Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2014 r. w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa Miasta Ł.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 9 lipca 2013 r., sygn. akt II C 706/13

I. zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 1 sentencji w ten tylko sposób, że zasądzoną na rzecz powoda kwotę 91.823,67 (dziewięćdziesiąt jeden tysięcy osiemset dwadzieścia trzy i 67/100) złotych obniża do wysokości 87.858,93 (osiemdziesiąt siedem tysięcy osiemset pięćdziesiąt osiem i 93/100) złotych, tj. o kwotę 3.964,74 złote, wynikającą z prawomocnej części nakazu zapłaty z dnia 5 kwietnia 2013 roku, sygn. akt II Nc 87/13;

II. oddala apelację w pozostałej części;

III. zasądza od pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. na rzecz powoda Miasta Ł. kwotę 2.565 (dwa tysiące pięćset sześćdziesiąt pięć) złotych z tytułu zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

I A Ca 1160/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 9 lipca 2013 r. Sąd Okresowy w Ł. zasadził od pozwanej (...) spółki z o. o. z siedzibą w W. na rzecz powoda Miasta Ł. kwotę 91.823,67 zł. wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu.

Orzeczenie powyższe zostało oparte na ustaleniach które Sąd Apelacyjny podzielił i przyjął za własne.

Sąd I instancji między innymi zaznaczył, iż pozwana spółka jest użytkownikiem wieczystym działek gruntu nr (...) położonych w Ł. przy ul. (...). Poczynając od dnia 1 stycznia 2012 r. wysokość opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego obu działek została ustalona na kwotę 100.106,94 zł. Pozwana zalegała z opłatą na kwotę 3.964,74 zł. Z tytułu opłaty za 2012 rok wpłaciła sumę 12.248,01 zł. – odpowiadającą opłacie za lata ubiegłe. Strona powodowa dochodziła od pozwanej zapłaty kwoty 91.823,67 zł. z uwzględnieniem dokonanej wpłaty.

Orzeczeniem z dnia 25 listopada 2011 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. oddaliło wniosek pozwanej o ustalenie, że aktualizacja opłaty rocznej za grunt oddany w użytkowanie wieczyste jest nieuzasadniona.

Organ ten postanowieniem z dnia 8 lutego 2013 r. odmówił wszczęcia postępowania o stwierdzenie nieważności powyższego orzeczenia a decyzja ta została podtrzymana postanowieniem z dnia 13 marca 2013 r.

W swoich rozważaniach Sąd I instancji szczegółowo omówił treść przepisów art. 71 – 81 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Powołał się również na art. 238 k. c. podkreślając, iż przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami mają charakter bezwzględnie obowiązujących i nie mogą być odmiennie kształtowane wolą stron. Dotyczy to zasady ustalania pierwszej opłaty i pobierania dalszych opłat rocznych.

Opłaty z omawianego tytułu mają charakter cywilnoprawny i stanowią swoisty ekwiwalent pieniężny za możliwość korzystania przez użytkownika wieczystego z gruntu stanowiącego własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Opłaty powinny być uiszczane z góry za dany rok, do 31 marca każdego roku. bez odrębnego wezwania. Sposób wyliczenia stawek opłaty przewiduje art. 72 cyt. ustawy, natomiast aktualizacji opłaty dokonuje się w oparciu o treść art. 77. Przepis ten określa nadto płatność opłaty między innymi w sytuacji gdy zaktualizowana wysokość opłaty przewyższa dotychczasową.

Aktualizacja opłaty i samo wszczęcie postępowania może zostać dokonane zarówno z urzędu jak i na wniosek użytkownika. Wartość nieruchomości jest ustalana na podstawie operatu szacunkowego sporządzonego przez rzeczoznawcę majątkowego z nawiązaniem do zasad przewidzianych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego.

Zmiany dotyczące mechanizmu podwyższania opłaty zostały wprowadzone ustawą z dnia 8 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami. Dla dokonania aktualizacji opłaty niezbędne jest złożenie przez właściciela gruntu, przez organ go reprezentujący, pisemnego oświadczenia woli, zwierającego wypowiedzenie dotychczasowej opłaty i ofertę nowej. Wypowiedzenie powinno nastąpić do dnia 31 grudnia danego roku, jeśli nowa opłata miałaby obowiązywać od 1 stycznia następnego roku. Jeżeli użytkownik wieczysty nie zakwestionuje wypowiedzenia, ofertę uznaje się za przyjętą i obowiązującą od dnia 1 stycznia roku następującego po roku, w którym dokonano wypowiedzenia.

Użytkownik wieczysty może w terminie 30 dni złożyć do SKO wniosek o ustalenie, że aktualizacja opłaty jest nieuzasadniona albo uzasadniona w innej wysokości (art. 79 ustawy).

