Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 1

Sygnatura akt

II K 972/19

Jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku dotyczy tylko niektórych czynów lub niektórych oskarżonych, sąd może ograniczyć uzasadnienie do części wyroku objętych wnioskiem. Jeżeli wyrok został wydany w trybie art. 343, art. 343a lub art. 387 k.p.k. albo jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku obejmuje jedynie rozstrzygnięcie o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu, sąd może ograniczyć uzasadnienie do informacji zawartych w częściach 3–8 formularza.

1.  USTALENIE FAKTÓW

0.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.

M. M. (1)

W dniu 3 listopada 2019r. w R. przy ul. (...) bez pozwolenia poszukiwał ukrytych lub porzuconych zabytków przy użyciu urządzenia elektronicznego tj. o czyn z art. 109c ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za udowodnione

Dowód

Numer karty

Oskarżony M. M. (1) w dniu 3 listopada 2019 r. około godziny 9.00 udał się na nieruchomość – pole uprawne stanowiące własność jego matki E. M. znajdujące się przy skrzyżowaniu ul. (...) w R., działka (...). Na pole zabrał ze sobą sprzęty takie jak wykrywacz metali oraz łopatę tzw. saperkę. Oskarżony przeszukiwał pole przy pomocy tych sprzętów. Co jakiś czas zatrzymywał się i kopał łopatą w ziemi. Czynności te zauważył przez okno P. D., który mieszka w bezpośrednim sąsiedztwie pola. W obawie, iż M. M. (1) znajdzie na nieruchomości materiały wybuchowe zawiadomił Policję. M. M. (1) znajdował się na polu około 15 minut. Po przyjeździe Policji około godziny 9:17 został zatrzymany. Na polu ujawniono rozkopania. Wykrywacz metali, marki (...) , został zakupiony przez oskarżonego około roku wcześniej. W dniu kiedy przeszukiwał pole, używał urządzenia po raz drugi od momentu zakupu. Policja zatrzymała wykrywacz metali.

Podczas przeszukania osoby oraz mieszkania oskarżonego w C. nie odnaleziono u M. M. (1) rzeczy ani przedmiotów odnalezionych w wyniku poszukiwania zabytków. M. M. (1) nie posiadał zezwolenia na poszukiwanie zabytków. Na nieruchomości, na której M. M. (1) poszukiwał zabytków nie znajdują się stanowiska archeologiczne.

M. M. (1) ma 32 lata, posiada wykształcenie średnie. Pracował jako budowlaniec. Aktualnie nie pracuje. Nie leczył się psychiatrycznie, neurologicznie ani odwykowo. Jest żonaty. Posiada na utrzymaniu jednego małoletniego syna. Nie był uprzednio karany.

Wyjaśnienia oskarżonego

Notatka urzędowa

Protokół oględzin ze zdjęciami

Protokół przeszukania

Protokół zatrzymania rzeczy

Protokół przeszukania osoby i spis rzeczy

Zeznania świadka P. D.

Zeznania świadka E. M.

Protokół zatrzymania Odpis księgi wieczystej (...) k. 71-72

Pismo Prezydenta Miasta R. z dnia 13.11.2019 r.

Karta karna.

k. 41-42, k. 96

k. 2, k. 8

k. 3 -5, k. 14-16

k. 9 – 10, 54-55,

k. 11- 13

k. 22 - 24

k. 49-50, k. 97

k .97

k. 36-37

k. 75 a

K. 94

0.1. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

xxx

xxx

xxx

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za nieudowodnione

Dowód

Numer karty

xxx

xxx

xxx

2.  OCena DOWOdów

0.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Częściowo Wyjaśnienia oskarżonego

Zeznania świadka P. D.

Zeznania świadka E. M.

Dowody z dokumentów

Sąd dał wiarę wyjaśnieniom oskarżonego w zakresie w jakim wskazał, iż w dniu 3 listopada 2019 r. wraz z rodziną spędzał czas w R. u swoich rodziców, gdzie przyjechał w odwiedziny. Około 9:00 rano udał się na pole uprawne swojej matki. Zabrał ze sobą łopatę saperkę oraz wykrywacz metali, który zakupił przed około rokiem. Na polu znalazł tylko kapsle, śmieci i folię aluminiową, a żadnych przedmiotów zabytkowych. Powyższe znajduje potwierdzenie w zgromadzonych w sprawie protokołach przeszukań mieszkania i osoby oskarżonego. Brak było również podstaw do kwestionowania wyjaśnień, iż oskarżony używał zakupionego sprzętu po raz drugi od momentu zakupu. Za wiarygodne uznać należało również podane przez oskarżonego informacje w zakresie pola uprawnego należącego do jego matki tj. sposobu jego użytkowania, gdyż pozostają one zbieżne z zeznaniami E. M..

Zeznania świadka P. D. złożone zarówno w postepowaniu przygotowawczym jak i sądowym w sposób szczegółowy opisują zdarzenie z dnia 3 listopada 2019 r. Brak było podstaw do kwestionowania wiarygodności świadka. Świadek obawiał się o swoje bezpieczeństwo, sądząc, że może dojść do wykrycia przez oskarżonego materiałów wybuchowych i tym samym powziął obawy o życie i zdrowie oskarżonego jak i swoje własne i zawiadomił Policję. Zeznania świadka złożone zarówno w postepowaniu przygotowawczym jak i przed sądem pozostają zbieżne. Świadek opisał zachowanie oskarżonego, które wskazywało na poszukiwanie zabytków. Opisał, gdzie znajdował się oskarżony i jakim sprzętem dysponował oraz ile czasu znajdował się na polu. Zeznania te korelują z zeznaniami świadka E. M. oraz wyjaśnieniami oskarżonego. Świadek złożył spontaniczną relację z zaobserwowanego przebiegu wydarzeń. Rozbieżności w zakresie daty w jakiej doszło do zdarzenia tj. 3 listopada 2019 r. a podawanej przez świadka w postępowaniu sądowym jako 1 listopada 2019 r. nie powodują utraty waloru wiarygodności tych zeznań. Świadek w postępowaniu przygotowawczym podnosił że był to 3 listopada, zaś na obu etapach postepowania, że w tym dniu był dzień wolny od pracy. Przy czym zarówno 1 jak i 3 listopada byłym dniem świątecznym, w tym 3 listopada jako niedziela. Świadek jako osoba zupełnie obca wobec oskarżonego nie miał powodu, aby pomawiać go o zachowania jakie nie miały miejsca.

Świadek E. M. jako matka oskarżonego nie skorzystała z prawa do odmowy zeznań. Przebieg opisanych przez nią zdarzeń w pełni koresponduje z wyjaśnieniami oskarżonego oraz zeznaniami świadka P. D.. Świadek wskazała, iż jest właścicielką pola, na którym został zatrzymany oskarżony, co znajduje potwierdzenie w treści dołączonego do akt sprawy odpisu księgi wieczystej nieruchomości. Potwierdziła także, wyjście syna na stanowiące jej własność pole 3 listopada około godziny 9:00. Wskazała, że oskarżony zabrał ze sobą wykrywacz metali. Podała także informacje odnośnie sposobu użytkowania pola będącego jej własnością. Podniosła, że jest to pole uprawne,, na którym co jakiś czas odbywają się prace rolnicze. Wszelkie podane przez nią informacje pozostawały w zbieżności ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym w postaci wyjaśnień oskarżonego oraz dokumentami – księgą wieczystą oraz pismem Prezydenta Miasta R.. Brak było zatem podstaw do kwestionowania wiarygodności zeznań tego świadka.

Pozostałe dowody zgromadzone w postępowaniu również nie budziły wątpliwości Sądu ani stron, dlatego można było uczynić je podstawą ustaleń faktycznych w sprawie. Jeśli chodzi o notatkę urzędową, to Sąd czynił na jej podstawie jedynie takie ustalenia, które nie pozostają w sprzeczności z treścią art. 174 kpk.

0.1.Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 1.1 albo 1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

Częściowo wyjaśnienia oskarżonego M. M. (1)

Przesłuchany na etapie postępowania przygotowawczego przyznał się do zarzucanego mu czynu. Jednak w toku postepowania sądowego nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu przestępstwa. Sąd nie dał wiary wyjaśnieniom oskarżonego w zakresie w jakim twierdził on, że używał wykrywacza w celu zbadania jak reaguje na sygnały i jaki jest grunt a w dniu 3 listopada 2019 r. sprawdzał wykrywacz. Za nieprawdziwe uznano także wskazania, że oskarżony nie poszukiwał niczego, chciał tylko włączyć wykrywacz i zobaczyć co pojawia się na monitorze. Wykazane zostało bowiem, że dokonywał także wykopów na polu. Za nieprawdziwe uznano także wyjaśnienia oskarżonego, w których wskazywał, iż sprzęt zakupił wyłącznie w celach hobbystycznych. Oskarżony nie wskazał na czym owe cele hobbystyczne miałyby polegać. Nadto, fakt braku zainteresowania historią nie wyklucza, iż motywacją oskarżonego przy przeszukiwaniu były aspekty materialne.

3.  PODSTAWA PRAWNA WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Oskarżony

☐

3.1.  Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania zgodna z zarzutem

xxx

xxx

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

xxx

☐

3.2.  Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania niezgodna z zarzutem

xxx

xxx

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

xxx

☐

3.3.  Warunkowe umorzenie postępowania

xxx

xxx

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach warunkowego umorzenia postępowania

xxx

☐

3.4.  Umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach umorzenia postępowania

Art. 109c ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami stanowi, że kto bez pozwolenia albo wbrew warunkom pozwolenia poszukuje ukrytych lub porzuconych zabytków, w tym przy użyciu wszelkiego rodzaju urządzeń elektronicznych i technicznych oraz sprzętu do nurkowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Istotą tego przestępstwa z jest poszukiwanie ukrytych lub porzuconych zabytków, w tym przy użyciu wszelkiego rodzaju urządzeń elektronicznych i technicznych, jeżeli takie poszukiwanie następuje bez pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków albo wbrew warunkom pozwolenia. Poszukiwanie obejmuje zaś wszelkie czynności zmierzające do ujawnienia miejsca położenia zabytku. Jest to przestępstwo zagrożenia abstrakcyjnego. Ustawodawca przyjął założenie, że prowadzenie poszukiwań bez pozwolenia albo wbrew warunkom pozwolenia może stanowić zagrożenie dla stanu poszukiwanych lub porzuconych zabytków, nie wymaga jednak potwierdzenia tego założenia, co oznacza, że dla kwalifikacji czynu wystarczy sam brak pozwolenia albo działanie wbrew warunkom pozwolenia, niezależnie od tego, czy zabytek został uszkodzony lub zniszczony, ani nawet od tego, czy to uszkodzenie lub zniszczenie realnie groziło (M. Bojarski, W. Radecki, Komentarz do art. 109c ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami [w:] Szczególne dziedziny prawa karnego. Prawo karne wojskowe, skarbowe i pozakodeksowe, System prawa karnego tom 11, red. prof. dr hab. M. Bojarski, 2018).

W niniejszej sprawie nie ulega wątpliwościom, iż oskarżony dopuścił się realizacji znamion zarzucanego mu przestępstwa. Oskarżony nie posiadał pozwolenia na poszukiwanie zabytków. Dysponował jednak sprzętem umożliwiającym ich znalezienie - wykrywaczem metali oraz łopatą tzw. saperką. Przy ich użyciu przeszukiwał pole uprawne, gdzie co jakiś czas zatrzymywał się i kopał łopatą w ziemi. Czynności tych dokonywał przewidując, iż przy użyciu posiadanego przez niego sprzętu może znaleźć zabytek. Wprawdzie oskarżony w toku postepowania wskazał, iż nie jest pasjonatem historii i nie należy do żadnego stowarzyszenia poszukiwaczy zabytków, jednakże nie wyklucza to przyjęcia, że przy poszukiwaniu kierował się materialnymi korzyściami, jakie mógłby odnieść w związku ze znalezieniem zabytku. Nie ulega zatem wątpliwościom, iż w niniejszej sprawie oskarżony swoim zachowaniem wyczerpał znamiona czynu określonego w art. 109c ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

W świetle poczynionych ustaleń zachowanie oskarżonego nie jest jednak wystarczające do przypisania mu odpowiedzialności karnej. Zgodnie bowiem z definicją ustawową przestępstwem jest czyn społecznie szkodliwy, zabroniony przez ustawę pod groźbą kary. Zatem dla uznania jakiegoś czynu za przestępstwo konieczne jest wykazanie, że narusza on istotne wartości społeczne, ale w stopniu wyższym niż znikomy ( art. 1 § 2 k.k.). Dopiero wówczas możliwe będzie zastosowanie wobec sprawcy takiego czynu określonej sankcji karnej (por. postanowienie SN z 19.10.2010 r. II KK 213/10 OSNwSK 2010/1/1997 Lex nr 2103751). Ocena zaś stopnia społecznej szkodliwości konkretnego zachowania powinna być oceną całościową, uwzględniającą okoliczności wymienione w art. 115 § 2 k.k., nie zaś sumą, czy pochodną ocen cząstkowych takiej czy innej "ujemności" tkwiącej w poszczególnych okolicznościach (por. wyrok SN z dnia 10 lutego 2009 r. WA 1/09 OSNwSK 2009/1/343 Lex nr 598094). W katalogu kryteriów oceny stopnia społecznej szkodliwości, dominujące znaczenie mają okoliczności z zakresu strony przedmiotowej, do której dołączono tylko dwie przesłanki strony podmiotowe (por. wyrok SN z dnia 11 kwietnia 2011 r. IV KK 382/10 Lex nr 846390).

Mając na uwadze okoliczności sprawy oraz fakt, że zdarzenie miało charakter incydentalny, opierając swą analizę o funktory wskazane w art. 115 § 2 k.k należy przyjąć, że społeczna szkodliwość tego czynu była znikoma. Oskarżony dopuszczając się przestępstwa z art. 109c ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami naraził dobro prawne w postaci stanu ukrytych lub porzuconych zabytków, które mogły zostać uszkodzone lub zniszczone w następstwie niefachowo prowadzonych poszukiwań przy użyciu specjalistycznego sprzętu. Na uwadze mieć jednak należy, iż pole, na którym dokonywał poszukiwań nie stanowiło stanowiska archeologicznego i nigdy wcześniej nie znaleziono tam żadnych zabytków, pomimo, iż na polu tym wykonywane były prace rolnicze. Ponadto badając całokształt okoliczności sprawy należy uznać, iż postawa oskarżonego nie była szczególnie naganna. Oskarżony w toku postepowania współpracował z organami ściągania. U oskarżonego nie znaleziono żadnych przedmiotów zabytkowych mogących pochodzić z poszukiwań. Oskarżony wskazał także, że nie zdawał sobie sprawy z faktu, iż czyn, którego się dopuścił jest karalny. W tym kontekście należy mieć także na uwadze, że przepisy dotyczące penalizacji poszukiwania zabytków bez wymaganego zezwolenia były i w dalszym ciągu pozostają przedmiotem szeroko zakreślonej dyskusji, wskazującej na wątpliwości dotyczące zakresu karalności tego typu zachowań. Ustawą nowelizacyjną z 22.6.2017 r. dotychczasowe wykroczenie nielegalnego poszukiwania zabytków z art. 111 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami zostało przekształcone – z dniem 1.1.2018 r. – w przestępstwo z art. 109c . W związku z wprowadzonymi zmianami, przewidującymi dalej idącą odpowiedzialność, stanowisko w tej sprawie zajął także Rzecznik Praw Obywatelskich. Kwestia nowelizacji przyjętego przepisu była również podstawą interpelacji poselskiej do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Podjęcie przez ww. osoby inicjatyw w sprawie wskazuje na istnienie rozbieżnych poglądów dotyczących obowiązywania przepisu. Głos zabierają również przedstawiciele poszukiwaczy, którzy wskazują, iż przepis jako niejasny i nieprecyzyjny, nie daje jasnej odpowiedzi na pytanie jakie zachowanie związane z poszukiwaniem zabytków jest karalne.

☐

3.5.  Uniewinnienie

xxx

xxx

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach uniewinnienia

xxx

4.  KARY, Środki Karne, PRzepadek, Środki Kompensacyjne i środki związane z poddaniem sprawcy próbie

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się
do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

xxx

xxx

xxx

xxx

5.  1Inne ROZSTRZYGNIĘCIA ZAwarte w WYROKU

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

M. M. (1)

2

Na podstawie art. 230 § 2 kpk Sąd orzekł zwrot oskarżonemu dowodów rzeczowych w postaci wykrywacza metali (...) oraz szpadla, szczegółowo opisanych w wykazie dowodów rzeczowych k.79 poz.1-2 jako zbędnych dla postępowania.

1.6. inne zagadnienia

W tym miejscu sąd może odnieść się do innych kwestii mających znaczenie dla rozstrzygnięcia,
a niewyjaśnionych w innych częściach uzasadnienia, w tym do wyjaśnienia, dlaczego nie zastosował określonej instytucji prawa karnego, zwłaszcza w przypadku wnioskowania orzeczenia takiej instytucji przez stronę

xxx

7.  KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3.

Zgodnie z art. 632 pkt 2 k.p.k. w razie umorzenia postępowania w sprawach z oskarżenia publicznego koszty procesu ponosi Skarb Państwa.

6.  1Podpis