Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 grudnia 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 22 grudnia 2020 r.

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o podleganie dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Przemyślu

z dnia 30 sierpnia 2018 r. sygn. akt III U 285/18

I.  oddala apelację ,

II.  zasądza od wnioskodawcy M. K. na rzecz Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R. kwotę 240 zł
( słownie : dwieście czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów
zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym .

Sygn. akt III AUa 779/18

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 22 grudnia 2020 r.

Decyzją z dnia 7 marca 2018 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. stwierdził, że M. K., jako osoba prowadząca pozarol­niczą działalność gospodarczą , nie podlegał dobrowolnie ubezpieczeniu cho­robowemu m.in. w okresie od 1 września 2017 r. do 30 września 2017 r. W pod­stawie prawnej decyzji powołane zostały: art. 83 ust. 1 pkt 2, art.6 ust. 1 pkt. 5, art. 11 ust. 2, art. 14 ust. 1,1 a i 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( tekst jednolity Dz.U. z 2016 r., poz. 963 ze zm.). W uza­sadnieniu zaś faktycznym decyzji podano, że dobrowolne ubezpieczenie chorobowe wnioskodawcy ustało z dniem 1 września 2017 r. w związku z dokonaniem opłaty składek na ubezpieczenia społeczne w tym na dobrowolne ubezpieczenie choro­bowe za miesiąc wrzesień 2017 r. po ustawowym terminie płatności. Jednocześnie organ rentowy naprowadzał, że w dniu 27 listopada 2017 r. M. K. złożył wniosek o przywróceniu terminu zapłaty składki na dobrowolne ubezpieczenie cho­robowe za ww. miesiąc nie podając jednak jakiejkolwiek przyczyny usprawiedliwiają­cej to opóźnienie, co skutkowało nieuwzględnieniem tego wniosku . Niezależnie od tego organ rentowy podawał , że uprzednio wnioskodawca już sześciokrotnie starał się o przywróceniu terminu płatności składek na ten rodzaj ubezpieczenia uzyskując w czterech przypadkach na powyższe zgodę. Z kolei w przebiegu ubezpieczenia chorobowego wnioskodawca deklarował różne podstawy wymiaru składek , w tym ostatnio w wysokości 7000 zł za miesiąc luty 2015 r. 9000 zł za miesiąc marzec 2015 r. a za miesiąc kwiecień 2015 r. wysokości 2375 zł co stanowiło o tym, że za­deklarowane wyższe podstawy wymiaru składek były podstawą do obliczenia wyso­kości zasiłku chorobowego na którym ubezpieczony przebywał w okresach od : 12 maja 2015 r. do 12 czerwca 2015 r. od 15 czerwca 2015 r. do 11 listopada 2015r. , od 9 grudnia 2015 r. do 7 czerwca 2016 r., od 9 czerwca 2016 r. do 28 grudnia 2016 r., od 31 grudnia 2016 r. do 13 stycznia 2017 r., od 19 stycznia 2017 r. do 23 stycznia 2017 r. , od 25 stycznia 2017 r. do 10 marca 2017 r. i od 27 marca

2017 r. do 22 lipca 2017 r. przy czym do obliczenia wysokości zasiłku chorobowego należnego za okres od 20 października 2017 r. do 3 listopada 2017 r. od 5 grudnia 2017 r. do 10 grudnia 2017 r. i od 13 grudnia 2017 r. do 19 grudnia 2017 r. została wzięta podstawa wymiaru składek za miesiąc październik 2017 r. Tak więc w przy­padku wyrażenia zgody na opłacenie składki na ubezpieczenie chorobowe wniosko­dawcy za wrzesień 2017 r. po ustawowym terminie płatności do wyliczenia wysoko­ści zasiłku chorobowego za wyżej wymienione okresy począwszy od 20 paździer­nika 2017 r. wzięta zostałyby poprzednio wyższa podstawa wymiaru składek .

