Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 stycznia 2021 r.

Sąd Rejonowy w Chełmnie I Wydział Cywilny, w składzie:

Przewodniczący: asesor sądowy Mariusz Siemianowski

po rozpoznaniu w dniu 26 stycznia 2021 r. w Chełmnie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B.

przeciwko pozwanej J. S.

o zapłatę

I.  umarza postępowanie co do kwoty 1 250 zł (tysiąc dwieście pięćdziesiąt) złotych należności głównej,

II.  zasądza od pozwanej J. S. na rzecz powoda (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w B. kwotę 5 152,85 zł (pięć tysięcy sto pięćdziesiąt dwa złote 85/100 groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwot:

- 6 402,85 złotych od dnia 17 lipca 2020 roku do dnia 13 sierpnia 2020 roku,

- 5 802,85 złotych od dnia 14 sierpnia 2020 roku do dnia 11 września 2020 roku,

- 5 152,85 złotych od dnia 12 września 2020 roku do dnia zapłaty,

III.  oddala powództwo w pozostałej części,

IV.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1 754,46 zł (tysiąc siedemset pięćdziesiąt cztery złote 46/100 groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty,

V.  nadaje wyrokowi w punkcie II (drugim) i IV (czwartym) rygor natychmiastowej wykonalności.

UZASADNIENIE

Powód – (...) S. A. z siedzibą w B. wniósł pozew przeciwko J. S. o zapłatę kwoty 16.854,70 zł z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 17 lipca 2020 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że pozwana poprzez podpisanie weksla w dniu 10 września 2019 r. zobowiązała się do zapłaty dnia 16 lipca 2020 r. wskazanej na nim kwoty w wysokości 16.854,70 zł. Podniósł, iż dnia 16 czerwca 2020 r. wezwał pozwaną do wykupu weksla, jednak pozwana nie dokonała żadnej wpłaty. Powód wyjaśnił, że weksel został wystawiony przez pozwaną na zabezpieczenie zwrotu całego zadłużenia z tytułu umowy pożyczki udzielonej przez powoda na podstawie umowy pożyczki gotówkowej nr (...) z dnia 10 września 2019 r., a na dochodzoną pozwem należność składa się suma pozostałych do zapłaty rat pożyczki oraz należne maksymalne odsetki za opóźnienie liczone zgodnie z art. 481 § 2 ¹ k.c. za każdy dzień opóźnienia w płatności każdej z rat. Pozwana podpisując kalendarz spłat rat znała wysokość zobowiązania i termin jego zapłaty. Granice wypełnienia weksla określała deklaracja wekslowa, którą również pozwana podpisała (k. 1 akt).

Sąd stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym i skierował sprawę do postępowania upominawczego (k. 11 akt).

W odpowiedzi na zarządzenie Przewodniczącego, powód pismem z dnia 26 sierpnia 2020 r. wskazał, iż na kwotę zobowiązania pozwanej składa się kwota pożyczki – 9.000,00 zł, opłata przygotowawcza w wysokości 129,00 zł, wynagrodzenie prowizyjne w wysokości 7.771,00 zł oraz dodatkowo wynagrodzenie z tytułu przyznania na wniosek pozwanej (...) w wysokości 1.100,00 zł. Nadto, zgodnie z umową naliczone zostały odsetki umowne w wysokości 2.880,00 zł. Strona powodowa wyjaśniła, iż do dnia wniesienia pozwu pozwana wpłaciła na rzecz powoda łącznie kwotę 4.080,00 zł. Wskazała, iż niniejszym pozwem dochodzi roszczenia na podstawie załączonego weksla. W dalszej części pisma, z ostrożności procesowej, szeroko argumentował, iż zawarte w umowie koszty pozaodsetkowe nie przekraczają limitu tych kosztów kredytu określonych w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, a ich łączna wysokość, choć maksymalna, jest dozwolona prawnie. Nadto uzasadniał swoje stanowisko co do każdej opłaty składającej się na żądanie pozwu. W ocenie powoda prowizja za udzielenie pożyczki stanowi część składową świadczenia głównego, co do obowiązku spłaty którego pożyczkobiorca zobowiązał się umową. Stanowi ona wynagrodzenie za możliwość skorzystania przez pożyczkobiorcę ze środków finansowych pożyczkodawcy. Opłata przygotowawcza stanowi natomiast koszt związany z przygotowaniem umowy, w tym gromadzeniem koniecznych dokumentów i dokonaniem weryfikacji zdolności kredytowej pożyczkobiorcy i uruchomieniem środków. Została ona skalkulowana tak, by odpowiadać rzeczywistym poniesionym przez pożyczkodawcę kosztom wykonania tych czynności. Co do opłaty za (...) wskazał, iż zakupiona przez stronę pozwaną usługa umożliwiała skorzystanie z odroczenia rat pożyczki lub ich czasowego obniżenia, przyspieszonej wypłaty kwoty pożyczki oraz pakietu powiadomień klienta, stanowiła fakultatywny element umowy. Skorzystanie z niego, a nadto jego warunki zostały określone w sposób jasny i transparentny. Podsumowując, w ocenie powoda, koszty pozaodsetkowe zawarte w umowie pożyczki są zgodne z obowiązującym prawem, a ich naliczania nie można uznać za błędną lub niezgodną z obowiązującym stanem prawnym praktykę. Powód wskazał także, że odsetki umowne zostały wyraźnie określone w umowie i nie przekraczały limitu określonego w art. 359 § 2 ¹ k.p.c. (k. 14-16 akt).

Sąd stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym (k. 25 akt).

W piśmie procesowym z dnia 26 listopada 2020 r. powód przedstawił poszerzoną argumentację przemawiającą za uwzględnieniem żądania oraz poinformował, iż od dnia wniesienia pozwu do dnia sporządzenia pisma, pozwana dokonała na poczet zadłużenia wpłat w łącznej kwocie 1.250 zł. W związku z powyższym powód cofnął pozew w tym zakresie wraz ze zrzeczeniem się roszczenia.

Pozwana nie złożyła odpowiedzi na pozew.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 6 września 2019 r. pozwana J. S. zawarła z (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w B. umowę pożyczki, na mocy której otrzymała kwotę 9.000,00 zł, którą zobowiązała się zwrócić w trzydziestu sześciu miesięcznych ratach po 580,00 zł każda, wraz z opłatą przygotowawczą w kwocie 129,00 zł, wynagrodzeniem prowizyjnym w wysokości 7.771,00 zł, opłatą za (...) w kwocie 1.100,00 zł oraz odsetkami umownymi w łącznej wysokości 2.880,00 zł. Pożyczka była oprocentowana według stałej stopy oprocentowania w wysokości 9,86% w skali roku.

Spłatę pożyczki zabezpieczał weksel in blanco „nie na zlecenie” wraz z deklaracją wekslową (pkt 3.1 ppkt a) umowy). W pkt 8.1 ppkt a) umowy uzgodniono, że pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę w przypadku gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania oraz jest zobowiązany do zachowania 30 dniowego okresu wypowiedzenia warunków umowy. Pkt 8.2 umowy zawierał upoważnienie pożyczkodawcy do wypełnienia weksla in blanco na zasadach określonych w deklaracji wekslowej w przypadku, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania, a także w terminie 14 dni od wypowiedzenia umowy we wskazanym trybie. Dodatkowo powód zastrzegł sobie możliwość naliczenia odsetek za opóźnienie za każdy dzień opóźnienia w wysokości rocznej stopy oprocentowania równej stopie odsetek maksymalnych za opóźnienie od zadłużenia przeterminowanego (pkt 4.1 umowy).

Pakiet (...) będący składnikiem umowy pożyczki umożliwiał odroczenie rat w postaci prawa do jednorazowego w całym okresie kredytowania skorzystania z bezpłatnego odroczenia maksymalnie dwóch kolejnych terminów płatności rat lub bezpłatnego obniżenia o 50% maksymalnie czterech kolejnych rat, które zostaną spłacone w dodatkowym okresie kredytowania. Dodatkowo pakiet przewidywał skrócenie postawienia pożyczki do dyspozycji pożyczkobiorcy w terminie do 10 dni roboczych oraz pakiet powiadomień SMS wysyłany na numer telefonu pożyczkobiorcy obejmujący powiadomienia o przelewie pożyczki na konto, terminie płatności raty – na 5 dni przed terminem płatności wynikającym z harmonogramu spłat, a także zaksięgowaniu płatności raty na koncie pożyczkobiorcy.

/Okoliczność uznana za prawdziwą na podstawie twierdzeń powoda przytoczonych w pozwie i dalszych pismach procesowych a ponadto dowód: umowa pożyczki gotówkowej nr (...) wraz z załącznikami – k. 17-21, 37-41 akt, deklaracja wekslowa – k. 22, 42 akt/

W związku z niespłacaniem zobowiązań z tytułu zaciągniętej pożyczki przez pozwaną zgodnie z harmonogramem spłat, powód pismem z dnia 17 czerwca 2020 r. wypowiedział pozwanej umowę z zachowaniem 30 dniowego terminu wypowiedzenia.

/Okoliczność uznana za prawdziwą na podstawie twierdzeń powoda przytoczonych w pozwie i dalszych pismach procesowych a ponadto dowód: wypowiedzenie umowy pożyczki wraz z wezwaniem do wykupu weksla – k. 2 akt/

Powód wypełnił weksel in blanco na sumę 16.854,70 zł i opatrzył terminem płatności na dzień 16 lipca 2020 r.

/Okoliczność uznana za prawdziwą na podstawie twierdzeń powoda przytoczonych w pozwie i dalszych pismach procesowych a ponadto dowód: weksel – k. 8 akt/

Pozwana na poczet zobowiązań z tytułu zawartej z powodem umowy spłaciła w dniach:

- 18-10-2019 r. kwotę 580 zł,

- 28-11-2019 r. kwotę 580 zł,

- 28-11-2019 r. kwotę 0,50 zł,

- 12-12-2019 r. kwotę 580 zł,

- 03-01-2020 r. kwotę 580 zł,

- 12-02-2020 r. kwotę 580 zł,

- 11-03-2020 r. kwotę 580 zł.

Dodatkowo, po wytoczeniu powództwa wpłaciła na rzecz powoda łącznie kwotę 1.250 zł: dnia 13-08-2020 r. – 600 zł, dnia 11-09-2020 r. – 650 zł.

/Okoliczność uznana za prawdziwą na podstawie twierdzeń powoda przytoczonych w pozwie i dalszych pismach procesowych a ponadto dowód: wykaz spłat – k. 23, 43 akt/

Sąd zważył, co następuje:

Sprawa była rozpoznawana w postępowaniu uproszczonym.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w części.

Zgodnie z art. 340 § 1 k.p.c. sąd wyda wyrok zaoczny, jeżeli mimo niezłożenia odpowiedzi na pozew skierowano sprawę do rozpoznania na rozprawie, a pozwany nie stawił się na tę rozprawę, albo mimo stawienia się nie bierze w niej udziału. Przepis art. 339 § 2 stosuje się. Art. 339 § 2 k.p.c. stanowi, że przyjmuje się za prawdziwe twierdzenia powoda o faktach zawarte w pozwie lub pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed posiedzeniem, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa. Niemniej jednak na sądzie rozpoznającym sprawę, w której zaistniały przesłanki do wydania wyroku zaocznego, zawsze spoczywa obowiązek rozważenia, czy w świetle przepisów prawa materialnego twierdzenia strony powodowej uzasadniają uwzględnienie żądania. Domniemanie prawdziwości twierdzeń powoda dotyczy wyłącznie strony faktycznej wyroku i nie obowiązuje w zakresie prawa materialnego (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 1999 r., sygn. akt (...), lex nr(...) wyroku z dnia 7 czerwca 1972 r. , (...), lex nr 7094).

Niniejsze postępowanie toczy się między remitentem jako pierwszym wierzycielem (powodem) i zarazem przedsiębiorcą, a wystawcą weksla (pozwaną) będącym konsumentem. W takiej konfiguracji osobowej przepisy art. 10 i art. 17 ustawy prawo wekslowe ograniczają abstrakcyjny charakter zobowiązania wekslowego. Zdaniem Sądu oznacza to, że w sprawie nie mają zastosowania ograniczenia przewidziane w art. 10 i art. 17 ustawy prawo wekslowe, a Sąd z urzędu mógł badać legalność, prawidłowość i zasadność stosunku podstawowego, z którego wynikało źródło zobowiązania, w tym jego wysokość, warunki i podstawy ukształtowania wartości kapitału, należności odsetkowych oraz innych dodatkowych kosztów obciążających pożyczkobiorcę, a jednostronnie oznaczonych przez pożyczkodawcę i ostatecznie ujawnionych w treści weksla.

Celem wystawienia weksla in blanco jest uzyskanie przez wierzyciela dodatkowego zabezpieczenia wekslowego umożliwiającego uzyskanie zaspokojenia roszczeń wynikających z określonego stosunku prawnego w wysokości wynikającej z tego stosunku lub roszczeń, które mogą wyniknąć w przyszłości, a ich wysokość jest w dacie wystawienia weksla nieznana. Innymi słowy, zobowiązanie wekslowe zabezpiecza określony stosunek zobowiązaniowy. Ten stosunek podstawowy określa cel udzielonego poręczenia wekslowego i ogranicza jego samodzielność prawną. Roszczenie wekslowe ma co prawda charakter samodzielny, a zobowiązanie wekslowe jest zobowiązaniem abstrakcyjnym, ale jego związek ze stosunkiem podstawowym, w szczególności gdy chodzi o weksel niezupełny w chwili wypełnienia, wynika z zakresu zarzutów przysługujących dłużnikowi, które mogą także wiązać się ze stosunkiem podstawowym. Zobowiązanie wekslowe nie powstanie zatem jeżeli nie istnieje pierwotne roszczenie cywilnoprawne, a pozwany może w tym przypadku podnieść skuteczny zarzut oparty na powyższym stosunku prawnym. Należy zaznaczyć, że najnowsze orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wskazuje na konieczność podejmowania przez sąd z urzędu inicjatywy celem zbadania potencjalnie nieuczciwego charakteru warunków umowy stanowiącej podstawę do wystawienia weksla in blanco (wyrok z dnia 13 września 2018 r., (...)).

Bezspornym w przedmiotowej sprawie był fakt, iż powód zawarł z pozwaną umowę pożyczki. Na mocy postanowień umowy pozwana faktycznie otrzymała do dyspozycji kwotę 9.000,00 zł. Równocześnie zobowiązała się do spłacenia powodowi kwoty 20.880,00 zł, zawierającej oprócz pożyczonego kapitału, opłatę przygotowawczą, prowizję, opłatę za pakiet dodatkowy, a także oprocentowanie umowne.

W tym miejscu należy odwołać się do właściwości stosunku łączącego powoda z pozwaną. Sensem umowy pożyczki jest, według art. 720 k.c., przeniesienie przez pożyczkodawcę własności określonej sumy pieniężnej na rzecz pożyczkobiorcy przy jednoczesnym zobowiązaniu się przez pożyczkobiorcę, iż w określonym terminie zwróci tę samą ilość pieniędzy pożyczkodawcy. Do zwyczajowych postanowień takich umów należy ponadto odpowiednie oprocentowanie kwoty pożyczki jako swoiste wynagrodzenie dla pożyczkodawcy za udzielenie środków pieniężnych. Natomiast do obowiązków dłużnika wynikających z dyspozycji art. 720 k.c., ustawa nie zalicza konieczności uiszczenia opłat dodatkowych. Obowiązek taki może być oczywiście wprowadzony do treści umowy, co wynika z zasady swobody umów. Obowiązująca w prawie cywilnym zasada swobody umów zawarta w art. 353 § 1 k.c. pozwala stronom każdej umowy dowolnie kształtować jej treść. Dodać należy, że w niniejszej sprawie do zawartej między stronami umowy pożyczki miała zastosowanie ustawa o kredycie konsumenckim z dnia z dnia 20 lipca 2001 r. (Dz.U. z 2019 r., poz. 1083 t.j.) na podstawie jej art. 3 ust. 2 pkt 1. Art. 29 i 30 ww. aktu prawnego regulują zawarcie i treść dokumentu umowy, w tym wskazują jakie dane powinna ona zawierać. Powód przedłożył umowę łącząca strony i Sąd uznał, że co do zasady jest ona zgodna z treścią powyższych przepisów. Oceniając postanowienia wzorca umownego, przy pomocy którego zawarto umowę z pozwaną Sąd zważył, że co do zasady na uwzględnienie zasługiwało roszczenie powoda o zwrot pożyczonej pozwanej kwoty w łącznej wysokości 9.000,00 zł - która została przekazana do jej dyspozycji. Powód w umowie zastrzegł także opłatę przygotowawczą, prowizję i opłatę za (...). Łącznie koszty pożyczki wynosiły 9.000,00 zł. Opłata przygotowawcza zastrzeżona w umowie wynosiła 129 zł, a zatem nie była rażąco wygórowana. Powód, w ocenie Sądu, mógł domagać się wskazanej powyżej opłaty.

