Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 25 września 2019 r.

Sąd Rejonowy w Kaliszu w V Wydziale Gospodarczym w składzie:

Przewodniczący: sędzia Magdalena Berczyńska – Bruś

Protokolant: Magdalena Grzesiak

po rozpoznaniu w dniu 20 września 2019 r. w Kaliszu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w O.

przeciwko Z. K.

o zapłatę

1.  oddala powództwo

2.  zasądza od powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w O. na rzecz pozwanego Z. K. kwotę 4 028,21 zł (cztery tysiące dwadzieścia osiem złotych 21/100) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego

3.  nakazuje ściągnąć od powoda na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Kaliszu kwotę 342,67 zł (trzysta czterdzieści dwa złote 67/100) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych

SSR Magdalena Berczyńska-Bruś

Sygn. akt V GC 2640/18

UZASADNIENIE

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O. wniósł o zasądzenie nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym od pozwanego Z. K. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo Produkcyjno – Handlowe (...) K. Z. kwoty 2.594,07 euro z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych liczonymi od dnia 17 kwietnia 2018r. do dnia zapłaty oraz o zasądzenie zwrotu kosztów postępowania.

W uzasadnieniu powód wskazał, że roszczenie wynika z zawartej z pozwanym umowy windykacji roszczeń pieniężnych nr (...) z dnia 29 września 2017r. Na podstawie przedmiotowej umowy, powód rozpoczął procedurę czynności windykacyjnych w celu wyegzekwowania zadłużenia od dłużnika (...) s.r.o. Ponieważ odzyskanie należności w drodze windykacji polubownej okazało się niemożliwe powód skierował do pozwanego pismo z prośbą o uiszczenie stosownych opłat sądowych oraz honorarium pełnomocnika, do czego był on zobowiązany na mocy ww. umowy, a w szczególności postanowień § 6 pkt 4 tejże umowy. Pozwany nie opłacił wnioskowanych przez powoda kwot, w związku z tym na mocy postanowień § 6 pkt 8 ww. umowy powód zakończył umowę z prawem do przysługującego wynagrodzenia. Jednocześnie poinformował pozwanego, że pełnomocnictwo procesowe i szczególne wygasło w sprawie oraz wezwał pozwanego do dobrowolnej zapłaty kwoty 2.594,07 euro na zasadach określonych w § 12 pkt 8 umowy windykacji roszczeń pieniężnych.

Do pozwu załączono umowę windykacji roszczeń pieniężnych z dnia 29 września 2017r. z załącznikiem, oświadczenie o zakończeniu umowy i wezwanie do zapłaty, oświadczenie pozwanego o uchyleniu się od skutków prawnych umowy windykacji roszczeń zawartej z powodem, , odpowiedź powoda na oświadczenie pozwanego, wezwanie do zapłaty skierowane do dłużnika pozwanego i wezwanie do zapłaty skierowane do pozwanego.

W dniu 28 czerwca 2018r.Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym w Kaliszu wydała nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, sygn. akt V GNc 3075/18 zgodnie z żądaniem pozwu.

