Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2019 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie II Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 15 maja 2019 r. w Warszawie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Sp.k.
z siedzibą w W.

przeciwko A. D.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda (...) Sp.k. z siedzibą w W. na rzecz pozwanej A. D. kwotę 10.817 zł (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sygn. akt II C 308/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 8 marca 2017 r. powódka Kancelaria (...) sp. k. z siedzibą w W. wniosła o zasądzenie od pozwanej A. D. na swoją rzecz kwoty 383.760 zł wraz
z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 21 października 2016 r. oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych w wysokości trzykrotności stawki minimalnej.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że w dniu 1 października 2015 r. między powódką a pozwaną doszło do zawarcia umowy o świadczenie usług z zakresu pomocy prawnej w zakresie reprezentowania pozwanej w sprawie dotyczącej podziału majątku wspólnego pozwanej oraz jej małżonka. Strony ww. umowy postanowiły, że za świadczoną pomoc prawną należne będzie powódce: wynagrodzenie ryczałtowe w kwocie 10.000 zł netto, którą to kwotę pozwana uregulowała oraz wynagrodzenie za sukces w wysokości 20% kwot pieniężnych lub wartości aktywów płynnych faktycznie zapłaconych lub przeniesionych przez męża pozwanej na pozwaną według ich wysokości (wartości) na dzień takiej zapłaty lub przeniesienia, płatne w każdym przypadku, gdy dojdzie (pod dniu zawarcia umowy) do zaspokojenia jakichkolwiek roszczeń pozwanej dochodzonych od jej męża w związku z podziałek majątku wspólnego. W związku z zawartą umową powódka, przy pomocy współpracujących z nią adwokatów i radców prawnych, dokonała licznych czynności mających na celu reprezentowanie pozwanej, m. in. negocjacji z pełnomocnikami męża pozwanej dotyczącymi polubownego podziału majątku wspólnego, koordynacji negocjacji prowadzonych przez adwokata A. G. w związku z toczącym się postępowaniem na C.. Efektem tych prac było wypracowanie porozumienia dotyczącego polubownego podziału majątku wspólnego pozwanej i jej męża. W dniu 20 lipca 2016 r. pozwana wypowiedziała umowę o świadczenie usług z zakresu pomocy prawnej, łączącą ją
z powódką, z uwagi na rzekomy „brak satysfakcjonujących rezultatów”. Tymczasem w dniu 21 lipca 2016 r. pozwana zawarła z mężem umowę podziału majątku wspólnego, o którym to fakcie – mimo wcześniejszych deklaracji – nie poinformowała powódki. Na mocy umowy podziału majątku wspólnego pozwana stała się właścicielem dwóch nieruchomości oraz współwłaścicielem (udział ½) trzeciej. Łączna wartość tych nieruchomości, zgodnie z umową o podział majątku, wyniosła 1.560.000 zł, w związku z czym odszkodowanie należne powódce z tytułu wyrządzonej przez pozwaną szkody wynosi 312.000 zł, powiększone o należny podatek VAT, co łącznie daje 383.760 zł.

(pozew – k. 2-10v.)

Pozwana domagała się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia od powódki, na swoją rzecz, kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew wskazano, że wbrew twierdzeniom powódki, nieruchomości nie stanowiły podstawy obliczenia wynagrodzenia za sukces, o którym mowa w § 3 ust. 2 umowy o świadczenie usług. Wynagrodzenie miało być płatne od kwot pieniężnych i aktywów płynnych faktycznie zapłaconych lub przeniesionych na pozwaną przez jej męża R. D.. Takie sformułowanie podstawy wynagrodzenia wynikało z celu, który pozwana chciała zrealizować przy pomocy powódki, a w którym powódka zobowiązała się pozwanej pomóc. Pozwanej od samego początku chodziło o uzyskanie od powódki pomocy prawnej przy ustaleniu i dowiedzeniu, jakie aktywa płynne wchodzą w skład majątku wspólnego, a którymi włada wyłącznie jej mąż R. D..
W szczególności chodziło o akcje spółek cypryjskich i polskich. Pozwana na dzień zawarcia umowy o świadczenie usług miała wiedzę, że aktywa te współwłasność majątkową małżeńską, ale nie miała na to wystarczających dowodów. Zamiarem stron w żadnym wypadku nie było prowadzenie przez powódkę czynności dotyczących nieruchomości, które nie są aktywami płynnymi. Powódka takich działań nie prowadziła.

Strona pozwana podniosła ponadto, że brak satysfakcjonujących był rzeczywistą przyczyną wypowiedzenia umowy o świadczenie usług. Powódka nie była w stanie dostarczyć dowodów odnośnie do aktywów płynnych przez dziewięć miesięcy współpracy. Pozwana była zmęczona brakiem rezultatów i zrezygnowana batalią z mężem. Tym bardziej, że równolegle toczyło się kilka postępowań, w tym sprawa o rozwód prowadzona przed tutejszym Sądem pod sygn. akt II C 648/14. Pozwana otrzymała od powódki i kancelarii cypryjskiej informację, że R. D. zgodził się na propozycję powódki i kancelarii cypryjskiej co do podziału majątku wspólnego. Niestety, pomimo tych deklaracji, nie doszło do zawarcia ugody. R. D. powiedział pozwanej, że oferta, która została jej przekazana przez powódkę jako złożona przez niego, nie miała miejsca. W tej sytuacji pozwana utraciła zaufanie do powódki i poleconej przez nią kancelarii cypryjskiej oraz uznała, że działania tych podmiotów są nieskuteczne. Brak powodzenia działań profesjonalnych pełnomocników skłonił ją do ustępstw. To właśnie było przyczyną podjęcia z R. D. rozmów we własnym zakresie w celu zakończenia sporu oraz wypowiedzenia umowy o świadczenie usług.

(odpowiedź na pozew – k.218-228)

W toku postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska procesowe. Pozwana zmodyfikowała jedynie żądanie w zakresie kosztów zastępstwa procesowego, wskazując, że wnosi o zasądzenie tych kosztów w wysokości trzykrotności stawki minimalnej.

(e-protokół rozprawy z dnia 15 maja 2019 r. – k.531)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W okresie od dnia 10 czerwca 2014 r. do dnia 1 lipca 2016 r. przed Sądem Okręgowym Warszawa-Praga w Warszawie toczyło się postępowanie w sprawie
o rozwód z powództwa A. D. przeciwko R. D., sygn. akt II C 648/14. Pełnomocnikiem A. D. w tej sprawie została ustanowiona adwokat B. A., następnie adwokat K. K., a od dnia 20 stycznia 2015 r. adwokat Z. G..

(dołączone akta sprawy II C 648/14: pozew o rozwód – k.3-5, pełnomocnictwo z dnia 27 sierpnia 2013 r. – k.6, protokół rozprawy z dnia 14 sierpnia 2014 r. – k.192-194, pełnomocnictwo z dnia 20 stycznia 2015 r. – k.399, wyrok z dnia 1 lipca 2016 r. – k.811)

Sprawę o podział majątku wspólnego A. D. zdecydowała się powierzyć Kancelarii (...) sp. k. z siedzibą
w W., którą polecił jej znajomy. Adwokat Z. G. odmówił prowadzenia sprawy o podział majątku wspólnego, z uwagi na fakt, iż miała ona charakter transgraniczny i wiązała się z koniecznością poszukiwania majątku m.in. na C..

(dowód z przesłuchania A. D. w charakterze strony – e-protokół rozprawy z dnia 5 września 2018 r. – k.374, e-protokół rozprawy z dnia 23 stycznia 2019 r., k.520, e-protokół rozprawy z dnia 15 maja 2019 r., k.531)

W dniu 1 października 2015 r. pomiędzy A. D.
a Kancelarią (...) sp. k. z siedzibą
w W. doszło do zawarcia umowy o świadczenie usług z zakresu pomocy prawnej.

W § 1 ust. 1 tej umowy A. D. zleciła Kancelarii (...) sp. k. z siedzibą w W. świadczenie pomocy prawnej w zakresie reprezentowania jej w sprawie dotyczącej podziału majątku wspólnego jej oraz R. D..

Zgodnie z § 1 ust. 2 umowy, zakres świadczonej pomocy prawnej obejmował: czynności przygotowawcze w postępowaniu sądowym oraz czynności przedprocesowe, reprezentację zamawiającej w postępowaniach przed Sądem I instancji oraz w ewentualnych postępowaniach przed Sądem II instancji, reprezentację zamawiającej w negocjacjach ugodowych mających na celu polubowne uregulowanie wszystkich kwestii związanych ze wspólnością majątkową małżeńską,

bieżące doradztwo w zakresie związanym ze wspólnością ustawową oraz podziałem majątku wspólnego, koordynację działań mających na celu doprowadzenie do uregulowania wszystkich kwestii związanych ze wspólnością majątkową małżeńską na zasadach akceptowalnych dla zamawiającej.

W § 2 ust. 4 umowy strony przewidziały, że w związku wykonawca będzie współpracował przy wykonaniu umowy z zagranicznymi prawnikami. Koszty ich zaangażowania miała pokryć zamawiająca.

W § 3 ust. 1 umowy strony postanowiły, że za świadczoną pomoc prawną zamawiająca zapłaci wykonawcy wynagrodzenie ryczałtowe w kwocie 10.000 zł netto, płatne w ratach, z zastrzeżeniem, że całość tego wynagrodzenia zostanie niszczona przelewem na rachunek wskazany przez wykonawcę lub gotówką najpóźniej w terminie do dnia 31 marca 2016 r.

Poza tym, w § 3 ust. 2 umowy, strony postanowiły, że w każdym przypadku, gdy dojdzie (po dniu zawarcia umowy) do zaspokojenia jakichkolwiek roszczeń zamawiającej dochodzonych od R. D. w związku z podziałem majątku wspólnego (w tym w wyniku zasądzenia i wyegzekwowania na rzecz zamawiającej jakichkolwiek kwot od R. D. lub też w wyniku zaspokojenia lub uznania roszczenia w całości lub w części przez R. D. lub też zawarcia ugody sądowej lub pozasądowej między zamawiającą a R. D.), zamawiająca zapłaci wykonawcy dodatkowe wynagrodzenie w wysokości 20 % kwot pieniężnych lub wartości aktywów płynnych (m.in. kamieni i metali szlachetnych nabytych w celach inwestycyjnych, obligacji oraz akcji/udziałów spółek notowanych na giełdach papierów wartościowych) faktycznie zapłaconych lub przeniesionych przez R. D. na zamawiającą w wyniku takiego zdarzenia, według ich wysokości/wartości na dzień takiej zapłaty lub przeniesienia („wynagrodzenie za sukces”).

W § 3 ust. 3 umowy ustalono, że wynagrodzenie za sukces będzie płatne sukcesywnie, w miarę wpływu lub przewłaszczenia jakichkolwiek składników majątku wspólnego na zamawiającą w wyniku wykonania porozumienia lub ugody w przedmiocie podziału majątku wspólnego lub w wyniku prowadzonej egzekucji. Płatność takiej części wynagrodzenia za sukces nastąpi każdorazowo w terminie
7 dni od dnia wpływu lub przewłaszczenia jakichkolwiek składników majątku na zamawiającą będących wynikiem podziału majątku wspólnego. Zamawiająca zobowiązała się do informowania wykonawcy na piśmie w terminie 3 dni o fakcie wpływu lub przewłaszczenia na nią jakichkolwiek składników majątku będących skutkiem podziału majątku wspólnego.

Zarówno wynagrodzenie ryczałtowe, jak i wynagrodzenie za sukces miało zostać powiększone o kwotę podatku VAT w stosownej wysokości (§ 3 ust. 4 i 5 umowy).

Niezależnie od obowiązku zapłaty wynagrodzenia, zamawiająca zobowiązała się do ponoszenia lub zwrotu kosztów ponoszonych przez Wykonawcę w związku ze świadczeniem usług prawnych (§ 3 ust. 6 umowy).

(umowa z dnia 1 października 2015 r. – k. 21-24)

Tego samego dnia A. D. udzieliła adwokatowi M. K. pełnomocnictwa do reprezentowania jej w sprawie o podział majątku wspólnego z udziałem R. D. przed sądami powszechnymi we wszystkich właściwych instancjach, w postępowaniu egzekucyjnym oraz w rozmowach ugodowych. W późniejszym okresie pozwana udzieliła pełnomocnictwa również adwokatowi A. B..

(pełnomocnictwo – k.26a)

A. D. była przekonana, że termin „aktywa płynne”, użyty w § 3 ust. 2 umowy z dnia 1 października 2015 r., nie obejmuje nieruchomości,
a jedynie gotówkę, akcje, udziały i inne zasoby, które można łatwo i szybko spieniężyć po ich wartości rynkowej.

( dowód z przesłuchania A. D. w charakterze strony – e-protokół rozprawy z dnia 5 września 2018 r. – k.374, e-protokół rozprawy z dnia 23 stycznia 2019 r., k.520, e-protokół rozprawy z dnia 15 maja 2019 r., k.531)

Nawiązując współpracę z Kancelarią (...) sp. k. z siedzibą w W. A. D. miała nadzieję uzyskać pomoc prawną przy ustaleniu, jakimi aktywami płynnymi, wchodzącymi w skład majątku wspólnego, włada jej mąż R. D. oraz w negocjacjach dotyczących podziału tych aktywów. W szczególności chodziło o akcje spółek zarejestrowanych na C. i na S.. Pozwana dowiedziała się o istnieniu tych aktywów m.in. z dokumentacji zostawionej w domu przez R. D.. Informacje, którymi dysponowała, nie były jednak wystarczające.