Natomiast Sąd dokonał innej oceny co do zapisów umowy dotyczących wynagrodzenia prowizyjnego za udzielenie pożyczki (7.771,00 zł) oraz opłaty za tzw. (...) (1.100,00 zł). Zdaniem Sądu stanowiły one klauzule abuzywne i nie wiązały pożyczkobiorcy. Nawet fakt, iż wysokość prowizji oraz dodatkowej opłaty nie przekraczała maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu przewidzianych w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 20 lipca 2001 r., nie powodowało to niemożliwości badania przez Sąd tych klauzul pod kątem ich abuzywności. Samo określenie wysokości prowizji, czy innych opłat na poziomie nieprzekraczającym limitu z art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim nie świadczy bowiem o tym, że zapisy umowy w tym zakresie nie mają charakteru abuzywnego. Celem ustawowego limitu kosztów kredytu nie jest bowiem wyłączenie kontroli abuzywności, lecz uniemożliwienie kredytodawcom stosowania kosztów przekraczających ten limit, chociażby postanowienia umowy przewidujące takie koszty nie stanowiły postanowień niedozwolonych (zob. wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 19 lipca 2019 r., (...), LEX nr (...); postanowienie Sądu Najwyższego z 15 października 2020 r., (...) LEX nr(...) wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 26 marca 2020 r., sygn.(...)).

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c., postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Za nieuzgodnione indywidualnie uznaje się te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4).

W judykaturze podkreśla się, że umowa jest sprzeczna z dobrymi obyczajami, jeśli wykracza przeciw uznanym w społeczeństwie zasadom moralnym lub przyjętej w obrocie uczciwości. Przedsiębiorca będzie działać nieuczciwie, tj. wbrew dobrym obyczajom, gdy sporządzone przez niego klauzule umowne będą godzić w równowagę stosunku prawnego (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26 kwietnia 2013 r. (...) LEX nr (...)). Zgodnie zaś z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 sierpnia 2011 roku wydanego w sprawie o sygnaturze akt (...) istotą dobrych obyczajów jest szeroko rozumiany szacunek dla drugiego człowieka. W stosunkach z konsumentami powinien wyrażać się on informowaniem o wynikających z umowy uprawnieniach, niewykorzystywaniem uprzywilejowanej pozycji profesjonalisty przy zawieraniu umowy i jej realizacji, rzetelnym traktowaniu konsumenta jako równorzędnego partnera umowy. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można więc uznać działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania u konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Działania te potocznie określa się jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające od przyjętych standardów postępowania. Z kolei rażące narażenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym. (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 13 lipca 2005 r., I(...), Biul. SN(...), Nr 11, poz. 13 oraz z dnia 3 lutego 2006 r., (...), Biul. SN 2006, nr 5-6, poz. 12, z dnia 27 października 2006 r.,(...), Lex nr (...)). W wyroku z 13 lipca 2005 r. ((...), Pr. Bank. 2006, nr 3, s. 8) Sąd Najwyższy stwierdził, że "rażące naruszenie interesów konsumenta" oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym ((...) (red.), (...), (...), (...) (...) (...),(...), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom III. Zobowiązania - część ogólna, LEX, 2010). Naruszenie interesów konsumentów o jakim mowa we wskazanym przepisie może dotyczyć interesów o różnym charakterze. Zwykle będą to interesy o charakterze ekonomicznym. Chodzi tu zatem o sytuację, gdy postanowienie umowne w sposób znaczący odbiega od uczciwego sposobu ukształtowania praw i obowiązków stron umowy.

Wynagrodzenie prowizyjne określone na poziomie 7.771,00 zł przy kwocie pożyczki w wysokości 9.000,00 zł należało uznać za rażąco wygórowane i całkowicie oderwane od kwestii możliwego do uzyskania w niniejszej sprawie wynagrodzenia. Oczywistym jest, że administrowanie pożyczką, przyjmowanie wpłat, bieżące ich kontrolowanie powoduje powstawanie kosztów pracy, materiałów biurowych, energii czy kosztów lokalowych, ale celowi ich pokrycia w niniejszej sprawie służyła opłata przygotowawcza i odsetki kapitałowe. Dalsze opłaty przewidziane w umowie w ocenie Sądu stanowiły nadużycie, zwłaszcza, że powód nie wytłumaczył w jaki sposób zostały skalkulowane, a podejmując działalność gospodarczą w postaci udzielania pożyczek powód nie mógł przerzucać na pożyczkobiorców całego ryzyka gospodarczego z tym związanego, czy całego kosztu prowadzenia swojej działalności. Pożyczkobiorca mógł w tych kosztach partycypować, ale w rozsądnych granicach, co w niniejszej sprawie, w ocenie Sądu, nie miało miejsca.

Podobnie należało ocenić sytuację w zakresie opłaty za tzw. (...). W ocenie Sądu opłata ta nie była ekwiwalentna w stosunku do świadczenia uzyskiwanego przez konsumenta. Koszt jej był wygórowany i niezwiązany z tym co pożyczkodawca oferował w ramach rzeczonego pakietu - opłata za potencjalne korzyści, jakie płynęły ze skorzystania z opcji, na które pakiet ten pozwalał – m.in. jednorazowe odroczenie maksymalnie dwóch kolejnych rat lub obniżenia o 50% maksymalnie czterech kolejnych rat – była niewspółmierna do naliczonych kosztów. Konsument płacił jedynie za możliwość odroczenia płatności poszczególnych rat i w konsekwencji i tak musiał uiścić całość należności. W ramach wskazanego pakietu przewidziano również pakiet powiadomień klienta drogą SMS o przelewie pożyczki na konto pożyczkobiorcy, terminie płatności raty, zaksięgowaniu płatności raty. Wymienione powiadomienia są obecnie usługą standardową w wielu organizacjach finansowych, bardzo często bezpłatną. Z pewnością jednak za tego typu świadczenie nie należy się opłata w wysokości pobranej przez stronę powodową. Należy wskazać także, iż określono, że opłata ta winna zostać zapłacona przez konsumenta nawet w sytuacji, gdy nie skorzysta on z możliwości jakie pakiet oferuje – co także w ocenie Sądu wskazywało na brak ekwiwalentności świadczeń.

W tym miejscu wskazać należy, iż wbrew twierdzeniom powoda, w przypadku umowy pożyczki wynagrodzenie (prowizja) nie stanowi świadczenia głównego stron (por. wyrok Sądu Najwyższego z 17.11.2011 r. w sprawie (...) LEX nr (...)), a zatem nie wyłącza możliwości zastosowania przez Sąd art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 czerwca 2004 r. (...) LEX nr (...)) pojęcie "głównych świadczeń stron" (art. 385 ^{( 1)} § 1 zd. 2. k.c.) należy interpretować raczej wąsko, w nawiązaniu do elementów przedmiotowo istotnych umowy. Na gruncie umowy pożyczki świadczeniem głównym jest tylko i wyłącznie kwota pożyczki (art. 720 § 1 k.c.), przy czym z punktu widzenia pożyczkodawcy chodzi o udostępnienie określonej kwoty środków pieniężnych do korzystania, co dla pożyczkobiorcy równoznaczne jest z następczym obowiązkiem zwrotu po upływie ustalonego w umowie okresu czasu. Pozostałe świadczenia, w tym wynagrodzenie pożyczkodawcy są to świadczenia uboczne, do których jak najbardziej ma zastosowanie przepis art. 385 ^{( 1)} k.c. Dzieje się tak dlatego, że opłata prowizyjna za udzielenie pożyczki z całą pewnością nie należy do istoty umowy pożyczki. Zastrzeżenie prowizji w umowie pożyczki nie jest bowiem jej konstytutywnym i doniosłym elementem przedmiotowym, ponieważ typowym wynagrodzeniem dla pożyczkodawcy z tytułu korzystania z jego kapitału przez pożyczkobiorcę są odsetki, nie zaś prowizja, będąca niczym innym jak odzwierciedleniem kosztów zawarcia samej umowy. Istotne dla tej umowy elementy wynikają wprost z art. 720 k.c. po stronie pożyczkodawcy jest to udostępnienie określonych środków finansowych do korzystania na określony okres czasu, a ze strony pożyczkobiorcy, zwrot tych środków. Nadto powszechnie przyjmuje się, że umowa pożyczki to umowa dwustronnie zobowiązująca, ale nie wzajemna, a zatem wynagrodzenie nie może być uznane za ekwiwalent udostępnienia kapitału. Dlatego też nawet mimo że prowizja jest niewątpliwie bardzo istotna dla obu stron nie można jej uznać za główne świadczenie stron umowy pożyczki.

W niniejszej sprawie nie powinno budzić wątpliwości, że analizowane postanowienia umowne nie zostały także uzgodnione indywidualnie z pozwaną. Powód nie udowodnił bowiem, że analizowane postanowienia umowne są wynikiem ich indywidualnego uzgodnienia. Ponadto, jak wynika z treści umowy, pozwana występowała w omawianym stosunku prawnym w charakterze konsumenta (art. 22 ¹ k.c.).

Podsumowując zatem, w ocenie Sądu umowa pożyczki, w zakresie w jakim przewidywała obciążenie pozwanej kosztami wynagrodzenia prowizyjnego oraz opłaty za „Twój pakiet” zawierała niedozwolone klauzule umowne, a zatem żądanie ich zapłaty należało uznać za nienależne.

Powód mógł też zgodnie z art. 359 § 1 k.c. domagać się odsetek umownych, które nie przekraczały wysokości odsetek maksymalnych, o których mowa w art. 359 § 2 ^{( 1 )}k.c., które obliczył na kwotę 2.880 zł. Należy wyjaśnić, iż wątpliwości Sądu budziło żądanie w zakresie zapłaty dalszych odsetek umownych liczonych od niespłaconego kapitału za okres po wypowiedzeniu pozwanej umowy. Zdaniem Sądu, odsetki kapitałowe – jako wynagrodzenia za korzystanie ze środków pożyczkobiorcy, w wysokości umownej należą się pożyczkodawcy jedynie za okres do wypowiedzenia umowy pożyczki. Z chwilą rozwiązania umowy po stronie pożyczkobiorcy powstaje obowiązek natychmiastowego zwrotu otrzymanej pożyczki oraz wynagrodzenia - odsetek umownych je stanowiących, liczonych od kapitału - udzielonej pożyczki do dnia rozwiązania umowy. Obowiązek zapłaty wynagrodzenia jest bowiem ściśle powiązany z okresem, na jaki została udzielona pożyczka, a co za tym idzie dotyczy on wyłącznie okresu korzystania z pożyczki, gdyż taki jest cel i funkcja tego wynagrodzenia. Co za tym idzie odsetki kapitałowe mogą być pobierane wyłącznie w stosunku do okresu, gdy umowa obowiązywała strony - pożyczkobiorca korzystał z udzielonych mu środków pieniężnych, nie zaś po okresie wypowiedzenia umowy. Pożyczkobiorca traci bowiem w takim przypadku prawo do dysponowania kwotą udzielonej pożyczki, jest zobowiązany do jej natychmiastowego zwrotu, świadczenie to staje się wymagalne w całości, ale jednocześnie jest zwolniony ze swojego świadczenia za okres wykraczający związaniem umową. Pożyczkodawcy w takim przypadku, w związku z wcześniejszym rozwiązaniem umowy, może przysługiwać roszczenie odszkodowawcze jeżeli poniósł wskutek tego szkodę, jak i odsetki karne, za opóźnienie w zwrocie kapitału pożyczki czy to w wysokości ustawowej lub umówionej (zależnie od treści postanowień umowy) (zob. wyrok SA w (...) z 9.07.2015 r., (...) LEX nr (...). Skoro umowa pożyczki została wypowiedziana to stosunek zobowiązaniowy przestał istnieć, a zatem powodowi po dacie wypowiedzenia umowy nie przysługiwały odsetki wynikające z umowy. W ocenie Sądu należna kwota odsetek umownych wynosiła łącznie 1.299,15 zł, a nie jak wskazywał powód 2.880,00 zł. Powyższą kwotę Sąd obliczył na podstawie przedstawionego przez stronę powodową harmonogramu spłat, w którym w kolumnie czwartej „Odsetki umowne” wskazano należne odsetki umowne. Sąd dokonał zsumowania wyszczególnionych w powyższej kolumnie wartości za pierwsze 10 rat tj. do momentu wypowiedzenia umowy (142,25 + 143,90 + 136,21 + 137,56 + 134,26 + 122,56 + 127,72 + 120,30 + 120,85 + 113,54).

