. K., na mocy którego ta ostatnia z dniem (...) roku przystąpiła do spółki jako wspólnik.

W dniu (...) roku (...) spółki (...) zawarli następne porozumienie, na mocy którego z dniem(...) roku ze spółki ustąpił wspólnik W. K..

W dniu (...) roku wystawione zostały faktury VAT nr (...), gdzie jako sprzedający figuruje (...) s.c. Salon (...), a jako kupujący G. M.. Jako przedmiot sprzedaży w fakturach tych wskazano komplety mebli kuchennych z akcesoriami. W fakturach tych wystawionych odpowiednio na kwoty 25.000 zł, 25.000 zł i 38.478 zł zaznaczono też, że należności te „zapłacono gotówką”. Jednocześnie wystawiono paragony fiskalne nr (...)z dnia (...)roku, w których treści potwierdzono opłacenie tych należności gotówką. W dniu (...) roku (...) wystawił fakturę VAT nr (...), gdzie jako kupujący figurował G. M.. Przedmiotem zakupu dokumentowanego powyższą fakturą były również meble kuchenne, za kwotę 34.440 zł. Na fakturze wskazano, że zapłata ma nastąpić w terminie 45 dni przelewem, jednocześnie jednak wystawiony został paragon fiskalny nr (...) z dnia (...)roku, z którego treści wynika, że kwota ta zapłacona została gotówką.

Pod koniec roku (...) powód z pozwaną ad. 1 dokonali wspólnych ustaleń, na mocy których strony uzgodniły, że na stanowiącej własność pozwanej ad. 1 nieruchomości gruntowej, położonej w Korzystnie przy ulicy (...), w roku (...)wzniesiony zostanie nowy dom jednorodzinny w tzw. stanie developerskim, w celu jego sprzedaży. Wkładem pozwanej ad. 1 do tego przedsięwzięcia miał być grunt oraz organizacja i nadzór nad pracami budowlanymi, zaś wkładem powoda miały być pieniądze na sfinansowanie kosztów budowy domu. Z ceny otrzymanej z tytułu sprzedaży domu wybudowanego na gruncie pozwanej ad. 1 zwrócona miała zostać wartość działki a powodowi zwrócone miały zostać wszelkie wkłady pieniężne. Osiągnięty ze sprzedaży zysk podzielony miał zostać pomiędzy strony po połowie. Na powyższej nieruchomości był już wówczas posadowiony jeden dom jednorodzinny zamieszkały przez pozwaną ad. 1 z mężem i córką – pozwaną ad. 2 Powód na propozycję pozwanej przystał z uwagi na bardzo duży wzrost popytu i cen nieruchomości w latach (...)W wykonaniu poczynionych ustaleń, w okresie (...). do dnia (...) powód wpłacił na konto bankowe pozwanej ad. 2 (wskazane przez pozwaną ad. 1), łączną kwotę 300.000 złotych tytułem „zaliczki na budowę domu”.

Pozwana ad. 2 wypłacała z konta wpłacone przez powoda sumy i przekazywała je do rąk W. K. bądź pozwanej ad. 1 na potrzeby budowy domu. W dniu(...) i (...)z konta pozwanej ad. 1 przelana została odpowiednio kwota 45.000 zł i 15.000 zł na rzecz (...) W. w K., tytułem zapłaty w ramach umowy o roboty budowlane.

Pomimo doprowadzenia budowy domu do umówionego przez strony stanu developerskiego, pozwana ad. 1 nie dokonała jego sprzedaży. Ostatecznie w początkach (...) pozwana ad. 1 poinformowała powoda o chęci zachowania przez nią nowego domu, dokończenia jego wyposażenia i przeprowadzenia się do niego wraz z mężem i córką z dotychczas zajmowanego domu, posadowionego na tej samej nieruchomości. Okoliczność powyższa przesądziła o pełnej utracie przez powoda zaufania do pozwanej ad. 1, wycofaniu się z interesów z nią i wystąpieniu ze spółki cywilnej (...) w dniu (...)

Sąd pierwszej instancji ustalił nadto, że w dniu (...) (...) sp. z o.o. w K. zawarła z O. K. działającą w imieniu wspólników (...) s.c. umowę najmu powierzchni 105 m ² w obiekcie handlowym położonym w K. przy ul. (...), począwszy od 1 lipca 2011r. W obiekcie tym wspólnicy spółki cywilnej (...) planowali prowadzenie działalności gospodarczej.