W oparciu o omówione przepisy Sąd Okręgowy zauważył, że pozwana spółka przeoczyła, iż spór dotyczy należności za użytkowanie wieczyste a nie postępowania toczącego się na skutek przekazania sprzeciwu od orzeczenia SKO do sądu powszechnego. Przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami dają możliwość ochrony interesów pozwanej bądź na etapie postępowania administracyjnego bądź sądowego ale sprawa niniejsza nie może prowadzić do zakwestionowania decyzji SKO lub do podważenia wcześniejszego wypowiedzenia opłaty. Kwestionowanie wysokości opłaty i sposobu jej naliczenia może nastąpić jedynie w trybie przewidzianym ustawą.

Pozwana spółka z tytułu użytkowania wieczystego jest zobowiązana do uiszczania opłaty zgodnie z art. 238 k. c. i art. 71 ust. 1 i 4 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami. Strona ta nie zakwestionowała skutecznie ustalonej opłaty wynikającej z wypowiedzenia, w trybie art. 78 ust. 1 i 2 ustawy. Stąd pozwaną obowiązuje opłata w wysokości ustalonej w tym dokumencie. Potwierdziło to orzeczenie SKO z dnia 25 listopada 2011 r. które nie zostało podważone w dalszym postępowaniu przed tym organem.

Kierując się powyższymi rozważaniami Sąd I instancji uznał powództwo za zasadne. Sąd oddalił przy tym wniosek pozwanej o zawieszenie postępowania w niniejszej sprawie do czasu zakończenia postępowania przed WSA toczącego się na skutek odwołania pozwanej od decyzji SKO z dnia 13 lutego 2013 r.

W apelacji od powyższego wyroku strona pozwana zarzuciła naruszenie:

1) przepisów prawa materialnego:

- art. 77 ust. 2a ustawy o gospodarce nieruchomościami w zw. z art. 238 k. c. w zw. z art. 4 ustawy o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami i niektórych innych ustaw z dnia 28 lipca 2011 r. – poprzez jego niezastosowanie i w konsekwencji tego, uwzględnienie roszczeń dochodzonych przez powódkę w sytuacji gdy po pierwsze - Sąd I instancji w treści uzasadnienia wprost wskazuje, że powyższe przepisy mają charakter bezwzględnie obowiązujący, co oznacza, że zasady nimi określone nie mogą być odmiennie uregulowane przez strony, po drugie – postępowanie w sprawie aktualizacji opłaty zostało zakończone po wejściu w życie ustawy z dnia 28 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami, po trzecie – z mocy przepisu art. 4 tej ustawy, w sprawach wszczętych a nie zakończonych przed wejściem jej w życie, dotyczących aktualizacji opłaty, stosuje się przepisy w brzmieniu nadanym ta ustawą, po czwarte – w sytuacji gdy wysokość nowej opłaty przewyższa co najmniej dwukrotnie wielkość opłaty dotychczasowej powinien mieć zastosowanie bezwzględnie obowiązujący art. 77 ust. 2a ustawy o gospodarce nieruchomościami, przewidujący stosowne rozłożenie opłaty w czasie, co sprawia, że roszczenie powoda opiewające na pełną kwotę wynikającą z oświadczenia o wypowiedzeniu wysokości opłaty, już za pierwszy rok jej obowiązywania, nie znajduje podstaw w powołanych przepisach prawa.

2) przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik sprawy:

a) art. 505 § 2 k. p. c. w zw. z art. 504 § 2 k. p. c. – poprzez jego nie zastosowanie i w konsekwencji uwzględnienie w wyroku roszczeń dochodzonych w sprawie w pełnej wysokości, w sytuacji gdy pozwana sprzeciwem zaskarżyła wydany nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym tylko w części, to jest w zakresie kwoty 87.858,93 zł. co sprawia, że w zakresie nie zaskarżonej kwoty 3.964,74 zł. nakaz zapłaty z dnia 5 kwietnia 2013 r. z mocy art. 503 § 2 k. p. c. ma moc prawomocnego wyroku, a zatem dalsze orzekanie w stosunku do tej części roszczenia było niedopuszczalne.

b) art. 233 k. p. c. poprzez sprzeczność ustaleń z treścią zebranego materiału dowodowego i w konsekwencji:

- dowolne przyjęcie, że w toku niniejszego postępowania pozwana nie wskazała na jakim etapie znajduje się postępowanie zainicjowane wnioskiem pozwanej o stwierdzenie nieważności orzeczenia SKO z dnia 25 listopada 2011 r. mocą którego oddalono wniosek o stwierdzenie, że podwyższenie wysokości opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste jest nieuzasadnione, o którym, z przyczyn od niej całkowicie niezależnych, pozwana dowiedziała się w listopadzie 2012 r., podczas gdy akt sprawy został złożony odpis skargi wniesionej w tej sprawie do WSA w Łodzi, a zatem pozwana przedstawiła dowody potwierdzające na jakim etapie toczy się postępowanie rzutujące na rozstrzygnięcie niniejszego sporu.

W oparciu o powyższe zarzuty pozwana spółka domagała się zmiany wyroku przez oddalenie powództwa w całości.

W apelacji zawarła nadto wniosek o zawieszenie postępowania apelacyjnego do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy o stwierdzenie nieważności orzeczenia SKO w Ł. z dnia 25 listopada 2011 r.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja była uzasadniona w zakresie dotyczącym kwoty 3.964,74 zł.

Powyższa kwota została zasądzona w ramach sumy 91.823,67 zł. mimo, że w sprzeciwie od nakazu zapłaty przedmiotem zaskarżenia była kwota 87.858,93 zł.

W części dotyczącej powyższej sumy nakaz uprawomocnił się i nie mógł być zmieniony. Dlatego zaskarżone orzeczenie podlegało stosownej zmianie w pkt. 1 sentencji poprzez obniżenie zasądzonej kwoty, stosownie do art. 386 § 1 k.p.c.

W pozostałej części apelacja nie podlegała uwzględnieniu.

W ocenie Sądu II instancji, w rozpatrywanej sprawie nie doszło do naruszenia wskazanych w apelacji przepisów – art. 238 k. c. oraz art. 77 ust 2a ustawy o gospodarce nieruchomościami, aczkolwiek, jak słusznie zaznaczył skarżący, przepisy art. 71 – 81 powyższej ustawy mają charakter bezwzględnie zobowiązujący. Nie oznaczało to jednak by mogły one mieć zastosowanie przy rozpatrywaniu niniejszego sporu w takim zakresie o którym była mowa w apelacji. Należało mieć bowiem na uwadze, co słusznie podkreślił Sąd Okręgowy, iż spór ten nie odnosił się do kwestii związanych z wymiarem opłaty bądź z jej zasadnością, podlegających ustaleniu w trybie przepisów cyt. ustawy.

Omawiane przepisy przewidują szczególne zasady postępowania na wypadek podniesienia przez użytkownika wieczystego zarzutu, iż zaproponowana w wypowiedzeniu dotychczasowej opłaty, oferta nowej opłaty jest nieuzasadniona bądź jest uzasadniona w innej wysokości. Jest to postępowanie dwuetapowe, z których pierwszy etap ma miejsce przed Samorządowym Kolegium Odwoławczym a drugi etap ma miejsce przed sądem powszechnym w przypadku złożenia przez użytkownika wieczystego sprzeciwu od orzeczenia Kolegium (sprzeciw zastępuje pozew). Jedynie na drodze tej procedury można kwestionować zasadę i wymiar opłaty z tytułu wieczystego użytkowania gruntu, mającej charakter cywilnoprawny.

Bezspornym jest, iż strona pozwana nie uzyskała korzystnego dla siebie rozstrzygnięcia w omówionym wyżej trybie. Pozwana spółka złożyła wprawdzie wniosek o ustalenie, iż dokonana przez powoda aktualizacja opłaty jest nieuzasadniona lub uzasadniona w innej wysokości ( pozwana powołała się na zawyżenie wartości gruntu w operacie szacunkowym), ale odwołanie to zostało oddalone orzeczeniem SKO z dnia 25 listopada 2011 r., a wniosek o stwierdzenie nieważności tego orzeczenia nie został uwzględniony.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył natomiast zasądzenia należności z tytułu opłaty za wieczyste użytkowanie gruntu w wysokości wynikającej z dokonanej aktualizacji, nie podważonej w trybie przepisów u. g. n.

Należność ta podlegała zasądzeniu, niezależnie od podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu, iż opłata powinna być wymierzona przy uwzględnieniu zasad wynikających z art. 77 ust 2a u. g. n. który wszedł w życie przed wydaniem przez SKO orzeczenia z dnia 25 listopada 2011 r.

Nie kwestionując możliwości ewentualnego dostosowania wysokości obowiązującej pozwaną opłaty do tych zasad, to tego rodzaju decyzja mogła zapaść jedynie w omówionym wyżej trybie, po skutecznym wniesieniu przez pozwaną sprzeciwu od negatywnego orzeczenia Kolegium i przekazaniu sprawy do sądu, zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy. Jakakolwiek korekta w tym przedmiocie nie mogła, zdaniem Sądu Apelacyjnego, nastąpić w trakcie sprawy wytoczonej o zasądzenie konkretnej kwoty z tytułu opłaty, nie zapłaconej przez wieczystego użytkownika. Zmierzałoby to bowiem do badania zagadnień zarezerwowanych do innego trybu postępowania i w istocie sprowadzałoby się do obejścia przepisów przewidzianych dla tego trybu. Trudno też było założyć możliwość modyfikacji wyroku poprzez zasądzenie należności z uwzględnieniem zasad wynikających z art. 77 ust. 2a u. g. n., zakładających szczególny mechanizm płatności nowego wymiaru opłat, z rozłożeniem płatności na kilka lat.

Sąd Apelacyjny nie znalazł nadto podstaw do zwieszenia postępowania w niniejszej sprawie do czasu zakończenia postępowania w sprawie skargi złożonej do WSA na postanowienie SKO z dnia 13 marca 2013. Ostatecznie działając na mocy art. 385 k.p.c. Sąd ten oddalił apelacje w nieuwzględnionym zakresie. O kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnięto zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c., 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.