Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 lutego 2021 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 2 lutego 2021 r. w Toruniu

sprawy z powództwa M. F.

przeciwko Bankowi (...) Spółka Akcyjna w W.

o zapłatę

I. zasądza od pozwanego Banku (...) Spółka Akcyjna w W. na rzecz powoda M. F. 3 648,42 zł (trzy tysiące sześćset czterdzieści osiem złotych czterdzieści dwa grosze) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5 listopada 2019 r. do dnia zapłaty;

II. zasądza od pozwanego na rzecz powoda 1 117,00 zł (tysiąc sto siedemnaście złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1853/20 upr

UZASADNIENIE

Powód M. F. wniósł pozew o zasądzenie od Banku (...) Spółka Akcyjna w W. kwoty 3.648,42 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 listopada 2019 r. do dnia zapłaty, a także o zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że 3 kwietnia 2019 r. została zawarta umowa pożyczki nr (...). Spłata zobowiązania została rozłożona na okres 84 miesięcy. Kwota prowizji wynosiła 3.929,04 zł. Kredyt został spłacony przed terminem - dnia 21 października 2019 r., po okresie 6 miesięcy. Pobrana prowizja powinna zostać rozliczona proporcjonalnie do czasu trwania umowy (art. 49 ust.1 ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 r. (Dz. U. 2011 Nr 126 poz.715). Powód wskazał, że jego uprawnienie do dochodzenia należności z tytułu prowizji wynika z przelewu wierzytelności, którą nabył od pierwotnego wierzyciela. Wskazano, że z dniem 1 października 2019 r. doszło do fuzji prawnej (...) Bank Spółka Akcyjna i Banku (...) Spółka Akcyjna, w wyniku której stroną wszystkich umów stał się Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W..

W dniu 6 sierpnia 2020 r. wydano upominawczy nakaz zapłaty zgodny z żądaniem pozwu.

Pozwany Bank (...) Spółka Akcyjna w W. w sprzeciwie od nakazu zapłaty wniósł o oddalenie powództwa, zasądzenie kosztów procesu, wyznaczenie i przeprowadzenie w sprawie rozprawy.

W uzasadnieniu pozwany wskazał m. in., że pozwany błędnie zakwalifikował prowizję zapłaconą przez pożyczkobiorcę jako koszt, który zgodnie z art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim podlegał proporcjonalnemu zwrotowi, bowiem nie dotyczyła ona okresu na jaki została zawarta umowa. W sprawie kosztami, które dotyczyły czasu trwania umowy były odsetki. Dyrektywa, której wykładni dokonał (...) w wyr. C-383/18 nie była wiążąca dla banku. Nawet jeśli sąd uzna, że wyrok (...) wiąże sąd, to skutki wyroku należy rozpoznać na przyszłość. Dodał, że powodowi nie przysługuje status konsumenta w niniejszej sprawie. Powodowi należy przypisywać nadużycie prawa podmiotowego, polegające na dochodzeniu roszczenia wynikającego z wykładni prawa unijnego ze względu na ochronę konsumenta.

W toku procesu strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 3 kwietnia 2019 r. A. S. zawarła z (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą we W. umowę pożyczki powtórnej nr (...). Umowa została zawarta na czas określony od 3 kwietnia 2019 r. do 3 kwietnia 2026 r. Kwota pożyczki wynosiła 104.126,51 zł. Kwota prowizji za udzielenie kredytu wynosiła 3.929,04 zł. Kredytobiorca zobowiązał się do spłaty pożyczki w 84 ratach miesięcznych.

Okoliczności bezsporne, a ponadto umowa pożyczki (...) – k. 13- 15

Pożyczka została spłacona po 6 miesiącach w dniu 21 października 2019 r.

Okoliczności bezsporne, a ponadto potwierdzenie zamknięcia pożyczki – k. 16

W dniu 18 grudnia 2019 r. A. S. odpłatnie przeniosła na rzecz powoda M. F., wierzytelność, przysługującą jej w stosunku do (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą we W., w postaci roszczenia o zwrot prowizji za udzielenie pożyczki nr (...) .

Dowód: umowa przelewu wierzytelności - k.19-20; upoważnienie – k.21

Powód wezwał pozwanego do zapłaty nierozliczonych kosztów pożyczki, bezskutecznie.

Dowód: wezwanie do zapłaty – k. 22-25, odpowiedź na zgłoszenie -k. 25

Pozwany Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. został połączony z (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą we W..