Z uwagi na wynajęcie lokalu przy ul. (...) w K., najmowany przez (...) spółki (...) w celu prowadzenia sklepu z meblami kuchennymi lokal powoda przy ul. (...) w K. przestał być im potrzebny, stąd pozwany ad. 1 zobowiązał się wydać ten lokal powodowi po jego opróżnieniu m.in. ze znajdujących się tam mebli. Lokal ten został ostatecznie opróżniony przez pozwaną ad. 1 i klucze do tego lokalu wydane osobie działającej w imieniu powoda na przełomie października i listopada 2011 roku. (...) spółki cywilnej (...) nie płacili powodowi czynszu z tytułu najmu w okresie od listopada 2008 do chwili zdania kluczy w 2011 roku.

W ocenie Sądu Okręgowego zasługiwało na uwzględnienie żądanie zapłaty kwoty 100.000 zł tytułem zwrotu wniesionego przez powoda wkładu do spółki cywilnej.

Z treści umowy spółki cywilnej z dnia (...)wynikał obowiązek powoda do wniesienia wkładu w kwocie 100.000 zł. W porozumieniu zawartym w dniu (...) na mocy którego do spółki przystąpił W. K. w § 6 potwierdzono wniesienie wkładu przez G. M. w kwocie 100.000 zł. Także w porozumieniu z dnia (...) dotyczącym ustąpienia powoda ze spółki w punkcie II wskazano, iż rozliczenie z powodem jako ustępującym wspólnikiem dokonane zostanie do dnia(...)Brak przy tym jest jakichkolwiek podstaw, by uznać, iż w okresie do ustąpienia powoda ze spółki pozostali wspólnicy domagali się od niego pokrycia powyższego wkładu. Jak wykazało postępowanie dowodowe, w tym także zeznania świadków C. F., W. K. oraz zeznania powoda, to powód sfinansował zakup od spółki (...). (...) (...) kompletów mebli na potrzeby spółki za kwotę znacznie przewyższającą 100.000 zł. Fakt zakupu tych mebli potwierdziła zresztą pośrednio w trakcie zeznań pozwana ad. 1, która wskazała, że meble te dotarły z (...)że faktura została wystawiona na spółkę (...), która ze swoich środków ich nie opłaciła. Tym samy skoro bez wątpienia ktoś za te meble zapłacił, musiał być to powód, bowiem jednym wkładem pozwanej ad. 1 do spółki była jej praca.

Z uwagi zatem już na samo sfinansowanie zakupów mebli z (...) w kwocie przewyższającej 100.000 zł, nie miało znaczenia z punktu widzenia żądania pozwu, czy wpłaty dokonane przez powoda na konto (...) w kwocie 55.000 zł w dniach(...)i (...). były to wpłaty, jak twierdzą pozwane, na poczet kuchni, które zakupił powód dla swoich celów, a nie na pokrycie wkładu. Pomimo tego trudno dać wiarę twierdzeniom pozwanych, że wpłaty te winny być zaliczone na poczet faktur nr (...).

Także pozwana odpowiada za zwrot wkładu, ale tylko z majątku wspólnego.

Jako zasadne w oparciu o art. 659 § 1 kc oraz o postanowieniach umowy najmu z lutego 2008r., Sąd Okręgowy uznał żądanie zapłaty czynszu za okres od(...)do (...)Z uwagi na wytoczenie powództwa w niniejszej sprawie w dniu (...) i 3 – letni termin przedawnienia należności czynszowych, jako przedawnione żądanie zapłaty czynszu za okres od lutego do (...) Powód jednak w tym zakresie cofnął pozew i zrzekł się roszczenia.

Jak bowiem wykazało postępowanie dowodowe pozwana ad. 1 klucze do lokalu przy ul. (...) w K. zwróciła powodowi w okresie(...) Zgodnie z umową najmu lokalu przy ul. (...) czynsz najmu określono na kwotę 1.500 zł netto miesięcznie, umowa została zawarta na czas nieokreślony. Skoro zatem (...) spółki (...) zajmowali lokal do przełomu (...)obowiązani byli zapłacić za okres do (...) czynsz najmu.