Wnioskodawca M. K. odwołał się od decyzji ZUS do Sądu Okręgowego w Przemyślu. W odwołaniu z dnia 11 kwietnia 2018 r. wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez potwierdzenie podlegania dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu w okresie od 1 września 2017 r. do 30 września 2017 r., przy zasądzeniu od pozwanego organu rentowego poniesionych kosztów postępowania .wnioskodawca zarzucił, że opłata składek za miesiąc wrzesień 2017 r. nastąpiła w terminie skoro w dniu 16 października 2017 r. za pomocą sys­temu bankowości internetowej wykonał 3 przelewy na rachunek bankowy ZUS w tym ten obejmujący składki na ubezpieczenie zdrowotne , jedynie przy dacie księgowa­nia w dniu 17 października 2017 r. , co tym samym stanowi, że przesądzająca w tym względzie winna być data transakcji tj. dzień 16 października 2017 r. Niezależnie od tego -z ostrożności procesowej - odwołujący się podnosił, że nawet gdyby przyjąć że doszło do opóźnienia w opłacie składek to było ono minimalne bo zaledwie jedno­dniowe, co uzasadnia wyrażenie zgody na opłatę składki na ubezpieczenie choro­bowe za miesiąc wrzesień 2017 r. po terminie.

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 11 maja 2018 r. pozwany Zakład Ubez­pieczeń Społecznych Oddział w R. wniósł o oddalenie żądania wnio­skodawcy przy obciążeniu go kosztami zastępstwa procesowego Zakładu we­dług norm przepisanych , podkreślając niekonsekwencję odwołującego się który twierdząc, że opłacił składki w terminie równocześnie złożył wniosek o wyrażenie zgody na ich opłatę po terminie . Niezależnie od tego pozwany organ rentowy podno­sił , że decydująca dla przyjęcia daty opłaty składek jest data obciążenia rachunku bankowego tj. data w której rachunek ten został pomniejszony o kwotę składki a nie data wystawienia polecenia .

