Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt VI Ka 6/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 marca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze w VI Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący – Sędzia Tomasz Skowron (spr.)

Sędzia Waldemar Masłowski

Sędzia Andrzej Żuk

Protokolant Sylwia Piliszewska

przy udziale prokurator Prokuratury Rejonowej w J.za Prokuraturę Rejonową w B.: M. S.

po rozpoznaniu w dniu 23.03.2021r.

sprawy P. K. ur. (...) w B.

s. J., J. z domu S.

oskarżonego z art. 177 § 2 k.k. i in.

z powodu apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego i prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Bolesławcu

z dnia 13 listopada 2020 r. sygn. akt II K 603/20

I.  zmienia zaskarżony wyrok wobec oskarżonego P. K. w ten sposób, że:

1.  w pkt. I części dyspozytywnej obniża wymierzoną mu karę pozbawienia wolności do 1 (jednego) roku i 4 (czterech) miesięcy,

2.  w pkt. VII części dyspozytywnej stwierdza, że orzeczenie o karze łącznej straciło moc i na podstawie art. 85 § 1 k.k. i art. 86 § 1 k.k. wymierza mu karę łączną 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

II.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III.  zwalnia oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, obciążając nimi Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

VI Ka 6/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu rejonowego w Bolesławcu z dnia 13 listopada 2020r. sygn. akt II K 603/20

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1

P. K.

Podjęcie przez oskarżonego leczenia odwykowego

Sprawowanie opieki nad chorą matką

Zaświadczenie

Karta informacyjna

Orzeczenie KRUS

k.260

k.262

k.261

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1 i 2

Zaświadczenie z (...)Szpitala (...) w B.

Wypis z treści orzeczenia KRUS

Karta informacyjna leczenia szpitalnego

Dowody z dokumentów zostały sporządzone przez upoważnione osoby. Wiarygodność tych dokumentów nie została zakwestionowana przez którąkolwiek ze stron. Okoliczności, na które miały być te dowody przeprowadzone również nie były kwestionowane.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1

Zarzut I apelacji prokuratora

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Lp.

Zarzut

2

Zarzut II apelacji prokuratora

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Lp.

Zarzut

3

Zarzut III apelacji prokuratora

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Lp.

Zarzut

4

Zarzut 1 apelacji obrońcy

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Lp.

Zarzut

5

Zarzut 2 apelacji obrońcy

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Lp.

Zarzut

6

Zarzut 3 apelacji obrońcy

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Odnośnie zarzutów I – II zawartych w apelacji prokuratora stwierdzić należy, że sąd okręgowy nie podzielił zawartej w nich argumentacji. Nie dostrzegł sąd odwoławczy powodów, dla których należałoby uznać, że wymierzona oskarżonemu kara za czyn z art. 177§2 k.k. w zw. z art. 178§1 k.k., a w konsekwencji również kara łączna są karami rażąco, niewspółmiernie łagodnymi.

Rażąca niewspółmierność kary w rozumieniu art. 438 pkt 4 k.p.k. zachodzi wówczas, gdy orzeczona kara bądź suma zastosowanych kar zasadniczych i środków karnych wymierzonych przez sąd za przypisane oskarżonemu przestępstwo nie uwzględnia należycie stopnia szkodliwości społecznej czynów oraz nie realizuje w wystarczającej mierze celów kary w zakresie społecznego oddziaływania oraz celów zapobiegawczych i wychowawczych, jakie ma uczynić w stosunku do osoby skazanej.

Oczywistym jest, że przestępstwa spowodowania wypadków komunikacyjnych z ciężkimi obrażeniami ciała i do tego popełnione pod wpływem alkoholu są przestępstwami o stosunkowo znacznym ładunku społecznej szkodliwości. Tym niemniej w niniejszej sprawie istnieje szereg okoliczności, które powodują, że nawet wymierzona oskarżonemu za ten czyn kara 2 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności jawi się jako kara rażąco, niewspółmiernie surowa. Przede wszystkim wskazać należy, że pokrzywdzony A. P. i oskarżony P. K. są dobrymi znajomymi, krytycznego dnia wspólnie spożywali alkohol i wspólnie wykonywali prace polowe, które skutkowały tym, że po wsi przemieszczali się ciągnikiem. Niewątpliwie zachowanie pokrzywdzonego w znacznym stopniu przyczyniło się do nastąpienia wypadku. A. P. bowiem jadąc jako pasażer kierowanym przez P. K. ciągnikiem stał na jego stopniu, z którego w pewnym momencie podczas jazdy spadł i został najechany przez koło ciągnika. W ocenie sądu okręgowego nie można również w niniejszej sprawie zbyt dużego znaczenia przypisywać ( jako okoliczności obciążającej ) temu, że oskarżony odjechał z miejsca zdarzenia nie udzielając pomocy pokrzywdzonemu. Oskarżony jak twierdził w swoich wyjaśnieniach odjechał dlatego, że „spanikował”. Z cała pewnością nie powodował nim zamiar ukrycia się i uwolnienia od odpowiedzialności. Oskarżony bowiem razem z pokrzywdzonym tego dnia od wczesnych godzin przebywali razem, wykonywali prace polowe, jeździli po całej wsi, byli widziani przez wiele osób. Oceniając zatem zaistniałą sytuację obiektywnie, oskarżony nie miał żadnych szans na to aby nie został powiązany z tym zdarzeniem. Pośrednio świadczy nawet o tym jego zachowanie po wypadku. Jak zeznała jego siostra B. B. stwierdził on, że „ chyba zabił A. i idzie do lasu powiesić się”. W tym lesie zresztą został znaleziony przez policję.

Odnośnie zarzutu z pkt III apelacji prokuratora stwierdzić należy, że wbrew twierdzeniom skarżącego sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych w zakresie sytuacji materialnej oskarżonego i słusznie zwolnił go od ponoszenia kosztów sądowych. Oskarżony bowiem nie posiada żadnego majątku, nie ma stałych dochodów. Utrzymuje się z prac dorywczych w rolnictwie. Prawidłowości tych ustaleń odnośnie istnienia przesłanek do zwolnienia oskarżonego od kosztów sądowych nie może zmienić fakt, ze jest on osobą zdrową i czynną zawodowo.

Odnośnie zarzutu 1 apelacji obrońcy oskarżonego stwierdzić należy, że nie jest on zasadny. Wskazane w nim argumenty: przyczynienie się pokrzywdzonego do wypadku, wspólne spożywanie alkoholu, bliskie więzi koleżeńskie, jak też wola pokrzywdzonego aby oskarżonego nie traktować surowo, jakkolwiek przemawiające na korzyść oskarżonego, za tym aby wymierzyć mu niższą karę niż ta orzeczona przez sąd I instancji to jednak nie na tyle aby aktualizowały się przesłanki nadzwyczajnego złagodzenia kary w oparciu o art. 60§2 k.k. Przepis ten stanowi, że sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w szczególnie uzasadnionych wypadkach, kiedy nawet najniższa kara przewidziana za przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa. Zastosowanie instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary zatem obwarowane jest koniecznością ustalenia, że nawet najniższa kara przewidziana za przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa. W realiach niniejszej sprawy taka sytuacja nie ma miejsca. Przy wystąpieniu szeregu okoliczności przemawiających na korzyść oskarżonego, o których była wyżej już mowa w sprawie istnieją również okoliczności, które są dla oskarżonego obciążające i powodują konieczność wymierzenia mu kary jakkolwiek w dolnym zakresie to jednak wyższej od najniższego zagrożenia przewidzianego przez ustawę ( 9 miesięcy pozbawienia wolności ). Okoliczności te to naruszenie przez oskarżonego fundamentalnej zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym – zasady trzeźwości, znaczny stopień nietrzeźwości jak i skutek wypadku – spowodowanie ciężkich obrażeń ciała.

Odnośnie zarzutu z pkt 2 apelacji obrońcy oskarżonego w ocenie sądu odwoławczego zarzut ten jest w części zasadny. Wskazane powyżej okoliczności, które zostały wymienione w odniesieniu się do zarzutu rażącej niewspółmiernej łagodności w apelacji prokuratora wskazują zdaniem sadu odwoławczego, że wymierzona oskarżonemu za czyn z art. 177§2 k.k. w zw. z art. 178§1 k.k. kara jest karą rażąco, niewspółmiernie surową. Stąd też zdaniem sądu okręgowego karę ta należało obniżyć. Argumenty te natomiast nie mają zastosowania do kary 4 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej za przestępstwo z art. 178a§1 k.k. Kara ta jest karą adekwatną do wszystkich okoliczności przedmiotowych i podmiotowych ustalonych w niniejszej sprawie. Uwzględnia wysoki stopień nietrzeźwości, jak i fakt, że oskarżony razem z pokrzywdzonym jeździli ciągnikiem przez sporą część dnia można powiedzieć praktycznie po całej wsi.

Odnosząc się do zarzutu z pkt 3 apelacji obrońcy oskarżonego wskazać należy, że sąd odwoławczy nie podziela stanowiska jakoby orzeczone wobec oskarżonego środki karne za przypisane mu przestępstwa były rażąco niewspółmiernie surowe. Przede wszystkim wskazać należy, że przepis art. 42§3 k.k. nakazuje sądowi orzeczenie dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w razie skazania za przestępstwo z art. 177§2 k.k. jeżeli sprawca był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo zbiegł z miejsca zdarzenia, chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek uzasadniony szczególnymi okolicznościami. W niniejszej sprawie oskarżony P. K. spowodował wypadek o ciężkich skutkach ( z art. 177§2 k.k. ) znajdując się pod działaniem alkoholu, zbiegł też z miejsca wypadku. Skarżąca nie przedstawiła żadnych okoliczności, które można byłoby uznać za szczególne okoliczności pozwalające na odstąpienie od orzeczenia dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych. Sąd odwoławczy nie dostrzega takich okoliczności z urzędu. Mając na względzie znaczny stan nietrzeźwości oskarżonego, długotrwałości kontynuowania jazdy w tym stanie stwierdzić należy, ze również 5 letni zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych orzeczony za czy z art. 178a§1 k.k. jest prawidłowy.

Wniosek

Zawarty w apelacji prokuratora o zmianę wyroku i wymierzenie za czyn z art. 177§2 k.k. i in. karę 3 lat pozbawienia wolności oraz kary łącznej 3 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności oraz obciążenie oskarżonego kosztami sądowymi

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wyżej już sąd wskazał dlaczego nie uwzględnił zarzutów apelacji dotyczących rażącej łagodności wymierzonej oskarżonemu kary za czy z art. 177§2 k.k. i in. oraz błędu w ustaleniach faktycznych odnośnie zwolnienia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych.

Wniosek

Zawarty w apelacji obrońcy oskarżonego o wymierzenie mu kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania za czyn z art. 177§2 k.k. i in. oraz kary grzywny za czyn z art. 178a§1 k.k., a także orzeczenie środków karnych w niższym wymiarze i łącznego środka karnego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 6 lat

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wyżej w odniesieniu do zarzutów apelacji obrońcy sąd wskazał powody, dla których nie uwzględnił argumentów tam wskazanych poza częściowym uwzględnieniem argumentów wskazanych w zarzucie 2. Nie może to jednak przełożyć się na uwzględnienie wniosku obrońcy co do zaproponowanych przez nią kar, jak i długości orzeczenia środka karnego.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Sprawstwo i wina oskarżonego odnośnie zarzucanych mu przestępstw oraz orzeczenie o kosztach sądowych

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Sprawstwo i wina oskarżonego nie były przez skarżących kwestionowane. Powody nie uwzględnienia zarzutu z apelacji prokuratora dotyczącego kosztów sądowych wskazano już powyżej.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Wymierzona oskarżonemu kara za czyn z art. 177§2 k.k. w zw. z art. 178§1 k.k. oraz orzeczenie o karze łącznej

Zwięźle o powodach zmiany

Wyżej wskazano powody, dla których sąd odwoławczy nie uwzględnił zarzutu rażącej niewspółmiernej łagodności wymierzonej oskarżonemu kary zawartego w apelacji prokuratora. Okoliczności tam wskazane powodują zdaniem sądu sytuację, że wymierzona przez sąd I instancji za czyn z art. 177§2 k.k. w zw. z art. 178§1 k.k. kara 2 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności jest karą rażąco, niewspółmiernie surową.

Oczywistym jest, że cele prewencji indywidualnej – wychowawcze i zapobiegawcze - które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego mają zwykle prymat przed innymi, zwłaszcza negatywną prewencją generalną polegającą na wymierzaniu nadmiernie surowych sankcji. Sankcja sprawiedliwa nie powinna zatem wykraczać poza rzeczywistą potrzebę, właściwa reakcja karna to reakcja celowa, uwzględniająca wszystkie elementy decydujące o jej rodzaju i wymiarze, sprawiedliwa i akceptowana społecznie. Zdaniem sądu odwoławczego w kontekście przeanalizowanych i wyeksponowanych wyżej wszystkich istotnych okoliczności wpływających na wymiar orzeczonej kary pozbawienia wolności, Wystarczającą za ten czyn karą, uwzględniającą wszystkie kryteria wymienione w art. 53 k.k. będzie kara roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności.

Zmiana jednej z kar orzeczonych za przypisane oskarżonemu przestępstwa spowodowała konieczności orzeczenia nowej kary łącznej. Stąd też sąd na podstawie art. 85§1 k.k. i art. 86§1 k.k. mając na uwadze związek rodzajowy i czasowy zachodzący pomiędzy zarzucanymi oskarżonemu czynami wymierzył mu karę łączną z zastosowaniem częściowej absorpcji, tj. karę roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III

Sąd jedynie w niewielkiej części uwzględnił jeden z zarzutów zawartych w apelacji obrońcy oskarżonego, mimo to doszło do zmiany wyroku na korzyść oskarżonego. Dlatego też względy słuszności przemawiały za zwolnieniem go od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze ( art. 624§1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. ).

7.  PODPIS

Waldemar Masłowski Tomasz Skowron Andrzej Żuk

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Rażąca niewspółmierność kary oraz zwolnienie oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Rażąca niewspółmierność kary

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana