Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 października 2020 roku

Sąd Rejonowy w Grudziądzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym: sędzia Marcin Kolasiński

po rozpoznaniu w dniu 21 października 2020 roku w Grudziądzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B.

przeciwko I. K.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanej I. K. na rzecz powoda (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B. kwotę 6.739,00 zł (sześć tysięcy siedemset trzydzieści dziewięć złotych i 0/100) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 19 czerwca 2020 roku do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałej części;

III.  zasądza od pozwanej I. K. na rzecz powoda (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B. kwotę 2.049,95 zł (dwa tysiące czterdzieści dziewięć złotych i 95/100) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty;

IV.  nadaje wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności w punktach I. i III.

Sygn. akt I C 1207/20

UZASADNIENIE

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w B. wniosła pozew przeciwko I. K. o zapłatę kwoty 15.176,67 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od 19 czerwca 2020 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwu strona powodowa wskazała, że pozwana zobowiązała się poprzez podpisanie weksla do zapłaty 18 czerwca 2020 roku kwoty 15.576,67 zł, z czego dokonała wpłaty jedynie w wysokości 400 zł (k. 3). W piśmie procesowym z 5 sierpnia 2020 roku strona powodowa sprecyzowała żądanie pozwu w ten sposób, że domagała się zasądzenia należności głównej wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie (k. 15).

Pozwana I. K. w wyznaczonym terminie nie złożyła odpowiedzi na pozew. Spełnione zostały zatem przesłanki wyrokowania w trybie zaocznym na posiedzeniu niejawnym (art. 339 k.p.c.).

Sąd rozpoznał sprawę w postępowaniu uproszczonym (k. 1).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 10 stycznia 2019 roku I. K. zawarła z (...) S.A. w B. umowę pożyczki w wysokości 9.000 zł, a faktyczna całkowita kwota do zapłaty wynosiła 21.888 zł (część B umowy). Na podstawie umowy biorąca pożyczkę zobowiązana była ponieść opłatę przygotowawczą w wysokości 129 zł, wynagrodzenie prowizyjne w wysokości 7.571 zł oraz wynagrodzenie za skorzystanie z usługi (...) w wysokości 1.300 zł (pkt 1.4. umowy). I. K. zobowiązana była do spłaty pożyczki w 48 miesięcznych ratach po 456 zł każda (pkt 2.1. umowy). Pożyczka była oprocentowana według stałej stopy procentowej wynoszącej 9,91 % w skali roku (pkt 1.2. umowy). Odsetki umowne za cały okres kredytowania miały wynosić 3.888 zł. Strony przewidziały odsetki za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie (pkt 4.1. umowy). Dodatkowa usługa (...) polegać miała na możliwości jednorazowego odroczenia terminów płatności maksymalnie dwóch rat albo bezpłatnego obniżenia o 50 % maksymalnie czterech kolejnych rat (pkt 15 umowy). Zabezpieczeniem pożyczki był podpisany przez I. K. weksel in blanco, w którym zobowiązała się do dokonania zapłaty na rzecz dającej pożyczkę (...) S.A. (pkt 3.1(a) umowy). Zgodnie z deklaracją wekslową, pożyczkodawca był uprawniony do wypełnienia weksla na sumę odpowiadającą zadłużeniu wynikającemu z umowy. Pożyczkodawca był uprawniony do wypowiedzenia umowy z 30-dniowym okresem wypowiedzenia w przypadku m.in. gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni (pkt 8.1(a) umowy).

I. K. zaprzestała uiszczać rat pożyczki. Pismem z 20 maja 2020 roku (...) S.A. wypowiedziała umowę pożyczki z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia, poinformowała o wypełnieniu weksla na kwotę 15.576,67 zł i wezwała do zapłaty tejże sumy w terminie do 18 czerwca 2020 roku. Po tymże wezwaniu I. K. wpłaciła na rzecz pożyczkodawcy kwotę 400 zł.

Dowody:

- wypełniony weksel in blanco (kserokopia k. 4),

- wypowiedzenie umowy pożyczki wraz z wezwaniem do wykupu weksla (k. 5),

- deklaracja wekslowa (k. 6),

- umowa pożyczki z 10.01.2019 r. z załącznikami (k. 16-22).

Sąd zważył, co następuje:

Przedstawiony powyżej stan faktyczny ustalony został w oparciu o dokumenty przedłożone przez stronę powodową, które stanowiły wiarygodną podstawę ustaleń faktycznych.

Powódka dochodziła roszczenia przeciwko pozwanej na podstawie udzielonej pożyczki oraz zabezpieczającego tę pożyczkę weksla in blanco, wypełnionego na kwotę 15.576,67 zł i z terminem płatności 18 czerwca 2020 roku. Zgodnie z art. 9 zdanie pierwsze ustawy z 28 kwietnia 1936 roku – Prawo wekslowe (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 160), wystawca odpowiada za przyjęcie i za zapłatę wekslu. Z kolei według art. 10 tejże ustawy, jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa. Oznacza to, że w stosunku do pierwszego wekslobiorcy – będącego kontrahentem z porozumienia wekslowego – zarzut niezgodnego z porozumieniem uzupełnienia weksla może być podnoszony bez ograniczeń. Natomiast w myśl art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Zdaniem strony powodowej, całkowita wysokość zobowiązania pozwanej z tytułu umowy pożyczki powinna wynosić 21.888 zł, w tym 9.000 zł tytułem kapitału pożyczki, 129 zł tytułem opłaty przygotowawczej, 7.571 zł tytułem wynagrodzenia prowizyjnego, 3.888 zł tytułem odsetek kapitałowych oraz 1.300 zł tytułem kosztów dodatkowej usługi (...). Ponadto, na roszczenie powódki składały się odsetki umowne za opóźnienie w wysokości 67,67 zł (k. 5).

Nie budziła wątpliwości ani zasadność, ani wysokość roszczenia odnośnie do obowiązku zwrotu kwoty kapitału pożyczki (9.000 zł), skoro pozwana taką sumę od powódki rzeczywiście otrzymała.

W ocenie sądu, zaakceptować należało również sam fakt pobrania, jak i wysokość opłaty przygotowawczej za czynności związane z przygotowaniem umowy (129 zł). Oczywistym powinno być, że z czynnościami powódki związanymi z przygotowaniem umowy związane były określone koszty, np. w postaci kosztów wydruku dokumentów czy ogólnych kosztów administracyjnych. Wysokość opłaty przygotowawczej, która stanowiła niecałe 1,5 % kapitału pożyczki, nie była przy tym wygórowana.

Roszczenie powódki było również zasadne w zakresie odsetek kapitałowych należnych za czas trwania umowy oraz odsetek za opóźnienie.

Zastrzeżenia sądu budziła natomiast wysokość roszczenia powódki o zapłatę wynagrodzenia prowizyjnego (7.571 zł) oraz wynagrodzenia za opcję (...) (1.300 zł).

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, sąd krajowy jest zobowiązany do zbadania z urzędu na podstawie art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. 1993, L 95, s. 29), czy postanowienia stosowane w umowach zawieranych z konsumentami nie stanowią nieuczciwych warunków umownych, tak by nie mogły one wywoływać wiążącego skutku wobec konsumenta (tak np. wyrok (...) z 13 września 2018 roku w sprawie C-176/17 z udziałem (...) S.A.; podobnie Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z 20 czerwca 2018 roku, III CZP 29/17).

Jeżeli chodzi o wynagrodzenie prowizyjne (7.571 zł), już prima facie wysokość tejże prowizji w stosunku do kwoty pożyczki uznać należało za wygórowaną i to w sposób rażący (art. 385 ¹ § 1 k.c.), gdyż stanowiła około 84 % wypłaconej kwoty. Zdaniem sądu, zaakceptowanie wysokości prowizji wskazanej w umowie, faktycznie stanowiłoby obejście przepisów o odsetkach maksymalnych (art. 359 § 2 ¹ k.c.), pełniąc funkcję dodatkowego, nienależnego wynagrodzenia dla dającej pożyczkę. Takie postanowienie umowne naruszało również zasady współżycia społecznego (art. 5 k.c.), albowiem pożyczkodawca miał otrzymać od pozwanej dodatkowe świadczenie bez ekwiwalentnego świadczenia ze swojej strony. Wynagrodzenie dla powódki za korzystanie z kapitału pożyczki zostało już bowiem przewidziane w formie odsetek kapitałowych, ustalonych do tego w wysokości prawie maksymalnej. Strona powodowa w żaden sposób nie uzasadniła naliczenia wynagrodzenia prowizyjnego w tak znacznej wysokości. W ocenie sądu fakt, że pozaodsetkowe koszty kredytu mieszczą się w granicach przewidzianych w art. 36a ustawy z 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 1083 ze zm.), nie może oznaczać całkowitej dowolności w ustalaniu tychże kosztów i prowadzić do obejścia innych przepisów. To przede wszystkim tak zawyżone pozaodsetkowe koszty pożyczki sprawiały, że kwota, którą według powódki miała spłacić pozwana (21.888 zł), ponad dwukrotnie przekraczała sumę, którą biorąca pożyczkę rzeczywiście otrzymała (9.000 zł).

Co do kosztów dodatkowej opcji (...), zdaniem sądu, skoro pozwana w umowie zgodziła się na objęcie jej usługą w postaci pakietu dodatkowych uprawnień, to powódce co do zasady należało się wynagrodzenie za tę usługę. Nie można jednak przyjąć, że przysługiwało ono w pełnej wysokości nawet w przypadku wcześniejszego zakończenia umowy. Wszak (...) polegał, ogólnie ujmując, na uprawnieniu biorącego pożyczkę do odroczenia terminów płatności części rat albo bezpłatnego obniżenia części rat. Wobec rozwiązania umowy pożyczki przez wypowiedzenie, automatycznie wygasła również możliwość skorzystania przez pozwaną z tego pakietu, a powódka nie była już zobowiązana do odraczania płatności rat czy obniżania ich wysokości. W ocenie sądu, postanowienie umowne, według którego konsument miałby być zobowiązany do zapłaty całości wynagrodzenia za określoną usługę, pomimo że druga strona jest zwolniona z dalszej części swojego świadczenia w ramach tej usługi, pozostawało w sprzeczności z dobrymi obyczajami i rażąco naruszały interesy tego pierwszego (art. 385 ¹ § 1 k.c.). W tej sytuacji, zdaniem sądu, wynagrodzenie za (...) powinno zostać rozliczone proporcjonalnie do czasu trwania umowy, tj. za okres 16 miesięcy (do maja 2020 roku włącznie). Reasumując, z tytułu wynagrodzenia za (...) roszczenie powódki było zasadne co do kwoty 433,33 zł (1.300 zł : 48 rat x 16 miesięcy, przez które trwała umowa), a niezasadne co do kwoty 866,67 zł (1.300 zł : 48 rat x 32 miesiące, o które umowa została skrócona).

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że przedstawioną powyżej ocenę postanowień umownych stosowanych przez (...) S.A. dotyczących wynagrodzenia prowizyjnego i za skorzystanie z usługi (...) można uznać za utrwaloną w orzecznictwie Sądu Rejonowego w Grudziądzu oraz Sądu Okręgowego w Toruniu.

W konsekwencji powyższych uwag uznać należało, że weksel zabezpieczający umowę pożyczki z 10 stycznia 2019 roku został wypełniony przez powódkę niezgodnie z deklaracją wekslową, albowiem suma pieniężna do zapłaty nie odpowiadała rzeczywistemu zadłużeniu wystawcy. Przyjmując, że powódce nie należały się część wynagrodzenia za usługę (...) (866,67 zł) oraz całość wynagrodzenia prowizyjnego (7.571 zł), zobowiązanie pozwanego z tytułu pożyczki należało obniżyć o powyższe kwoty (15.176,67 zł – 7.571 zł – 866,67 zł).

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 9 i 10 ustawy – Prawo wekslowe oraz art. 720 § 1 k.c. i 481 § 1 i 2 k.c., orzeczono jak w punkcie I. sentencji wyroku.

W pozostałej części powództwo podlegało oddaleniu jako niezasadne, o czym orzeczono w punkcie II. sentencji wyroku.

O kosztach procesu w punkcie III. wyroku orzeczono na zasadzie art. 100 k.p.c. i art. 98 § 1 ¹ k.p.c. Powódka wygrała niniejszą sprawę w 44,4 %, ponosząc koszty procesu w łącznej wysokości 4.617 zł z tytułu opłaty sądowej od pozwu w kwocie 1.000 zł, wynagrodzenia pełnomocnika będącego radcą prawnym w wysokości 3.600 zł (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych /Dz. U. z 2018 r., poz. 265/) oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł. Należał jej się zatem od pozwanej zwrot kwoty 2.049,95 zł, stanowiącej 44,4 % poniesionych kosztów procesu. Pozwana natomiast nie wykazała, aby poniosła jakiekolwiek koszty procesu.

Wobec wydania wyroku zaocznego, w myśl art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c., w części uwzględniającej powództwo (punkty I. i III. sentencji) wyrokowi nadano z urzędu rygor natychmiastowej wykonalności, o czym orzeczono w punkcie IV. sentencji wyroku.