Sąd Okręgowy w Przemyślu, po rozpoznaniu sprawy , wyrokiem z dnia 30 sierpnia 2018 r. ( sygn. akt III U 285/18 ) oddalił odwołanie M. K. , zasądzając jednocześnie od wnioskodawcy na rzecz pozwanego organu rentowego kwotę 180 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa proceso­wego . Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd Okrę­gowy ustalił ,że M. K. prowadził pozarolniczą działalność gospodarczą w okresie od 15 stycznia 2010 r. do 1 listopada 2010 r. a następnie od 1 czerwca 2012 r. do nadal .W dniu 10 październiku 2017 i. Lj. w ostatnim dniu terminu płatno­ści składek .wnioskodawca za pomocą systemu bankowości internetowej (...) Banku (...) SA- z rachunku bankowego należącego do M. G. (1) -zlecił bankowi dokonanie na rzecz ZUS przelewu kwoty 1060,81 zł tytułem składek na ubezpieczenia społeczne w tym dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za miesiąc wrzesień 2017 r. Przelew ten został zrealizowany i zaksięgowany na koncie pozwa­nego organu rentowego w dniu 17 października 2017 r. Wnioskodawca w dniu 27 li­stopada 2017 r. złożył wniosek o przywróceniu terminu płatności składki na dobro­wolne ubezpieczenie chorobowe za miesiąc wrzesień 2017 r. nie podając przy tym żadnego uzasadnienia. W piśmie z dnia 7 grudnia 2017 r. Zakład Ubezpieczeń Spo­łecznych Oddział w R. poinformował M. K. , że zgoda na przy­wrócenie terminu płatności wyżej wymienionej należności składkowej nie została wy­rażona. Pismem 20 grudnia 2017 r. wnioskodawca zwrócił się do pozwanego organu rentowego o ponowne przeanalizowanie sprawy. W odpowiedzi na powyższe organ rentowy pismem z 25 stycznia 2016 r. poinformował odwołującego się, że prośba o przywrócenie terminu płatności składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe za wrzesień 2017 r. jest bezzasadna. W dniu 7 lutego 2016 r. do Zakładu Ubezpie­czeń Społecznych Oddziału w R. wpłynął wniosek M. K. o wydanie decyzji o podleganiu dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, wo­bec czego Zakład wydał- zaskarżoną w niniejszym postępowaniu - Decyzję z dnia 7 marca 2018 r. Jednocześnie Sąd I instancji ustalił, że wnioskodawca uprzednio już sześciokrotnie starał się o przywrócenie terminu płatności składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe uzyskując w czterech przypadkach zgodę na powyższe ZUS . W oparciu zaś o postanowienia Regulaminu Świadczenia przez (...) (...)SA usług w ramach prowadzenia rachunków oszczędnościowo -rozliczeniowych oraz rachunków oszczędnościowych dla osób fizycznych Sąd Okręgowy ustalił ,że realizacja dyspozycji polecenia przelewu następuje w dacie złożenia dyspozycji w banku, nie później niż w następnym dniu roboczym przy czym za moment otrzyma­nia przez bank zlecenia płatniczego polecenia przelewu wychodzącego uznaje się dzień dokonania autoryzacji zlecenia płatniczego w przypadku gdy zlecenie to ma miejsce w dniu roboczym do godziny granicznej lub w sobotę do godziny granicznej. W sytuacji zaś otrzymania zlecenia po tej godzinie jest to pierwszy dzień roboczy na­stępujący po dniu złożenia zlecenia przelewu. W przypadku zaś zlecenia dokona­nego przez wnioskodawcę w dniu 16 października 2017 r. z rachunku M. G. (1)do jego realizacji doszło już w dniu następnym tj. 17 października 2017 r. i był to dzień obciążania tego rachunku bankowego . W świetle powyższych ustaleń Sąd Okręgowy w Przemyślu dokonując oceny prawnej sprawy uznał żądanie odwoła­nia za nieuzasadnione a zaskarżoną decyzję ZUS za trafną i odpowiadającą prawu. Przesądzając bowiem powyższym sposobem , że składka na dobrowolne ubezpie­czenie chorobowe wnioskodawcy za miesiąc wrzesień 2017 r. została uiszczona z jednodniowym opóźnieniem , przy podkreślaniu, że decydująca w tym względzie jest data obciążenia rachunku bankowego Stosownie do art. 59 § 1 pkt. 1 i art. 60 § 1 pkt 2 ordynacji podatkowej w zw. z art. 31 ustawy systemowej (przy przywołaniu wy­roku Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2017 r. II UK 417/16, LEX nr 2390728) co w tym wypadku miało miejsce już w 17 września 2017 r. w sytuacji gdy termin opłaty składek upływał z dniem 16 września 2017 r.(jako, że dzień 15 września 2017 r. przypadał w niedzielę), Sąd Okręgowego w Przemyślu jednocześnie podzielił sta­nowisko pozwanego organu rentowego o braku podstaw do wyrażenia zgody na opłacenie składki po terminie ( art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) w sytuacji gdy odwołujący w żaden sposób nie uzasadnił swojego w tym przedmiocie wniosku nadto nie pierwszego już w przebiegu jego ubezpieczenia chorobowego . Równocześnie Sąd I instancji podkreślał, że ubezpieczenie choro­bowe osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą ma dobrowolny charakter i jego powstanie uzależnione jest od woli samego ubezpieczonego zaś warunkiem trwania tego ubezpieczenia jest terminowe opłacanie należnych z tego ty­tułu składek .W podstawie prawnej wyroku oprócz wyżej wskazanych przepisów prawa materialnego powołany został art. 477 ^{( 14)} § 1 k.p.c., zaś w zakresie przyjętego rozstrzygnięcia kosztach procesu art. 98 § 1 k.p.c. wzw. z art. 108 § 1 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r.

w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity Dz.U. z 2018 r., poz. 265) .

