Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 kwietnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach

Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2014 r. w Katowicach

sprawy z odwołania E. S. (E. S. )

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w C.

o prawo do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w Częstochowie z dnia 18 marca 2013 r. sygn. akt IV U 2057/12

1. zmienia zaskarżony wyrok i oddala odwołanie,

2. zasądza od ubezpieczonego E. S. na rzecz
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C.
kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów
zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

/-/ SSA M. Małek-Bujak /-/ SSA E. Piotrowska /-/ SSA J. Ansion Sędzia Przewodnicząca Sędzia

Sygn. akt III AUa 1366/13

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 18 marca 2013 roku Sąd Okręgowy - Sąd Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w C. z dnia 9 października 2012r. w ten sposób, że przyznał odwołującemu E. S. prawo do emerytury od dnia 1 stycznia 2013 roku.

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 3 października 2012r. ubezpieczony złożył wniosek
o emeryturę na podstawie art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej z powodu braku 15 lat pracy w warunkach szczególnych, nie uznając
za pracę w warunkach szczególnych zatrudnienia od 15 maja 1982r. do 3 listopada 1983r., od 4 listopada 1983r. do 30 czerwca 1986r., od 1 września 1988r. do 11 czerwca 1989r. i od
1 czerwca 1995r. do 30 czerwca 1997r., kiedy to ubezpieczony pracował na stanowisku ślusarza - przepalacza, izolera i palacza CO, ponieważ nie są wymienione w resortowym wykazie stanowisk pracy w warunkach szczególnych i wskazał, że samo świadectwo pracy potwierdzające zatrudnienie w szczególnych warunkach nie jest dokumentem, który przesądza o uznaniu pracy za wykonywaną w warunkach szczególnych.

W odwołaniu skierowanym do Sądu ubezpieczony wnosił o zmianę zaskarżonej decyzji, podnosząc, że jego pracę w warunkach szczególnych mogą potwierdzić świadkowie. Podnosił, że w spornych okresach będąc zatrudnionym w (...) pracował w charakterze spawacza - przepalacza autogenicznego, a stanowisko to określone jest w wykazie A dział XIV poz. 12. Powoływał się na to, że (...). ukończy 60 lat i przepracował ogółem 27 lat, 10 miesięcy i 27 dni.

Dla wyjaśnienia spornej kwestii sprowadzającej się do ustalenia czy ubezpieczony
w spornych okresach pracował w warunkach szczególnych - Sąd I instancji dopuścił dowód
z akt rentowych ubezpieczonego, akt osobowych oraz zeznań świadków: Z. K., A. K., R. B. i R. S., którzy byli bezpośrednimi współpracownikami ubezpieczonego w czasie jego zatrudnienia w (...).

Świadkowie wyjaśnili, że byli zatrudnieni w charakterze ślusarzy - spawaczy przy spawaniu konstrukcji stalowych, prace te były wykonywane na wysokości.

Ubezpieczony posiadał uprawnienia do wykonywania tych prac i przeszedł w tym kierunku badania. Stanowisko przepalacza wymagało umiejętności spawalniczych, polegało na przepalaniu blach lub elementów konstrukcji stalowych automatem do przepalania. Ubezpieczony posiadał książeczkę spawacza wydaną 3 lutego 1981r., złożył wyjaśnienia na czym polegała jego praca na stanowisku izolera od 27 kwietnia 1977r. do 30 czerwca 1997r.

O pracy ubezpieczonego w charakterze izolera świadczą również przekonywujące zeznania świadka R. S., z którym ubezpieczony pracował w Niemczech przy izolowaniu rur ciepłowniczych. Świadek ten pracował z ubezpieczonym też w latach 1991-1995 na wydziale konstrukcji stalowych jako wycinacz acetylenowo-tlenowy.

Zeznania wszystkich świadków Sąd uznał za miarodajne oraz podkreślił,
że niestaranne i nieprecyzyjne świadectwa pracy ubezpieczonego znajdujące się w aktach osobowych, w których figurują łączone stanowiska pracy jak np. izoler - monter czy ślusarz - spawacz nie mogą świadczyć na niekorzyść odwołującego.

Apelację od wyroku wniósł organ rentowy.

Zaskarżając wyrok Sądu Okręgowego w całości apelujący zarzucił temu wyrokowi naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 184 ust. 1 i 2 w związku z art. 32 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS przy zastosowaniu § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.) poprzez przyznanie ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, pomimo niewykazania przesłanek wymaganych do przyznania prawa do tego świadczenia, tj. posiadania co najmniej
15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze oraz rozwiązania stosunku pracy.

W oparciu o podniesione zarzuty apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku
i oddalenie odwołania ubezpieczonego oraz o zasądzenie na rzecz organu rentowego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu apelacji skarżący, wskazał, że ubezpieczony nie udowodnił na dzień
1 stycznia 1999 roku okresu 15 lat pracy w warunkach szczególnych oraz nie rozwiązał stosunku pracy.

Apelujący podkreślił, że ubezpieczonemu uwzględniono okresy składkowe
i nieskładkowe w wysokości powyżej 25 lat, a na skutek postępowania dowodowego przed Sądem I instancji organ rentowy nie kwestionuje, że w okresach wskazanych w świadectwach pracy ubezpieczonego, dotyczących pracy w warunkach szczególnych, była istotnie świadczona przez ubezpieczonego praca w warunkach szczególnych.

Jednakże uwzględnienie spornych okresów daje ubezpieczonemu jedynie 5 lat,
11 miesięcy i 26 dni okresów pracy w warunkach szczególnych.

Natomiast Sąd I instancji w uzasadnieniu orzeczenia nie wskazał, czy do stażu pracy ubezpieczonego w szczególnych warunkach zaliczył jeszcze jakieś dodatkowe okresy pracy.

Tymczasem w okresach nieobjętych przedmiotowymi świadectwami pracy
w warunkach szczególnych, ubezpieczony nie pracował w warunkach szczególnych, na stanowisku przepalacza, czy izolera.

Powyższe potwierdza okoliczność, że sam pracodawca wystawił ubezpieczonemu świadectwa pracy w warunkach szczególnych za konkretne okresy, a nie za cały okres zatrudnienia, okoliczność taka wynika również z zeznań świadków: świadek Z. K. stwierdził, że pracował z ubezpieczonym w Kopalni (...), gdzie pracował jako ślusarz,
a ubezpieczony również jako ślusarz - spawacz; wszyscy świadkowie zeznali,
że ubezpieczony wykonywał pracę przepalacza podczas zatrudnienia w zakładzie pracodawcy w Ł., co nastąpiło dopiero później, a nie od początku zatrudnienia, choć Sąd Okręgowy nie ustalił kiedy. Dodatkowo ubezpieczony przedłożył książeczkę spawacza, wydaną dopiero w 1981r.

Okoliczności te świadczą, że ubezpieczony rozpoczął pracę na stanowisku przepalacza dopiero w okresie wskazanym przez pracodawcę w świadectwie pracy w warunkach szczególnych, tj. od 15 maja 1982r., a wcześniej pracował jako ślusarz i nie była to praca
w warunkach szczególnych.

Należy także podnieść, że ubezpieczony na rozprawie w dniu 18 marca 2013r. oświadczył, że nadal pozostaje w zatrudnieniu, nie rozwiązał zatem stosunku pracy, ani na dzień złożenia wniosku o świadczenie, ani na dzień wydania decyzji, ani też na dzień wyrokowania.

Sąd Okręgowy przyznał ubezpieczonemu świadczenie od dnia 1 stycznia 2013r., nie uzasadniając przyjęcia takiej daty.

Dlatego w ocenie apelującego ubezpieczony nie spełnił wszystkich warunków niezbędnych do przyznania prawa do świadczenia na podstawie art. 184 ustawy z dnia
17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego jest uzasadniona.

Sporną kwestią w postępowaniu apelacyjnym było, czy ubezpieczony spełnił konieczne przesłanki do nabycia prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS,
a mianowicie:

- na dzień 1 stycznia 1999r. legitymował się 15-letnim okresem zatrudnienia
w szczególnych warunkach,

- nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Jednocześnie od dnia 1 stycznia 2013 roku nie jest już konieczne spełnienie przesłanki rozwiązania stosunku pracy, na mocy art. 1 ustawy z dnia 11 maja 2012r. o zmianie ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2012.637).

Zasadniczą kwestią jest, że po zaliczeniu okresów pracy w warunkach szczególnych, wskazanych w świadectwach pracy załączonych do wniosku o emeryturę, to jest w okresach:

- od 15 maja 1982 roku do 3 listopada 1983 roku oraz

- od 1 września 1988 roku do 11 czerwca 1989 roku - na stanowisku ślusarza -

przepalacza,

- od 4 listopada 1983 roku do 30 czerwca 1986 roku na stanowisku izotera,

- od 1 czerwca 1995 do 30 czerwca 1997 roku na stanowisku palacza CO,

ubezpieczony posiada staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 6 lat, 11 miesięcy
i 27 dni (a nie jak omyłkowo podał organ rentowy 5 lat, 11 miesięcy i 26 dni).

W okresach, za które pracodawca nie potwierdził pracy w warunkach szczególnych ubezpieczony mógł dowodzić, że jednak taką pracę wykonywał, innymi środkami dowodowymi dopuszczalnymi w świetle Kodeksu postępowania cywilnego.

Przeprowadzenie postępowania dowodowego jednak wymaga następnie podsumowania, oceny zebranego materiału dowodowego, ujawnienia wyliczeń Sądu I instancji prowadzących do wniosku, że do dnia 31.12.1998 roku ubezpieczony spełnił warunek co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych. Konieczne jest dokładne podanie w uzasadnieniu wyroku, które okresy pracy od 1977 roku do 30.06.1997 roku uznał Sąd za udowodnione i wyjaśnienie dlaczego dał wiarę zebranym dowodom świadczącym przeciw dowodom z dokumentów w aktach rentowych, zgodnie z wymogiem przepisu art.233 § 1 k.p.c.

W niniejszej sprawie Sąd I instancji nie dokonał oceny dowodów i nie sposób
z uzasadnienia wyroku wywnioskować, które okresy pracy ubezpieczonego zostały przez Sąd uznane za pracę w warunkach szczególnych.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego dowody z zeznań świadków nie potwierdzają,
że świadectwa pracy w warunkach szczególnych wystawione przez (...) są nierzetelne. Ubezpieczony był w tym przedsiębiorstwie zatrudniony od 29.04.1977 roku jako ślusarz, a uprawnienia spawacza, które to stanowisko jest wymienione w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. 1983/8/43) w wykazie A Dziale XIV poz.12 „Prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym”, zdobył dopiero w 1981 roku.

Wcześniej, w okresach od sierpnia 1970 roku do października 1971 roku wykonywał pracę ślusarza w (...) Przedsiębiorstwie (...) w Ś., następnie odbywał zasadniczą służbę wojskową.

Od września 1972 roku do 31 sierpnia 1976 roku pracował także jako ślusarz
w Przedsiębiorstwie (...). Stanowisko ślusarza nie jest wymienione
w Katalogu prac w warunkach szczególnych. Również na stanowisku ślusarza ubezpieczony był zatrudniony w okresie od września 1976 roku do kwietnia 1977 roku
w Przedsiębiorstwie Budowlano- (...) w D..

W okresie od 7.11.1997 roku do 1.10.1998 roku przez 11 miesięcy i 15 dni był zatrudniony w spółce (...) jako przepalacz.

Pracę tę zaliczyć należy do pracy w warunkach szczególnych.

Pozostałe okresy zatrudnienia przypadają na (...).

Nawet uznając za wiarygodne za Sądem I instancji zeznania świadka Z. K., należy stwierdzić, że świadek pracował w KWK (...) od 1985 roku - 1995 roku jak sam zeznał (k.21), a zatem może potwierdzić charakter pracy ubezpieczonego tylko od 1985 roku. Wówczas ubezpieczony posiadał już uprawnienia spawacza i za okres od 1.09.1988 roku do 11.06.1989 roku posiada świadectwo pracy w warunkach szczególnych - na terenie kraju.

Również za okres od 15.05.1982 roku - 3.11.1983 roku pracodawca potwierdził taką pracę w kraju a za okres 4.11.1983 roku - 30.06.1986 roku na terenie byłego NRD.

Świadkowie, którzy zeznawali przed Sądem I instancji pracowali z ubezpieczonym w różnych okresach zarówno w kraju jak i za granicą, jednak upływ czasu spowodował,
że świadkowie nie mogą być uznani za wiarygodnych co do precyzyjnego określenia pracy ubezpieczonego w spornych okresach zwłaszcza, że zatrudnienie obejmowało różne stanowiska oraz pracę w kraju i za granicą. Świadek R. B. np. zeznał, że od 1986 roku do 1997 roku pracował wspólnie z ubezpieczonym na stanowiskach przepalaczy. Tymczasem ze świadectwa pracy wynika, że od 1.06.1995 roku do 30.06.1997 roku ubezpieczony pracował jako palacz c.o., na co widnieje dowód na k.35 akt ZUS.

Gdyby doliczyć do uznanych i wykazanych świadectwami pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia w tych warunkach jako przepalacz w spółce (...) - 11 miesięcy
i 15 dni (k.39 akt ZUS) oraz około 2 lat pracy w D. (zgodnie z zeznaniami świadka A. K. w latach 1990 - 1991) w charakterze przepalacza, a także
w (...) S.A. O.. w O. od 16.11.1998 roku do 31.12.1998 roku (1 miesiąc i 15 dni) to uznać należałoby, że ubezpieczony wykazał 10 lat i 27 dni pracy w warunkach szczególnych.

Ubezpieczony w postępowaniu apelacyjnym nie przedstawił żadnych innych dowodów na poparcie swojego stanowiska.

W konsekwencji uznać należało, że skoro ubezpieczony nie spełnił podstawowej przesłanki przyznania mu prawa do emerytury w trybie art. 184 ustawy o emeryturach
i rentach z FUS, to jest okresu 15 lat pracy w warunkach szczególnych, bezzasadne jest badanie pozostałych wskazanych powołanym przepisem przesłanek, apelację organu rentowego należało uwzględnić i zaskarżony wyrok zmienić i oddalić odwołanie.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Apelacyjny orzekł na mocy art. 98 § 1
i 4 k.p.c. w zw. z § 11 ust. 2 oraz § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 2013.490).

/-/ SSA M. Małek-Bujak /-/ SSA E. Piotrowska /-/ SSA J. Ansion Sędzia Przewodnicząca Sędzia

JM