Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2020 r.

Sąd Rejonowy Szczecin - Centrum w Szczecinie, w Wydziale III Cywilnym,

w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SR Grzegorz Szacoń

Protokolant: sekretarz sądowy Beata Tarańczuk

po rozpoznaniu w dniu 23 stycznia 2020 r., w S.,

na rozprawie,

sprawy z powództwa P. S.,

przeciwko pozwanej Gminie M. S. - Zarządowi (...),

o ustalenie stosunku prawnego

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza na rzecz pozwanej Gminy M. S. - Zarządu (...) od powoda P. S. kwotę 900 złotych (dziewięćset złotych), tytułem kosztów procesu.

Sędzia SR Grzegorz Szacoń

Sygn. akt III C 1930/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 13 lipca 2018 r. powód - P. S. wniósł o ustalenie, że wstąpił w stosunek najmu lokalu mieszkalnego położonego przy ul. (...), w S. z dniem 5 stycznia 2018 r. Ponadto powód zażądał zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu żądania pozwu powód wskazał, że pozostawał we wspólnym pożyciu ze zmarłym w dniu 5 stycznia 2018 r. najemcą lokalu przy ul. (...) w S. - J. G. (1). Powód wskazał, że jest wnukiem zmarłego najemcy i zamieszkiwał z nim od kwietnia 2014 r. do dnia śmierci, natomiast aktualnie zamieszkuje w przedmiotowym lokalu sam. Gmina M. S. kwestionuje fakt wstąpienia w stosunek najmu, argumentując, że wspólne pożycie należy rozumieć jako więź łączącą dwie osoby pozostające w takich relacjach jak małżonkowie.

W ocenie powoda wspólne pożycie oznacza pozostawanie we wspólnocie domowej, duchowej gospodarczej i fizycznej - jednak bez konieczności utrzymywania współżycia fizycznego. Powód zamieszkiwał z dziadkiem prowadząc z nim wspólne gospodarstwo domowe, a nadto łączyła ich silna więź emocjonalna, co prowadzi do przyjęcia, że między zmarłym najemcą, a powodem istniała wspólnota, na której istnienie jako podstawy do przyjęcia wspólnego pożycia wskazuje doktryna.

W dniu 2 stycznia 2020 r. pozwana - Gmina M. S. – Zarząd (...) złożyła odpowiedź na pozew. Wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwana wskazała, że powód nie pozostawał we wspólnym pożyciu ze zmarłym najemcą. Wnuk nie należy do kategorii osób pozostających we wspólnym pożyciu w rozumieniu art. 691 k.c. Wnuk może wstąpić w stosunek najmu, jeżeli był utrzymywany przez dziadków przed ich śmiercią, to znaczy wówczas jeżeli zmarły najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych. Taka sytuacja w niniejszej sprawie nie ma miejsca. Pozwana wskazała również, że wspólne pożycie w rozumieniu art. 691 § 1 k.c. oznacza więź łączącą dwie osoby pozostające w takich relacjach jak małżonkowie (odpowiedź na pozew – k. 45 - 46).

Sąd Rejonowy - na podstawie niżej przedstawionych dowodów - ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 30 października 2008 r. Gmina M. S. – Zarząd (...), jako wynajmujący zawarł z E. G. i J. G. (2), jako najemcami, umowę najmu lokalu mieszkalnego nr (...), położonego w S. przy ul. (...). W umowie wskazano M. G., jako osobę, z którą najemcy pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym i z którą mogą w lokalu zaspokajać swoje potrzeby mieszkaniowe (§ 2 ust. 1). M. G. to syn najemców.

Najemca zobowiązany był zawiadamiać o zmianie ilości osób pozostających z nim we wspólnym gospodarstwie domowym (§ 2 ust. 2). Oddanie lokalu w całości lub w części w wynajem, podnajem albo w bezpłatne używanie wymagało zgody wynajmującego wyrażonej w formie pisemnej (§ 2 ust. 4).

Okoliczności niesporne, nadto dowód:



karta meldunkowa – k. 48,



umowa najmu z 30 października 2008 r. – k. 49 - 51.

W 2013 roku zmarł syn najemców M. G..

E. G. zmarła w 2015 r. J. G. (2) zmarł w styczniu 2018 r.

Okoliczności niesporne, nadto dowód:



karta meldunkowa – k. 48,



umowa najmu z 30 października 2008 r. – k. 49 – 51,



zeznanie świadka G. J. – k. 65-66,



zeznanie świadka B. Z. – k. 66-67,



zeznanie powoda P. S. – k. 67-69.

Wnuk najemców - P. S. został zameldowany w lokalu nr (...) przy ul. (...) w S. od 9 lutego 2016 r.

Okoliczności niesporne, nadto dowód:



karta meldunkowa – k. 48.



zeznanie powoda P. S. – k. 67-69.

Przed śmiercią E. G., P. S. odwiedzał dziadków. Był wtedy nastolatkiem.

Najemcy byli osobami schorowanymi. P. S. po śmierci wujka doraźnie pomagał w codziennych czynnościach, np. w zakupach lub sprzątaniu. Pomagała im też córka, która przychodziła do rodziców i przygotowywała im posiłki.

Dowód:



zeznanie świadka G. J. – k. 65-66,



zeznanie świadka B. Z. – k. 66-67,



zeznanie powoda P. S. – k. 67-69.

Po śmierci babci P. S. przeniósł część swoich rzeczy do mieszkania przy ul. (...). Pozostałe swoje rzeczy ma w mieszkaniu matki. Nie przeprowadzał się do mieszkania dziadków z meblami, ani innym rzeczami trwałego wyposażenia mieszkania.

P. S. obecnie zamieszkuje w lokalu. Mieszka sam.

Dowód:



protokół wyjaśnień – k. 52,



protokół wyjaśnień – k. 52v,



zeznanie świadka G. J. – k. 65-66,



zeznanie świadka B. Z. – k. 66-67,



zeznanie powoda P. S. – k. 67-69.

W dniu 30 stycznia 2018 r. P. S. zwrócił się do Gminy M. S. z wnioskiem o regulację stanu prawnego lokalu mieszkalnego najmowanego przez jego dziadka i zawarcia z nim umowy najmu tego lokalu. W uzasadnieniu wniosku wskazał, że zamieszkiwał wraz ze swoim dziadkiem i prowadził z nim wspólne gospodarstwo domowe.

Pismem z 9 marca 2018 r. Gmina M. S. - Zarząd (...) zawiadomiła P. S., że po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego stwierdzono brak podstaw do przyjęcia, że wstąpił w stosunek najmu po J. G. (2). W uzasadnieniu wskazano, że wnioskodawca nie należy do kręgu osób z art. 691 §1 i 2 k.c. Pismo to zostało ponowione 13 kwietnia 2018 r.

Dowód:



protokół wyjaśnień – k. 52,



protokół wyjaśnień – k. 52v,



zeznanie powoda P. S. – k. 67-69,



wniosek z 30 stycznia 2018 r. wraz z załącznikami – k. 53-56v,



pismo z 9 marca 2018 r. z dowodem nadania- k. 57-58,



pismo z 13 kwietnia 2018 r. z dowodem nadania- k. 59-6.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo jest niezasadne.

Jako podstawę prawną żądania należy wskazać przepis art. 189 k.p.c., zgodnie z treścią którego powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

Przepis art. 189 k.p.c., aczkolwiek zamieszczony w Kodeksie postępowania cywilnego, ma charakter materialnoprawny, stanowi bowiem podstawę dochodzenia roszczeń. Formuła przepisu art. 189 k.p.c. - ustalenie prawa bądź stosunku prawnego - jest tak szeroka, że obejmuje wszelkie prawa i stosunki prawne w zakresie prawa cywilnego, z wyjątkiem tych, w przypadku których ustawodawca przewidział wyraźne wyłączenie bądź przewidział wyraźnie szczególny tryb takiego ustalenia. Przedmiotem ustalenia na podstawie omawianego przepisu może być wyłącznie - co wynika wprost z jego treści - prawo lub stosunek prawny. Przepis ten nie może natomiast stanowić podstawy powództwa o ustalenie faktu, stanu faktycznego lub dowodów, które miałyby być wykorzystane w innym procesie, poza jednym wyjątkiem ustalenia przez sąd faktu o charakterze bezpośrednio prawotwórczym, który w istocie zmierza do ustalenia prawa lub stosunku prawnego np. ustalenie, że dane zdarzenie było wypadkiem przy pracy, czy też ustalenie postanowienia umownego określonej treści (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 1998 r., III CKN 563/97; wyrok z dnia 5 czerwca 2007 r., I UK 8/07; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2006 r., II PZP 14/05).

Powództwo o ustalenie stosunku prawnego lub prawa może być uwzględnione jedynie wtedy, gdy spełnione są łącznie dwie przesłanki merytoryczne: interes prawny oraz wykazanie prawdziwości twierdzeń powoda o tym, że dany stosunek prawny lub prawo rzeczywiście istnieje. Pierwsza z tych przesłanek warunkuje określony skutek tego powództwa, decydując o dopuszczalności badania i ustalania prawdziwości twierdzeń powoda. Wykazanie zaś istnienia drugiej z tych przesłanek decyduje o kwestii zasadności powództwa (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2011r., II CKN 898/00 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2010 r., II PK 167/09). Ciężar dowodu w zakresie spełnienia powyższych przesłanek spoczywa, zgodnie z przepisem art. 6 k.c., na powodzie (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 2000 roku, I CKN 903/00 oraz z dnia 14 stycznia 2015 roku, I CSK 1057/14).

Interes prawny istnieje wówczas, gdy zachodzi stan niepewności co do istnienia stosunku prawnego lub prawa, a wynik postępowania doprowadzi do usunięcia niejasności i wątpliwości w tym zakresie i zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości. O prawnym charakterze interesu - czyli o potrzebie wszczęcia określonego postępowania i uzyskania oznaczonej treści wyroku - decyduje obiektywnie istniejąca potrzeba ochrony sfery prawnej powoda. Sferą tą dla powoda P. S. miało być prawo podmiotowe, jakie według niego wynika z art. 691. § 1 k.c., który stanowi, że w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. W dalszej części wskazanego przepisu ustawodawca wskazuje, że osoby wymienione w § 1 wstępują w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci. W razie braku osób wymienionych w § 1 stosunek najmu lokalu mieszkalnego wygasa.

Powód, powołując się na fakt „pożycia z najemcą”, dokonuje wykładni wskazanego przepisu, przekształcając ją w normę wprost i jednoznacznie contra legem. Wnuk, nawet świadcząc pomoc i udzielając opieki dziadkom, nie pozostaje z nimi we wspólnym pożyciu. Ugruntowane, potoczne (wynikające z języka etnicznego) i prawne rozumienie tego zwrotu dotyczy takich aspektów wspólnego bytowania i wzajemnych relacji, jakie charakteryzują małżonków lub osoby będące w związkach faktycznych obojga płci lub jednopłciowych. Rozciąganie tego terminu na współzamieszkiwanie wnuka z dziadkiem jest całkowicie nieuprawnione na bazie którejkolwiek z uznanych metod wykładni i interpretacji - a przede wszystkim sprzeczne z wolą ustawodawcy. Ustawodawca wprost ogranicza możliwość wstępowania w stosunek najmu tylko do dzieci zmarłego najemcy, o czym stanowi w paragrafie pierwszym przepisu. To wyraźne ograniczenie nie może być przełamane nieuprawnioną wykładnią terminu „pożycie”, bowiem hipoteza tego przepisu byłaby wewnętrznie sprzeczna lub też jej część byłaby zbędna.