Wyrok Sądu Okręgowego w Przemyślu z dnia do 30 sierpnia 2018 r. za­skarżony został przez wnioskodawcę M. K. , który zarzucając w apelacji naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na przyjęciu przez sąd orzekający, iż nie dochował usta­wowego terminu zapłaty składek a w szczególności przyjęciu, że dzień wprowadze­nia do realizacji przelewów nie jest dniem nieobciążania rachunku bankowego , a także naruszenie prawa materialnego tj. art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przez błędne uznanie, że opłacenie składki należnej na ubezpieczenie chorobowe za miesiąc wrzesień 2017 r. nastąpiło po terminie , względnie, że nie zachodzi uzasadniony przypadek wyrażenia zgody na opłacenie składki po terminie , wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie żądania odwołania, przy obciążeniu pozwanego organu rentowego poniesionymi kosztami procesu za obie instancji ewentualnie jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, przy uwzględnieniu kosztów postępo­wania apelacyjnego jako części kosztów procesu. W uzasadnieniu wniesionego środka odwoławczego skarżący w szczególności podkreślał, że obciążenie rachunku bankowego następuje z chwilą wydania dyspozycji przelewu a to miało miejsce w dniu 16 października 2017 r. , tym samym data księgowania 17 października 2017 r. nie ma w tej sprawie znaczenia. Niezależnie od tego apelujący podnosił że gdyby nawet nie zgodzić się z tym stanowiskiem to jednodniowe opóźnienie w opła­cie składek jest uzasadnionym przypadkiem do wyrażenia zgody na opłatę tych na­leżności po terminie . W tym kontekście wnioskodawca podkreślał, że nie powinien ponosić ujemnych skutków opóźnienia w realizacji transakcji przez bank, skoro sam dochował należytej staranności dokonując przelewów w ustawowym terminie do opłaty składek.

Pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. wniósł o oddalenie apelacji wnioskodawcy jako bezzasadnej przy obciążeniu skarżą­cego poniesionymi na tym etapie postępowania kosztami zastępstwa proceso­wego według norm przepisanych, podkreślając zarówno prawidłowość ustaleń faktycznych jak i oceny prawnej sprawy Sądu I instancji.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, rozpoznając apelację wnioskodawcyM. K. , zważył co następuje ;