( dowód z przesłuchania A. D. w charakterze strony – e-protokół rozprawy z dnia 5 września 2018 r. – k.374, e-protokół rozprawy z dnia 23 stycznia 2019 r., k.520, e-protokół rozprawy z dnia 15 maja 2019 r., k.531 )

Pozwana ustaliła z prawnikami z Kancelarii (...)
(...) sp. k. z siedzibą w W., że w pierwszej kolejności podejmą oni działania względem aktywów ukrywanych na C..

(zeznania świadka A. B. – e-protokół rozprawy z dnia 9 sierpnia
2017 r., k.301, e-protokół rozprawy z dnia 6 grudnia 2017 r., k.344, e-protokół rozprawy
z dnia 5 stycznia 2018 r., k.349, dowód z przesłuchania M. K.
w charakterze strony – e-protokół rozprawy z dnia 5 września 2018 r. – k.374, dowód
z przesłuchania A. D. w charakterze strony – e-protokół rozprawy
z dnia 5 września 2018 r. – k.374, e-protokół rozprawy z dnia 23 stycznia 2019 r., k.520,
e-protokół rozprawy z dnia 15 maja 2019 r., k.531 )

Kancelaria podjęła szereg działań zmierzających do ustalenia i zachowania składników majątku wspólnego pozwanej i jej męża R. D. –
złożyła w imieniu pozwanej sprzeciw małżonka wobec czynności zarządu majątkiem wspólnym, w związku z powzięciem informacji o planowej sprzedaży akcji spółki CENTRUM (...) S.A. z siedzibą
w W., reprezentowała pozwaną w postępowaniu prowadzonym przez Prokuratora Prokuratury Rejonowej (...) w W. pod sygn. 2 Ds. 1140/15/EŁ, m. im przygotowując pisma oraz uczestnicząc w czynnościach związanych z przesłuchaniem świadków, a także nawiązała, za zgoda pozwanej, współpracę z prawnikami cypryjskimi (przede wszystkim z adwokatem A. G.) celem wdrożenia procedury zmierzającej do ustalenia ukrytych składników majątku wspólnego. W ramach współpracy w kancelarią cypryjską powódka przygotowywała dokumentację niezbędną do wystąpienia z powództwem przeciwko R. D. (opinie w zakresie wykładni prawa polskiego, tłumaczenia itp.). Powódka koordynowała też wyjazd pozwanej na Cypr w dniu 13 kwietnia 2016 r. celem złożenia przez pozwaną tzw. affidavit (zaprzysiężone oświadczenie) na potrzeby postępowania przed Sądem Okręgowym w Nikozji.

(dołączone akta sprawy 2 Ds. 1140/15/EŁ: zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa wraz z załącznikami– k.1-135 w zbiorze A, protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia – k.4-7 w zbiorze C, protokół przesłuchania świadka – k. 9-14 w zbiorze C; wydruk korespondencji elektronicznej – k.28-34, zeznania świadka A. B. – e-protokół rozprawy z dnia 9 sierpnia 2017 r., k.301, e-protokół rozprawy z dnia 6 grudnia 2017 r., k.344, e-protokół rozprawy z dnia 5 stycznia 2018 r., k.349 , dowód z przesłuchania M. K.
w charakterze strony – e-protokół rozprawy z dnia 5 września 2018 r. – k.374)

Adwokat M. K. pozostawał w kontakcie z pełnomocnikiem R. D. i negocjował warunki polubownego podziału majątku wspólnego. Wolą małżonków było jednak, aby porozumieniem objąć także kwestie związane z toczącym się postępowaniem w sprawie o rozwód, m. in. w zakresie władzy rodzicielskiej i kontaktów z dziećmi. Konieczne stało się, aby małżonkowie spotkali się we własnym gronie i uzgodnili pomiędzy sobą te dodatkowe kwestie. Powódka nie posiadała w tym zakresie żadnych pełnomocnictw.

( zeznania świadka A. B. – e-protokół rozprawy z dnia 9 sierpnia
2017 r., k.301, e-protokół rozprawy z dnia 6 grudnia 2017 r., k.344, e-protokół rozprawy
z dnia 5 stycznia 2018 r., k.349, dowód z przesłuchania M. K.
w charakterze strony – e-protokół rozprawy z dnia 5 września 2018 r. – k.374)

W dniu 30 czerwca 2016 r. A. D. i R. D. stawili się w Kancelarii Notarialnej przy ul. (...) w W., prowadzonej przez notariusza M. B., i zawarli małżeńską umowę majątkową, na mocy której ustanowili rozdzielność majątkową (Rep. A nr 13068/2016).

(wypis aktu notarialnego Rep. A nr (...) – k.322-324 )

Na początku lipca 2016 r. pozwana poinformowała powódkę że rozmowy
z R. D. będą kontynuowane w sierpniu 2016 r., po sezonie urlopowym. Odniosła się w tym zakresie do majątku nie stanowiącego przedmiotu podziału majątku wspólnego, w szczególności aktywów płynnych gromadzonych m.in. na C., których dotąd nie pozyskała. Zaleciła pełnomocnikom wstrzymanie się na ten czas z podejmowaniem jakichkolwiek czynności. Pozwana nie poinformowała powódki o zawarciu małżeńskiej umowy majątkowej.

( zeznania świadka A. B. – e-protokół rozprawy z dnia 9 sierpnia
2017 r., k.301, e-protokół rozprawy z dnia 6 grudnia 2017 r., k.344, e-protokół rozprawy
z dnia 5 stycznia 2018 r., k.349, dowód z przesłuchania M. K.
w charakterze strony – e-protokół rozprawy z dnia 5 września 2018 r. – k.374)

W dniu 20 lipca 2016 r. pozwana spotkała się z adwokatem A. B. i poinformowała ją, że jest zmuszona - z uwagi na postawę małżonka - wypowiedzieć pełnomocnictwa i rozwiązać umowę, gdyż w innym przypadku nie dojdzie do porozumienia z małżonkiem, między innymi w zakresie podziału majątku wspólnego. W tym samym dniu pozwana złożyła na piśmie wypowiedzenie umowy o świadczenie usług z zakresu pomocy prawnej z dnia 1 października 2015 r.
W uzasadnieniu wypowiedzenia jako jego przyczynę wskazano „brak satysfakcjonujących rezultatów”.

(pismo z dnia 20 lipca 2016 r. – k.36 , zeznania świadka A. B. –
e-protokół rozprawy z dnia 9 sierpnia 2017 r., k.301, e-protokół rozprawy z dnia 6 grudnia 2017 r., k.344, e-protokół rozprawy z dnia 5 stycznia 2018 r., k.349 )

Po dniu 20 lipca 2016 r. pozwana zaniechała kontaktów z powódką.

( zeznania świadka A. B. – e-protokół rozprawy z dnia 9 sierpnia
2017 r., k.301, e-protokół rozprawy z dnia 6 grudnia 2017 r., k.344, e-protokół rozprawy
z dnia 5 stycznia 2018 r., k.349, dowód z przesłuchania M. K.
w charakterze strony – e-protokół rozprawy z dnia 5 września 2018 r. – k.374 )

W dniu 21 lipca 2016 r. pozwana i R. D. zawarli przed notariuszem M. B. umowę podziału majątku wspólnego, Rep. (...). W wyniku podziału majątku wspólnego, na wyłączną własność pozwanej przeszły: udział w niezabudowanej nieruchomości gruntowej położonej
w miejscowości N., określanej w ww. akcie notarialnym jako (...), lokal mieszkalny, zajmowany przez matkę pozwanej, położony w miejscowości G. przy ulicy (...) numer lokalu (...), określany w akcie notarialnym jako (...), a ponadto udział wynoszący ½ w zabudowanej nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), określanej w ww. akcie notarialnym jako (...). Wartości ww. składników majątku wspólnego, które przeszły na własność pozwanej, zostały wskazane przez strony aktu notarialnego w § 2 ust. 4 ww. aktu notarialnego. Pozostałe składniki majątku wspólnego przypadły R. D.. W § 7 pozwana zobowiązała się cofnąć kroki prawne podjęte przeciwko pozwanemu w związku z aktywami zgromadzonymi na C. oraz do powstrzymania się od p0drejmowania dalszych działań w tym zakresie.

( wypis aktu notarialnego Rep. A (...) – k.325-338)

Pozwana nie poinformowała powódki o zawarciu umowy o podział majątku wspólnego. Powódka dowiedziała się o zawarciu tej umowy we własnym zakresie, analizując treść księgi wieczystej jednej z nieruchomości wchodzącej w skład tego majątku.

( zeznania świadka A. B. – e-protokół rozprawy z dnia 9 sierpnia
2017 r., k.301, e-protokół rozprawy z dnia 6 grudnia 2017 r., k.344, e-protokół rozprawy
z dnia 5 stycznia 2018 r., k.349, dowód z przesłuchania M. K.
w charakterze strony – e-protokół rozprawy z dnia 5 września 2018 r. – k.374)

Pismem z dnia 27 września 2016 r. powódka wezwała pozwaną do zapłaty kwoty 383.760 zł, zawierającej podatek VAT, z tytułu należnego Kancelarii wynagrodzenia na podstawie umowy o świadczenie usług z zakresu pomocy prawnej z dnia 1 października 2015 r., w związku z dokonaniem przez pozwaną oraz R. D. – po dniu zawarcia umowy z Kancelarią – umownego podziału majątku wspólnego.

(wezwanie do zapłaty wraz z potwierdzeniem nadania – k.191-194)

Pozwana odmówiła zapłaty, wskazując, że roszczenie powódki jest bezpodstawne.

(odpowiedź na wezwanie do zapłaty – k.196-197, pełnomocnictwo z dnia
13 października 2016 r. – k.198)

W dniu 5 stycznia 2017 r. powódka zainicjowała mediację, która nie została przeprowadzona, z uwagi na brak zgody pozwanej.

(wniosek o wszczęcie mediacji wraz z potwierdzeniem nadania – k.203-204a, wydruk wiadomości elektronicznej – k.206)

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się na dowodach z dokumentów zgromadzonych w aktach niniejszej sprawy, jak również w dołączonych aktach spraw II C 648/14 i 2 Ds. 1140/15/EŁ. Wiarygodność i autentyczność tych dokumentów nie była kwestionowana przez strony i nie budziła wątpliwości Sądu. Sąd wziął także pod uwagę zeznania świadka A. B. oraz zeznania A. D. i M. K. – komplementariusza powodowej spółki, przesłuchanych w charakterze stron, które w przeważającej części w zakresie przebiegu zdarzeń pozostawały ze sobą zgodne. Rozbieżności wynikały w istocie z odmiennej oceny zeznających co do przyczyn, motywacji oraz celu zachowania pozwanej.

Sąd pominął jedynie zeznania świadka K. Z., przesłuchanego na rozprawie w dniu 5 września 2018 r., uznając, że jego zeznania nie wnoszą okoliczności istotych do sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Podstawę roszczeń dochodzonych przez powódkę stanowił art. 746 § 1 k.c.
w zw. z art. 750 k.c.

Zgodnie z art. 746 § 1 k.c., dający zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Powinien jednak zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia; w razie odpłatnego zlecenia obowiązany jest uiścić przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom, a jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, powinien także naprawić szkodę. Powyższy przepis, na podstawie art.
750 k.c., stosuje się odpowiednio do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami.

W niniejszej sprawie powódka dochodziła odszkodowania z tytułu utraty wynagrodzenia za sukces, którego pozwana nie wypłaciła, wypowiadając umowę
o świadczenie usług z zakresu pomocy prawnej z dnia 1 października 2015 r. Dochodzona przez powódkę kwota 383.760 zł stanowi 20% wartości składników majątku, które na mocy umowy o podział majątku wspólnego z dnia 21 lipca 2016 r. przypadły pozwanej i uwzględnia podatek VAT.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że Sąd podziela stanowisko powódki, iż do wypowiedzenia przez pozwaną umowy o świadczenie usług z zakresu pomocy prawnej z dnia 1 października 2015 r. doszło bez ważnego powodu.

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że powódka wykonywała swoje obowiązki, określone w § 1 i 2 tej umowy, w sposób należyty. Powódka prowadziła w imieniu pozwanej negocjacje z prawnikami R. D. oraz reprezentowała powódkę w postępowaniach cywilnych
i karnych (m.in. w postępowaniu prowadzonym przez Prokuratora Prokuratury Rejonowej (...) w W. pod sygn. 2 Ds. 1140/15/EŁ). Przede wszystkim zaś podjęła szereg działań zmierzających do ustalenia
i zachowania składników majątku wspólnego pozwanej i R. D.. W ramach tych działań nawiązała współpracę z prawnikami cypryjskimi
i przyczyniła się do wdrożenia przed Sądem Okręgowym w Nikozji procedury zmierzającej do ustalenia ukrytych składników majątku wspólnego. Warto zaznaczyć, że w tym zakresie jej czynności realizowały oczekiwania pozwanej, wskazane w jej zeznaniach, choć po około pół roku działalności nie przyniosły jeszcze efektu.

Obecnie nie sposób przesądzić, czy postępowanie prowadzone przez Sąd Okręgowy w Nikozji doprowadziłoby do ujawnienia składników majątku wspólnego pozwanej i R. D.. Fakt prowadzenia tego postępowania miał jednak istotne znaczenie negocjacyjne. W umowie o podział majątku wspólnego z dnia 21 lipca 2016 r. poruszono kwestie postępowań toczących się na C.. Nie sposób zatem uznać, że czynności podejmowane przez powódkę w ramach umowy z dnia 1 października 2015 r. nie przyniosły żadnego rezultatu. Analiza zeznań przesłuchanych w sprawie osób, w tym także zeznań samej pozwanej, prowadzi do jednoznacznego wniosku, że rzeczywistą przyczyną wypowiedzenia umowy z dnia 1 października 2015 r. było osiągnięcie przez małżonków D. porozumienia co do podziału majątku wspólnego.

Nie budzi wątpliwości, że na podstawie umowy z dnia 1 października 2015 r. powódka obowiązała się do działań w odniesieniu do szeroko rozumianego majątku i podziału majątku. To, że działania te koncentrowały się na majątku zgromadzonym na C., przede wszystkim akcjach cypryjskich spółek, wynikało z ustaleń poczynionych z pozwaną po zawarciu umowy. Ustalenia te nie zmieniały zakresu obowiązków powódki, jakim było wykonywanie wszystkich czynności
w odniesieniu do całego majątku wspólnego. O ile jednak powódka wykazała,
że zakres podejmowanych przez nią czynności obejmował, zgodnie z umową, cały majątek wspólny pozwanej i R. D., o tyle nie zdołała wykazać,
że wynagrodzenie za sukces, które miała uzyskać i które stanowiłoby ewentualną szkodę, miało być naliczane stosownie do całego majątku uzyskanego przez pozwaną na drodze podziału.

W § 3 ust. 2 umowy z dnia 1 października 2015 r. strony postanowiły,
że w każdym przypadku, gdy dojdzie (po dniu zawarcia umowy) do zaspokojenia jakichkolwiek roszczeń zamawiającej dochodzonych od R. D.
w związku z podziałem majątku wspólnego, zamawiająca zapłaci wykonawcy dodatkowe wynagrodzenie w wysokości 20 % kwot pieniężnych lub wartości aktywów płynnych (m.in. kamieni i metali szlachetnych nabytych w celach inwestycyjnych, obligacji oraz akcji/udziałów spółek notowanych na giełdach papierów wartościowych) faktycznie zapłaconych lub przeniesionych przez R. D. na zamawiającą w wyniku takiego zdarzenia, według ich wysokości/wartości na dzień takiej zapłaty lub przeniesienia („wynagrodzeniem za sukces”). Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że termin „aktywa płynne”, użyty w treści powyższego postanowienia, nie był rozumiany przez strony jednolicie. A. D. była przekonana, że nie obejmuje on nieruchomości, a jedynie gotówkę, akcje, udziały czy inne zasoby, które można łatwo i szybko spieniężyć. W ocenie Sądu, takie przekonanie pozwanej nie było nieuzasadnione.

Zgodnie z definicją prawniczą aktywa płynne są to środki majątkowe
o charakterze dodatnim, które nadają się do zbycia. Płynność to stopień zbywalności atrakcyjności rynkowej aktywu w obrocie (por. „płynność” - https://encyklopedia.pwn.pl). Niewątpliwie tak rozumiane aktywa płynne obejmują także nieruchomości. W mowie potocznej, w mediach, a nawet w obrocie bankowym, określenie aktywa płynne odnoszone jest jednak wyłącznie do środków majątkowych bardzo szybko i łatwo zbywalnych, takich jak akcje, obligacje, udziały itp. Nie jest ono zaś odnoszone do nieruchomości, które ze swej istoty nie są łatwo zbywalne. Obecnie trudno też mówić o szybkości zbycia nieruchomości przy zachowaniu jej realnej ceny, zważywszy na konkurencję na rynku. (por. np. http://www.placet.pl/?mod=Leksykon&hs=aktywa%20p%B3ynne&act=View&r=2 oraz nhttps://nmf.knf.gov.pl/Microportals/NMF/Images/ryzyko_plynnosci_tcm74-23540.pdf).

Termin „aktywa płynne” nie jest w swym brzmieniu językowym jasny doo interpretacji. Rozróżnienie, czy termin „aktywa płynne” należy rozumieć formalnie - jako „wszystkie składniki majątkowe o różnych stopniu szybkości zbycia”, czy też potocznie - jako „szybko zbywalne zdematerializowane składniki majątkowe/papiery wartościowe” wymaga wiedzy, świadomości i obeznania cechujących i wymaganych od profesjonalisty, ale nie konsumenta. Z punktu widzenia konsumenta inne niż powszechne rozumienie określenia „aktywa płynne” jest wręcz istotnie utrudnione.

W ocenie Sądu, powódka, jako przedsiębiorca i profesjonalista, powinna sformułować treść umowy w taki sposób, by nie było wątpliwości co do znaczenia użytych w niej terminów, kluczowych dla ustalenia praw i obowiązków stron. TO powódka przedstawiła pozwanej przygotowaną wersję umowy do podpisu. Pozwana miała prawo ufać profesjonalnej kancelarii prawnej, iż przedstawiona do akceptacji umowa jest w tożsamy sposób rozumiana i interpretowana przez strony. Posłużenie się terminem „aktywa płynne” przez profesjonalistę w umowie
z konsumentem, nie daje automatycznie powodu, żeby uznać, iż termin ten obejmuje nieruchomości. Należy zauważyć, że w § 3 ust. 2 umowy, zawarto przykładowy, otwarty katalog aktywów płynnych. wśród których nie znalazły się nieruchomości, ale właśnie przedmioty majątkowe łatwo i szybko zbywalne. Uwzględniono w nim kamienie i metale szlachetne nabyte w celach inwestycyjnych oraz obligacje i akcje/udziały spółek notowanych na giełdach papierów wartościowych. W katalogu tym nie wymieniono nieruchomości, pomimo że – biorąc pod uwagę ww. okoliczności – byłoby to szczególnie wskazane. Pominięcie nieruchomości w przykładowym katalogu aktywów płynnych mogło jedynie utwierdzić pozwaną w przekonaniu, iż nie wchodzą one w zakres tego pojęcia i nie będą stanowiły podstawy naliczenia wynagrodzenia powódki. Powódka nie udowodniła by przekonanie pozwanej było inne, zeznania świadków i komplementariusza powódki ukazują jedynie co na temat rozumienia przez pozwaną treści umowy w tym zakresie uważali prawnicy kancelarii.

Na skutek umowy o podział majątku wspólnego na wyłączną własność pozwanej przeszły wyłącznie nieruchomości – udział w niezabudowanej nieruchomości gruntowej położonej w miejscowości N., lokal mieszkalny nr (...) położony w miejscowości G. przy ulicy (...) oraz udział
w zabudowanej nieruchomości położonej w W. przy ul. (...). Twierdzenia strony powodowej, iż w umowie z dnia 21 lipca 2016 r., zawartej
w formie aktu notarialnego, Rep. (...), nie uwzględniono wszystkich ustaleń pomiędzy pozwaną a R. D. co do podziału majątku wspólnego (m.in. w kwestii dopłat), nie zostały poparte dowodami wystarczającymi do odmiennego przyjęci, a zwłaszcza oszacowania wysokości success fee. W tej sytuacji brak było podstaw do uznania, iż powódce przysługiwało jakiekolwiek wynagrodzenie za sukces.

Ustalenie, iż powódce nie przysługiwało wynagrodzenie za sukces, przewidziane w § 3 ust. 2 umowy o świadczenie usług z zakresu pomocy prawnej, nie stanowiłoby przeszkody do zasądzenia na rzecz powódki odszkodowania za szkodę, jaką poniosła powódka, w związku z poszczególnymi, konkretnymi działaniami podejmowanymi na rzecz pozwanej. Niewątpliwie takie działania były podejmowane przez powódkę i to w stosunkowo szerokim zakresie. Powódka nie dała jednak Sądowi podstaw dla oszacowania tej szkody, którą faktycznie poniosła. Nie wykazała, by szkoda taka przekroczyła ona kwotę 10.000 zł, uiszczoną przez pozwaną przy zawarciu umowy. Dowodów pozwalających na realne, konkretne oszacowanie wydatków i kosztów, strat raz utraty zysków powódki nie przedstawiono, a nie są to kwestie niepoliczalne, czy niemożliwe do wyceny. Ciężar dowodowy w tym zakresie, zgodnie z treścią art. 6 k.c., spoczywał na powódce.

Na marginesie Sąd wskazuje, że nie kwestionuje twierdzenia powódki,
iż zachowanie pozwanej, która wypowiedziała umowę o świadczenie usług, nie wskazując rzeczywistej przyczyny i nie poinformowała swoich pełnomocników
o zawarciu małżeńskiej umowy majątkowej oraz umowy o podział majątku wspólnego, należy ocenić jako nielojalne. Analiza zeznań pozwanej prowadzi jednak do wniosku, że działanie pozwanej wynikało po części z przekonania, iż pomimo zawarcia ww. umów, kwestia podziału majątku wspólnego pozostaje otwarta
i w razie ustalenia dodatkowych składników tego majątku możliwe będzie uchylenie się od skutków złożonych oświadczeń woli. Postawę pozwanej można ocenić negatywnie, ale nie zmienia to charakteru jej niewiedzy w rozumieniu terminu „aktywa płynne” i usprawiedliwionego interpretowania go w sposób dla siebie korzystny, zarówno przed, jak i po zawarciu umowy.

Mając na uwadze powyższe względy, Sąd oddalił powództwo.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie
z wynikającą z tego przepisu zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy. Sąd nie uwzględnił wniosku pełnomocnika pozwanej o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w wysokości trzykrotności stawki minimalnej, uznając, że nie uzasadniał tego ani charakter i stopień skomplikowania rozpoznawanej sprawy, ani zakres podejmowanych przez pełnomocnika czynności.