Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 19 marca 2019r. W. O. wniósł o zasądzenie od Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 50.000 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z ustawowymi odsetkami od tej kwoty od dnia 29 lipca 2018r. oraz kosztami postepowania w tym zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu wskazał, że C. O., jego ojciec zmarł na skutek wypadku drogowego. Sprawcą powyższego wypadku była B. S., korzystająca z obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej dla posiadaczy pojazdów mechanicznych zawartego z pozwaną. Powód zwrócił się do ubezpieczyciela o zapłatę zadośćuczynienia za doznaną krzywdę powstałą w związku ze śmiercią ojca. Pozwany uznała roszczenie co do zasady uznając, że stosownym zadośćuczynieniem była kwota 12300 zł. Uznał przy tym że ofiara wypadku przyczynił się do powstania szkody w 40% i ostatecznie wypłacił powodowi z tytułu zadośćuczynienia kwotę 5500 zł. Powód wskazał, że od najmłodszych lat łączyła go z ojcem bardzo silna więź. W dorosłym życiu często odwiedzał ojca, pomagał mu w pracach na gospodarstwie rolnym. Po wypadku C. O. przebywał w szpitalu, gdzie codziennie odwiedzał go powód.

W odpowiedzi na pozew pozwane Towarzystwo wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa. W uzasadnieniu wskazała, że po kwota jaką wypłacono powodowi po zgłoszeniu przez niego szkody jest sumą właściwą jako zadośćuczynienie. Pozwana, na podstawie ustaleń dokonanych w procesie karnym dokonała miarkowania zadośćuczynienie przy uznaniu, że ofiara wypadku C. O. przyczynił się do jego zaistnienia przez to, że jadąc rowerem w sposób nagły zmienił pas ruchu i wjechał bez wcześniejszej sygnalizacji na tor kolizyjny z torem jazdy pojazdu kierowanego przez sprawcę wypadku. Nadto pozwany podnosił, że w procesie karnym również przyznano powodowi nawiązkę, która ma identyczne funkcje jak zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. Suma uznana przez pozwanego w toku likwidacji szkody oraz nawiązki w procesie karnym spełnia kryteria stosownego zadośćuczynienia. Natomiast żądana w pozwie kwota 50 000 zł jest kwotą wygórowaną sprzeczną z przyjętymi powszechnie kryteriami ustalania wysokości zadośćuczynienia oraz znacząco odbiegającą od panujących warunków społeczno-gospodarczych. Pozwana nie zakwestionowała samego cierpienia pozwanego po nagłej utracie ojca, wskazała jedynie, że cierpienie to nie spowodowało zaburzeń w funkcjonowaniu powoda. Ponadto, podniosła, że powód nie mieszkał już ze zmarłym, nie posiadali oni planów na przyszłość, powód miał już swoją rodzinę, a utrata ojca nie wpłynęła bezpośrednio na stan jego zdrowia.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny i zważył co następuje:

W dniu 26 czerwca 2017r. B. S. prowadząca pojazd marki T. (...) spowodowała wypadek drogowy w którym został poszkodowany jadący na rowerze C. O.. Sprawca wypadku zbliżyła się do kierującego rowerem w celu wyprzedzenia go. Nie zachowała jednak szczególnej ostrożności w czasie wykonywania tego manewru co mogło skutkować opóźnioną reakcją na manewr zmiany toru ruchu rowerzysty. Ustalający w na potrzeby procesu karnego przebieg wypadku biegły ds. ich rekonstrukcji w zakresie zachowania się dna drodze ofiary przedstawił obraz zachowania hipotetycznego opisanego wyłącznie na podstawie wyjaśnień sprawczyni wypadku. Tymczasem biegły na podstawie dostępnych mu śladów i zabezpieczonych ma materiału dowodowego ani zastosowania odpowiednich wyliczeń nie był w stanie potwierdzić, czy rzeczywiście ofiara wypadku zachował się zgodnie z opisem sprawczyni i tym samym współprzyczynił się do jego powstania. Na skutek doznanych obrażeń C. O. zmarł. Jego śmierć nastąpi la po dwunastu dniach od dnia wypadku.

(dowód: opinia biegłego z zakresu ekspertyzy wypadku drogowego mgr. inż. K. W. k. 66- k 70 akt XVI K 953/17, zeznania świadka B. S. złożone w sprawie sygn. akt IC 855/19 w dniu 10.07.2019r.)

B. S. posiadała obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u pozwanej Towarzystwa (...) S. A. w W.. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Częstochowie z dnia 28 grudnia 2017r. w sprawie sygn. akt XVI K 953/17 skazano B. S. za spowodowanie wypadku w komunikacji i orzeczono wobec niej między innymi obowiązek uiszczenia nawiązki na rzecz pokrzywdzonego W. O. (syna zmarłego) w kwocie 2.000 zł.

(dowód: okoliczności bezsporne; akta szkody nr (...)-01; wyrok Sądu Rejonowego w Częstochowie z dnia 28 grudnia 2017r. w sprawie sygn.akt XVI K 953/17 k. 103-104 akt sprawy XVI K 953/17.)

Pismem z dnia 28 czerwca 2018r. W. O. wniósł do pozwanej o przyznanie mu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w postaci utraty ojca C. O. w kwocie 100.000 zł oraz zwrotu kosztów pogrzebu w kwocie 14.100 zł. Po przeprowadzeniu postępowania ubezpieczyciel uznał, że powodowi należy się zadośćuczynienie w kwocie 12.300 zł. Pozwana uznała, że poszkodowany przyczynił się do powstania szkody w 40 % i pomniejszyła kwotę zadośćuczynienie o tę wartość jak i o kwotę orzeczonej w postepowaniu karnym nawiązki. Ostatecznie wypłaciła powodowi kwotę 5.500 zł.

(dowód: okoliczność bezsporne; pismo (...) Centrum (...) z dnia 28.06.2018r. k 17, 18 akt; decyzja pozwanej z dnia 27.09.2018r. k .14-16 akt.)

W. O. łączyły ze zmarłym ojcem dobre relacje, a więź emocjonalna stabilna i oparta na wzajemnej pomocy. Ich kontakty były regularne mimo tego, że powód od kilkudziesięciu lat prowadził swój własny dom i posiadał własną rodzinę. Ich spotkania nie miały okazjonalnego charakteru chociaż wspólnie celebrowali okazje rodzinne. C. O. uczestniczył w uroczystościach odbywających się w domu powoda, razem spędzali święta. Powód i jego zmarły ojciec pomagali sobie nawzajem. Po śmierci ojca powód przeżywał żałobę w sposób prawidłowy. Zajmował się codziennymi sprawami i stopniowo pogodził się ze stratą, choć w dalszym ciągu odczuwa brak obecności ojca. W. O. nie odczuwa potrzeby otrzymania wsparcia psychologa czy psychiatry. Utrata ojca spowodowała u powoda poczucie krzywdy i cierpienie, jednak miał świadomość, że z uwagi na wiek ojca (89 lat), może on w każdej chwili umrzeć. Śmierć ojca nie miała istotnego wpływu na jego codzienne życie. Wsparcie otrzymywał od swojej własnej rodziny (4 dzieci i żona) na których skupił swoją uwagę i plany na przyszłość.

(dowód: opinia biegłego psychologa mgr. D. N. k. 82-85 akt, zeznania świadka W. M. k. 74, 74 verte akt; zeznania świadka G. G. k 74 verte akt; zeznania powoda k. 74verte, 75 akt)

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się przede wszystkim na załączonych dokumentach. Nie budzi wątpliwości, że dokumenty te zostały sporządzone przez osoby, których podpisy znajdują się pod ich treścią. Forma i treść tych pism są właściwe dla dokonania wskazanych w nich czynności, a ich wiarygodność nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

W zakresie rodzaju relacji powoda z ojcem, skutków jakie wywołała śmierć C. O. na stan zdrowia oraz życie powoda Sąd oparł się na treści opinii biegłego psychologa, a także zeznaniach powoda i świadków E. P., Z. P., W. M. oraz G. G., które uznano za spójne i wiarygodne.

Jak również w zakresie rekonstrukcji wypadku Sąd oparł się na opinii biegłego z zakresu ekspertyzy wypadku drogowego sporządzonej na potrzeby sprawy karnej uznając, że jej rzetelność nie budził wątpliwości Sądu. Została ona wykonana w sposób prawidłowy. A wnioski w niej zawarte odpowiadają w sposób wyczerpujący aby ustalając okoliczności wypadku stwierdzić, że brak jest podstaw do przyjęcia, że C. O. swoim niewłaściwym zachowaniem przyczynił się w jakimkolwiek stopniu do wypadku. Pozwane Towarzystwo podnosiło że takie przyczynienie miało miejsce znacznym, bo w 40 % stopniu. Jest to jednak tylko hipoteza ponieważ biegły nie ustalił, nie znalazł dowodów, ani nawet przesłanek do stwierdzenia że takie przyczynienie mogło mieć miejsce. Choć nie jest wykluczone, że C. O. rzeczywiście wykonał nieprawidłowy manewr jadąc rowerem to jednak takie przypuszczenie jest niewystraczające aby przyjąć współodpowiedzialność cywilnoprawną ofiary.

Z tego powodu Sąd ustalił, że C. O. nie przyczynił się do zaistnienia wypadku i brak jest podstawy do miarkowania zakresu odpowiedzialności sprawczyni i ewentualnego miarkowania samego zadośćuczynienia.

Sąd oddalił wniosek pozwanego o sporządzenie kolejnej opinii biegłego ds. rekonstrukcji wypadków uznają, że kolejny biegły bazując jedynie na materiałach z postępowania przygotowawczego które nie zmieniły się nie da jednoznacznej opinii na temat przyczynienia się ofiary, a jego ekspertyza byłaby zbędnym powtórzeniem pracy już wykonanej w stępowaniu karnym, generowałaby zbędne koszty i istotnie przedłużyłaby postępowanie w tej sprawie.

Pozostały stan faktyczny w sprawie był w zasadzie bezsporny. Sprawczyni wypadku podlegała obowiązkowemu ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej i umowę ubezpieczenia zawarła z pozwanym towarzystwem ubezpieczeń. Pozwane Towarzystwo co do zasady przyjęło odpowiedzialność sprawcy za szkodę. Źródło sporu w niniejszej sprawie stanowiła wyłącznie wysokość należnego powodowi zadośćuczynienia.

Zgodnie z treścią art. 446 § 4 k.c. sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego, którego śmierć nastąpiła wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Mając na uwadze treść przywołanego przepisu stwierdzić należy, że powodowi jako najbliższemu zmarłego C. O. przysługuje na podstawie art. 446 § 4 k.c. zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę. Podkreślić jednak w tym miejscu należy, że roszczenie z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego nie może być traktowane, jako środek który automatycznie zostanie uznany za zasadny w każdej sytuacji, w której doszło do śmierci osoby bezpośrednio poszkodowanej. Podobnie, jak w ramach innych regulacji przewidujących przyznanie zadośćuczynienia pieniężnego, ustawodawca także w tym przypadku używa formy fakultatywnej, wskazując wyraźnie na to, że sąd „może”. Zasadność przyznania zadośćuczynienia będzie zatem w każdym przypadku zależała od oceny przez sąd orzekający dokonywanej stosownie do okoliczności. Nie oznacza to oczywiście, że stanowisko ustawodawcy może prowadzić do arbitralności rozstrzygnięć sądowych i niczym nieograniczonej swobody w zasądzaniu zadośćuczynienia pieniężnego.

Ustawodawca nie sprecyzował kryteriów ustalania wysokości zadośćuczynienia, pozostawiając w tym zakresie swobodę sądowi orzekającemu. W przypadku naprawienia krzywdy, inaczej niż przy szkodzie majątkowej, brak jest jednolitych kryteriów ustalania wysokości odszkodowania. Przepis ogranicza się jedynie do stwierdzenia, że zadośćuczynienie ma być przyznane w odpowiedniej sumie. O odpowiedniości tej decydują okoliczności konkretnego przypadku. Wskazać należy, że zadośćuczynienie jest roszczeniem o charakterze ściśle niemajątkowym mającym, za zadanie kompensatę doznanej krzywdy, a zatem nie powinno ono mieć na celu wyrównania strat poniesionych przez członków najbliższej rodziny zmarłego, lecz ma pomóc dostosować się do nowej rzeczywistości. Ma także na celu złagodzenie cierpienia wywołanego utratą osoby bliskiej.

Podkreślić należy, że trudno jest wycenić ból, rozpacz, cierpienie. Nie można ustalać miernika bólu i cierpienia chociaż konieczne jest zastosowanie ich stopniowania.

Przy ocenie, jaka suma jest w rozumieniu art. 446 § 4 k.c. odpowiednia tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, należy mieć w szczególności na uwadze stopień nasilenia i czas trwania ujemnych przeżyć psychicznych spowodowanych śmiercią najbliższego członka rodziny. Okoliczności wpływające na wysokość świadczenia to m.in.: dramatyzm doznań osób bliskich zmarłego, poczucie osamotnienia, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rola jaką w rodzinie pełniła osoba zmarłego, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem odejścia, stopień, w jakim pokrzywdzony będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy, wiek pokrzywdzonego.

Nie ulega wątpliwości, że śmierć osoby bliskiej stanowi dla rodziny wielki wstrząs, a cierpienia psychiczne, jakie się z nią wiążą, mogą przybierać ogromny wymiar, tym większy, im mocniejsza była w danym przypadku więź emocjonalna łącząca zmarłego z jego najbliższymi. Prawo do życia rodzinnego i utrzymywania więzi rodzinnych jest dobrem o szczególnej wadze. Krzywdą wyrządzoną osobom bliskim zmarłemu jest zerwanie więzi emocjonalnej, szczególnie bliskiej w relacjach rodzinnych. Nie ulega wątpliwości, że więź rodzinna odgrywa doniosłą rolę, zapewniając członkom rodziny m.in. poczucie stabilności, wzajemne wsparcie obejmujące sferę materialną i niematerialną oraz gwarantuje wzajemną pomoc.

Powoda W. O. i jego zmarłego ojca łączyła poprawna i stabilna więź. Sąd nie miał wątpliwości co do istnienia faktycznych relacji między zmarłym a powodem. oraz realnych cierpień wywołanych ich zerwaniem na skutek śmierci. Więzi, o których mowa wyżej przejawiały się we wzajemnej pomocy i akceptacji. Ich siła byłą adekwatna dla członków rodziny w, których panują właściwe relacje. Jest jasne że śmierć członka rodziny, z którym utrzymuje się stałe relacje jest zawsze zdarzeniem traumatycznym. Pamiętać jednak należy, że stopniując traumę jakiej powód doświadczył trzeba wziąć pod uwagę, że jego nieszczęście nie spowodowało mimo wszystko dramatycznego zwrotu w jego życiu. Poza naturalnym odczuciem starty i cierpienia jego życie toczyło się w ramach emocjonalnej normy. Normę te zapewniała obecność własnego od lat domu, własnej rodziny i pewna świadomość nieuchronności zdarzeń choćby z uwagi na wiek lub choroby a czasami wypadki - do czego wpisywała się śmierć jego ojca.

Ustalając wysokość zadośćuczynienia wskazać należy, że roszczenie z art. 446 § 4 k.c. ma przede wszystkim charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość musi przedstawiać pewną ekonomicznie odczuwalną wartość. Jednocześnie konieczne jest aby utrzymać wysokości zadośćuczynienia w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa.

Z powyższych względów Sąd uznał, że zadośćuczynieniem z tytułu naruszonych dóbr osobistych adekwatnym do rozmiaru krzywdy powoda jest kwota 25 000 zł, a ponieważ powód wypłacił już pozwanej kwotę 5500 zł, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 17500 zł. Zdaniem zasądzona kwota 25 000 zł będzie stanowiła dla powoda realną wartość i spełni kompensacyjną funkcję tego rodzaju świadczenia.

W ocenie Sądu żądanie zadośćuczynienia w części przekraczającej wypłaconą powodowi przez pozwanego i zasądzoną na jego rzecz kwotę jest wygórowane, dlatego w pozostałej części powództwo musiało zostać oddalone. W pozostałej części, Sąd z powodów omówionych wyżej powództwo oddalił.

O roszczeniu odsetkowym decyduje art. 481 k.c.

Koszty zastępstwa procesowego w niniejszej sprawie na podstawie art. 100 zostały pomiędzy stronami wzajemnie zniesione. O części kosztów sądowych, których powód jako zwolniony z ich ponoszenia nie miał obowiązku uiścić decyduje art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach w sprawach cywilnych ( Dz.U. z 2019 poz. 785 ze zm.)