Nakaz zapłaty stracił moc w wyniku wniesienia przez pozwanego w ustawowym terminie sprzeciwu od nakazu zapłaty. Sprzeciw został wniesiony co do całości nakazu. Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie zwrotu kosztów postępowania. W uzasadnieniu sprzeciwu wskazał, że w poprzedzających zawarcie umowy negocjacjach przedstawiciel strony powodowej potwierdzał wielokrotnie, że nie będzie zobowiązany do ponoszenia jakichkolwiek kosztów przed dniem wyegzekwowania całej wierzytelności, co stanowiło dla niego warunek konieczny zawarcia umowy i o czym został poinformowany przedstawiciel powoda. Strony ustaliły, że z momentem wyegzekwowania przez zleceniobiorcę od (...) s.r.o. należności pieniężnej w kwocie 21.089,98 euro powodowi przysługiwać będzie roszczenie o wypłatę na jego rzecz wynagrodzenia (prowizji) w wysokości 10% wyegzekwowanej wierzytelności. W dniu 1 marca 2018r. powód wysłał do pozwanego pismo, w którym poinformował o zakończeniu polubownego etapu negocjacji, żądając jednocześnie uiszczenia zaliczki na poczet opłaty sądowej oraz honorarium pełnomocnika, mimo że z rozmów poprzedzających podpisanie umowy obowiązek taki nie wynikał. W odpowiedzi na pismo powoda, pozwany w dniu 19 lutego 2018r. przesłał oświadczenie o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu, uznając łączący wcześniej stosunek zobowiązujący za niebyły i nierodzący żadnych skutków prawnych. Ponadto z otrzymanej od powoda korespondencji wynikało, że jego działania ograniczyły się w rzeczywistości do skierowania względem (...) s.r.o. liczącego zaledwie kilka wierszy tekstu wezwania do zapłaty, co odbiega od obowiązującej prowadzącego profesjonalną działalność windykacyjną miary staranności, o której mowa w art. 355 § 2 k.c. Nie przeszkodziło to powodowi żądać od pozwanego 10% wartości wierzytelności za skierowanie do dłużnika kilkuzdaniowego pisma wraz z tabelą zadłużenia.

Do sprzeciwu załączono oświadczenie pozwanego o uchyleniu się od skutków prawnych umowy windykacji roszczeń zawartej z powodem z dnia 19 marca 2018r.oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu z dnia 31 maja 2016r.

W piśmie procesowym z dnia 30 listopada 2018r. pozwany podniósł dodatkowo, że wierzytelność dochodzona przez powoda w kwocie 2.594,07 euro stanowi de facto wynagrodzenie powoda za sporządzenie jednego wezwania do zapłaty obejmującego bezsporną wierzytelność od zagranicznego dłużnika. Postanowienie umowy wprowadzające obowiązek zapłaty wynagrodzenia w pełnej wysokości niezależnie od faktycznego nakładu pracy oraz uzależniające prawo żądania wynagrodzenia jedynie od faktu zawarcia umowy jest sprzeczne z naturą zobowiązania i wynikającego z ekwiwalentności świadczeń odpłatnego charakteru zlecenia oraz zasadami współżycia społecznego, wobec czego nie mieści się w granicach swobody umów ( w szczególności wobec narzucenia przez zleceniobiorcę wzoru zawartej ze zleceniodawcą umowy) i jest nieważne. Wynagrodzenie powoda jest rażąco wygórowane w stosunku do podjętych czynności.

W odpowiedzi na sprzeciw z dnia 7 marca 2019r. powód podtrzymał żądanie pozwu i zaprzeczył twierdzeniom pozwanego. Podniósł, że oświadczenie pozwanego o uchyleniu się od skutków oświadczenia woli z dnia 19 marca 2018r. uznaje za bezskuteczne. Zakwestionował prawdziwość twierdzeń pozwanego, jakoby przedstawiciel powódki wprowadził go w błąd w kwestii postanowień umowy. Pozwany występuje jako podmiot profesjonalny, do którego działań zastosowanie znajduje art.355 § 2 k.c. określający specjalny wzorzec należytej staranności w odniesieniu do przedsiębiorców. Nie ma błędu, gdy ktoś świadomie składa oświadczenie woli, nie znając jego treści.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Przedstawiciel handlowy powoda K. M. przeszedł trzytygodniowe szkolenie o treści wszystkich dokumentów, jak należy je czytać i jakie informacje przedstawiać klientom. Miał informować o kosztach postępowania sądowego.

Dowód: zeznania świadka P. H. (00:36:25-00:41:51 minuta

rozprawy z dnia 20.09.2019r.)

K. M. przed podpisaniem umowy informował klientów, że po przeprowadzonym postępowaniu windykacyjnym będą musieli zapłacić prowizję powodowi, nawet niezależnie od wyniku postępowania. Nigdy nie informował klientów że nie będą musieli nic płacić. Informował, że w przypadku dochodzenia należności na drodze sądowej pozwany będzie musiał ponieść te koszty. Spotkanie z pozwanym trwało około godziny.

Dowód: zeznania świadka K. M. (00:09:37 – 00:25:39

minuta rozprawy z dnia 20.09.2019r.)

Pozwany na spotkaniu z K. M. ustalił, że przed wyegzekwowaniem wierzytelności nie będzie musiał nic płacić. Dopytywał się o to kilkakrotnie. Miał złe doświadczenia z firmami z którymi współpracował. Dostawały od niego pieniądze, a potem nic nie robiły. W spotkaniu uczestniczył tylko K. M. i pozwany.

Dowód: zeznania pozwanego (00:59:03 – 01:05:35 minuta rozprawy z dnia

20. (...).)

W dniu 29 września 2017r. strony zawarły umowę windykacji roszczeń pieniężnych nr (...), zgodnie z którą pozwany, zwany zleceniodawcą oświadczył, że przysługują mu względem dłużnika (...) s.r.o. w B. niesporne i wymagalne wierzytelności na kwotę 21.089,98 euro wynikające z faktur. Pozwany zlecił powodowi windykację wymienionych niespornych i wymagalnych wierzytelności pieniężnych a powód zlecenie przyjął. W ramach umowy pozwany upoważnił powoda do dokonywania w jego imieniu wezwań do zapłaty, prowadzenia negocjacji z dłużnikiem zmierzających do polubownego załatwienia sprawy, w tym do zawarcia z dłużnikiem stosownej ugody odraczającej termin płatności długu lub rozkładającej spłatę wierzytelności na raty, a także do przeprowadzenia postępowania sądowego przed sądem I i II instancji oraz postępowania egzekucyjnego. Pozwany upoważnił powoda do przyjmowania na swój rachunek bankowy, bądź do kasy powoda środków pieniężnych będących przedmiotem umowy. W tym celu pozwany udzielił powodowi pełnomocnictwa upoważniającego powoda do dokonywania czynności windykacyjnych w drodze polubownej oraz pełnomocnictwa procesowego dla wskazanej przez powoda kancelarii adwokackiej lub radcowskiej, która zostanie wybrana na dalszym etapie postępowania windykacyjnego. Pełnomocnictwa stanowiły załącznik nr 2 i nr 3 do umowy. W umowie wskazano rodzaj czynności windykacyjnych podejmowanych przez powoda i zastrzeżono, że ich kolejność i wybór zależy wyłącznie od powoda.

Dowód: §1 - § 4 umowy nr (...) z 29.09.2017r.

(k.5 - 6 akt)

W § 5 pkt 1 umowy przewidziano, że za skuteczne przeprowadzenie czynności windykacyjnych wierzytelności objętych umową powodowi przysługuje procentowe wynagrodzenie prowizyjne w wysokości 10 % należności głównej, powiększone o podatek VAT oraz ustawowe lub umowne odsetki naliczone od należności głównej.

Powód bez względu na przyczynę niewykonania lub niewłaściwe wykonanie zobowiązania ze swej strony odpowiada z powodów określonych w § 6 pkt 5, 8 i 9, § 7 pkt 3, § 8, § 9, § 12 pkt 5 i 12, na podstawie art. 473 k.c. Wysokość zryczałtowanego odszkodowania jest taka sama jak wynagrodzenie określone w § 5 pkt 1 umowy (§ 5 pkt 2 umowy).

