Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Górska

Protokolant st. sekr. sąd. Marta Perkowska

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2014 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa syndyka masy upadłości (...) Spółki Akcyjnej w upadłości likwidacyjnej w L.

przeciwko (...) spółce jawnej w S.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

I oddala powództwo;

II zasądza od powoda syndyka masy upadłości (...) Spółki Akcyjnej w upadłości likwidacyjnej w L. na rzecz pozwanej (...) spółki jawnej w S. kwotę (...) (trzech tysięcy sześciuset siedemnastu) złotych tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt VIII GC 328/13

UZASADNIENIE

Powód syndyk masy upadłości (...) Spółki Akcyjnej w upadłości likwidacyjnej w L. wniósł o uznanie umowy sprzedaży ½ udziału we własności budynku stanowiącego odrębną nieruchomość oraz przynależnego udziału w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości zawartej w dniu 25 września 2009 r. pomiędzy G. W. a pozwaną (...) spółką jawną w S. za bezskuteczną wobec powoda oraz nakazanie pozwanej, aby zezwoliła na przeprowadzenie egzekucji z nieruchomości położonej w S. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie prowadzi księgę wieczystą KW (...) - w celu zaspokojenia wierzytelności wynikających z prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 21 października 2008r., sygn. akt I C 617/07.

W uzasadnieniu powód wskazał, iż egzekucja prowadzona przeciwko G. W. na podstawie wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 21 października 2008r. okazała się całkowicie bezskuteczna. Natomiast na mocy umowy z dnia 25 września 2009r. dłużnik zbył swoje udziały w nieruchomości, położonej przy ul. (...) w S., wyzbywając się jedynego składnika majątku, z którego powód mógłby się zaspokoić. W chwili zawarcia umowy sprzedaży dłużnik był niewypłacalny i toczyło się przeciwko niemu kilkanaście postępowań egzekucyjnych, działał zatem ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Sprzedaży dokonał w trakcie postępowanie egzekucyjnego, uniemożliwiając skuteczne zajęcie nieruchomości. Jako podstawę prawną roszczenia powód wskazał art. 527 § 1 k.c. w zw. z art. 531 § 1 k.c. podnosząc, iż w wyniku zawartej umowy pozwana uzyskała korzyść majątkową, dłużnik stał się niewypłacalny w większym stopniu niż przed jej dokonaniem i nastąpiło to z pokrzywdzeniem dla wierzyciela. Nie sposób przy tym przyjąć, aby pozwana nie znała sytuacji majątkowej dłużnika i nie miała świadomości, iż dłużnik działa z pokrzywdzeniem wierzycieli, skoro w dziale IIII księgi wieczystej znajdował się wpis o wszczęciu egzekucji z nieruchomości. Nadto w aktach księgi znajdowało się zawiadomienie o zajęciu wieczystego użytkowania nieruchomości na rzecz powoda oraz postanowienie o oddaleniu wniosku komornika o wpis ostrzeżenia o wszczęciu egzekucji z nieruchomości.

W odpowiedzi na pozew pozwana zaprzeczyła, aby czynność prawna dokonana została z pokrzywdzeniem wierzycieli G. W.. Dla stwierdzenia tego w majątku dłużnika musiałaby powstać szkoda skutkująca jego zmniejszeniem, spowodowana zawarciem umowy sprzedaży, a pozwana musiałaby działać ze świadomością pokrzywdzenia spółki (...). Pozwana podniosła, że przed zawarciem umowy sprawdzone zostały wpisy w księdze wieczystej i miała świadomość istniejących zajęć, w związku z czym ustalono że cena nabycia przeznaczona zostanie na zaspokojenie wierzycieli. Pozwana dokonała spłaty należności dłużnika, należności alimentacyjnych syna dłużnika, a kwotę 124.000 zł przekazano do depozytu notariusza. Warunkiem wypłaty tej kwoty było dostarczenie przez dłużnika kserokopii prawomocnych postanowień o umorzeniu/zakończeniu postępowania egzekucyjnego i wniosku o wykreślenie ostrzeżeń o toczącej się egzekucji z księgi wieczystej. Strony przewidziały również spłatę wierzyciela, który ewentualnie przyłączy się do egzekucji. Zawarcie umowy spowodowało zatem spłatę wierzycieli G. W., co uniemożliwia przyjęcie, że na skutek zbycia nastąpiło uszczuplenie majątku dłużnika kosztem ogółu wierzycieli. W ocenie pozwanej dłużnik otrzymał świadczenie ekwiwalentne, majątek dłużnika nie uległ zmniejszeniu. Bez znacznie pozostaje kolejność zaspokojenia wierzycieli, ponieważ wierzytelność spółki (...) nie była uprzywilejowana. Pozwana podniosła także, że powód nie wykazał, aby w chwili orzekania zachodziło pokrzywdzenie wierzycieli i aby pozwana działała z pokrzywdzeniem wierzycieli nieujawnionych w księdze wieczystej. Pozwana nie znała bowiem stanu majątkowego dłużnika i pobudek jego działania, nie miała również obowiązku zapoznawania się z aktami księgi wieczystej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 21 października 2008 r. na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w L. zasądzona została od G. W. kwota 145.336, 68 zł z odsetkami i kosztami procesu (sygn. akt I C 617/07).

Na podstawie powyższego wyroku w grudniu 2008 r. wszczęte zostało postępowanie egzekucyjne przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Szczecinie S. S. (sygn. akt KM 2020/08).

Dowód:

- wyrok SO w Szczecinie z dnia 21.10.2008 r. k. 18

- zawiadomienie o wszczęciu egzekucji k. 19

- postanowienie komornika sądowego z dnia 10.12.2008 r. k. 20

G. W. przysługiwało prawo do ½ własności nieruchomości – budynku przy ul. (...) w S. oraz wieczystego użytkowania działki nr (...), dla której Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie prowadzi księgę wieczystą numer (...).

Na mocy umowy z dnia 25 września 2009 r., zawartej przed notariuszem P. D. G. W. zbył przysługujący mu udział w prawie własności nieruchomości i użytkowania wieczystego na rzecz pozwanej (...) spółki jawnej w S..

W treści umowy wskazano, że w dziale III księgi wieczystej wpisano ostrzeżenie o wszczęciu egzekucji z nieruchomości na udziale ½ części G. W. w sprawach IV KM 263/07, IV KM 1095/07, (...) 105/07, KM 574/08 i KM 4087/09, toczących się z wniosku wierzycieli : syndyka masy upadłości Przedsiębiorstwa Budownictwa Rolniczego w P., (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w R., Sądu Rejonowego w Myśliborzu, J. S., B. J. oraz ostrzeżenie o toczącym się postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości osoby fizycznej, przy czym dłużnik oświadczył że postępowanie zostało prawomocnie umorzone. G. W. oświadczył również, że prawomocnie umorzone zostały postępowania egzekucyjne w sprawach o sygn. IV KM 263/07 i IV KM 1095/07, powołując się na prawomocne postanowienia komornika sądowego o umorzeniu z dnia 30 grudnia 2008 r.

G. W. oświadczył, że w sprawach KMS 8/09 (poprzednio (...) 105/07) oraz KM 2101/09 wpłata kwoty 94.575,51 zł spowoduje umorzenie prowadzonych postępowań, cofnięcie wszystkich dokonanych zajęć oraz anulowanie dokonanych czynności egzekucyjnych. Odnośnie sprawy o sygn. KM 4087/09 wskazał, że wpłata kwoty 41.315,30 zł spowoduje umorzenie prowadzonego postępowania. Na potwierdzenie powyższych okoliczności do umowy przedłożono m. in. pismo Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie R. W. z dnia 25 września 2009 r. dotyczące warunków umorzenia prowadzonych postępowań, cofnięcia wszystkich zajęć oraz anulowania dokonanych czynności egzekucyjnych w sprawach KMS 8/09, KM 947/09 i KM 2101/09 oraz pismo Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie K. K. z dnia 25 września 2009 r. dotyczące warunków umorzonego postępowania w sprawie KM 4087/09 (§4 i 5).

Cena została określona na 285.000 zł, przy czym kwota 161.000 zł została zapłacona gotówką. Pozostałą część ceny w wysokości 124.000 zł pozwana spółka wpłaciła do depozytu notariusza. Postanowiono jednocześnie, że kwota ta zostanie wypłacona G. W. najpóźniej w dniu przedłożenia kserokopii prawomocnych postanowień o umorzeniu lub zakończeniu egzekucji w sprawach KMS 8/09, KM 947/09 oraz VIII KM 4087/09 wraz z kserokopią wniosku do Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie o wykreślenie z księgi wieczystej KW nr (...) ostrzeżeń o toczącej się egzekucji w wyżej wymienionych sprawach (§7 ust. 1 i 2). Wskazano także, że w przypadku gdy przed zarejestrowaniem wpływu umowy do Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie wpłynie wniosek o przyłączenie się w nowej sprawie wierzyciela do toczącej się egzekucji z nieruchomości lub wniosek o wpis hipoteki przymusowej, wpłacona do depozytu kwota zostanie wypłacona w następujący sposób: kwotę niezbędną do umorzenia egzekucji lub wykreślenia hipoteki za zgodą G. W. bezpośrednio na rachunek wierzyciela lub organu egzekucyjnego, w terminie dwóch dni roboczych od dnia przedłożenia pisma wierzyciela lub organu egzekucyjnego, z którego będzie wynikała kwota niezbędna do umorzenia egzekucji lub wykreślenia hipoteki, sposób jej zapłaty i zobowiązanie do umorzenia egzekucji lub wykreślenia hipoteki po zapłacie żądanej kwoty, a pozostałą kwotę gotówką G. W. najpóźniej w dniu przedłożenia kserokopii prawomocnego postanowienia o umorzeniu postanowienia o umorzeniu egzekucji lub bezwarunkowej zgody na wykreślenie hipoteki wraz z kserokopią wniosku do Sądu Rejonowego Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie o wykreślenie z księgi wieczystej ostrzeżeń o toczącej się egzekucji lub o wykreślenie hipoteki (ust. 3).

Dowód:

- odpis księgi wieczystej k. 24-27

- wydruk treści księgi wieczystej k. 28-48

- umowa sprzedaży z dnia 25.09.2009 r. – akt notarialny rep. A nr (...) k. 81-90

- postanowienie z dnia 30.12.2008 r. k. 120 akt komorniczych o sygn. KM 263/07

- karta rozliczeniowa w aktach komorniczych o sygn. KM 263/07

- zeznania świadka A. L. k. 124

- zeznania świadka K. S. k. 124

- zeznania świadka J. R. k. 124

Przy zawieraniu umowy sprzedaży oraz uzgodnieniach dotyczących warunków transakcji pozwana korzystała z pośrednictwa biura nieruchomości. Pracownicy biura zapoznali się z treścią księgi wieczystej, prowadzonej dla nieruchomości i informowali pozwaną o wysokości zadłużenia, istniejących zajęciach i danych wierzycieli. To pośrednik przygotowywał schemat działania, kontaktował się z notariuszem i G. W.. Treść księgi wieczystej była weryfikowana bezpośrednio przed zawarciem umowy sprzedaży. Przedstawiciele pozwanej zapoznali się z treścią księgi wieczystej.

Również K. W., była żona dłużnika, była reprezentowana przez pośrednika nieruchomości podczas zawierania umowy sprzedaży. Pośrednik zapoznał się również z treścią księgi wieczystej, kontaktował się bezpośrednio z komornikami sądowymi.

G. W. nie informował o istnieniu wierzytelności innych podmiotów, poza tymi wskazanymi w akcie notarialnym pomimo zapytania notariusza.

Dowód:

- zeznania świadka A. L. k. 124

- zeznania świadka K. S. k. 124

- zeznania świadka J. R. k. 124

- zeznania świadka P. D. k. 163

W dniu 25 września 2009 r. pozwana wpłaciła kwotę 94.575,51 zł Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie R. W. w tytule wpłaty wskazując sygnatury spraw: KM 947/09, KM 2101/09 i KM 8/09. Należność została uiszczona bezpośrednio przy zawarciu umowy sprzedaży.

Postanowieniem z dnia 25 września 2009 r. stwierdzono zakończenie postępowania egzekucyjnego w sprawie sygn. KM 947/09. Z tej samej daty pochodzi postanowienie stwierdzające zakończenie postępowania egzekucyjnego w sprawie o sygn. KMS 8/09. Wobec dokonanej wpłaty zakończone zostało również postępowanie w sprawie egzekucyjnej o sygn. KM 2101/09.

Dowód:

- dowód wpłaty k. 91

- karta rozliczeniowa w aktach komorniczych o sygn. KM 947/09

- pokwitowanie k. 161 akt komorniczych o sygn. KM 947/09

- postanowienie z dnia 25.09.2009 r. k. 162 akt komorniczych o sygn. KM 947/09

- zawiadomienie z dnia 4.11.2009 r. k. 171

- karta rozliczeniowa w aktach komorniczych o sygn. KMS 8/09

- postanowienie z dnia 25.09.2009 r. k. 66 akt komorniczych o sygn. KMS 8/09

- karta rozliczeniowa w aktach komorniczych o sygn. KM 2101/09

- pismo z dnia 1.02.2012 r. k. 55 akt komorniczych o sygn. KM 2101/09

- zeznania świadka A. L. k. 124

W dniu 25 września 2009 r. dokonano wpłaty kwoty w wysokości 41.315,30 zł Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie K. K., przy wskazaniu sygnatury akt VIII KM 4087/09. Należność została uiszczona bezpośrednio przy zawarciu umowy sprzedaży.

Postanowieniem z dnia 25 września 2009 r. postępowanie egzekucyjne zostało umorzone.

Dowód:

- dowód wpłaty k. 92, tylna okładka akt komorniczych o sygn. VIII KM 4087/09

- karta rozliczeniowa w aktach komorniczych o sygn. VIII KM 4087/09

- postanowienie z dnia 25.09.2009 r. k. 66 akt komorniczych o sygn. VIII KM 4087/09

- zawiadomienie z dnia 25.09.2009 r. k. 68 akt komorniczych o sygn. VIII KM 4087/09

- zaświadczenie z dnia 25.09.2009 r. k. 70 akt komorniczych o sygn. VIII KM 4087/09

- zeznania świadka A. L. k. 124

Postanowieniem z dnia 9 kwietnia 2008 r. zakończono postępowanie egzekucyjne w sprawie o sygn. akt KM 1095/07 wobec stwierdzenia, że roszczenia wierzyciela zostały wyegzekwowane w całości.

Dowód:

- postanowienie z dnia 9.04.2008 r. k. 62 akt komorniczych o sygn. KM 1095/07

- karta rozliczeniowa w aktach komorniczych o sygn. KM 1095/07

W aktach księgi wieczystej numer (...) znalazło się zawiadomienie z dnia 4 czerwca 2009 r., wydane w sprawie KM 5781/09 o zajęciu przez komornika sądowego wieczystego użytkowania nieruchomości położonej w S. przy ul. (...). Sąd Rejonowy Szczecin – Prawobrzeże i Zachód w Szczecinie postanowieniem z dnia 24 czerwca 2009 r. oddalił wniosek komornika sądowego o wpis ostrzeżenia o toczącej się egzekucji z uwagi na wcześniejsze dokonanie zajęcia.

W toku postępowania egzekucyjnego prowadzonego z wniosku (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w L. ustalono, że dłużnik G. W. nie posiada żadnych składników majątku, z których można prowadzić skuteczną egzekucję. Jest zarejestrowany jako bezrobotny bez prawa do zasiłku.

Postanowieniem z dnia 15 października 2010 r. postępowanie egzekucyjne w stosunku do nieruchomości, objętej księgą wieczystą numer (...) zostało umorzone. Postanowieniem z dnia 31 grudnia 2010 r. postępowanie egzekucyjne zostało umorzone wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji.

Dowód:

- zawiadomienie z dnia 4.06.2009 r. k. 49

- postanowienie z dnia 24.06.2009 r. k. 50-51

- postanowienie z dnia 15.10.2010 r. k. 81 akt komorniczych o sygn. KM 5781/09

- pismo z dnia 16.10.2010 r. k. 82 akt komorniczych o sygn. KM 5781/09

- postanowienie z dnia 31.12.2010 r. k. 22-23, k. 83 akt komorniczych o sygn. KM 5781/09

- protokół z wysłuchania wierzyciela k. 21

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Podstawę prawną powództwa stanowi art. 527 § 1 k.c., który znajduje zastosowanie w niniejszej sprawie poprzez odesłanie zawarte w art. 131 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (t. jedn. Dz. U. 2012, poz. 1112 ze zm.). Zgodnie z pierwszym z powołanych przepisów gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. W myśl natomiast §2 cytowanego przepisu czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie ustalony został na podstawie dokumentów przedłożonych przez strony, w szczególności umowy sprzedaży i odpisów z księgi wieczystej, a także dokumentów znajdujących się w aktach komorniczych. Żadna ze stron nie podważała treści i formy wskazanych dokumentów, zaś Sąd również nie powziął wątpliwości w powyższym zakresie tym bardziej że część z nich stanowiły dokumenty urzędowe. Podstawę ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie stanowiły także zeznania świadków A. L., K. S., J. R. i P. D., które Sąd uznał za wiarygodne. Zeznania te były logiczne i spójne, a nadto korespondowały ze sobą w zasadniczych kwestiach dotyczących okoliczności zawarcia umowy sprzedaży i czynności podjętych przez pozwaną przed jej zawarciem, wiedzy co do stanu prawnego nieruchomości i sytuacji majątkowej G. W..

Przechodząc do merytorycznej oceny zasadności powództwa wskazać trzeba, że przesłankami skargi pauliańskiej zgodnie z art. 527 k.c. są: dokonanie przez dłużnika z osobą trzecią czynności prawnej, na skutek której osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową a przy tym doszło do pokrzywdzenia wierzycieli; działanie dłużnika ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli; wiedza lub możliwość (przy zachowaniu należytej staranności) dowiedzenia się o tym przez osobę trzecią. Dla skorzystania z tego żądania wskazane powyżej przesłanki spełnione być muszą łącznie. Ciężar udowodnienia wszystkich wskazanych przesłanek zgodnie z art. 6 k.c. spoczywa na wierzycielu (powodzie).

Sąd uznał, w oparciu o przeprowadzone dowody z zeznań świadków oraz z dokumentów, w szczególności umowy będącej przedmiotem sporu, że nie zostały spełnione wszystkie przesłanki wymienione w art. 527 k.c., które umożliwiałyby uznanie tej umowy za bezskuteczną wobec powoda.

W pierwszej kolejności Sąd przyjął, że strona pozwana niewątpliwe uzyskała korzyść majątkową na podstawie umowy sprzedaży z dnia 25 września 2009 r. Na podstawie wskazanej umowy pozwana nabyła bowiem prawo użytkowania wieczystego nieruchomości przy ul. (...) w S. oraz prawo własności posadowionych na działce budynków (w tym udział w nieruchomości od G. W.). Na skutek powyższego do majątku pozwanej wszedł nowy składnik majątkowy, przedstawiający realną wartość ekonomiczną.

Powód wykazał również, że zawarcie umowy sprzedaży pomiędzy pozwaną a G. W. nastąpiło z pokrzywdzeniem wierzyciela – a mianowicie (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w L.. Pokrzywdzenie wierzyciela wiąże z niewypłacalnością dłużnika lub z powiększeniem stopnia jego niewypłacalności.

Z dokumentu w postaci postanowienia o umorzeniu egzekucji z dnia 31 grudnia 2010 r. wynika, że rzeczywiście powód nie mógł uzyskać zaspokojenia swojej wierzytelności. Z treści postanowienia wynika, że egzekucja prowadzona zarówno z ruchomości, wynagrodzenia i wierzytelności jest bezskuteczna. Z powyższego wynika, że niemożliwe było uzyskanie przez wierzyciela zaspokojenia z innych składników majątku niż z udziału w nieruchomości, przysługującej dłużnikowi.

Sam fakt, że G. W. sprzedając udział w nieruchomości otrzymał ekwiwalent w postaci ceny nie stanowi przeszkody dla uznania, że stał się niewypłacalny. Niewypłacalność może być bowiem także skutkiem czynności dłużnika o charakterze odpłatnym. Do niewypłacalności takiej może dojść w sytuacji, gdy świadczenie, które otrzyma dłużnik ma mniejszą wartość niż to, do którego się zobowiązał lub gdy otrzymane przez dłużnika świadczenie jest nieosiągalne dla wierzyciela. Druga ze wskazanych sytuacji miała miejsce w niniejszej sprawie. Z aktu notarialnego (z umowy sprzedaży) wynika, że tylko część ustalonej przez strony ceny nabycia udziału została przeznaczona na zaspokojenie wierzycieli, natomiast pozostałą część ceny uzyskał bezpośrednio sprzedający G. W.- z kwoty zatrzymanej w depozycie notariusza.

Należy zauważyć, że postępowanie egzekucyjne prowadzone z wniosku spółki (...) przeciwko G. W. zostało umorzone po zawarciu umowy sprzedaży, w 2010 roku. Oznacza to, że w istocie nie było już wówczas takich składników majątku, z których można byłoby zaspokoić roszczenie spółki (...). Fakt, że G. W. uzyskał ekwiwalent w postaci ceny nie zmienia tego uznania, skoro z tych środków pieniężnych, które uzyskał, faktycznie egzekucji nie można było przeprowadzić. Środki te były faktycznie nieuchwytne, nie stanowiły przedmiotu egzekucji. Ekwiwalent otrzymany przez G. W., a konkretnie kwota pozostała po zaspokojeniu innych wierzycieli, nie posłużyła do zaspokojenia spółki (...), nie stwierdzono również aby uzyskane środki nadal pozostawały w majątku dłużnika. Gdyby zaś udział w nieruchomości pozostał w majątku dłużnika nie można wykluczyć tego, że przynajmniej część wierzytelności zostałaby przez spółkę (...) odzyskana. Z powyższego wynika, że zawarcie umowy sprzedaży zostało dokonane z pokrzywdzeniem wierzycieli, gdyż nawet w przypadku istniejącej wcześniej niewypłacalności G. W., wskutek tej umowy doszło do zwiększenia stopnia niewypłacalności.

Powołane powyższe okoliczności skłaniają również do wniosku, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela jakim była spółka (...) – w chwili dokonywania czynności prawnej miał wiedzę co do faktu, iż dokonana czynność może skutkować niemożnością zaspokojenia spółki (...). W orzecznictwie wskazuje się, że wystarczy, żeby dłużnik takie pokrzywdzenie przewidywał w granicach ewentualności (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 10 stycznia 1995 r., sygn. akt I ACr 1014/94, opubl. w OSA 1995, z. 2, poz. 6; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 12 maja 2005 r., sygn. akt I ACa 1764/2004, opubl. w OSA 2006, z. 3, poz. 8, s. 33). Nie budzi zaś wątpliwości fakt, że G. W. miał wiedzę o prowadzonej z wniosku spółki (...) egzekucji, na co wskazuje chociażby doręczone mu zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z dnia 10 grudnia 2008 r. (k. 17 akt komorniczych o sygn. KM 5781/09). Wiedzę taką posiadał zatem w momencie zawierania umowy sprzedaży (25 września 2009 r.), a mimo to nie poinformował, że spółka była jego wierzycielem. Nie powoływał się również na prowadzone z wniosku spółki (...) postępowanie egzekucyjne, oświadczając wyraźnie że poza wskazanymi w akcie notarialnymi wierzycielami nie posiada innych. Okoliczności powyższe potwierdzili świadkowie A. L., K. S.. J. R., a przede wszystkim notariusz P. D., wskazując iż pomimo zapytania o innych wierzycieli dłużnik podał, że takowi nie istnieją.

Zdaniem Sądu nie została spełniona jednak kolejna przesłanka z art. 527 § 1 k.c., a mianowicie ta która mówi o tym, że osoba trzecia – pozwana spółka wiedziała, że dłużnik działa z pokrzywdzeniem wierzycieli lub też mogła przy dołożeniu należytej staranności mogła się tego dowiedzieć. W tym procesie to na stronie powodowej, czyli na syndyku masy upadłości spółki (...) spoczywał ciężar wykazania, że faktycznie pozwana spółka - jej przedstawiciele uprawnieni do reprezentacji, wiedzieli w chwili zawierania umowy, że czynność jest dokonywana z pokrzywdzeniem wierzycieli. Taki dowód w tym postępowaniu nie został natomiast skutecznie przeprowadzony, a zgromadzone dowody nie pozwalają na postawienie zarzutu braku należytej staranności po stronie pozwanej.

W szczególności Sąd podzielił argumenty przedstawione przez pozwaną, iż wystarczające dla dochowania tej należytej staranności było sprawdzenie samych tylko ksiąg wieczystych, natomiast nadmiernym obowiązkiem, nie znajdującym uzasadnienia byłoby także wymaganie od nabywcy sprawdzanie także akt księgi wieczystej. Po pierwsze stanowisko takie znajduje oparcie w orzecznictwie. W wyroku z dnia 13 października 2006 r. (sygn. akt III CKS 58/06, opubl. w OSNC 2007/9/138) Sąd Najwyższy wskazał, że jeżeli skargą pauliańską zaskarżona została umowa sprzedaży nieruchomości, dla zachowania należytej staranności osoby trzeciej w rozumieniu art. 527 § 1 in fine k.c. wystarczy zapoznanie się tej osoby z treścią wpisów do księgi wieczystej prowadzonej dla sprzedanej nieruchomości, a nie aktami tej lub innej księgi wieczystej. Nie ma przy tym znaczenia zawodowy charakter działalności osoby trzeciej (nabywcy nieruchomości). W ocenie Sądu orzekającego powołaną przesłankę należy oceniać porównując zachowanie określonego podmiotu z zachowaniem podmiotu, który w danych okolicznościach postępowałby rozsądnie, zgodnie z zasadami współżycia społecznego i uczciwego obrotu. W tym kontekście zapoznanie się z treścią samej księgi wieczystej, która powinna uwzględniać aktualny stan prawny nieruchomości jawi się jako wystarczające. Wniosek taki jest tym bardziej zasadny, że domniemania ustanowione art. 3 i 4 w ustawie z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t. jedn. Dz. U. 2013 rok, poz. 707 ze zm.), a także rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych (art. 5 ww. ustawy) odnoszą się do wpisów w księdze wieczystej, a nie do informacji wynikających z akt tej księgi. Nie budzi zaś wątpliwości fakt, że w księdze wieczystej nie wpisano ostrzeżenia o egzekucji toczącej się z wniosku spółki (...).

Wniosek dotyczący braku świadomości po stronie pozwanej jest uzasadniony także tym, że pozwana spółka działała z pomocą pośrednika nieruchomości. Ze zgodnych zeznań K. S. i A. L. wynika, że to pośrednik nieruchomości osobiście kontaktował się z dłużnikiem i podejmował czynności mające na celu ustalenie szczegółów i warunków transakcji, zapoznawał się z treścią księgi wieczystej i kontaktował z organami egzekucyjnymi. Pozwana działała zatem w pełnym zaufaniu do pośrednika, zapoznała się również co prawda z treścią wpisów w księdze wieczystej, jednak nie uczestniczyła w ustaleniach ze zbywcą. Działanie takie było uzasadnione wobec celu, w jakim korzysta się z pośrednictwa wykwalifikowanego podmiotu przy zawieraniu transakcji. Pozwana miała zatem podstawy do oczekiwania, że wszelkie informacje zostaną zweryfikowane przez pośrednika i interesy nabywcy zostaną należycie zabezpieczone. Nie bez znaczenia pozostawała również okoliczność, że umowa została zawarta przed notariuszem, który stoi na straży zgodności podejmowanych czynności z prawem i również bada treść przedłożonych dokumentów pod względem formalnym. Jest to podmiot wyspecjalizowany w tego rodzaju czynnościach, stąd pozwana mogła uznać, że nie jest wymagana szczególna aktywność z jej strony, a czynności podjęte zarówno przez notariusza jak i pośrednika nieruchomości standardowo przy tego rodzaju transakcjach pozwalają na przyjęcie, że w umowie odzwierciedlono rzeczywisty stan prawny nieruchomości i stan zobowiązań dłużnika.

Za wnioskiem o tym, że nie można stawiać pozwanej zarzutu braku należytej staranności przemawiają również postanowienia umowy sprzedaży, a w szczególności treść §7. W akcie notarialnym umieszczono zatem zapis o depozycie (§7 ust. 2 i 3) na wypadek gdyby po zawarciu umowy sprzedaży okazało się, że istnieją jeszcze inni wierzyciele poza tymi, którzy zostali zaspokojeni bezpośrednio w dniu podpisania aktu notarialnego. Umieszczenie takiego postanowienia w umowie sprzedaży miało z jednej strony stanowić gwarancję dla pozwanej, zabezpieczyć ją przed roszczeniami nieujawnionych dotąd wierzycieli dłużnika. Z drugiej jednak strony miało doprowadzić do sytuacji, w której dłużnik spłaci wszystkich wierzycieli, którzy skierowali egzekucję wobec zbywanej nieruchomości. Podjęcie inicjatywy w celu zawarcia powyższych zapisów w umowie stanowi w istocie przejaw należytej staranności i skrupulatności.

Nie może również umknąć uwadze okoliczność, że to spółka (...) nie wykazała się należytą dbałością, starannością w zabezpieczeniu swoich interesów. Po oddaleniu jej wniosku o wszczęcie egzekucji z nieruchomości postanowieniem z dnia 24 czerwca 2009 r. nie podjęła ona bowiem żadnych czynności zmierzających do przyłączenia się do egzekucji, toczącej się w sprawie o sygn. KM 263/07.

W konsekwencji Sąd uznał, że z uwagi na brak wiedzy po stronie pozwanej spółki, że czynność w postaci umowy sprzedaży udziału w nieruchomości z dnia 25 września 2009 r. mogła pokrzywdzić wierzycieli nie zostały spełnione łącznie wszystkie przesłanki z art. 527 § 1 k.c. Z uwagi na powyższe Sąd powództwo oddalił.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu oparto o art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 i art. 108 k.p.c. Na przyznane od powoda na rzecz pozwanej koszty w wysokości 3.617 zł składa się 17 zł tytułem uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (k. 71) oraz 3.600 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika, ustalone na podstawie §6 pkt 6 w zw. z § 2 pkt 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t. jedn. Dz. U. 2013 rok, poz. 490).