Wniesiony przez wnioskodawcę środek odwoławczy nie może wywrzeć pożądanego skutku. Wbrew bowiem zarzutom zaskarżenia wyrok Sądu Okręgowego w Przemyślu z dnia 30 sierpnia 2018 r. oparty został na prawidłowych ustaleniach faktycznych a w efekcie na właściwej ocenie prawnej sprawy . Przede wszystkim już na wstępie należy w zdecydowany sposób odrzucić stanowisko apelującego co do terminowego uiszczenia przez niego składki na dobrowolne ubezpieczenie choro­bowe za miesiąc wrzesień 2017 r. Tak jak bowiem słusznie podkreślił to Sąd I in­stancji , zgodnie z art. 59 § 1 pkt. 1 i art. 60 § 1 pkt. 2 ordynacji podatkowej w zw. z art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, w przypadku rozliczeń bezgo­tówkowych dniem zapłaty składki jest dzień obciążenia rachunku bankowego na pod­stawie polecenia przelewu, przy czym jako dzień obciążenia rachunku bankowego należy rozumieć dzień, w którym rachunek bankowy został pomniejszony o kwotę składki. Tym samym nie jest tym dniem dzień zlecenia bankowi dokonania operacji ani też dzień kiedy pieniądze trafią na rachunek organu rentowego ( bliżej na ten te­mat w powołanym już przez Sąd Okręgowy w Przemyślu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 września 2017 r. II UK 417/16, LEX nr 2390728 ) Dlatego też w każdym przypadku tak istotna jest umowa rachunku bankowego bo bank wykonuje dyspozy­cję dłużnika w sposób przewidziany w tej umowie. W okolicznościach zaś faktycz­nych przedmiotowej sprawy umowa łącząca M. G. (1) (z rachunku któ­rego dokonano obciążenia składkami na ubezpieczenia społeczne w tym i dobro­wolne ubezpieczenie chorobowe wnioskodawcy za wrzesień 2017 r.) z (...) Bank (...) SA przewidywała , że w tym względzie istotna jest godzina złożenia zlecenia , bo w sytuacji gdy następuje to już po godzinie granicznej w dniu roboczym ( a jest to godz. 11:30 ) do obciążenia rachunku dochodzi już w dniu następnym . Jak prze­widuje ponadto Regulamin Świadczenia przez (...) Bank (...) SA usług w ramach prowadzenia rachunków oszczędnościowo -rozliczeniowych oraz rachunków osz­czędnościowych dla osób fizycznych w tej ostatniej sytuacji polecenia przelewu wychodzącego przez system bankowości elektronicznej w dniu roboczym po godzi­nie granicznej) uznaje się wręcz ,że następny dzień roboczy jest momentem otrzy­mania przez bank zlecenia płatniczego polecenia przelewu . Tym samym niewątpli­wie odwołujący się w dniu 16 października 2017 r. wykonał za pomocą systemu ban­kowości internetowej 3 przelewy na rachunek bankowy ZUS , ale najwidoczniej już po godzinie granicznej, co tym samym stanowiło o obciążeniu rachunku dopiero w dniu następnym, a więc już po ustawowym terminie opłaty składek . O tym zaś, że do obciążenia tego doezło dopiero w dniu 17 paździornika 2017 r. ćwiadozy toż przedłożona przez wnioskodawcę kserokopia wydruku z rachunku bankowego M. G. (1) dotycząca omawianej operacji, w której odnotowano pomniejsze­nia salda po transakcji dopiero w wyżej wskazanej dacie . W tej sytuacji przesądze­nia wymagało więc jedynie czy istnieje przewidziany w art. 14 ust.2 pkt 2 ustawy systemowej uzasadniony przypadek do wyrażenia zgody na opłacenie przez wnio­skodawcę składki na ubezpieczenie chorobowe po terminie . W tym jednak względzie Sąd Apelacyjny w zupełności zgadza się z Sądem Okręgowym w Przemyślu , że w przypadku wnioskodawcy nie ma ku temu jakichkolwiek podstaw . Nie dość bo­wiem ,że powyższy wniosek nie został przez niego w żaden sposób uzasadniony ( odwołujący się w całym toku postępowania nie naprowadzili na żadne obiektywnie istniejące przeszkody do zapłaty składki w terminie ) to nadto nie był to pierwszy a już 7, w przebiegu jego ubezpieczenia chorobowego, przypadek niedochowania terminu do opłaty składki na ten rodzaj ubezpieczenia . Z kolei dobrowolny charakter ubezpieczenia chorobowego osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodar­czą w szczególny sposób od nich wymaga dochowania należytej staranności w ter­minowym opłacaniu składek , skoro chcą korzystać z przewidzianych dla tego ubez­pieczenia świadczeń ( por wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2016 r. I UK 35/15, OSNP 2017/8/99 ). W tym kontekście stwierdzić zaś należy, że nic nie stało na przeszkodzie aby wnioskodawca stosowne polecenie przelewu składek dokonał przed dniem 16 października 2017 r. Ponadto z opisanego w uzasadnieniu zaskarżo­nej decyzji przebiegu dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego wnioskodawcy wy­nika, że ubezpieczenie to traktowane jest przez niego dość instrumentalnie ,przy kil­kukrotnych zmianach wysokości podstawy wymiaru składek co rzutowało na wyso­kość pobieranych później i to przez długi okres czasu zasiłków chorobowych .

Z tych wszystkich więc wyżej naprowadzonych względów i na podstawie art. 385 k.p.c. orzeczono o oddaleniu apelacji wnioskodawcy jako bezzasadnej ( pkt I sentencji wyroku ).Tak określony końcowy wynik sprawy uzasadniał z kolei obciążenie skarżącego poniesionymi przez pozwany organ rentowy w postępowaniu apelacyjnym kosztami zastępstwa procesowego w kwocie 240 zł, o czym orzeczono jak w pkt. II sentencji wyroku, na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c., przy uwzględnieniu minimalnej stawki wynagrodzenia fachowego pełnomoc­nika ZUS przewidzianej w § 10 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity Dz.U. z 2018 r.,poz.265).