Bezsporne, a ponadto dane widniejące w dziale 6 rubryka 4 odpisu KRS nr (...); - k. 17-18

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w niniejszej sprawie sąd ustalił w oparciu o fakty bezsporne, dowody z dokumentów znajdujące się w aktach sprawy, stanowiące dowody bez wydawania odrębnego postanowienia (art. 243 ² kpc). Wiarygodność i treść dokumentów nie była kwestionowana przez strony, a sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania ich mocy dowodowej z urzędu.

Strona pozwana nie kwestionowała faktów przedstawionych przez powoda. Spór między stronami dotyczył wykładni treści art. 49 ustawy o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1083, dalej jako u.k.k.).

Nie ulega wątpliwości, iż sporny stosunek prawny podlegał reżimowi ustawy o kredycie konsumenckim (art. 3 ust. 2 u.k.k.). Oceniając zasadność żądania pozwu, należało zważyć, że zgodnie z art. 49 ust. 1 u.k.k. w przypadku spłaty całości kredytu przed terminem określonym w umowie, całkowity koszt kredytu ulega obniżeniu, o te koszty, które dotyczą okresu, o który skrócono czas obowiązywania umowy, chociażby konsument poniósł je przed tą spłatą. Przepis ten stanowi implementację treści art. 16 ust. 1 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki (Dz.Urz.UE.L Nr 133, str. 66, dalej „Dyrektywa 2008/48/WE”), zgodnie z którym konsument ma prawo w każdym czasie spłacić w całości lub w części swoje zobowiązania wynikające z umowy o kredyt i w takich przypadkach jest on uprawniony do uzyskania obniżki całkowitego kosztu kredytu, na którą składają się odsetki i koszty przypadające na pozostały okres obowiązywania umowy.

Zgodnie z art. 5 pkt 6 u.k.k. na całkowity koszt kredytu składają się wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń - z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta.

Przepisy ustawy krajowej, implementującej postanowienia dyrektywy, winny być wykładane przez organy stosujące prawo zgodnie z treścią i celem dyrektywy (tzw. prounijna wykładnia prawa krajowego).

Zdaniem pozwanego prowizja za udzielenie kredytu nie podlega obniżeniu, gdyż jest pobierana za jednorazową czynność udzielenia kredytu i nie ma związku z okresem obowiązywania umowy, a zatem nie mieści się w dyspozycji art. 49 ust. 1 u.k.k.

W ocenie Sądu stanowisko pozwanego nie jest słuszne, albowiem brzmienie art. 49 ust. 1 u.k.k., interpretowane zgodnie z celem i funkcją ww. dyrektywy, przewiduje, że w razie wcześniejszej spłaty kredytu obniżeniu ulega całkowity koszt kredytu, zdefiniowany w art. 5 pkt 6 ustawy tj. również prowizja. Obniżenie ma charakter proporcjonalny tj. o okres, o który skrócono czas obowiązywania umowy. Tylko tego rodzaju wykładnia przepisu art. 49 u.k.k. gwarantuje efektywne obowiązywanie przepisów unijnych (por.: J. G., Wykładnia przepisów prawa cywilnego materialnego i procesowego, (...) 2020; Sołtys A., wykładnia prounijna, źródło: (...)

Sąd orzekający w sprawie niniejszej całkowicie podziela zapatrywania prawne przedstawione przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej jako: (...)) w uzasadnieniu wyroku w sprawie C‑383 (źródło: curia.europa.eu (...) oraz Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 12.12.2019 r. w sprawie o sygn. III CZP 45/19 (Lex nr 2751805), które z uwagi na publikację w ogólnodostępnych publikatorach nie ma potrzeby całkowicie przytaczać.

Przypomnieć jedynie wypada, że (...) w wyroku z dnia 11.09.2019 roku w sprawie C‑383/18, na skutek pytania prejudycjalnego zadanego przez Sąd Rejonowy Lublin‑Wschód w L. z siedzibą w Ś. (Polska), w analogicznej sprawie, stwierdził, że art.16 ust. 1 ww. Dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta. Trybunał podkreślił, że definicja całkowitego kosztu kredytu nie zawiera żadnego ograniczenia dotyczącego okresu obowiązywania danej umowy. Według (...), ograniczenie możliwości obniżenia całkowitego kosztu kredytu jedynie do kosztów wyraźnie związanych z okresem obowiązywania umowy, pociągałoby za sobą ryzyko, że konsument zostanie obciążony wyższymi jednorazowymi płatnościami w chwili zawarcia umowy o kredyt, ponieważ kredytodawca mógłby próbować ograniczyć do minimum koszty zależne od okresu obowiązywania umowy.

W uzasadnieniu przywołanego wyroku, (...) szeroko odniósł się również do kwestii językowej (polskiej wykładni) przepisu implementującego dyrektywę, wskazując, że językowa wykładnia winna ustąpić wykładni prounijnej.

Podobną interpretacje w/w przepisów zaprezentował Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 12.12.2019 r. w sprawie o sygn. III CZP 45/19.

Argumenty pozwanego, dotyczące literalnej wykładni przepisu ustawy krajowej, zostały szczegółowo rozważone w uzasadnieniu powyższego wyroku i były sprzeczne z ugruntowanym orzecznictwem.

Nie zasługiwał na uwzględnienie pogląd, że skutki wyroku (...) odnoszą się jedynie na przyszłość tj. wobec stosunków prawnych powstałych po 11.09.2019 r. Wyrok nie miał charakteru prawotwórczego i nie naruszał zasady pewności prawa. Orzeczenie potwierdziło istniejący już wcześniej kierunek wykładni spornego przepisu i sprecyzował jedynie pewne wątpliwości wykładnicze (ujednolicił kierunek wykładni przepisu już obowiązującego). Wbrew twierdzeniom pozwanego, kierunek wykładni przepisu art. 49 u.k.k. zaprezentowany przez (...), zgodny z celem i funkcją dyrektywy, był w orzecznictwie już wcześniej stosowany.

Analiza warunków konkretnej umowy, w tym ustalenie wysokości prowizji na niewygórowaną kwotę 3.929,04 zł, nie wyłączał obowiązku zastosowania przez bank mechanizmu z art. 49 u.k.k. w stosunku do każdej umowy kredytu konsumenckiego, który został spłacony przed terminem.

Sąd nie podzielił argumentacji strony pozwanej, że skoro powodowi nie przysługuje status konsumenta w niniejszej sprawie, to nie powinien domagać się on zapłaty z roszczenia sformułowanego na podstawie art. 49 u.k.k. Okoliczność, że spór dotyczy przedsiębiorcy – nabywcy wierzytelności przysługującej konsumentowi, nie stoi na przeszkodzie stosowania reżimu ustawy o kredycie konsumencki, ani dyrektywy (...), bowiem zakres zastosowania w/w przepisów nie zależy od tożsamości stron procesu, lecz statusu stron umowy o kredyt konsumencki (w rozumieniu art. 3 ust. 2 ustawy o kredycie konsumenckim), co wyraźnie podkreślił (...) w uzasadnieniu wyroku sprawie C‑383/18.

Nie sposób również przyjąć, jak podnosi strona pozwana, że dochodzenie przez powoda rzeczonego roszczenia stanowiło przejaw nadużycia prawa podmiotowego. Przede wszystkim należy wskazać, iż wobec stanowiska wyrażonego w orzecznictwie polskim i europejskim, pozwany winien automatycznie zwróć proporcjonalną część prowizji konsumentowi w określonym terminie. Gdyby pozwany bank uczyniłby zadość temu obowiązkowi, wówczas nie byłoby potrzeby sprzedaży wierzytelności,
a pozwany nie naraziłby się na przedmiotowy proces i inne dodatkowe koszty. Z perspektywy ekonomicznej analizy prawa i orzecznictwa, jest to ważny argument, gwarantujący jak najpełniejszą realizację celów omawianych przepisów prawa unijnego.

Skoro pozwany bank nie dokonał pełnego rozliczenia z konsumentem kredytu w terminie 14 dni od dnia dokonania wcześniejszej spłaty kredytu, zgodnie z postanowieniem art. 49 u.k.k. i art. 52 u.k.k., to konsument uprawniony był do sprzedaży swojej wierzytelności wobec banku, rezygnując z konieczności prowadzenia postępowania reklamacyjnego i dochodzenia swoich racji przed sądem.

Uznając zatem roszczenie powoda za w pełni zasadne, uwzględniając mechanizm proporcjonalnej redukcji prowizji oraz okoliczność, że strona pozwana nie kwestionowała wyliczeń strony powodowej dotyczących wysokości należnej części prowizji, Sąd na podstawie art. 49 u.k.k. i art. 52 u.k.k., uwzględnił powództwo w całości.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 52 u.k.k. w zw. z art. 481 §1 k.p.c.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 §1, 1 ¹ i 2 k.p.c. uznając powoda za wygrywającego proces. Na koszty procesu składała się opłata od pozwu 200 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł i koszty zastępstwa procesowego przez radcę prawnego 900 zł.