Nadto w ocenie Sądu pierwszej instancji nie mogło budzić wątpliwości, że powód oraz pozwana ad. 1 zawarli umowę spółki cywilnej dokonując wspólnych ustaleń, wedle których na stanowiącej własność pozwanej ad. 1 nieruchomości gruntowej, położonej w K. przy ulicy (...), ma zostać wzniesiony nowy dom jednorodzinny w tzw. stanie developerskim, w celu jego sprzedaży. Wkładem pozwanej ad. 1 do tego przedsięwzięcia miał być grunt oraz organizacja i nadzór nad pracami budowlanymi, zaś wkładem powoda miały być pieniądze na sfinansowanie kosztów budowy domu. Z ceny otrzymanej z tytułu sprzedaży domu wybudowanego na gruncie pozwanej ad. 1 zwrócona miała zostać wartość działki a powodowi zwrócone miały zostać wszelkie wkłady pieniężne. Osiągnięty ze sprzedaży zysk podzielony miał zostać pomiędzy strony po połowie. Sąd Okręgowy dał w tym zakresie w całości wiarę stanowisku powoda, odmawiając z wyżej wskazanych przyczyn wiary stanowisku pozwanej. Jak wynika z wyciągu z konta powoda dokonał on w ramach realizacji ustaleń z pozwaną ad. 1 wpłaty w kwocie co najmniej 300.000 zł. Wpłaty te dokumentuje przedstawiony przez powoda wyciąg z jego rachunku bankowego oraz wyciąg z rachunku bankowego pozwanej ad. 2. Sąd dał wiarę zeznaniom powoda, iż wpłaty na rachunek pozwanej ad. 2 następowały, bo ten rachunek do wpłat wskazała mu pozwana ad. 1. Podkreślić przy tym należało, iż w ramach ustaleń dotyczących tej inwestycji na żadnym etapie nie uczestniczyła pozwana ad. 2, jej rola ograniczyła się jedynie do udostępnienia konta, na które dokonywane były wpłaty. Fakt, że pozwana ad. 2 nie była stroną tej umowy potwierdziły nie tylko jej zeznania, ale także zeznania świadka W. K., a także powoda. (...) spółki cywilnej zawarta pomiędzy powodem a pozwaną ad. 1 nie była przy tym w żadnym razie związana z działalnością w ramach spółki cywilnej (...), była to odrębna umowa spółki cywilnej.

Skoro zatem na nieruchomości pozwanej ad. 1 wzniesiony został dom, który sfinansowany został m.in. ze środków wpłaconych przez powoda w kwocie co najmniej 300.000 zł, to w związku z rozwiązaniem spółki pozwana ad. 1 winna zwrócić powodowi tę kwotę jako równowartość wniesionego przez niego wkładu.

Poza tym Sąd Okręgowy uznał, że gdyby hipotetycznie nawet przyjąć, że nie doszło do zawarcia umowy spółki cywilnej pomiędzy powodem a pozwaną ad. 1, to fakt sfinansowania budowy domu na nieruchomości pozwanej ad. 1 ze środków powoda, stanowił wzbogacenie pozwanej ad. 1 bez podstawy prawnej, stąd powód mógłby się domagać zwrotu kwoty 300.000 zł w oparciu o art.405 kc.

Niezasadne okazało się natomiast zdaniem Sądu pierwszej instancji roszczenie powoda o zapłatę kwoty 29.494,38 zł (wcześniej przed częściowym cofnięciem kwoty 38.977,83 zł) tytułem przypadającego powodowi zysku za rok obrotowy (...)

W apelacji z 10 stycznia 2013 roku pozwana O. K. zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi naruszenie przepisów procesowych, to jest art. 233 kpc i art. 479 ¹⁴ § 2 kpc, a nadto błąd w ustaleniach faktycznych polegających m.in. na przyjęciu, że między nią a powodem doszło do zawarcia umowy spółki cywilnej w ramach której mieli realizować inwestycję na jej nieruchomości, a nadto, że spółka (...) zajmowała lokal przy ul. (...) w K., aż do przełomu (...)i że przez cały okres trwania umowy nie rozliczyła się z czynszu; nadto, że powód wniósł do spółki (...) wkład pieniężny w kwocie 100.000 zł, gdy w rzeczywistości wniósł do spółki do czasowego używania kilka zestawów mebli kuchennych. Pozwana zarzuciła także naruszenie prawa materialnego, to jest art. 871 § 1 kc.

Wskazując na powyższe, pozwana O. K. wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. 1 i 2 i oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu za obie instancje.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W apelacji z 10 stycznia 2013 roku pozwana J. K. zarzuciła zaskarżonemu wyrokowi naruszenie przepisów procesowych, to jest art. 233 kpc, a nadto błąd w ustaleniach faktycznych, polegających na przyjęciu, że spółka (...) zajmowała lokal przy ul. (...) w K. do przełomu (...)i że przez cały okres trwania umowy nie rozliczyła się z czynszu najmu a nadto że powód wniósł do spółki (...) wkład pieniężny w kwocie 100.000 zł, gdy w rzeczywistości wniósł do spółki do czasowego używania kilka zestawów mebli kuchennych. Pozwana zarzuciła także naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 871 § 1 kc.

Wskazując na powyższe, pozwana J. K. wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt. 2 i oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu za obie instancje.

Powód wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

1.  Obie apelacje częściowo są zasadne.

Apelacja pozwanej O. K. została uwzględniona w zakresie punktu 1, w którym Sąd Okręgowy zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 300.000 zł z ustawowymi odsetkami od (...) Z kolei apelacja obu pozwanych została częściowo uwzględniona w zakresie punktu 2b), w którym Sąd pierwszej instancji zasądził kwotę 52.500 zł z ustawowymi odsetkami od (...)Natomiast nie było podstaw do zmiany wyroku Sądu Okręgowego w zakresie punktu 2a), w którym Sąd zasądził od pozwanych kwotę 100.000 zł z ustawowymi odsetkami od 1 maja 2010 roku.

2.  Całkowicie chybiony jest zarzut pozwanych, dotyczący

uznania przez Sąd pierwszej instancji, że powód wniósł do spółki cywilnej (...) wkład pieniężny w kwocie 100.000 zł. Tym samym twierdzenie pozwanych, że zakupione przez powoda od firmy (...) N. – W. J.. (...) (...) meble kuchenne, zostały przekazane spółce cywilnej do używania jako jego wkład, jest bezzasadne.

Wkład wspólnika może polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług (art. 861 § 1 kc). Wkład może też polegać na wniesieniu rzeczy tylko do używania i wówczas stosuje się przepisy o najmie (art. 862 kc).

Pozwane po raz pierwszy w apelacji podniosły, że powód w istocie wniósł do spółki rzeczy – w postaci kilku zestawów mebli kuchennych – do czasowego używania, które sam zakupił.

Jest to radykalna zmiana stanowiska całkowicie gołosłowna i niewiarygodna. Już z tej przyczyny nie zasługuje na uwzględnienie. W § 7 pkt 1 umowy spółki strony – to jest powód i pozwana O. K. – ustaliły, że powód wniesie wkład pieniężny w wysokości 100.000 zł. Umowa spółki w tym zakresie nigdy nie została zmieniona, a pozwana przed Sądem Okręgowym zaprzeczyła jedynie, aby powód wniósł wkład w tej wysokości. Nigdy wcześniej nie twierdziła, że powód tytułem wkładu miał wnieść do spółki rzeczy do używania.

Tak więc, nie ma żadnych podstaw, aby uznać, że wkładem powoda było wniesienie mebli kuchennych do spółki celem ich używania i że obecnie może jedynie żądać ich zwrotu.

Zarzut pozwanych zawiera jednak inną bardzo istotną informację, a mianowicie, że to powód zakupił meble w (...) Pozwane przed Sadem pierwszej instancji cały czas zaprzeczały, że to powód zakupił meble.

W tym miejscu należy wyjaśnić, że przedmiotem działalności spółki cywilnej był handel wyrobami meblarskimi oraz wyposażeniem wnętrz. Spółka powstała w dniu (...) i (...) nabyła w(...) meble kuchenne, a cenę w kwocie przewyższającej 100.000 zł zapłacił powód i był to jego wkład do spółki.

Sąd Apelacyjny podziela w całości ustalenia Sądu pierwszej instancji, że wkładem powoda była zapłata ceny za meble, które stały się własnością spółki, a ściśle majątkiem wspólnym wspólników.

Po pierwsze, bezsporne było że w kwietniu 2008 spółka cywilna (...) stała się właścicielem kilku zestawów mebli kuchennych. Wynika to z podatkowej księgi przychodów i rozchodów za 2008 rok, w której pod datą 21 kwietnia 2008 odnotowano zakup towarów w firmie (...). (...) (...) Wartość zakupu wynosiła kwotę 181.541,58 zł. Spółka nie dysponowała wówczas środkami pieniężnymi na zakup mebli, ponieważ pierwsze przychody spółki pojawiły się w sierpniu 2008 ze sprzedaży mebli. Tak więc, chociaż nie ma bezpośrednich dokumentów potwierdzających wpłaty powoda za meble kupione w (...), to jednak z przytoczonych okoliczności wynika, że to powód za nie zapłacił. Przede wszystkim jednak pozwane w apelacji przyznały, że to powód kupił meble w (...)

Po drugie, powód w dniu (...)przelał na konto spółki cywilnej łącznie kwotę 40.000 zł (2 x 20.000 zł) i w dniu (...) kwotę 15.000 zł. Nie była to zaliczka na zakup mebli przez powoda od spółki cywilnej (...), jak twierdzą pozwane. Wprawdzie powód nabył meble od spółki (...), ale zapłacił za nie gotówką. Zakup mebli nastąpił w (...) (faktury: nr (...) z (...) z (...) i nr(...) z (...) i zapłata została uiszczona w gotówce, a potwierdzeniem tego są paragony fiskalne na kwoty: 25.000 zł, 25.000 zł i 38.478 zł. Poza tym, jest bardzo mało prawdopodobne, aby zaliczki na zakup towarów z(...) były wpłacane w(...) a więc ponad 2 lata wcześniej.

Sąd pierwszej instancji słusznie też zauważył, że uiszczenie przez powoda wkładu w kwocie 100.000 zł zostało potwierdzone w porozumieniu z (...)roku.

Reasumując, pozwane w apelacji przyznały, że to powód zapłacił cenę za meble kupione w (...)w (...) Jest to zgodne z tym co twierdzi powód i co ustalił Sąd Okręgowy. Zapłata ceny za towar kupiony przez spółkę cywilną była równoznaczna z uiszczeniem wkładu powoda do spółki (...).

Zgodnie z przepisem art. 871 § 1 kc wspólnikowi występującemu ze spółki zwraca się w naturze rzeczy, które wniósł do spółki do używania oraz wypłaca się w pieniądzu wartość jego wkładu oznaczoną w umowie spółki. Jedyny zarzut pozwanych sprowadzał się do kwestionowania twierdzenia powoda, że wkład o wartości 100.000 zł został przez niego wniesiony do spółki.

Częściowo chybiony jest zarzut pozwanych w zakresie zasądzonego czynszu za wynajem lokalu spółce cywilnej (...) przez powoda, położonego w K. przy ul. (...). Sąd Okręgowy zasądził z tego tytułu od pozwanych kwotę 52.500 zł.

Sąd Apelacyjny podziela ustalenia Sądu pierwszej instancji, że lokal został zwrócony powodowi na przełomie(...), tym samym obowiązek zapłaty czynszu (bądź za jakiś czas wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości) istniał do(...) (...) sumie ma to niewielkie znaczenie, skoro pozwane twierdzą, że lokal został zwrócony na początku (...) Wynika to z wiarygodnych zeznań Ł. K. i W. K..

Znacznie bardziej istotny jest zarzut kompensaty należności z tytułu czynszu z wierzytelnością za zakupione od spółki meble. Pozwane w odpowiedzi na pozew nawet nie wskazują jakie wierzytelności i z których faktur zostały skompensowane z czynszem. Wcześniej była mowa o fakturach wystawionych przez spółkę cywilną (...) nr (...), za które powód zapłacił gotówką. Także w apelacji pozwane nie precyzują o jaką wierzytelność chodzi.

Nie ma także znaczenia fakt, iż powód tylko kilka razy wystawił fakturę za należności czynszowe. Brak fakturowania, zdaniem skarżących, wskazuje na porozumienie stron w zakresie kompensaty z tytułu czynszu. Obowiązek zapłaty czynszu przelewem do 10 – dnia każdego miesiąca wynika z § 4 i 5 umowy najmu. Umowa nie uzależniała zapłaty czynszu od wystawienia faktury VAT, chociaż być może było to potrzebne ze względów podatkowych. W każdym razie nie jest to dowód istnienia porozumienia na które powołują się pozwane. Jeszcze raz należy podkreślić, że skarżące nie określiły wierzytelności przedstawionej do kompensacji.

Żądanie powoda obejmuje okres od listopada 2008 do września 2011. Powód był wspólnikiem spółki cywilnej (...) do(...)(razem z O. K.). Należało to uwzględnić i odpowiednio zmodyfikować odpowiedzialność drugiego wspólnika. Jeżeli bowiem w roli wierzyciela spółki występuje jeden z nich, wysokość wierzytelności powinna zostać pomniejszona o jego udział w stratach. Pozostali wspólnicy odpowiadają bowiem pro rata (proporcjonalnie do udziału) w jakim partycypują w stratach, analogicznie jak w przypadku regresu (A. Herbet, Spółka cywilna. Konstrukcja prawna, C.H. Beck, Warszawa 2008, s. 377 – 378).

Zgodnie z § 8 umowy spółki udziały wspólników w zyskach i stratach wynoszą: powód – G. M. (51%), a pozwana – O. K. (49%).

W tej sytuacji należało o połowę zmniejszyć roszczenie powoda za okres od(...)(16,5 m- ca x 1.500 zł : 2 = 12.375 zł). Za dalszy okres należność wynosi 27.750 zł (18,5 m- ca x 1.500 zł) Razem jest to kwota 40.125 zł.

Sąd pierwszej instancji nie uwzględnił roszczenia w zakresie skapitalizowanych odsetek od zaległego czynszu za poszczególne miesiące i w zakresie opłat eksploatacyjnych. Nie podlegało ono badaniu w tej części przez Są Apelacyjny, ponieważ powód nie wniósł apelacji.

Sąd odwoławczy podziela natomiast pogląd Sądu Okręgowego, wsparty orzecznictwem Sądu Najwyższego, że wspólnik który przystąpił do spółki cywilnej odpowiada za zobowiązania powstałe przed datą przystąpienia, ale jedynie w oparciu o majątek spółki z wyłączeniem odpowiedzialności w oparciu o majątek osobisty. Przyjęcie zasady, wedle której wspólnik przystępujący do spółki nie ponosi żadnej odpowiedzialności za zobowiązania powstałe wcześniej, uniemożliwiałoby prowadzenie egzekucji z majątku wspólnego wspólników. Do prowadzenia takiej egzekucji konieczne jest bowiem posiadanie tytułu egzekucyjnego przeciwko wszystkim wspólnikom (art. 778 kpc).

Reasumując, zasądzoną należność z tytułu czynszu należało obniżyć z kwoty 52.500 zł do kwoty 40.125 zł.

W całości natomiast okazał się zasadny zarzut pozwanej O. K. dotyczący zasądzenia w pkt. 1 zaskarżonego wyroku kwoty 300.000 zł z ustawowymi odsetkami od (...)Sąd Okręgowy w całości zaaprobował twierdzenia powoda, że doszło do zawarcia umowy spółki cywilnej w celu wspólnego przedsięwzięcia (budowa domu na gruncie pozwanej ze środków pieniężnych powoda, a następnie sprzedaży domu i podzielenia się zyskiem). Ponieważ pozwana odstąpiła od wspólnego przedsięwzięcia, powód w ocenie Sądu Okręgowego zasadnie żąda zwrotu wkładu pieniężnego w kwocie 300.000 zł.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie ma podstaw, aby uznać, że rzeczywiście doszło do powstania spółki cywilnej. Przede wszystkim jednak nie można przyjąć, że pozwana O. K. otrzymała od powoda 300.000 zł z przeznaczeniem na budowę domu.

Na rozprawie w dniu(...) roku pełnomocnik powoda stwierdził, że budowa domu na nieruchomości pozwanej O. K. odbywała się w ramach spółki cywilnej (...). Jest to sprzeczne z wcześniejszymi twierdzeniami powoda, a nadto jest bezsporne, że w (...) spółki (...) była prowadzona inna działalność gospodarcza. Budzi też wątpliwość fakt, że powód i pozwana nie zawarli umowy spółki na piśmie, chociaż zawarli pisemną umowę w przypadku spółki (...), gdzie wkłady były znacznie niższe. Przede wszystkim jednak, skoro wkładem do spółki pozwanej O. K. miała być nieruchomość, konieczna była forma aktu notarialnego (System Prawa Prywatnego, tom 16, Prawo spółek osobowych pod red. A. Szajkowskiego, C.H. Beck, Warszawa 2008, s. 676). Z uwagi na brak wymaganej formy, umowa byłaby i tak nieważna.

Pozwana O. K. konsekwentnie zaprzeczała, że powstało wspólne przedsięwzięcie. Najistotniejsze jednak jest to, czy pozwana rzeczywiście otrzymała od powoda 300.000 zł, ponieważ w razie pozytywnej odpowiedzi, można by skonstruować inną podstawę prawną np. z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia.

