Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 września 2020 roku

Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Ludmiła Dulka – Twarogowska

Protokolant: st. sekr. sąd. Arleta Ratajczak

po rozpoznaniu w dniu 22 września 2020 roku w Wąbrzeźnie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko I. P.

- o zapłatę

1) zasądza od pozwanej I. P. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 3.115,01 zł (trzy tysiące sto piętnaście złotych jeden grosz) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie naliczanymi od tej kwoty za okres od 18 lipca 2019 roku do dnia 25 września 2020 roku;

2) oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3) zasądza od pozwanej I. P. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 635,44 zł (sześćset trzydzieści pięć złotych czterdzieści cztery grosze) tytułem zwrotu kosztów procesu;

4) należność główną w kwocie 3.115,01 zł (trzy tysiące sto piętnaście złotych jeden grosz) i odsetki ustawowe za opóźnienie zasądzone w pkt 1 sentencji wyroku w wysokości 240,92 zł (dwieście czterdzieści złotych dziewięćdziesiąt dwa grosze) oraz koszty procesu w kwocie 635,44 zł (sześćset trzydzieści pięć złotych czterdzieści cztery grosze) zasądzone w pkt 3 sentencji wyroku, czyli należności w łącznej kwocie 3.991,37 zł (trzy tysiące dziewięćset dziewięćdziesiąt jeden złotych trzydzieści siedem groszy) rozkłada na 20 (dwadzieścia) rat miesięcznych, w tym 19 (dziewiętnaście) rat po 200,00 zł (dwieście złotych zero groszy) i ostatnia rata w kwocie 191,37 zł (sto dziewięćdziesiąt jeden złotych trzydzieści siedem groszy), płatne do ostatniego dnia każdego miesiąca poczynając od miesiąca następnego po tym, w którym wyrok się uprawomocni, z tym zastrzeżeniem, że nie zapłacenie którejkolwiek raty w terminie i pełnej wysokości powoduje natychmiastową wymagalność pozostałej do zapłaty kwoty wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od całości niespłaconego roszczenia poczynając od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty.

Sędzia

Ludmiła Dulka – Twarogowska

ZARZĄDZENIE

1.  (...) C;

2.  (...)

Sędzia

Ludmiła Dulka – Twarogowska

W., dnia 25 września 2020 r.

Sygn. akt I C 904/19 upr

UZASADNIENIE

W pozwie z 18 lipca 2019 r. (...) S.A. w W. domagał się zasądzenia na swoją rzecz od I. P. kwoty 4.789,63 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także kosztów procesu (k.3-5v).

W sprzeciwie od wydanego nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości (k.7-9v).

Strony podtrzymały swoje stanowiska w toku procesu (k.20-22, k.44-50v, k.73-76, k.63-64v, protokół rozprawy z 22.09.2020 r. , czas zapisu: od 00:01:37 – k.106).

Sprawa podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Na podstawie umowy pożyczki z 29 listopada 2018 r. (...) S.A. w W. udzielił I. P. pożyczki w kwocie 3.000 zł na okres do 28 listopada 2019 r. Zgodnie z umową pozwana była zobowiązana oprócz zwrotu kwoty pożyczki, także do zapłaty 250,80 zł odsetek (10%), 1.128,90 zł prowizji za udzielenie pożyczki oraz 483,90 zł opłaty za (...) łącznie 4.863,60 zł. Pożyczka miała zostać spłacona w 12 miesięcznych ratach wynoszących po 405,30 zł i płatnych do 28 dnia każdego miesiąca. Plan Komfort stanowił pakiet świadczeń w ramach umowy pozwalający na zarządzanie pożyczką i składał się z: przesunięcia terminu spłaty raty pożyczki i gwarancji zniesienia obowiązku spłaty. Przesunięcie terminu spłaty pożyczki oznaczało możliwość 2-krotnego odroczenia terminu spłaty raty oraz wydłużenia okresu obowiązywania umowy każdorazowo o jeden okres rozliczeniowy (1 miesiąc). W takim przypadku odsetki miały być naliczone za okres, o jaki nastąpiło przesunięcie terminu spłaty. Z kolei gwarancja zniesienia obowiązku spłaty wiązała się ze zwolnieniem klienta ze zobowiązań wynikających z umowy w przypadku jego zgonu. W sytuacji niezapłacenia wymagalnej kwoty raty pożyczki w terminie lub w pełnej wysokości pożyczkodawca mógł naliczyć odsetki od zadłużenia przeterminowanego w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie.

W związku z powstaniem zadłużenia równego co najmniej dwóm pełnym ratom pożyczki, pismem z dnia 16 kwietnia 2019 r. powód wypowiedział pozwanej umowę pożyczki i wezwał do zapłaty 4.789,63 zł w terminie do 16 maja 2019 r.

Pozwana nie spłaciła pożyczki.

Dowody:

- umowa pożyczki (k.26-29);

- upoważnienie do zawarcia umowy (k..30);

- formularz dot. kredytu konsumenckiego (k.31-33);

- historia operacji (k.34);

- harmonogram do umowy (k.35);

- podsumowanie warunków pożyczki (k.36);

- potwierdzenie wykonania transakcji płatniczej (k.37-38);

- wypowiedzenie umowy pożyczki (k.39-39v);

- przedsądowe wezwanie do zapłaty (k.40).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się częściowo uzasadnione.

Podstawę prawną roszczenia powoda stanowił art. 720 k.c., zgodnie z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Do głównych świadczeń stron należy zaliczyć udostępnienie określonych środków finansowych do korzystania na określony czas (po stronie pożyczkodawcy) oraz zwrot tych środków (po stronie pożyczkobiorcy).

Pozwana jest konsumentem, zaś powód przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie udzielania pożyczek gotówkowych, dlatego zastosowanie w niniejszej sprawie winny znaleźć także przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U.2019.1083 j.t.), w szczególności art. 3 ust. 1 określający, iż przez umowę o kredyt konsumencki należy rozumieć umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki (art. 3 ust. 2 pkt 1 wskazanej ustawy).

Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przyjętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4). Sprzeczne z dobrymi obyczajami są m.in. działania wykorzystujące np. niewiedzę, brak doświadczenia konsumenta, naruszenie równorzędności stron umowy, działania zmierzające do dezinformacji, wywołania błędnego przekonania konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Chodzi więc o działanie potocznie określane jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania. Rażące naruszenie interesów konsumenta zachodzi natomiast w sytuacjach, w których w rażący sposób została naruszona równowaga interesów stron umowy przez to, że jedna z nich wykorzystała swoją przewagę, formułując konkretne postanowienie umowy. Określenie "rażąco" należy stosować do znacznego odchylenia przyjętego uregulowania od zasady uczciwego wyważenia praw i obowiązków.

Umowa pożyczki z 29 listopada 2018 r. została zawarta przy użyciu wzorca (formularza), zatem pozwana nie miała rzeczywistego wpływu na jej treść, poszczególne postanowienia umowy nie były z nią uzgadniane indywidualnie.

Wątpliwości Sądu wzbudziła dopuszczalność naliczenia prowizji w kwocie 1.128,90 zł i obciążenia pozwanej zobowiązaniem do jej zapłaty. W sytuacji, gdy normalnym i uprawnionym wynagrodzeniem pożyczkodawcy są odsetki umowne, Sąd uznał, że pożyczkodawca w sposób nieuprawniony naliczył dodatkowe wynagrodzenia w formie prowizji, nie określając w treści umowy żadnych kryteriów, które legły u podstaw jej obliczenia, a ponadto należy podkreślić, że opłata ta cechuje się w sposób rażący nadmierną wysokością, skoro stanowi prawie 38 % kwoty faktycznie wypłaconej. Zawierając umowę konsument powinien mieć gwarancję, że naliczone pozaodsetkowe koszty odpowiadają kosztom czynności, których dotyczą, oraz że ich wysokość nie jest zbyt wygórowana, a więc nie narusza dobrych obyczajów. Analizowana prowizja w sposób jaskrawy narusza dobre obyczaje, stanowiąc nieuprawnione źródło dochodu dla pożyczkobiorcy, a więc postanowienie ją regulujące należy uznać za klauzulę niedozwoloną.

Zdaniem Sądu nieuzasadnione było także obciążenie pozwanej opłatą za tzw. (...) obejmujący przesunięcie terminu spłaty raty pożyczki i gwarancję zniesienia obowiązku spłaty. Kwota z tego tytułu wynosząca 483,90 zł jest rażąco wygórowana i nieproporcjonalna do usługi oferowanej przez pożyczkodawcę, skoro w sytuacji skorzystania z odroczenia terminu spłaty raty następowało wydłużenie okresu obowiązywania oraz naliczenie odsetek. Z kolei gwarancja zniesienia obowiązku spłaty stanowiła zwolnienie z długu na wypadek śmierci, a zatem została ona obwarowana niepewnym warunkiem, którego ziszczenie nie dawałoby żadnej korzyści dla pożyczkobiorcy, a co najwyżej dla jego spadkobierców. Wskazana usługa nie była więc ekwiwalentna do naliczonego wynagrodzenia. Opłata ta została ustalona w oderwaniu od rzeczywistych nakładów powoda, znacznie je przewyższając, a tym samym powodując rażącą dysproporcję praw i obowiązków stron umowy.

Przyjmując występowanie klauzul abuzywnych w doniesieniu do prowizji oraz (...), pozwaną obciąża: zwrot kapitału – 3.000 zł, odsetki umowne od kapitału za okres od 29 listopada 2018 r. do 11 kwietnia 2019 r. (data końcowa jak w żądaniu pozwu – k. 4) w kwocie 93,66 zł (144,01 zł x 65,04% - tyle stanowi kwota 3.000 zł ogólnej kwoty brutto pożyczki) oraz odsetki za opóźnienie wynoszące 21,35 zł za okres od 29 grudnia 2018 r. do 11 kwietnia 2020 r., łącznie kwota 3.115,01 zł, którą Sąd zasądził na rzecz powoda w pkt 1 wyroku wraz z dalszymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 18 lipca 2019 r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie powództwo okazało się nieuzasadnione i podlegało oddaleniu ( pkt 2 sentencji).

O kosztach procesu w pkt 3 wyroku Sąd orzekł zgodnie z zasadą ich stosunkowego rozdzielenia, wyrażoną w treści art. 100 k.p.c., przyjmując, że powód wygrał proces na poziomie 65,04 %, a jego koszty wynosiły 977 zł. Tym samym pozwana winna pokryć koszty procesu powoda w zakresie 635,44 zł.

Art. 320 k.p.c. przewiduje jedną z zasad orzekania zwaną "moratorium sędziego" i określa, że w szczególnie uzasadnionych wypadkach Sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie. Przepis ten stwarza możliwość orzekania o sposobie spełnienia świadczenia w sposób bardziej dogodny dla zobowiązanego, niż wynika to z regulacji prawa materialnego. Uprawnienie Sądu do rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty przysługuje tylko w szczególnie uzasadnionych wypadkach, a więc gdy z uwagi na stan majątkowy, rodzinny czy zdrowotny spełnienie zasądzonego świadczenia byłoby dla pozwanego niemożliwe do wykonania lub bardzo utrudnione i narażałoby go na niepowetowane szkody. Rolą omawianego rozwiązania jest wydłużenie terminu zapłaty świadczenia przez dłużnika, przy czym zarazem nie może ono naruszać praw wierzyciela i doprowadzać do jego pokrzywdzenia. Rozłożenie na raty zasądzonej należności ma ten skutek, że wierzycielowi nie przysługują odsetki od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat. W ocenie Sądu taki przypadek ma miejsce w niniejszej sprawie. I. P. pracuje uzyskując miesięczny dochód w kwocie 3.800 zł, natomiast tworzący z nią wspólne gospodarstwo domowe mąż – 2.700 zł. Jednocześnie pozwana posiada szereg zobowiązań finansowych względem innych podmiotów, które spłaca w wysokości 5.000 zł miesięcznie. Stan majątkowy pozwanej jest więc tego rodzaju, iż spełnienie przez nią zasądzonego świadczenia niezwłocznie lub jednorazowo byłoby niemożliwe i narażało ją na niepowetowaną szkodę. Dlatego w pkt 4 wyroku należność główną wynoszącą 3.115,01 zł i odsetki ustawowe za opóźnienie zasądzone w pkt 1 sentencji wyroku w wysokości 240,92 zł oraz koszty procesu w kwocie 635,44 zł zasądzone w pkt 3 sentencji wyroku, czyli należności w łącznej kwocie 3.991,37 zł Sąd rozłożył na 20 rat miesięcznych, w tym 19 rat po 200,00 zł i ostatnia rata w kwocie 191,37 zł, płatne do ostatniego dnia każdego miesiąca poczynając od miesiąca następnego po tym, w którym wyrok się uprawomocni, z tym zastrzeżeniem, że nie zapłacenie którejkolwiek raty w terminie i pełnej wysokości powoduje natychmiastową wymagalność pozostałej do zapłaty kwoty wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od całości niespłaconego roszczenia poczynając od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty.

Sędzia

Ludmiła Dulka-Twarogowska

ZARZĄDZENIE

1.  (...);

2.  (...)

-(...);

3.  (...)

W., dnia 15.10.2020 r.

Sędzia Ludmiła Dulka-Twarogowska