W § 6 pkt 4 umowy wskazano, że wszelkie koszy związane z dochodzeniem wierzytelności na drodze sądowej i komorniczej ponosi pozwany z wyjątkiem kosztów zastępstwa prawnego. W przypadku spornych wierzytelności koszty zastępstwa prawnego w wysokości stawek minimalnych przewidzianych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości (Dz.U.2016, poz. 1667 i 1668) ponosi również pozwany i są one płatne w terminie siedmiu dni od daty doręczenia wezwania do zapłaty. Za wierzytelność sporną należy uznać sprawę, w której został wniesiony przez dłużnika sprzeciw lub zarzuty od nakazu zapłaty, sprawa została przekazana do rozpoznania na zasadach ogólnych bądź już na etapie postępowania przedsądowego dłużnik zakwestionował zasadność roszczenia. Koszty zastępstwa prawnego na zasadach jak wyżej są ponoszone również przez zleceniodawcę w przypadku dłużników mających swą siedzibę poza granicami Polski. Koszty te płatne są w terminie siedmiu dni na podstawie wezwania do zapłaty. W przypadku zagranicznych procesów i egzekucji, koszty te są ponoszone w walucie danego kraju i wg tamtejszych zasad, norm i zwyczajów, bądź stawek za zastępstwo prawne i egzekucyjne. W § 6 pkt 8 umowy przewidziano, że w przypadku wezwania zleceniodawcy przez zleceniobiorcę do uiszczenia opłaty sądowej i skarbowej w celu wniesienia pozwu do sądu ustala się termin wniesienia tej opłaty na trzy dni od daty wezwania zleceniodawcy. W przypadku nie uiszczenia wymaganych opłat przez zleceniodawcę, zleceniobiorca będzie mógł traktować brak uiszczenia ww. opłat jako rezygnację zleceniodawcy z drogi sądowej i tym samym, jako wypowiedzenie umowy przez zleceniodawcę. Zleceniobiorca ma wtedy prawo do wynagrodzenia zgodnie z treścią § 5 umowy oraz ma prawo żądać zwrotu wygenerowanych kosztów zastępstwa prawnego.

Dowód: § 5 , § 6 pkt 4 i 8 umowy nr (...)

z 29.09.2017r. (k.5 - 9 akt)

W załączniku nr 1 do umowy wymieniono faktury : 12/0/07/2017 z 24 lipca 2017r. na kwotę 18.556,20 euro i 20/0/06/2017 z 28 czerwca 2017r., z której pozostała do zapłaty kwota 2.533,78 euro.

Dowód: załącznik nr 1 do umowy nr (...)

z 29.09.2017r. (k. 10 akt)

W dniu 3 października 2017r. powód wezwał dłużnika pozwanego (...) s.r.o. w B. ( w języku polskim i angielskim) do zapłaty w terminie trzech dni od dnia otrzymania wezwania 21.386,23 euro, załączając pełnomocnictwo windykacyjne.

Dowód: wezwanie do zapłaty ostateczne z 3.10.2017r. z pełnomocnictwem z

tłumaczeniem na język angielski i dowodem nadania (k. 17 – 21 akt)

Korespondencja wysłana do dłużnika pozwanego została przez niego odebrana. Dłużnik nie odpowiedział jednak na wezwanie do zapłaty. Nie odebrał również żadnego telefonu. Powód współpracuje z działającą na terenie Słowacji kancelarią prawniczą, z którą pracownica powoda A. K. prowadziła korespondencję mailową. Dowiedziała się, że dłużnik pozwanego nie został wykreślony z rejestru. A. K. dążąc do przygotowania dokumentów w celu wystąpienia na drogę sądową przeprowadziła kilka rozmów z pozwanym. Chciała ustalić jurysdykcję, czy pozwany miał podpisaną umowę z dłużnikiem. Każda rozmowa sprowadzała się jednak do tego, że pozwany odmawiał zapłacenia kosztów. A. K. nie udało się przeprowadzić z pozwanym żadnej konkretniej rozmowy co do przedmiotu umowy z dłużnikiem. W każdej rozmowie pozwany wracał do tego, że nie został poinformowany o tym, że będzie musiał ponosić koszty. Nie dołączył dokumentu WZ, który był powoływany w dokumentach, mimo że był o to proszony.

Dowód: zeznania świadka A. K. (00:32:43 – 00:40:12

minuta rozprawy z dnia 15.05.2019r.)

W dniu 1 marca 2018r. powód, w związku z zamiarem skierowania pozwu do sądu przeciwko dłużnikowi (...) s.r.o. wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 1.391,70 euro, na którą składała się kwota 633 euro na poczet opłat sądowych i kwota 758,70 euro tytułem honorarium pełnomocnika. Jako podstawę uiszczenia tej kwoty wskazano § 6 pkt 4 umowy windykacji roszczeń pieniężnych nr (...). Wpłaty należało dokonać w terminie trzech dni na wskazane konto. Pismo przesłano drogą mailową.

Dowód: pismo powoda z dnia 1.03.2018r. (k. 23 – 24 akt)

W dniu 16 marca 2018r. powód, w związku z brakiem uiszczenia zaliczki na poczet opłaty sądowej i honorarium pełnomocnika ponownie przesłał pozwanemu pismo z dnia 1 marca 2019r. z zagrożeniem skorzystania z uprawnienia wynikającego z § 6 pkt 8 umowy, tj. pod rygorem wypowiedzenia umowy z prawem do przysługującego wynagrodzenia.

Dowód: pismo powoda z dnia 16.03.2018r. z potwierdzeniem doręczenia w

dniu 19.03.2019r. (k. 25 – 27 akt)

W dniu 19 marca 2018r. pozwany złożył wobec powoda oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych umowy windykacji roszczeń zawartej z powodem z uwagi na wprowadzenie go przez reprezentanta powoda w błąd co do treści umowy. W trakcie negocjacji przeprowadzanych bezpośrednio przed zawarciem umowy, w odpowiedzi na pytania, przedstawiciel powoda zapewniał go, że spółka będzie uprawniona do żądania od niego zapłaty wynagrodzenia za czynności windykacyjne dopiero po wyegzekwowaniu od dłużnika – (...) s.r.o. długu, a także że w celu wyegzekwowania należności od (...) s.r.o. nie będzie ponosił kosztów większych niż 10 % należności głównej, przysługującej mu od jego dłużnika. Gdyby wiedział, że postanowienia umowy przewidują, że powód może żądać zapłaty wynagrodzenia pomimo braku wyegzekwowania jakichkolwiek kwot, albo że spoczywa na nim obowiązek ponoszenia dalszych kosztów dochodzenia należności od dłużnika, z całą pewnością nie podpisałby umowy. W związku z tym, że przedstawiciel powoda wprowadził pozwanego w błąd co do treści umowy, zgodnie z art. 84 k.c. uchylił się od skutków prawnych umowy windykacji roszczeń pieniężnych nr (...) z 29 września 2017r.

Dowód: oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych umowy

windykacji roszczeń pieniężnych z 19.03.2018r. (k. 15 akt),

potwierdzenie doręczenia oświadczenia w dniu 23.03.2018r. (k. 48

akt)

W dniu 3 kwietnia 2018r. powód oświadczył, że w związku z brakiem wpłaty zaliczki na poczet opłaty sądowej oraz honorarium pełnomocnika przez pozwanego, na podstawie § 6 pkt 4 umowy, a tym samym w związku z rezygnacją ze strony pozwanego z prowadzenia dalszej procedury windykacyjnej, korzystając z uprawnienia wynikającego z § 6 pkt 8 umowy, oświadczył, że umowa windykacji roszczeń pieniężnych ulega zakończeniu. Jednocześnie, wobec zakończenia umowy, na podstawie § 6 pkt 8 umowy windykacji roszczeń pieniężnych, obciążył pozwanego należnym wynagrodzeniem w kwocie 2.594,07 euro i wezwał do jego zapłaty w terminie 7 dni o daty otrzymania pisma.

Dowód: oświadczenie o zakończeniu umowy i wezwanie do zapłaty (k. 11 – 12

akt)

W piśmie z dnia 20 kwietnia 2018r. pozwany podniósł, że wobec złożonego oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli żądanie powoda jest bezpodstawne.

Dowód: pismo pozwanego z dnia 20.04.2018r. (k. 16 akt)

Pismem z dnia 30 kwietnia 2018r. powód poinformował pozwanego, że uznaje za bezskuteczne uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego przez pozwanego, wyrażonego w umowie windykacji roszczeń pieniężnych. Powód zakwestionował prawdziwość twierdzeń zawartych w piśmie z dnia 19 marca 2018r., jakoby przedstawiciel powoda wprowadził pozwanego w błąd i wymusił podpisanie umowy wbrew jego woli. Pozwany występuje w obrocie jako podmiot profesjonalny, do działań którego zastosowanie znajduje art. 355 § 2 k.c., określający specjalny wzorzec należytej staranności w odniesieniu do przedsiębiorców. Przedstawiciel powoda K. M. wskazał, że pozwany został poinformowany o wszelkich kosztach związanych z postępowaniem sądowym jak i komorniczym, zarówno przez niego, jak i przez dyrektora działu handlowego P. H., z którym konsultował się telefonicznie podczas spotkania.

Dowód: pismo powoda z dnia 30.04.2018r. z dowodem doręczenia

pozwanemu (k. 13 – 14 akt)

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie powołanych wyżej dokumentów, zeznań świadków A. K., P. H., częściowo zeznań świadka K. M. oraz zeznań pozwanego.

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka K. M., że informował pozwanego, że w przypadku dochodzenia należności na drodze sądowej, będzie musiał w pierwszej kolejności ponieść te koszty oraz, że pozwany miał swobodną możliwość przeczytania umowy. Pozwany jest osobą starszą. Skoro całe spotkanie trwało godzinę, nie można mówić o swobodnej możliwości zapoznania się z treścią umowy, która zawiera szereg skomplikowanych zapisów z licznymi odesłaniami do innych paragrafów. Nie bez znaczenia dla osoby starszej jest również fakt sporządzenia umowy małym drukiem. W trakcie spotkania nie było innych osób oprócz K. M. i pozwanego. Po podpisaniu umowy pozwany konsekwentnie stał na stanowisku, co potwierdzają rozmowy telefoniczne przeprowadzone z A. K., że był informowany przez K. M., że nie będzie ponosił żadnych kosztów.

Sąd zważył co następuje:

Strony zawarły umowę windykacji roszczeń pieniężnych będącą umową o świadczenie usług, do której, zgodnie z art. 750 kodeksu cywilnego stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.

Pozwany uchylił się od złożonego oświadczenia woli po otrzymaniu wezwania do uiszczenia opłaty sądowej i honorarium pełnomocnika przed wystąpieniem przez powoda na drogę sądową przeciwko dłużnikowi pozwanego.

Zgodnie z art. 84 § 1 kodeksu cywilnego w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Jeżeli jednak oświadczenie woli było złożone innej osobie, uchylenie się od jego skutków prawnych dopuszczalne jest tylko wtedy, gdy błąd został wywołany przez tę osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub mogła z łatwością błąd zauważyć; ograniczenie to nie dotyczy czynności prawnej nieodpłatnej. Zgodnie z § 2 powołanego przepisu można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny).

Przepisy kodeksu cywilnego nie zawierają definicji błędu. W piśmiennictwie uważa się, że błędem jest niezgodne z rzeczywistością wyobrażenie o czynności, przy czym niezgodność może dotyczyć zarówno faktów, jak i prawa. Błąd w znaczeniu wady oświadczenia woli, o jakiej mowa w dziale IV kodeksu jest określany jako błąd postrzegania („błąd widzenia”) w odróżnieniu od błędu przewidywania i wnioskowania, które należąc do sfery motywacyjnej podejmowanej czynności prawnej, tworzą pobudkę, pod wpływem której zostało wyrażone oświadczenie woli uznane następnie przez oświadczającego za „błąd”, gdy okazało się, że oświadczenie nie osiągnęło zamierzonego i przewidywanego celu. Należy tu na przykład błędne prognozowanie wyników działalności gospodarczej, wskutek czego nie osiągnięto zysków, na które liczono.

„ Gdy błąd został wywołany przez drugą osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie lub przynajmniej mogła go z łatwością zauważyć – słuszność nakazuje udzielenie błądzącemu silniejszej ochrony, jako ze nakaz rozwagi przy zawieraniu umowy dotyczy nie tylko dbałości o własne sprawy ale także unikania wszystkiego, co mogłoby drugą stronę wprowadzić w błąd. Wymaga tego bowiem lojalność i zaufanie w stosunku do kontrahenta, jak bowiem podkreślono w motywach do projektu Kodeks zobowiązań – zaufanie to jest „jedną z podstaw prawa obligacyjnego”. Nie ma znaczenia, czy uprawnionemu do uchylenia się od oświadczenia woli z powodu błędu można zarzucić brak dbałości o własne sprawy, nieostrożność albo niedbalstwo. Nie ma też znaczenia stopień przyczynienia się do błędu. Jeżeli chodzi o zachowanie się adresata to decyduje wyłącznie związek przyczynowy tego zachowania z powstaniem błędu. Jest przy tym obojętne, czy miało ono charakter czynny, czy bierny, czy było zawinione, czy nie.” – Komentarz do Kodeksu cywilnego Księga pierwsza część ogólna S. D., S. R. LexisNexis Wydanie X str.421-422.

Postępowanie dowodowe wykazało, że pozwanemu przysługiwało uprawnienie do uchylenia się od skutków złożonego przez siebie oświadczenia ze względu na działalnie pod wpływem błędu. Pozwany działał pod wpływem błędu, bez którego nie doszłoby do zawarcia umowy z powodem. Przedstawiciel powoda nie umożliwił pozwanemu dokładnego zapoznania się z treścią umowy, która zawiera skomplikowane zapisy zawierające szereg odesłań. Pozwany jest osobą starszą i podpisał umowę w zaufaniu, że poniesie koszty wynagrodzenia powoda i koszty sądowe dopiero po wyegzekwowaniu wierzytelności od jego dłużnika. Pozwany godził się na zapłatę wynagrodzenia powodowi, jednakże dopiero z wyegzekwowanych kwot od jego dłużnika, o czym zapewniał go K. M.. Posiadając negatywne doświadczenia ze współpracy z kontrahentami, którym uiszczał pierwszy należność pieniężną i nie otrzymywał ekwiwalentu, upewniał się wielokrotnie u przedstawiciela powoda, że działania powoda nie będą uwarunkowane od uiszczenia przez niego należności. Było to warunkiem podpisania umowy, którą zawarł nie wczytując się dokładnie w jej treść bądź nie rozumiejąc skomplikowanych zapisów. Mylne deklaracje i zapewnienia ze strony przedstawiciela powoda co do treści umowy wprowadziły pozwanego w istotny błąd, albowiem pozwany nigdy nie złożyłby oświadczenia woli podobnej treści, gdyby oceniał sprawę rozsądnie i nie działał pod jego wpływem. Błąd pozwanego polegał także na mylnym wyobrażeniu o skutkach prawnych wynikających ze złożonego oświadczenia woli. Oświadczenie woli złożone pod wpływem błędu dotknięte jest sankcją nieważności względnej. Pozwany skutecznie uchylił się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu, co skutkuje nieważnością zawartej umowy.

Roszczenie powoda dochodzone pozwem podlegało więc oddaleniu.

Orzeczenie o kosztach postępowania wydano na podstawie wynikającej z art. 98 k.p.c. zasady odpowiedzialności za wynik procesu i obciążono nimi w całości przegrywającego spór powoda. Na koszty które powód ma obowiązek zwrócić pozwanemu złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego ustalone na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz.U. z 5 listopada 2015r. poz. 1804) wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa oraz koszty dojazdu pełnomocnika, zgodnie ze spisem kosztów.

Sąd obciążył również powoda nieuiszczonymi kosztami sądowymi wywołanymi kosztami dojazdu świadka K. M..

SSR Magdalena Berczyńska-Bruś