Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VII Ka 88/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w O. z dnia 7 grudnia 2020 r. w sprawie (...)

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1

błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść zapadłego orzeczenia, polegający na niezasadnym przyjęciu, że oskarżeni nie mieli zamiaru doprowadzić do niekorzystnego rozporządzenie mieniem swojego kontrahenta Gospodarstwa (...) sp. z o.o. przez wprowadzenia w błąd co do zamiaru i możliwości opłacenia faktur a przyczyną niewywiązania się ze swoich zobowiązań finansowych wobec wymienionego były przejściowe problemy finansowe, co doprowadziło do uniewinnienia obu oskarżonych podczas gdy prawidłowa ocena zgromadzonego materiału dowodowego wskazuje, że problemy te miały charakter trwały zaś oskarżeni w chwili zawarcia umowy z Gospodarstwem (...) sp. z o.o. mieli świadomość, że nie są w stanie wywiązać się z przyjętego zobowiązania

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie stwierdzić należy, że zgromadzone w sprawie dowody Sąd meriti poddał wszechstronnej analizie i ocenie, zgodnie z dyrektywami określonymi w art. 4 k.p.k. Także przeprowadzone w oparciu o tę analizę wnioskowanie jest logiczne, zgodne z przesłankami wynikającymi z art. 7 k.p.k. i przekonująco uzasadnione w pisemnych motywach skarżonego wyroku. Analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że Sąd I instancji wnikliwe zweryfikował tezy aktu oskarżenia w granicach niezbędnych dla ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia skutkującego uniewinnieniem J. S. (2) i I. S. od popełnienia zarzucanych im czynów. Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynikają powody takiego rozstrzygnięcia, a Sąd Okręgowy w pełni podziela przedstawioną tam argumentację . W tej sytuacji nie ma potrzeby ponownego przytaczania całości argumentacji zawartej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, którą Sąd Okręgowy aprobuje i należy jedynie zaakcentować te elementy, które przemawiają za odmową podzielenia stanowiska prokuratora. Ustalony stan faktyczny w niniejszej sprawie nie budzi żadnych wątpliwości. Sąd I instancji prawidłowo, w oparciu o zebrany materiał dowodowy odtworzył przebieg zdarzeń, oceniając dowody w sposób zgodny z zasadami prawa procesowego. Tym samym ustalenia faktyczne w zakresie ustalonego zachowania J. S. (2) i I. S. nie wykraczały poza ramy swobodnej oceny dowodów albowiem poczynione zostały na podstawie wszechstronnej analizy przeprowadzonych dowodów, których ocena nie wykazuje błędów natury faktycznej czy logicznej, zgodna jest ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego oraz sędziowskim przekonaniem.

W przedmiotowej sprawie podczas analizy czy oskarżeni swoim zachowaniem wyczerpali wszystkie znamiona zarzucanych im czynów kluczową kwestią było wnikliwe zbadanie stosunku psychicznego oskarżonych do popełniania zarzucanych im przestępstw. (strony podmiotowej przestępstw).

Zgodnie z utrwalonym poglądem doktryny i judykatury przestępstwo oszustwa jest przestępstwem umyślnym zaliczanym do tzw. celowościowej odmiany przestępstw kierunkowych. Jego znamiona podmiotowe znacznie wybiegają poza samo zachowanie się zewnętrzne sprawcy, "(...) nadając mu sens szczególny, bez którego zachowanie sprawcy jest z punktu widzenia prawa karnego irrelewantne" (I. Andrejew, Ustawowe znamiona czynu..., s. 209 i n.; D. Pleńska, O. Górniok (w:) System Prawa Karnego..., t. 4, s. 419). Ustawa wymaga, aby zachowanie sprawcy było ukierunkowane na określony cel, którym w przypadku oszustwa jest osiągnięcie korzyści majątkowej. Sprawca, podejmując zachowanie, musi mieć wyobrażenie pożądanej dla niego sytuacji, która ma stanowić rezultat jego zachowania. Takie ujęcie znamion strony podmiotowej wyklucza możliwość popełnienia oszustwa z zamiarem wynikowym (por. wyrok SN z dnia 20 lipca 2007 r., III KK 29/07, LEX nr 307787, oraz wyrok SN z dnia 19 lipca 2007 r., V KK 384/06).

Charakterystyczny dla strony podmiotowej tego przestępstwa zamiar bezpośredni powinien obejmować zarówno cel działania sprawcy, jak i sam sposób działania zmierzającego do zrealizowania tego celu. Sprawca musi chcieć użyć takiego właśnie sposobu działania, np. zaciągnięcia pozorowanej pożyczki, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i cel ten musi stanowić punkt odniesienia przy realizowaniu każdego ze znamion przedmiotowych przestępstwa. Zamiar sprawcy w płaszczyźnie intelektualnej musi więc obejmować dwa elementy. Z jednej strony, sposób zachowania sprawcy, tzw. środek intelektualny, jakim jest w przypadku oszustwa wprowadzenie w błąd, wyzyskanie błędu lub niezdolności osoby rozporządzającej mieniem do należytego pojmowania przedsiębranego działania. Z drugiej strony, sprawca musi mieć świadomość, że co najmniej może uzyskać korzyść majątkową z planowanego zachowania w wyniku zastosowanego sposobu działania oraz świadomość więzi przyczynowej łączącej podejmowane przez niego działania z niekorzystnym rozporządzeniem mieniem. W płaszczyźnie woluntatywnej zamiar oszustwa musi przyjmować postać chęci skierowanej na zachowanie prowadzące do wywołania błędu, wyzyskania błędu lub wyzyskania niezdolności osoby rozporządzającej mieniem do należytego pojmowania przedsiębranego działania, chęci doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez osobę, w stosunku do której sprawca podejmuje działania wprowadzające w błąd, zaniechania poinformowania o pozostawaniu przez tę osobę w błędnym przekonaniu lub zachowania polegającego na wyzyskaniu jej niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania oraz chęci osiągnięcia przy pomocy obu opisanych wyżej zachowań korzyści majątkowej (por. wyrok SN z dnia 14 stycznia 2004 r., IV KK 192/03). Elementy przedmiotowe oszustwa muszą mieścić się w świadomości sprawcy i muszą być objęte jego wolą. Sprawca nie tylko musi chcieć uzyskać korzyść majątkową, lecz musi także chcieć w tym celu użyć określonego sposobu działania lub zaniechania. Nie można uznać za wypełnienie znamion strony podmiotowej oszustwa sytuacji, w której chociażby jeden z wymienionych wyżej elementów nie jest objęty świadomością sprawcy. Brak jest również realizacji znamion strony podmiotowej w przypadku, gdy sprawca chociażby jednego z wymienionych elementów nie obejmuje chęcią, lecz tylko na niego się godzi . Oszustwo z punktu widzenia znamion strony podmiotowej może być bowiem popełnione wyłącznie z zamiarem bezpośrednim, szczególnie zabarwionym (kierunkowym - dolus coloratus ), obejmującym zarówno cel, jak i sposób działania sprawcy (zob. wyrok SN z dnia 22 listopada 1973 r., III KR 278/73; wyrok SN z dnia 19 lipca 2007 r., V KK 384/06, oraz wyrok SN z dnia 3 kwietnia 2007 r., III KK 362/06, LEX nr 296749).

(patrz Kodeks Karny. Komentarz. Część szczególna. Tom III. Pod red. A. Zolla, opubl. WK, 2016, Lex)

Odnosząc się do zarzutów apelacji należy podnieść, że wbrew stanowisku skarżącego brak jest wystarczających dowodów dla przypisania oskarżonym sprawstwa, właśnie ze względu na brak wykazania zamiaru bezpośredniego kierunkowego po stronie J. S. (2) i I. S..

Zauważyć bowiem należy, że sytuacja działalności gospodarczych prowadzonych przez oskarżonych, w czasie zawierania przedmiotowych umów, była zmienna. Posiadali oni środki (w postaci środków trwałych – I. S., zapasów – J. S. (2)), które pozwalałaby na pokrycie ich zobowiązań. Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, w tym m.in. z opinii biegłego z zakresu księgowości i rachunkowości, wynika, że oskarżeni traktowali swoje problemy finansowe jako przejściowe, kontynuowali prowadzenie działalności gospodarczej, mieli nadzieję na poprawę sytuacji swoich działalności gospodarczych. Zawierając umowy z pokrzywdzoną spółką chcieli odzyskać płynność finansową. Słusznie zwrócił uwagę Sąd Rejonowy, że materiał dowodowy wskazywał na to, że sytuacja majątkowa oskarżonych pogorszyła się wyraźnie dopiero w 2016 r., a więc po okresie w którym zawierano przedmiotowe umowy. Świadczyły o tym m.in. zeznania świadka B. W. – księgowej, której biuro rachunkowe prowadziło księgowość firm oskarżonych. Do tego czasu oskarżeni mogli sobie pozwolić na powierzenie prowadzenia rachunkowości zewnętrznej firmie oraz podejmowali wszelkie starania, aby firmy te odzyskały płynność finansową, mogły kontynuować działalność, regulować zobowiązania.

