Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Gdańsku

VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Popielińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Ala Pilewska-Grabowska

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2014 r. w Gdańsku

sprawy Z. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

o wysokość emerytury (zaliczenie do stażu pracy okresu pobytu na stypendium)

na skutek odwołania Z. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.

z dnia 5 września 2013 r. nr (...)- (...)-1

1.  Zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązuje pozwany organ rentowy do zaliczenia do stażu pracy ubezpieczonego Z. W. okresu pobytu na stypendium zagranicznym od dnia 01 października 1983 roku do dnia 31 sierpnia 1985 roku jako okresu składkowego;

2.  nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania zaskarżonej decyzji.

Sygnatura akt: VII U 2280/13

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 września 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił wnioskodawcy Z. W. prawa do zaliczenia do stażu pracy okresu pobytu na stypendium zagranicznym od 1 października 1983 r. do 31 października 1985 r. W uzasadnieniu organ wskazał, iż zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 153 poz. 1227 ze zm.) przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się okresy składkowe i nieskładkowe, natomiast w/w okres nie należy do okresów składkowych wymienionych w art. 6 cytowanej ustawy.

Z. W. odwołał się od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę poprzez zaliczenie okresu pobytu za granicą na stażu naukowym w okresie od 7 czerwca 1983 r. do 31 sierpnia 1985 r. do okresu składkowego.

W uzasadnieniu ubezpieczony wskazał, że w spornym okresie przebywał na stypendium naukowym Fundacji (...) w (...), skierowany tam przez ówczesnego pracodawcę Instytut (...) Polskiej Akademii Nauk w G.. Fundacja wypłacała wnioskodawcy stypendium, ale nie opłacała składek na ubezpieczenia społeczne. Zakład pracy w Polsce nie wypłacał wynagrodzenia, toteż nie był zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.

W piśmie procesowym z dnia 5 marca 2014 r. wnioskodawca, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie, wskazał, że Fundacja (...) jest instytucja zagraniczną. Ponadto, Z. W. podkreślił, że okres stażu nie stanowił okresu urlopu bezpłatnego oraz że w okresie tym nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. Podał również, że po zakończeniu stażu naukowego powrócił do pracy w terminie ustalonym w skierowaniu.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, a w uzasadnieniu powołał się na argumentację, jak w treści zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczonemu Z. W., ur. dnia (...), decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. z dnia 29 czerwca 2010 r. przyznano prawo do emerytury z od dnia 1 kwietnia 2010 r. Wypłatę emerytury zawieszono ze względu na kontynuację zatrudnienia bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywała pracę bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury.

Decyzją z dnia 13 września 2012 r. organ rentowy ponownie ustalił wysokość emerytury ubezpieczonego od dnia 1 sierpnia 2012 r. i podjął jej wypłatę.

Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury podstawę wymiaru składek z 10 kolejnych lat 2001-2010, gdzie wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 253,87% i został ograniczony do 250%, kwota bazowa wyniosła 2974,69 zł. Do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił 37 lat i 2 miesiące okresów składkowych oraz 5 lat i 7 miesięcy okresów nieskładkowych.

Decyzją z dnia 21 września 2012 r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia 28 sierpnia 2012 r. tj. od daty osiągnięcia wieku emerytalnego 65 lat.

Następnie, decyzjami z dnia 1 lutego 2013 r., z dnia 23 maja 2013 r. oraz z dnia 12 lipca 2013 r. organ przeliczył wysokość emerytury ubezpieczonego. Ostatecznie, do ustalenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił 38 lat okresów składkowych oraz 5 lat i 7 miesięcy okresów nieskładkowych.

Okoliczności niesporne.

Dnia 2 września 2013 r. wnioskodawca ponownie zwrócił się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. o przeliczenie wysokości należnej mu emerytury, przez uwzględnienie do stażu pracy okresu przebywania na stypendium zagranicznym od dnia 1 października 1983 r. do 31 października 1985 r.

dowód: umowa z dnia 9 października 1975 r. – k. 267-270 akt rentowych,

Zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją z dnia 5 września 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił wnioskodawcy Z. W. prawa do zaliczenia do stażu pracy okresu pobytu na stypendium zagranicznym od 1 października 1983 r. do 31 października 1985 r. i przeliczenia emerytury na tej podstawie.

dowód: decyzja z dnia 5 września 2013 r. – k. 271-272 akt rentowych, odwołanie – k. 2 akt sprawy,

Wnioskodawca w okresie od 1 czerwca 1973 r. do 28 sierpnia 2012 r. był zatrudniony w Instytucie (...) Polskiej Akademii Nauk w G..

Od dnia 7 czerwca 1983 r. do 30 września 1983 r. ubezpieczony odbywał w (...) kurs języka Niemieckiego i za ten okres otrzymał pełne wynagrodzenie od pracodawcy.

W okresie od dnia 1 października 1983 r. do 31 sierpnia 1985 r. ubezpieczony przebywał w (...) w R.-W. H., A., jako stypendysta Fundacji (...) (...), skierowany do tej instytucji zagranicznej w ramach współpracy międzynarodowej pomiędzy Fundacją (...) a Polską Akademia Nauk.

W powyższym okresie wypłata wynagrodzenia w Polsce została ubezpieczonemu przez pracodawcę wstrzymana. Ubezpieczony otrzymywał stypendium z w/w Fundacji. Pracodawca oraz Fundacja nie opłacali za Z. W. składek na ubezpieczenia społeczne.

Po zakończeniu okresu stypendium, ubezpieczony powrócił do pracy w Instytucie (...) Polskiej Akademii Nauk w G. dnia 1 września 1985 r.

Począwszy od dnia 1 czerwca 1983 r., jak i po powrocie do pracy w Instytucie, w związku ze spełnieniem warunków wymaganych do wypłaty dodatku za nieprzerwana prace, ubezpieczony otrzymywał dodatek za wysługę lat w wysokości 10%wynagrodzenia zasadniczego.

dowód: akta rentowe: umowa z dnia 9 października 1975 r. – k. 267; akta osobowe: świadectwo pracy z dnia 28 sierpnia 2012 r. – k. 170, pismoz dnia 9 czerwca 1983 r. – k. 48, pismo z dnia 7 lutego 1983 r. – k. 50, skierowanie na stypendium – k. 51, angaż z dnia 5 września 1985 r. – k. 56, oświadczenie z dnia 2 października 1985 r. – k. 57, zaświadczenie z dnia 11 czerwca 2003 r. – k. 145; akta sprawy: zaświadczanie z dnia 3 czerwca 1983 r. – k. 22, pismo z dnia 23 września 1983 r. – k. 24, pismo z dnia 25 lipca 1983 r. – k. 27.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych ubezpieczonej oraz aktach osobowych ubezpieczonego z Instytutu (...) Polskiej Akademii Nauk w G.. Sąd Okręgowy zważył, że nie były one kwestionowane, co do ich prawdziwości i rzetelności przez żadną ze stron postępowania. Także i Sąd nie znalazł podstaw by nie dać im wiary.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Poza sporem pozostawał fakt, że odwołujący Z. W. w okresie od 1 czerwca 1973 r. do 28 sierpnia 2012 r. pozostawał w stosunku pracy z Instytutem (...) Polskiej Akademii Nauk w G. i że od 1 października 1983 r. do 31 sierpnia 1985 r. przebywał w (...) w R.-W. H., A., jako stypendysta Fundacji (...) (...), skierowany do tej instytucji zagranicznej w ramach współpracy międzynarodowej pomiędzy Fundacją (...) a Polską Akademia Nauk.

Spór sprowadzał się do oceny prawnej wniosku ubezpieczonego o przeliczenie świadczenia emerytalnego, z uwzględnieniem dodatkowego okresu pobytu na stypendium zagranicznym od 1 października1983 r. do 31 października 1985 r.

W świetle poczynionych ustaleń, w ocenie Sądu Okręgowego, odwołanie Z. W. jest zasadne i jako takie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wskazania wymaga, że zgodnie z treścią art. 111 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentowych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.; dalej ustawa emerytalna), jeżeli emeryt lub rencista zgłosi wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia przez doliczenie nieuwzględnionych dotychczas w wymiarze świadczenia okresów składkowych lub nieskładkowych, kwotę przysługującego świadczenia zwiększa się doliczając do kwoty emerytury, o której mowa w art. 53, lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy:

a)po 1,3% podstawy wymiaru, ustalonej w wyniku waloryzacji, za każdy rok okresów składkowych, o których mowa w art. 6,

b) po 0,7% podstawy wymiaru, ustalonej w wyniku waloryzacji, za każdy rok okresów nieskładkowych, o których mowa w art. 7;

Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru, obliczony na zasadach określonych w art. 15, mnoży się przez kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia (ust. 2).

Podstawa wymiaru emerytury lub renty, ustalona na zasadach określonych w ust. 1 i 2, podlega wszystkim waloryzacjom przysługującym do dnia zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie tej podstawy (ust. 3).

Art. 112 ust. 1 pkt 1 ustawy stanowi z kolei, że wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1)z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2)z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3)z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty,

- a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

W art. 5 ust. 1 ustawy wskazano, że przy ustalaniu prawa do emerytury i renty i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się, z zastrzeżeniem ust. 2-5, następujące okresy:

1)składkowe, o których mowa w art. 6;

2)nieskładkowe, o których mowa w art. 7.

Zauważyć należy, że zgodnie z przepisem art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. c) ustawy za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo, za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia obywateli polskich za granicą – w organizacjach międzynarodowych, zagranicznych instytucjach i w zakładach, do których zostali skierowani w ramach współpracy międzynarodowej lub, w których byli zatrudnieni za zgodą właściwych władz polskich; zgoda nie jest wymagana w stosunku do pracowników, którzy wyjechali za granicę przed dniem 9 maja 1945 r.

Przytoczenia wymaga tutaj również treść wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 30 stycznia 2002 r., w sprawie o sygn. akt: III AUa 1471/00, z którego wynika, że urlop bezpłatny udzielany przez pracodawcę w celu prowadzenia prac naukowo-badawczych za granicą jest okresem składkowym w rozumieniu art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118 z późn. zm.).

Z treści dokumentacji znajdującej się w aktach osobowych ubezpieczonego jednoznacznie wynikało, że odwołujący Z. W. został skierowany przez pracodawcę na stypendium Fundacji (...) (...).

Podkreślić należy również, że podstawą prawną wyjazdu ubezpieczonego Z. W. za granicę były przepisy uchwały nr 47 Rady Ministrów z dnia 5 marca 1976 r. w sprawie kierowania za granicę obywateli polskich w celach szkoleniowych i naukowo-badawczych (M.P. z 1976 r. Nr 13, poz.64).

Stosownie do § 12 pkt 7 tej uchwały, w związku z uzyskiwaniem stypendium w wysokości przekraczającej wysokość 50% stypendium ustalonego na terenie Polski, Instytut (...) Polskiej Akademii Nauk w G. nie mógł wypłacać za ten okres wynagrodzenia, dlatego też pracodawca udzielił Z. W. bezpłatnego urlopu. Urlop bezpłatny nie oznaczał w tej sytuacji ustania stosunku pracy, lecz jedynie zawieszenie istotnych warunków umowy o pracę - świadczenia pracy i wypłaty wynagrodzenia za okres nie świadczenia pracy na rzecz pracodawcy. Nie był to zatem urlop bezpłatny, udzielony na wniosek pracownika i z jego inicjatywy celem podjęcia w tym czasie innego zatrudnienia, bez zgody pracodawcy i wyłącznie w interesie pracownika.

Ponadto, na uwagę zasługiwało, że pracodawca w wydanym przez siebie świadectwie pracy z dnia 28 sierpnia 2012 r. wskazał, iż ubezpieczony przebywał w spornym okresie na urlopie bezpłatnym. W świetle poczynionych ustaleń, w ocenie Sądu , okoliczność ta nie przesądzała jednak o zasadności decyzji organu rentowego o odmowie zaliczenia okresu odbywania stażu do okresów składkowych bądź nieskładkowych. Wskazania wymaga bowiem, że zarówno umowa o pracę, jak i świadectwo pracy stanowią dokumenty prywatne w rozumieniu art. 245 k.p.c., które są dowodem jedynie tego, że osoby, które je podpisały, złożyły oświadczenie zawarte w dokumencie. Jak każdy dokument nieurzędowy podlegają one zatem ocenie Sądu zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, co oznacza, że Sąd może prowadzić postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia, czy okoliczności objęte przedmiotowymi oświadczeniami zgodne są z rzeczywistym stanem rzeczy (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 8 listopada 2012 r., sygn. akt: III AUa 1179/11).

