Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2020 roku

Sąd Rejonowy w Toruniu V Wydział Gospodarczy w składzie następującym:

Przewodniczący: asesor sądowy Przemysław Kowalski

Protokolant: stażysta Agnieszka Charubin

po rozpoznaniu w dniu 10 stycznia 2020 roku w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa D.K.S. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł.

przeciwko (...) – spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.

o zapłatę

I. zasądza od pozwanej (...) – spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. na rzecz powoda D.K.S. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. kwotę 64.768 zł (sześćdziesiąt cztery tysiące siedemset sześćdziesiąt osiem złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych od dnia 29 sierpnia 2018 roku do dnia zapłaty;

II. zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 8.855,74 zł (osiem tysięcy osiemset pięćdziesiąt pięć złotych siedemdziesiąt cztery grosze) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygnatura akt V GC 1770/19

Uzasadnienie wyroku z dnia 24 stycznia 2020 roku

1. Stanowiska stron.

Pozwem z 1 lipca 2019 roku D.K.S. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. wniosła o zasądzenie od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. kwotę 64.768 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych od dnia 29 sierpnia 2018 roku do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazano, że pozwana powierzyła powodowi wykonanie prac w Zakładzie (...) w S.. Za ich wykonanie powód miał otrzymać wynagrodzenie w wysokości 46 zł netto za roboczogodzinę. Powód domaga się zapłaty za (...) roboczogodzin przepracowanych w okresie od 3 do 14 stycznia 2018 roku.

Nakazem zapłaty z dnia 7 sierpnia 2019 roku uwzględniono żądanie pozwu.

Pozwana złożyła sprzeciw (k. 53-58) od nakazu zapłaty, wnosząc o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazała, że powodowa spółka nie wykonała prac objętych umową i zdjęła pracowników z placu budowy. Ponadto dodała, że przedstawione rozliczenie z przepracowanych roboczogodzin jest niezgodne z umową.

Pismem procesowym z 26 listopada 2019 roku (k. 93 i nast.) pozwana, z daleko posuniętej ostrożności procesowej, wskazała że co najmniej co do kwoty 30.113,35 zł powództwo winno zostać oddalone z uwagi na dokonanie przez pozwaną spółkę potrącenia przysługujących jej należności z wierzytelnością dochodzoną pozwem. Podano, że ww. kwota wynika z naliczenia kary umownej w wysokości 20% wynagrodzenia umownego.

2. Ustalenia faktyczne.

I. Zawarcie kolejnej umowy i zmiana sposobu rozliczenia.

W dniu 1 grudnia 2017 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. (dalej: (...)) zawarła z D.K.S. spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Ł. (dalej: D.K.S.) umowę nr (...). Przedmiot umowy określał §2 (montaż izolacji, oblachowania oraz robót temu towarzyszących na rurociągach i kanałach), zaś terminy realizacji umowy - §4 (przewidywany termin rozpoczęcia: 1 grudnia 2017 roku; przewidywany termin zakończenia: 31 stycznia 2018 roku). Wartość zlecenia precyzowało postanowienie umowne z §7, w którym wskazano, że wynagrodzenie będzie uzależnione od rzeczywistego przepracowania roboczogodzin na placu budowy i wynosiło 46 zł netto za roboczogodzinę. W §11 uzgodniono przesłanki odstąpienia od umowy, a w §12 – stosowania kar umownych.

Wyżej wymieniona umowa była kolejną w ramach współpracy stron przy budowie Zakładzie (...) w S.. Uprzednio rozliczenie następowało na podstawie wykonanych metrów izolacji i oblachowania rurociągów oraz kanałów przez pracowników D.K.S. Ze względu na bardzo małą średnicę rur i tym samym duży nakład pracy w stosunku do wykonanych metrów, D.K.S. zwróciła się do (...) o zmianę sposobu rozliczenia, gdyż w przeciwnym wypadku pracownicy nie otrzymaliby minimalnej stawki godzinowej. Powyższe znalazło odzwierciedlenie w umowie z 1 grudnia 2017 roku.

Dowody:

- umowa z 1 grudnia 2017 roku (k. 16-19);

- zlecenie nr DP/0001/11/2017 (k. 138);

- protokół zdawczo odbiorczy z 5 grudnia 2017 roku (k. 138v.);

- zeznania świadka R. C. (termin rozprawy w dniu 10 stycznia 2020 roku, 00:17:46-00:44:52);

- zeznania świadka M. B. (termin rozprawy w dniu 10 stycznia 2020 roku, 00:45:44-01:13:54).

II. Przebieg prac w grudniu 2017 roku.

W okresie od 1 grudnia 2017 roku do 9 grudnia 2017 roku oraz od 11 grudnia 2017 roku do 22 grudnia 2017 roku pracownicy D.K.S. przepracowali odpowiednio 249,5 godzin oraz 538,5 godzin, co zostało stwierdzone podpisami kierownika robót R. C., projekt menagera (...) T. K. oraz prezesa zarządu Termika M. S. (1). Wynagrodzenie za podany wyżej okres zostało uregulowane.

Dowody:

- zestawienia godzin (k. 34-35);

- zlecenie nr DP/01/12/2017 (k. 139);

- protokół zdawczo odbiorczy z 28 grudnia 2017 roku (k. 139v.);

- faktura korygująca nr 4/05-2018 (k. 45);

- potwierdzenie przelewu (k. 45v.).

III. Rozmowy w przedmiocie podpisania aneksu do umowy.

Pod koniec grudnia 2017 roku projekt menager (...) zwrócił się do D.K.S. z prośbą o zwiększenie stanu pracowników. Dotychczas na terenie budowy przebywało około 4-5 pracowników D.K.S. Przygotowano wówczas projekt porozumienia co do podwyższenia stawki za roboczogodzinę. D.K.S. wnioskowała o kwotę 53 zł netto za rbg z uwagi na dodatkowe koszty pracownicze związane ze zwiększeniem stanu osobowego załogi. Projekt menager (...), w uzgodnieniu z prezesem zarządu (...) M. S. (1), wyraził e-mailem z dnia 29 grudnia 2017 roku zgodę na kwotę 49 zł netto. Od stycznia 2018 roku zwiększono stan pracowniczy D.K.S. do 10-14 osób. Do podpisania porozumienia jednak nie doszło, mimo że e-mailem z dnia 10 stycznia 2018 roku T. K. zapewniał, że wkrótce podeśle podpisany aneks.

Dowody:

- projekt porozumienia (k. 42);

- korespondencja e-mail (k. 23-33);

- zeznania świadka M. S. (2) (termin rozprawy w dniu 10 stycznia 2020 roku, 01:14:35-01:40:13);

- przesłuchanie prezesa zarządu (...) M. S. (1) (termin rozprawy w dniu 10 stycznia 2020 roku, 01:53:14-02:10:23).

IV. Przebieg prac w styczniu 2018 roku i ich rozliczenie.

W okresie od 3 stycznia 2018 roku do 14 stycznia 2018 roku pracownicy D.K.S. przepracowali w ramach umowy z (...) 1408 godzin.

Dowody:

- zestawienie godzin (k. 36);

- dokumentacja zdjęciowa (k. 37-41, k. 132-136).

Od dnia 15 stycznia 2018 roku pracownicy D.K.S. nie pojawili się na placu budowy. Część pracowników wyjechało wówczas do Norwegii na zaplanowany uprzednio kontrakt. Powodem niestawiennictwa pozostałych pracowników było niepodpisanie przez strony aneksu do umowy, zwiększającego wynagrodzenie za roboczogodzinę dla załogi D.K.S.

Dowody:

- e-maile z 22 i 31 stycznia 2018 roku (k. 64-65);

- zeznania świadka M. S. (2) (termin rozprawy w dniu 10 stycznia 2020 roku, 01:14:35-01:40:13);

- zeznania świadka M. B. (termin rozprawy w dniu 10 stycznia 2020 roku, 00:45:44-01:13:54);

- przesłuchanie członka zarządu D.K.S. R. K. (termin rozprawy w dniu 10 stycznia 2020 roku, 01:42:34-01:52:56).

Pismem datowanym na 23 stycznia 2018 roku, przesłanym do księgowego w D.K.S. M. S. (2) oraz członka zarządu D.K.S. Ł. S. e-mailem z dnia 24 stycznia 2018 roku, projekt menager (...) T. K. wezwał D.K.S. do stawienia na teren budowy oraz do przystąpienia do prac.

E-mailem z 7 lutego 2018 roku projekt menager (...) poinformował M. S. (2) oraz spółkę (...).K.S., że wszelkie płatności zostały wstrzymane z uwagi na opuszczenie przez pracowników D.K.S. placu budowy oraz zerwanie umowy.

Następnie pismem datowanym na 14 lutego 2018 roku projekt menager (...) złożył w imieniu spółki oświadczenie o odstąpieniu od umowy z winy D.K.S. oraz poinformował o nałożeniu kary umownej w wysokości 20% wynagrodzenia umownego.

Dowody:

- pismo z 23 stycznia 2018 roku (k. 71);

- e-mail z 24 stycznia 2018 roku (k. 70);

- e-mail z 7 lutego 2018 roku (k. 69);

-pismo z 14 lutego 2018 roku (k. 72).

Na podstawie wykonanych prac, przygotowano projekt protokołu zdawczo-odbiorczego z dnia 17 stycznia 2018 roku, w którym wskazano liczbę przepracowanych roboczogodzin od 3 do 14 stycznia 2018 roku na 1408 godzin. Tym samym wynagrodzenie wyniosło 68.992 zł, według stawki 49 zł za roboczogodzinę. Dokument wysłano do (...) w dniu 19 stycznia 2018 roku. M. S. (2) otrzymał następnie wiadomość od przedstawicieli D.K.S., że korespondencja nie doszła do (...). W związku z powyższym wysłał protokół kolejny raz listem z potwierdzeniem odbioru.

E-mailem z 19 kwietnia 2018 roku M. S. (2) zwrócił się do projekt menagera (...) z zapytaniem o rozliczenie prac wykonanych w styczniu 2018 roku, przesyłając protokół ze stawką za roboczogodzinę wynikającą z umowy. W odpowiedzi T. K. poprosił o przesłanie korekt faktur drogą elektroniczną. M. S. (2) w dalszym ciągu kontaktował się z przedstawicielami (...) i nalegał na przesłanie podpisanego protokołu zdawczo-odbiorczego. Powyższe nie nastąpiło. (...) tłumaczyła się m. in. zmianą projekt menagera i koniecznością zapoznania się przez tę osobę ze sprawą.

Dowody:

­ - projekt protokołu (k. 42v.) wraz z potwierdzeniem nadania (k. 137);

- e-mail z 19 kwietnia 2018 roku (k. 68);

- zeznania świadka M. S. (2) (termin rozprawy w dniu 10 stycznia 2020 roku, 01:14:35-01:40:13);

- przesłuchanie członka zarządu D.K.S. R. K. (termin rozprawy w dniu 10 stycznia 2020 roku, 01:42:34-01:52:56).

W dniu 14 sierpnia 2018 roku D.K.S. wystawiła fakturę nr (...) na rzecz (...) na kwotę 64.768 zł netto z terminem płatności do dnia 28 sierpnia 2018 roku. Fakturę (...) odesłała bez zaksięgowania z uwagi na brak podpisanego protokołu zdawczo-odbiorczego. Wynagrodzenie za prace wykonane w styczniu 2018 roku nie zostało dotychczas uiszczone przez (...).

Dowody:

- faktura nr (...) (k. 43);

- pismo (...) z 24 sierpnia 2018 roku (k. 44, 73);

- świadek M. S. (2) (termin rozprawy w dniu 10 stycznia 2020 roku, 01:14:35-01:40:13).

V. Odstąpienie od umowy i potrącenie wierzytelności.

Pismem datowanym na 9 października 2019 roku (...) złożyła oświadczenie o odstąpieniu od zawartej z D.K.S. umowy w związku z zaprzestaniem jej wykonywania co najmniej od 15 stycznia 2018 roku oraz niewznowienie objętych nią prac, a także oświadczenie o obciążeniu D.K.S. karą umowną stanowiącej równowartość 20% wynagrodzenia umownego, to jest kwoty 30.113,35 zł. Jednocześnie (...) wezwała do zapłaty tejże kwoty w terminie 5 dni od daty doręczenia pisma. Pismo doręczono D.K.S. w dniu 16 października 2019 roku

Pismem datowanym na 30 października 2019 roku (...) złożyła, wyłącznie z daleko posuniętej ostrożności, oświadczenie o potrącenia należności objętych niniejszą sprawą z wierzytelnością z tytułu kary umownej. D.K.S. otrzymała pismo w dniu 5 listopada 2019 roku.

Dowody:

- odstąpienie od umowy wraz z wezwanie do zapłaty (k. 98-100) wraz z potwierdzeniem nadania i odbioru (k. 105-107);

- oświadczenie o potrąceniu (k. 111) wraz z dowodem nadania i odbioru (k. 119-121).

3. Ocena dowodów.

Stan faktyczny w sprawie został ustalony na podstawie wymienionych w podstawie faktycznej rozstrzygnięcia dowodów z dokumentów (nieujęte środki dowodowe zostały pominięte jako nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy), zeznań świadków oraz przesłuchania stron (w zakresie podanym wyżej). Dla klarowności wywodu ustalenia zostały pogrupowane na pięć ww. podpunktów.

I. Treść umowy oraz zmiana zakresu rozliczenia nie była co do zasady sporna pomiędzy stronami i została ustalona na podstawie tekstu umowy oraz zeznań świadków. Strony wyciągały natomiast odmienne wnioski co do poszczególnych postanowień umownych. W zakresie zawartej przez strony czynności prawnej, istotne dla rozstrzygnięcia sprawy były następujące elementy:

a) brak precyzyjnie zakreślonego zakresu prac objętych umową (§2, 3 i 4 umowy). Z lektury umowy wynika, że pracownicy powoda mieli za zadanie wykonywać montaż izolacji i oblachowania na rurociągach i kanałach. W treści umowy nie podano jednak, do wykonania ilu metrów zobowiązuje się D.K.S. W §4 umowy zawarto postanowienie, że termin zakończenia prac oznacza datę zakończenia wszystkich prac objętych umową i podpisania protokołu odbioru końcowego. Z analizy §2 i 3 umowy wynika jedynie, że montaż miał następować na podstawie przekazanych przez (...) wytycznych dotyczących tychże prac. Świadek M. B. wskazywał (termin rozprawy w dniu 10 stycznia 2020 roku, 01:08:33-01:13:54), że pracownicy D.K.S. po prostu na bieżąco wykonywali swoje prace. Nie potrafił natomiast wskazać, ile konkretnie metrów mieli wykonać. Z kolei świadek R. C. podał (termin rozprawy w dniu 10 stycznia 2020 roku, 00:41:59-00:44:52), że prace, które wykonywała strona powodowa, nie zostały zakończone i później (...) musiała dokończyć je samodzielnie. Zakres prac do wykonania po opuszczeniu placu budowy przez D.K.S. świadek określił na 1.500-2000 metrów. Zdaniem sądu zakresem prac objętych umową nie było wykonanie montażu izolacji i oblachowania na wszelkich rurociągach i kanałach znajdujących się w Zakładzie (...) w S., lecz jedynie tych prac, co do których D.K.S. otrzymała zlecenie ich realizacji w okresie około dwóch miesięcy obowiązywania umowy (por. pkt c).

b) brak określonej minimalnej liczby pracowników powoda wykonujących prace – z żadnego postanowienia umownego nie wynika obowiązek utrzymywania przez powoda określonej liczby pracowników wykonujących zlecenie.

c) ramowe określenie czasu obowiązywania umowy, jako przewidywalnego terminu rozpoczęcia i zakończenia prac. Powyższe wynika z przyjętego przez strony systemu rozliczeń. W postanowieniu z §6 pkt 5 wykonawca miał zgłaszać do odbioru poszczególne grupy robót. Tym samym długość obowiązywania umowy była uzależniona od tego, czy daną grupę robót zleconych przez (...) pracownicy D.K.S. wykonają przed końcem 31 stycznia 2018 roku, czy też po tym okresie, a umowa dopuszczała pod tym względem elastyczność, w zależności od ustaleń stron (por. §4 pkt 1 umowy). O woli stron w tym zakresie (art. 65 § 1 kc) świadczy również w sposób pośredni przesłuchanie prezesa zarządu pozwanej, który tłumaczył brak podpisania aneksu co do zwiększenia stawki wynagrodzenia oczekiwaniem na koniec obowiązywania umowy i chęcią jej przedłużenia. Gdyby zaś przyjąć, że przedmiotem umowy było wykonanie wszelkich prac w spalarni w S., a nie jedynie w zakreślonym czasie, to podpisywanie dodatkowego aneksu nie miałoby sensu.

d) obowiązek sprawowania nadzoru nad wykonaniem prac przez (...) (por. §5 ust. 3 umowy) w połączeniu z zatwierdzeniem formularza przerobowego przez kierownika robót od zamawiającego (por. §7 ust. 1 umowy).

II. Przebieg prac w grudniu 2017 roku nie był sporny pomiędzy stronami. Wynagrodzenie z tego tytułu zostało uiszczone przez pozwaną. Dla wyniku sprawy pomocnicze znaczenie miały protokoły stwierdzające liczbę przepracowanych godzin przez pracowników strony powodowej w tymże okresie. Pozwoliły one na ustalenie dotychczasowej praktyki w zakresie obustronnych rozliczeń. Strony przyjęły bowiem, że rozliczenia będą następować na podstawie zestawień obrazujących liczbę pracowników oraz przepracowanych godzin każdego dnia z podpisem kierownika robót, bez nazwisk pracowników (§7 ust. 1 umowy k. 17).

III. Nie było sporne pomiędzy stronami, że toczyły się negocjacje co do zmiany postanowienia umownego odnośnie stawki za roboczogodzinę, jak również to, że ostatecznie do zmiany umowy w tym przedmiocie nie doszło. Strona powodowa domagała się zresztą w toku procesu zapłaty według kwoty wskazanej w umowie, to jest 46 zł za rbg. Z korespondencji e-mail przedłożonej przez powoda (w szczególności e-maila z dnia 29 grudnia 2017 roku wysłanego przez G. A. do projekt menagera (...) – k. 24-25) wynikało jednoznacznie, że D.K.S. zgodziła się na zwiększenie stanu pracowników na placu budowy, jednak ów zgodę uzależniała od wzrostu stawki za roboczogodzinę. M. S. (2) w e-mailu z 4 stycznia 2018 roku (k. 31) wprost wskazywał, że wzrost liczby pracowników wiąże się z wzrostem kosztów dla pracowników. Podkreślił nadto, że w związku z powyższym oczekuje sprawniejszego systemu rozliczeń i podpisania aneksu do umowy, który obowiązywałby od początku stycznia 2018 roku. Jak wynika z zeznań prezesa zarządu pozwanej, (...) akceptowała działania projekt menagera i jego propozycję zwiększenia stawki do 49 zł za rbg (e-mail z 29 grudnia 2017 roku - k. 23).

IV. Problematyka prac wykonywanych przez pracowników D.K.S. w styczniu 2018 roku była w sprawie największym zarzewiem sporu. W pierwszej kolejności należało zauważyć, że strona powodowa, celem wykazania liczby godzin przepracowanych w okresie od 3 do 14 stycznia 2018 roku, przedłożyła zestawienie podpisane przez kierownika robót ze strony (...) R. C. (k. 36; por. §7 ust. 1 umowy). Wymóg podważenia prawdziwości tego dokumentu prywatnego (art. 245 kpc) spoczywał zatem na stronie pozwanej (art. 253 zdanie pierwsze kpc), która nie sprostała jednak w tym zakresie ciężarowi dowodu. Zeznania R. C., który wskazywał, że podpisane przez niego zestawienie miało charakter wstępny i zostało później zweryfikowane z projekt menagerem, były bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sporu. R. C. wskazywał bowiem, że w późniejszym okresie okazało się, że podpisane przez niego zestawienie nie ma pokrycia w metrach i pracownicy powoda przepracowali de facto 340 godzin (przyjmując około 3 rbg na metr kwadratowy). Nie ulega wątpliwości, że w umowie z 1 grudnia 2017 roku strony odeszły od rozliczenia metrowego. Stąd też zeznania świadka nie odzwierciedlały rzeczywistego systemu rozliczeń za tamten okres. Świadek zeznał zresztą, że podana w zestawieniu liczba godzin zgadza się z czasookresem przebywania na terenie budowy pracowników D.K.S. Ponadto wskazał, że w styczniu 2018 roku były do wykonania cięższe prace i tym samym bardziej czasochłonne. Wydaje się nielogicznym, by świadek ze strony (...) podpisał owe zestawienie, gdyby było one niezgodne z rzeczywistym stanem załogi na placu budowy w styczniu 2018 roku. Strona pozwana nie podważyła treści omawianego dokumentu prywatnego, w szczególności nie wykazała żadnymi środami dowodowymi, by liczba przepracowanych godzin przez załogę D.K.S. była niższa aniżeli w zestawieniu z k. 36. Świadek R. C. przyznał, że od stycznia nastąpiło zwiększenie liczby pracowników do 10-14, a ostatniego dnia, to jest 14 stycznia 2018 roku, na terenie budowy w S. pracowało 8 pracowników D.K.S., co znajduje potwierdzenie w spornym zestawieniu.

W sprawie strony przedstawiały ponadto odmienne oceny co do przyczyn opuszczenia placu budowy przez pracowników powoda w połowie stycznia 2018 roku. Bezspornie, od 15 stycznia 2018 roku załoga wykonująca prace od D.K.S. nie pojawiła się na terenie obiektu w S.. Uwzględniając zgromadzony w sprawie materiał dowodowy sąd uznał, że należy podzielić w tym przedmiocie zeznania świadka M. S. (2) i uznać, że powodem takiego stanu rzeczy było niepodpisanie przez strony aneksu do umowy zwiększającego stawkę za roboczogodzinę, mimo zapewnień przez projekt menagera. Nie ulegało wątpliwości, że przyjazd, zakwaterowanie i utrzymanie około 10 dodatkowych osób wymagało ze strony powodowej spółki zwiększonych wydatków i tym należało tłumaczyć kolejne prośby o wprowadzenie zmian do umowy. Brak stosownej reakcji ze strony (...) skutkował zaniechaniem wykonywania dalszych prac przez pracowników D.K.S. Nie można podzielić twierdzeń prezesa zarządu pozwanej, że niepodpisanie aneksu wynikało z okoliczności, że był jeszcze czas do 31 stycznia 2018 roku, czyli do momentu, kiedy to obowiązywała umowa, a nadto że strona pozwana oczekiwała, by w aneksie zawrzeć dodatkowe postanowienia o przedłużeniu obowiązywania umowy na kolejny miesiąc i wskazaniu minimalnej liczby pracowników D.K.S., to jest 15 osób. Nic nie stało na przeszkodzie, by takowy aneks podpisać wcześniej. Ponadto z korespondencji e-mail nie wynikają żadne sugestie projekt menagera o dodatkowych postanowieniach aneksu. Przesłuchanie prezesa zarządu pozwanej, gdy stwierdził on, że (...) od samego początku oczekiwała 15 pracowników ze strony powoda jest niewiarygodne, gdyż jak zeznał świadek R. C. w grudniu 2017 roku były do wykonania proste prace, zaś M. B. wskazywał, że brakowało maszyn i materiału, by wykonywać sprawniej prace. Powyższe świadczy o tym, że nie było wówczas potrzeby aż tak licznego stanu pracowników D.K.S., zwłaszcza że dopiero pod koniec grudnia 2017 roku projekt menager zwrócił się o podwyższenie stanu liczebności załogi. Można przyjąć domniemanie faktyczne (art. 231 kpc), że gdyby taka potrzeba wystąpiła wcześniej, to powyższa prośba zostałaby wystosowana długo przed końcem grudnia 2017 roku, zwłaszcza że umowa z 1 grudnia 2017 roku nie była pierwszym stosunkiem prawnym stron odnośnie inwestycji spalarni w S..

Dodatkowo należy zauważyć, że z zeznań świadka M. B. wynika, że zwiększony stan załogi (do 14 pracowników) miał obowiązywać jedynie przez pierwszą połowę stycznia 2018 roku, gdyż część pracowników (10 osób, w tym M. B.) w drugiej połowie stycznia 2018 roku mieli zaplanowany kontrakt w Norwegii. Nie ulega jednak wątpliwości, że pozostali pracownicy D.K.S. mogliby dalej wykonywać prace. Jak już wspomniano, z umowy nie wynikała bowiem minimalna liczba pracowników, jaką powód miał zapewnić na placu budowy.

V. Bezspornie, pozwana złożyła powodowi w 2019 roku oświadczenia o odstąpieniu od umowy z 1 grudnia 2017 roku oraz o potrąceniu wzajemnych wierzytelności. Powyższe wynikało z przedłożonych dowodów z dokumentów. Strona pozwana kwestionowała przede wszystkim ważność tychże oświadczeń pod względem prawnym. Stąd też szczegółowa ocena tej materii nastąpi w dalszej części rozważań.

4. Ocena prawna.

I. Zasadność żądania pozwu.

Powództwo, oparte na art. 750 kc, zasługiwało na uwzględnienie w całości. Zdaniem sądu czynność prawną stron należało zakwalifikować jako umowę o przeważających cechach umowy o świadczenie usług, w której przyjęto wynagrodzenie ryczałtowe na podstawie rzeczywiście przepracowanych roboczogodzin. Świadczy o tym przede wszystkim ramowe określenie czasu obowiązywania umowy, jak również wskazanie na konkretne czynności, które pracownicy D.K.S. winni w tym okresie wykonywać, biorąc pod uwagę szczegółowo sprecyzowane wytyczne (...). Przedmiotem prac był montaż i oblachowanie rurociągów, co stanowiło jedynie część prac związanych z budową obiektu spalarni w S., jako element większego procesu inwestycyjnego.

Powodowa spółka wykazała w toku postępowania liczbę godzin przepracowanych przez jej załogę w okresie od 3 do 14 stycznia 2018 roku ( (...)). Jak wskazano powyżej, liczba ujęta w zestawieniu z k. 36 nie została skutecznie podważona. Dla oceny zasadności żądania pozwu pozostawała jednak kwestia braku akceptacji protokołu zdawczo-odbiorczego przez stronę pozwaną oraz okoliczność, że sporne zestawienie nie spełniało wymogu formularza przerobowego z §7 ust. 1 umowy (brak nazwisk pracowników). W ocenie sądu brak powyższych elementów nie niweczy żądaniu pozwu. Niepodpisanie protokołu zdawczo-odbiorczego przez (...) było skutkiem opuszczenia przez pracowników D.K.S. placu budowy począwszy od 15 stycznia 2018 roku, co wynika chociażby z przestawionej przez strony korespondencji e-mail. Powyższe nie może obciążać w negatywny sposób stronę powodową, skoro wykazała ona w toku procesu ilość świadczonych na rzecz powoda usług pod względem temporalnym. Ponadto uzależnienie wypłaty wynagrodzenia od podpisania aneksu przez pozwaną, niezależnie od tego, czy określone czynności zostały wykonane (a w sprawie nie pojawiały się zastrzeżenia co do jakości prac wykonywanych przez pracowników D.K.S., co uniemożliwiałoby odbiór robót) i w sytuacji, gdy pracownicy powoda rzeczywiście przepracowali określoną liczbę godzin zgodnie z umową (dodatkowo przy zwiększonej liczebności załogi), należy uznać za bezprawny warunek zawieszający, który skutkuje nieważnością umowy w tej części (art. 94 kc w zw. z art. 58 § 3 kc). Jest on także sprzeczny z naturą zobowiązania (art. 353 ¹ kc), skoro za wykonane usługi przysługuje wynagrodzenie (art. 735 kc w zw. z art. 750 kc). W umowie nie odstąpiono od zasady odpłatności zlecenia. Bezpodstawne uchylanie się strony pozwanej od podpisania protokołu zdawczo-odbiorczego prac można dodatkowo potraktować jako naruszenie zobowiązania i tym samym wyrządzenie powódce szkody w postaci braku możności otrzymania wynagrodzenia (art. 471 kc w zw. z §5 ust. 4 umowy). Końcowo, sąd podziela stanowisko strony powodowej (k. 127), że nawet gdyby uznać, że wynagrodzenie nie należy się D.K.S. na podstawie umowy, to i tak roszczenie znajduje uzasadnienie w świetle przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 kc).

Jeśli chodzi o nieujęcie nazwisk pracowników D.K.S. w zestawieniu, sąd przyjął – analogicznie jak wyżej - że powyższy brak również nie świadczy o bezpodstawności żądania powoda. Ponadto taką praktykę strony przyjęły również przy poprzednich okresach, w ramach tej samej umowy (por. zestawienia k. 34 i 35).

II. Zasadność zarzutu potrącenia.

Zarzut potrącenia okazał się niezasadny.

W ocenie sądu w oparciu o przepisy kpc obowiązujące przed 7 listopada 2019 roku, stosowane do zakończenia postępowania w pierwszej instancji (art. 11 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 4 lipca 2019 roku o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2019 r. poz. 1469), możliwe było złożenie przez pozwaną zarzutu potrącenia. W tym zakresie strona pozwana powoływała się niezasadnie na znowelizowane przepisy kpc. Brak również przeszkód, by zarzut potrącenia został złożony z ostrożności procesowej.

Z materiału dowodowego w sposób niewątpliwy wynika, że strona pozwana oświadczenie o potrąceniu opierała na odstąpieniu od umowy na podstawie o §11 ust. 4, wskutek czego (...) naliczyła karę umowną (§12 ust. 1). Postanowienie §11 ust. 4 umowy należy uznać za nieważne (art. 58 § 1 kc), jako sprzeczne z ustawą (art. 395 § 1 kc). Analiza treści tej czynności prawnej prowadzi do jednoznacznego wniosku, że strony nie zastrzegły w ww. postanowieniu terminu, po którego upływie prawnokształtujące uprawnienie do odstąpienia od umowy wygasa (umowa zawiera takowe zastrzeżenie jedynie w §11 ust. 1). Odstąpienie od umowy jest wyjątkiem od zasady trwałości stosunków umownych zobowiązaniowych, dlatego postanowienia umowy regulujące tę instytucję prawną oraz oświadczenia stron składane na ich podstawie, powinny być interpretowane ściśle. Stąd też w niniejszej sprawie zastrzeżenie prawa odstąpienia nieograniczonego w czasie jest nieważne i nie wywołuje żadnego skutku ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 lipca 2017 roku, I CSK 718/16, Legalis numer 1668809). Skoro odstąpienie od umowy nie mogło wywołać skutku, to oświadczenie o nałożeniu kary umownej przewidzianej z tego tytułu jest bezskuteczne. Powyższe przesądza o bezzasadności zarzutu potrącenia sformułowanego przez stronę pozwaną.

W niniejszej sprawie pierwotne oświadczenie o odstąpieniu od umowy z 14 lutego 2018 roku (k. 72) sąd uznał za nieskutecznie również z tego tytułu, że nie zawierało uzasadnienia (wymóg z §11 ust. 11 umowy), a nadto nie zostało podpisane przez osobę uprawnioną do reprezentacji pozwanej. Tym można w szczególności tłumaczyć ponowne złożenie przez pozwaną oświadczenia o odstąpieniu od umowy przez osobę uprawnioną i z właściwym uzasadnieniem. Jednakże treść art. 395 § 1 kc sprzeciwia się umożliwieniu stronom wieczystej możliwości kształtowania stosunku zobowiązaniowego na podstawie odstąpienia od umowy, co ma służyć bezpieczeństwu obrotu. Na marginesie należy dodać, że wezwanie D.K.S. do kontynuowania robót również nie zostało sformułowane na piśmie przez osobę uprawnioną (k. 71), co stoi w sprzeczności z postanowieniem z §11 ust. 4 umowy, który stanowił podstawę odstąpienia od umowy.

Niezależnie od powyższego, sąd przeprowadził postępowanie dowodowe również dla merytorycznej oceny zasadności zarzutu potrącenia. Należy zauważyć, że umowa w §12 ust. 1 przewidywała możliwość odstąpienia przez (...) od umowy zawartej z D.K.S. z przyczyn leżących po stronie powoda, co zostało powtórzone w §11 ust. 4. Jednakże w toku procesu strona powodowa wykazała, że przesłanką, jaka legła u podstaw opuszczenia przez pracowników D.K.S. terenu budowy, było niepodpisanie aneksu zwiększającego stawkę za roboczogodzinę. I to mimo zapewnień formułowanych przez projekt menagera, który zwrócił się o zwiększenie stanu załogi powoda. Tym samym powód wykazał, że nałożenie na niego w takich okolicznościach faktycznych kary umownej nie było skuteczne, skoro niekontynuowanie prac nie wynikało z przyczyn leżących po stronie D.K.S., lecz (...). Niezależnie od powyższego, uwzględniając ramowy okres obowiązywania umowy, nie ulega wątpliwości, że liczba godzin przepracowanych przez pracowników D.K.S. w styczniu 2018 roku ( (...)), przy zwiększonym stanie załogi, była niemal dwukrotnie większa w porównaniu z czasem wykonywania prac w grudniu 2017 roku (łącznie 788). Słusznie zauważyła strona powodowa, że w takiej sytuacji wykonane prace odpowiadały w zupełności czynnościom, które wykonałoby 4-5 pracowników D.K.S. przez cały styczeń 2018 roku, gdyby stan załogi nie uległ zmianie. Można przyjąć, że po konkretnej i jasnej odpowiedzi (...), że nie ma możliwości, by zwiększyć stawkę wynagrodzenia za roboczogodzinę, nie doszłoby do zmiany stanu liczebności osób wykonujących prace w spalarni w S. ze strony powoda.

Z przyczyn opisanych powyżej, w oparciu o dyspozycję art. 327 ¹ § 2 kpc, iż uzasadnienie wyroku sporządza się w sposób zwięzły, sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda całą należność główną dochodzoną pozwem, to jest kwotę 64.768 zł.

Żądanie odsetkowe, oparte na art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 roku o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. z 2019 r., poz. 118) w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 19 lipca 2019 roku o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1649), okazało się również uzasadnione w całości. Powodowi należały się odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych zgodnie z dniem następującym po upływie terminu płatności wskazanego w fakturze (k. 43). W sprawie wystąpiła transakcja handlowa, której przedmiotem było odpłatne świadczenie usługi w związku z wykonywaną działalnością (art. 4 pkt 1 ww. ustawy), zaś wierzyciel mimo spełnienia swojego świadczenia, nie otrzymał zapłaty w terminie.

W punkcie II wyroku sąd rozstrzygnął o kosztach procesu, stosując podstawową zasadę odpowiedzialności za wynik sporu z art. 98 kpc w zw. z art. 99 kpc. Pozwana przegrała sprawę w całości, a zatem winna zwrócić powodowi celowe koszty dochodzenia swoich praw, ustalone według spisu kosztów złożonych przez powoda (k. 153), z wyłączeniem niewykorzystanej zaliczki (450 zł), która podlegała zwrotowi. Na koszty te złożyły się: opłata od pozwu (3.239 zł), opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł), koszty zastępstwa procesowego obejmujące minimalną stawkę za udział w sprawie radcy prawnego według rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, biorąc pod uwagę wartość przedmiotu sporu (5.400 zł) oraz koszty dojazdu pełnomocnika powoda do sądu, należycie wykazane w spisie kosztów (199,74 zł). Łącznie od pozwanej na rzecz powoda zasądzono kwotę 8.855,74 zł.

Sygnatura akt V GC 1770/19

ZARZĄDZENIE

1. odnotować w kontrolce uzasadnień;

2. odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron;

3. zwrócić powodowi przeksięgowaną zaliczkę;

4. przedłożyć z wpływem lub po 21 dniach od wykonania zarządzenia.

T., dnia 17 lutego 2020 roku, asesor sądowy Przemysław Kowalski