Mając powyższe na uwadze Sąd uznał, że należność dochodzoną pozwem należało pomniejszyć o kwoty 7.771 zł (prowizja), 1.100 zł ((...)) i 1.580,85 zł (niewymagalne odsetki kapitałowe), co dawało kwotę 6.402,85 zł. W związku z wpłatami pozwanej dokonywanymi po wniesieniu pozwu należało dokonać pomniejszenia tej kwoty także o dokonane wpłaty:

a)  600,00 zł w dniu 13 sierpnia 2020 r.,

b)  650,00 zł w dniu 11 września 2020 r.

W związku z tym zasądzić należało kwotę 5.152,85 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwot pomniejszonych stosownie o ww. wpłaty, tj:

- 6 402,85 złotych od dnia 17 lipca 2020 roku do dnia 13 sierpnia 2020 roku,

- 5 802,85 złotych od dnia 14 sierpnia 2020 roku do dnia 11 września 2020 roku,

- 5 152,85 złotych od dnia 12 września 2020 roku do dnia zapłaty,

Wątpliwości Sądu budziło żądanie w zakresie zapłaty odsetek umownych za opóźnienie liczonych od niespłaconego kapitału za okres po wypowiedzeniu pozwanej umowy. Powód w tym zakresie domagał się zasądzenia dalszych odsetek w wysokości równej dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie. Natomiast zgodnie z art. 48 ust. 2 ustawy prawo wekslowe, posiadacz wekslu może żądać od zobowiązanego zwrotnie: odsetek od wysokości sześć od sta, a przy wekslach, wystawionych i płatnych w Polsce, odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia płatności. Mając zatem na uwadze, iż weksel przedłożony w niniejszej sprawie jest płatny i wystawiony w Polsce żądanie zasądzenia odsetek jest uzasadnione, jednak jedynie w zakresie odsetek w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie. Z tych też względów Sąd ustalił, iż należne powodowi odsetki winny zostać zasądzone w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie na mocy art. 481 § 2 k.c. w zw. z art. 48 ust. 2 ustawy prawo wekslowe.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w pkt II sentencji wyroku.

Zgodnie z treścią art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku, przy czym z mocy art. 203 § 4 k.p.c. Sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że czynność ta jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. W niniejszej sprawie powód cofnął pozew co do kwoty 1.250 zł ze zrzeczeniem się roszczenia z uwagi na dokonane w toku procesu wpłaty pozwanej. Jako, że z okoliczności sprawy nie wynika, by cofnięcie pozwu w niniejszej sprawie było sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzało do obejścia prawa należy uznać, iż powód skutecznie ograniczył pozew we wskazanej części. Należy wskazać, iż z uwagi na fakt, iż częściowe spełnienie świadczenia przez pozwaną miało miejsce po wytoczeniu powództwa, należało uznać, iż co do tej kwoty powód proces wygrał.

Zgodnie z art. 355 § 1 k.p.c. jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew, Sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania. Skoro strona powodowa skutecznie cofnęła pozew, dlatego też Sąd na mocy art. 355 § 1 k.p.c. orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

W pozostałej części powództwo było bezzasadne, dlatego podlegało oddaleniu (pkt III).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. przewidującego, że w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Z uwagi na fakt, iż powód żądał kwoty 16.854,70 zł a uwzględniono żądanie do kwoty 6.402.85 zł (jako wygraną powoda przyjęto również kwotę, co do której nastąpiło umorzenie postępowania) należało uznać, iż wygrał sprawę w 38 %. Na koszty procesu złożyły się wyłącznie koszty poniesione przez powoda, które wyniosły 4.617 zł. Objęły one wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 3 600 zł zgodnie z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800), 17 zł z tytułu opłaty skarbowej od dokumentu pełnomocnictwa oraz opłatę sądową od pozwu w kwocie 1.000 zł. W związku z tym, że powód wygrał proces w 38%, w takim zakresie należał się mu zwrot poniesionych kosztów procesu, co dało kwotę 1.754,46 zł.

Sąd na podstawie art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c. w pkt II i IV nadał wyrokowi zaocznemu w części uwzględniającej powództwo rygor natychmiastowej wykonalności.