W toku niniejszego postępowania, Sąd Okręgowy ustalił, że pismem z dnia 2 października 1985r. ubezpieczony poinformował pracodawcę o ilości dni wykorzystanego urlopu wypoczynkowego w okresie odbywania stażu, co niewątpliwie przeczy twierdzeniu, że w rzeczywistości przebywał na urlopie bezpłatnym. Bez znaczenia dla pracodawcy byłoby, bowiem, przez ile dni ubezpieczony nie wykonywał pracy za granicą, gdyby nie miało to wpływu na obliczenie wymiaru przysługującego urlopu wypoczynkowego w Polsce.

Zauważyć należy także, że jak wskazano w treści § 12 ust. 5 pkt 1 uchwały nr 47 Rady Ministrów z dnia 5 marca 1976 r. cyt. wyżej osobom, o których mowa w § 6-8 zalicza się okres pobytu za granicą do okresu pracy w kraju, pod warunkiem powrotu do zakładu pracy w terminie ustalonym w skierowaniu za granicę.

Jak wynika z treści zgromadzonej w sprawie dokumentacji, w tym z zawartej w aktach osobowych korespondencji z pracodawcą, ubezpieczony dochował tego wymogu, ponieważ, po zakończeniu okresu stypendium, powrócił do zakładu pracy dnia 1 września 1985 r.

Nadto, uwadze Sądu nie umknęło, że począwszy od dnia 1 czerwca 1983 r., jak i po powrocie do pracy w Instytucie, w związku ze spełnieniem warunków wymaganych do wypłaty dodatku za nieprzerwaną pracę, ubezpieczony otrzymywał dodatek za wysługę lat w wysokości 10%wynagrodzenia zasadniczego, co przemawia za uznaniem, iż okres odbywania stażu naukowego przez Z. W. stanowił okres równorzędny do okresu pracy w Instytucie (...) i jako taki powinien zostać uznany za okres składkowy w świetle cytowanej wyżej uchwały nr 47 Rady Ministrów, jako że przepisy tej uchwały stanowiły podstawę wyjazdu ubezpieczonego za granicę dla odbycia stażu naukowego i one regulowały sytuację prawną ubezpieczonego w tym okresie.

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego, okres odbywania przez ubezpieczonego Z. W. na stypendium zagranicznym od 1 października 1983 r. do 31 sierpnia 1985 r. w (...), jako stypendysty Fundacji (...) (...), powinien zostać wliczony do stażu zatrudnienia skarżącego i równocześnie zaliczony do okresów składkowych. .

W związku z powyższym, przedstawiona przez organ rentowy argumentacja, jako nie znajdująca oparcia w zgromadzonej w sprawie dokumentacji oraz przepisach prawa, była nieprawidłowa i jako taka nie mogła się ostać.

W tym miejscu zwrócić także należy uwagę na to, iż zgodnie z brzmieniem art. 118 ust. 1a ustawy, w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Należy podkreślić, że zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 września 2007 r. OTK-A 2007/8/97 powyższy przepis należy rozumieć w ten sposób, że za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uznaje się dzień wpływu prawomocnego orzeczenia tylko w sytuacji, gdy za nie ustalenie tych okoliczności nie ponosi odpowiedzialności organ rentowy.

Zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie okoliczności, na podstawie których Sąd uznał odwołanie ubezpieczonego za zasadne zostały ostatecznie wyjaśnione dopiero w drodze uzupełnienia materiału dowodowego o treść dokumentacji z akt osobowych ubezpieczonego, jednoznacznie wskazujących na charakter stypendium naukowego ubezpieczonego w spornym okresie, co uzasadnia zastosowanie dyspozycji art. 118 ust. 1a ustawy poprzez wnioskowanie a contrario.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. i cytowanych wcześniej przepisów, w punkcie 1 wyroku zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązał organ rentowy do zaliczenia do stażu pracy ubezpieczonego Z. W. okres pobytu na stypendium zagranicznym od dnia 1 października 1983 r. do 31 sierpnia 1985 r. jako okres składkowy.

Działając zaś na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy, Sąd wnioskując a contrario, w punkcie 2 wyroku, nie stwierdził odpowiedzialności pozwanego organu rentowego za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, mając na uwadze fakt, iż dopiero wyniki niniejszego postępowania dowodowego pozwoliły na poczynienie wiążących ustaleń co do charakteru stypendium naukowego ubezpieczonego, mającego wpływ na prawo do przeliczenia wysokości jego świadczenia.

SSO Monika Popielińska