Drugi aspekt sprawy przemawia w sferze faktycznej równie negatywnie w stosunku do zgłoszonych przez powoda oczekiwań. Powód nie wykazał zażyłości i bliskości relacji ze spadkodawcami. Jego przekaz w tym zakresie jest ogólnikowy i wskazuje tylko na typowy zakres zaangażowania w postaci robienia zakupów. Dodatkowym zakresem aktywności powoda miało być sprzątanie. To jednak całkowicie naturalny sposób zachowania w sytuacji wizyt u dwójki schorowanych, starszych osób.

Powód w swojej relacji nie wykazuje na żaden szczególny, nadzwyczaj emocjonalny stosunek do dziadków. Nie wskazuje szczegółowo (co uprawnia wprost do założenia braku wiedzy w osobistym zakresie) na co oboje chorowali, jaki był zakres ich niedołężności i dolegliwości lub cierpienia, jakiego rodzaju czynności dokonywał, aby je łagodzić i otaczać chorych opieką i troską. Zeznanie powoda jest w tym aspekcie ogólnikowe i - trudno oprzeć się wrażeniu, że - naznaczone pewnym dystansem do tej trudnej pod względem powinności i emocji sytuacji. Z relacji powoda nie wynika nawet kim był dziadek, jak lubił spędzać czas, o czym rozmawiali, jak przebiegał typowy dzień w okresie współzamieszkiwania powoda z dziadkiem. Wobec powyższego nawet wypełnienie treścią błędnie przywołanego przez powoda zwrotu „pożycie” jawi się jako nieskuteczne, a dowodowo nie wykazane. Fakt pojawiania się, czy nocowania w mieszkaniu dziadka, a nawet okresowego zamieszkiwania w nim jest obojętny dla wskazanej normy prawnej i nie wyczerpuje szczególnie intensywnie przywołanych filarów tej relacji, czyli: opieki i pomocy.

Powyżej przytoczona analiza oraz względy faktyczne i prawne prowadzą do oddalenia powództwa w całości.

O kosztach Sąd orzekł na zasadzie art. 98 par. 1 k.p.c. w zw. z art. 108 par. 1 k.p.c. Przepis art. 98 § 1 k.p.c. stanowi, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Na koszty te, zgodnie z treścią art. 98 § 3 k.p.c., składa się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego którego wysokość ustalono na podstawie § 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 listopada 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804 ze zm.) - na kwotę 900 złotych.

Wobec powyższego orzeczono jak w formule sentencji przedmiotowego wyroku.

SSR Grzegorz Szacoń

Sygnatura akt III C 1930/19

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować terminowe sporządzenie uzasadnienia wyroku;

2.  odpis wyroku wraz z odpisem uzasadnienia doręczyć pełnomocnikowi powoda;

3.  do wykonania w terminie 7 dni;

4.  akta przedłożyć do postępowania międzyinstancyjnego Przewodniczącej Wydziału po wpłynięciu apelacji lub sędziemu-referentowi ze zwrotkami po w/w doręczeniu, po upływie od tego momentu 30 dni.

S., dnia 14 lutego 2020 roku

SSR Grzegorz Szacoń

S., dnia 14 lutego 2020 roku

Karta kwalifikacyjna orzeczenia

1. Sygnatura akt: III C 1930/19

2. Wyrok z dnia 31 stycznia 2020 roku.

3. Hasło tematyczne orzeczenia: ustalenie nieistnienia prawa.

4. Podstawa prawna orzeczenia: art. 189 k.p.c.

5. Nie publikować w Portalu Orzeczeń: √ z uwagi na zaistnienie przyczyny wyłączającej określonej w:

□ § 1 ust. 2

√ § 1 ust. 3

□ § 1 ust. 6.

Sędzia sprawozdawca