W ocenie Sądu Apelacyjnego pozwana nie otrzymała od powoda wyżej wymienionej sumy, a w każdym razie nie ma podstaw aby uznać, że otrzymała ją w żądanej wysokości.

Powód na poparcie swojego stanowiska przedłożył polecenia przelewu na różne sumy na konto pozwanej J. K., gdzie przy przelewach są adnotacje „na budowę domu” (k. 13 – 26) oraz powołał się na własne zeznania (k.581), a także zeznania męża pozwanej O. K. – W. K. (k. 465).

Przelewy na konto córki pozwanej, J. K. nie są dowodem na to, iż pozwana otrzymała 300.000 zł. Powód powinien jeszcze udowodnić, że pieniądze zostały dalej przelane na konto O. K., albo że otrzymała je w gotówce. Tymczasem takiego dowodu nie ma. Przeciwnie z zeznań W. K. i J. K. wynika, że po pieniądze do banku chodził z J. K., W. K., jej ojczym, a nie pozwana O. K.. Jest to niezrozumiałe w kontekście twierdzeń powoda, że z pozwaną zawarł umowę spółki. Oznacza to, że pieniądze trafiły do rąk W. K., a nie pozwanej.

W związku z powyższym istotne są zeznania powoda, że pieniądze na budowę domu przekazywał także do rąk W. K. i że nawet później domagał się od niego ich zwrotu, ale ten pieniędzy nie zwrócił oraz że część pieniędzy najpierw dał W. K. (k. 582 i 583). Z kolei W. K. zeznał, że: „te całe 300 tysięcy zostało przekazane nam i zainwestowane w budowę tego domu” (k. 466).

A zatem, jeżeli nawet przyjąć, że powód rzeczywiście przekazał sumę 300.000 zł na budowę domu, to przekazanie nastąpiło zarówno na rzecz pozwanej O. K. jak i W. K.. Tymczasem zwrotu całej sumy domaga się tylko od O. K.. Ponieważ nie ma podstaw, aby uznać, że między pozwaną O. K. i W. K. istniała solidarna odpowiedzialność, powód powinien udowodnić, jaką część pieniędzy otrzymała pozwana, a tego nie uczynił.

Powód przekazując pieniądze na konto „pośrednika” – J. K. czynił to na własne ryzyko.

W świetle powyższych ustaleń nie mają znaczenia wywody powoda, że pozwana nie miała środków pieniężnych na budowę domu i że pieniądze otrzymała od niego.

Reasumując, powód nie udowodnił, że chociaż częściowo pozwana O. K. wybudowała dom na swojej nieruchomości z pieniędzy powoda.

W tym stanie rzeczy wyrok w zakresie pkt. 1 należało zmienić i powództwo oddalić (art. 386 § 1 kpc).

Zmiana wyroku oznacza zmianę rozstrzygnięcia w zakresie kosztów procesu. Koszty , które poniósł powód to kwota 32.466 zł (25.249 zł – opłata od pozwu, 7.200 zł – wynagrodzenie pełnomocnika, 17 zł – opłata skarbowa od pełnomocnictwa). Z kolei koszty pozwanych to kwota 7.217 zł (7.200 zł – wynagrodzenie pełnomocnictwa i 17 zł – opłata skarbowa od pełnomocnictwa). Powód wygrał spór w 28%, a pozwane 72%, a zatem po rozliczeniu kosztów do zasądzenia od pozwanych na rzecz powoda pozostała kwota 3.888 zł. Natomiast co do kosztów w postępowaniu apelacyjnym, to pozwana 1 poniosła je w kwocie 28.025 zł (22.625 zł – opłata od apelacji i 5.400 zł – wynagrodzenie pełnomocnika), a powód w kwocie 5.400 zł. Ponieważ apelacja pozwanej 1 została uwzględniona w 69% do zasądzenia pozostało 17.663,25 zł. Z kolei co do kosztów pozwanej 2, to wynoszą one 4.700 zł (2000 zł – opłata od apelacji i 2.700 zł – wynagrodzenie pełnomocnika), natomiast co do powoda w kwocie 2.700. Ponieważ apelacja pozwanej 2 została uwzględniona w 8% do zasądzenia pozostało na rzecz powoda 2.108 zł.

/-/J. N. /-/ M. G. /-/ K. R.