Podkreślić należy, że oskarżeni nie ukrywali przed pokrzywdzoną spółką swojej sytuacji finansowej, nie udzielali nieprawdziwych informacji w tym zakresie. Strony pozostawały w stałej współpracy. Na uwagę zasługuje również fakt, że pokrzywdzona spółka zawierała kolejne umowy z oskarżaną, pomimo że upływały terminy płatności wcześniejszych faktur wystawionych oskarżonej. Także umowa z firmą (...) została zawarta już po powstaniu zaległości, w związku z wcześniejszymi umowami zawartymi z firmą (...). Przedstawiciele pokrzywdzonej spółki byli zatem świadomi trudnej sytuacji finansowej oskarżonych i akceptowali ją. Chcieli kontynuować współpracę z oskarżonymi, godzili się na określone ryzyko związane z niewypłacalnością firm prowadzonych przez oskarżonych. Zatem brak wzajemnych rozliczeń należałoby rozpatrywać na płaszczyźnie ryzyka związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą, nie zaś w ramach odpowiedzialności prawnokarnej.

O braku zamiaru oszustwa pokrzywdzonej spółki przez oskarżonych świadczy także fakt, że oskarżeni interesowali się swoimi zobowiązaniami wobec Gospodarstwa (...) sp. z o.o. Zawarli z pokrzywdzoną ugodę pozasądową w zakresie swoich należności. Dokonano wpłaty na rzecz pokrzywdzonej spółki w kwocie 10.000 złotych.

Wskazane wyżej okoliczności prowadzą do wniosku, że oskarżeni swoim zachowaniem w żadnym przypadku, nie wypełnili znamion przestępstwa z art. 286 § 1 k.k.

Aby przyjąć popełnienie przestępstwa z art. 286 § 1 k.k., sąd winien dokonując analizy strony podmiotowej wykazać na podstawie dowodów, że sprawca obejmował swym bezpośrednim i kierunkowym zamiarem nie tylko wprowadzenie w błąd (wyzyskanie błędu, itd.) i działanie w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, lecz także, że w momencie działania mającego na celu uzyskanie kredytu obejmował swym bezpośrednim i kierunkowym zamiarem okoliczność, iż osoba rozporządzająca mieniem czyni to z niekorzyścią dla kredytodawcy (por. wyrok SN z dnia 6 listopada 2003 r., II KK 9/03, LEX nr 83773). Analogicznie sytuacja wygląda w przypadku innych umów, w tym umowy sprzedaży. W momencie zawierania umowy sprawca musiałby obejmować swym bezpośrednim i kierunkowym zamiarem okoliczność, iż osoba rozporządzająca mieniem w imieniu pokrzywdzonej spółki czyni to z niekorzyścią dla tej spółki. Do realizacji znamion strony podmiotowej oszustwa nie dochodzi, jeżeli jeden z elementów strony przedmiotowej nie jest objęty świadomością sprawcy, jak i wówczas, gdy któregoś z nich sprawca nie chce, lecz jedynie tylko godzi się (wyrok SN z dnia 19 lipca 2007 r., V KK 384/06; wyrok SN z dnia 3 kwietnia 2007 r., III KK 362/06). W przedmiotowej sprawie nie zostało to wykazane, tym samym nie można było przypisać oskarżonym popełniania zarzucanych przestępstw.

Tym samym powyższe okoliczności zdecydowanie uniemożliwiają przyjęcie, że oskarżeni dopuścili się zarzucanych im w akcie oskarżenia czynów z art. 286 § 1 k.k. i w konsekwencji zaskarżony wyrok należało utrzymać w mocy - (art. 437 § 1 k.p.k.)

Wniosek

o uchylenie wyroku Sądu Rejonowego w O. i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

W orzeczeniu Sądu I instancji nie stwierdzono błędu w ustaleniach faktycznych.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zaskarżony wyrok został utrzymany w mocy w całości

Zwi ęź le o powodach utrzymania w mocy

Sformułowane przez skarżącego zarzuty okazały się niezasadne.

Sąd nie stwierdził również uchybień z art. 439, art. 440 k.p.k., które należałoby uwzględnić z urzędu

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwi ęź le o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

Na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k. w zw. z art.634 k.p.k. kosztami procesu za postępowanie odwoławcze obciążono Skarb Państwa. Przy czym zasądzono od Skarbu Państwa na rzecz oskarżonych: J. S. (2) i I. S. kwoty po 840 zł dla każdego z nich tytułem zwrotu poniesionych wydatków na ustanowienie obrony w postępowaniu odwoławczym.

7.  PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Rejonowego w O. z dnia 7 grudnia 2020 r. w sprawie(...)– w całości

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana