Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 maja 2018 roku

Sąd Okręgowy Warszawa- Praga w Warszawie III Wydział Cywilny

w składzie: Przewodniczący: SSO Błażej Domagała

Protokolant: Aleksander Kondej

po rozpoznaniu w dniu 16 maja 2018 roku w Warszawie

sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości Spółdzielczej Kasy (...) w W. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W.

przeciwko A. G. (1)

o zapłatę

1.  nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 6 grudnia 2016 r. (sygn. akt III Nc 372/16) w całości utrzymuje w mocy,

2.  zasądza od A. G. (1) na rzecz Syndyka masy upadłości Spółdzielczej Kasy (...) w W. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. kwotę 1800 (tysiąc osiemset) złotych tytułem kosztów procesu po wniesieniu zarzutów.

III C 26/18

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 24 listopada 2016 r. powód Syndyk masy upadłości Spółdzielczej Kasy (...) w W. w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanego A. G. (1) kwoty 112.519,52 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 25 lutego 2016 r. do dnia zapłaty.

Po wydaniu nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, pozwany wniósł od tego orzeczenia zarzuty, w których wniósł o uchylenie nakazu zapłaty w całości i oddalenie powództwa w całości.

Strony podtrzymywały stanowiska do zamknięcia rozprawy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny.

A. G. (1), członka Kasy oraz spółdzielczą kasę (dalej (...)) łączyła umowa kredytu odnawialnego „chwilówka”. Dnia 09.06.2014 r. pozwany złożył wniosek o przyznanie kredytu, zaś stosowana umowa została zawarta 10 czerwca 2014 r. Zgodnie z jej postanowieniami (...) udzielił kredytobiorcy uprawnienia do wielokrotnego zaciągania jednomiesięcznych kredytów „chwilówek” w ramach przyznanego limitu w kwocie 99.000 zł. Umowa została zawarta na okres 12 miesięcy, do 10.06.2015 r. Kredytobiorca zobowiązany był do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z należnymi odsetkami w terminie 1 miesiąca od dnia jego zaciągnięcia. Każda spłata zadłużenia dawała możliwość ponownego wykorzystania przyznanego limitu. Ponadto zastrzeżono w umowie, że każdorazowa wypłata kredytu następuje na podstawie pisemnej dyspozycji wypłaty przez kredytobiorcę. W pkt 21 umowy zastrzeżono, że kredytobiorca wystawi i wręczy (...) weksel in blanco, jako zabezpieczenie spłaty kredytu. W przypadku nieterminowej spłaty kredytobiorca miał prawo wypełnić weksel, w tym opatrzyć go datą i miejscem płatności i przystąpić do jego realizacji do sumy odpowiadającej zadłużeniu (niespłaconej kwocie kredytu wraz z odsetkami i innymi należnościami). Weksel miał być płatny w dniu i miejscu oznaczonym przez kredytodawcę według jego uznania.

W dniu zawarcia umowy pozwany zaciągnął kredyt w kwocie 99.000 zł i w związku z tym 10 czerwca 2014 r. wypłacono mu kwotę 95.040 zł (po potrąceniu prowizji), co potwierdził własnoręcznym podpisem. Dnia 02.10.2014 r. A. G. dokonał spłaty „chwilówki”, wpłacając do kasy kwotę 104.006,96 zł. Tego samego dnia pozwany zaciągnął kolejny kredyt odnawialny w wysokości 98.906,96 zł. Taka kwota została mu wypłacona, co potwierdził własnoręcznym podpisem.

Ten kolejny kredyt nie został spłacony. W związku z tym kierowane były do pozwanego wezwania do zapłaty, na podany przez niego w umowie adres. Ostatecznie, wobec braku reakcji na wezwania, pismem z dnia 23.07.2015 r. Syndyk wypowiedział umowę. Następnie – po ostatecznym przedsądowym wezwaniu do zapłaty z 13 października 2015 r. – pismem z dnia 13.01.2016 r. zawiadomiono A. G. o wypełnieniu weksla i wezwano do jego wykupienia.

Zadłużenie pozwanego na dzień wypełnienia weksla, tj. 13 stycznia 2016 r., wynosiło łącznie 112.519,52 zł, w tym niespłacony kapitał 98.906,96 zł, odsetki umowne 1.062,77 zł, odsetki z tytułu należności przeterminowanych 12.441,79 zł, prowizje i opłaty 108 zł. Na kwotę całości zadłużenia powód wypełnił weksel in blanco, określając datę jego płatności na 24 lutego 2016 r., jako miejsce płatności wskazując adres (...) w W.. Należność przypadająca od pozwanego została prawidłowo wyliczona, obejmowała dokonaną na jego rzecz wypłatę w kasie, odsetki i opłaty zgodnie z regulaminem. Kwota wskazana w wekslu to 112.546,52 zł, co wynikało z omyłkowego naliczenia opłaty za wezwanie do wykupienia weksla.

Weksel nie został przez pozwanego wykupiony do daty zamknięcia rozprawy.

Postanowieniem z dnia 15 marca 2015 r. Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy zmieniono postępowanie w przedmiocie upadłości (...) w W., z prowadzonego z możliwością zawarcia układu na obejmujące likwidację majątku upadłego. Syndykiem wyznaczono L. K..

Powyższe okoliczności ustalono na podstawie dowodów z dokumentów, złożonych do akt przez powoda, które nie budziły wątpliwości Sądu. Były to: postanowienia o upadłości i odpis z KRS - k. 10-18, weksel (kopia - k. 19, oryginał w sejfie), deklaracja członkowska i umowa – 20-23, regulamin udzielania pożyczek/kredytów odnawialnych - k. 24-29, raport zadłużenia - k. 31, wezwania do zapłaty, wypowiedzenie umowy, wezwanie do wykupienia weksla z dowodami nadania/odbioru i pełnomocnictwami - k. 32-45162-170, statut kasy - k. 46-57, szczegółowe wyliczenie dochodzonej należności - k. 171.

Powyżej wskazane dokumenty były wiarygodne, aczkolwiek przedstawiono je w odpisach. Sąd nie znalazł jednak jakichkolwiek podstaw do tego, aby odmawiać im z tego powodu wiary. Zostały one poświadczone przez adwokata. Powołane powyżej dowody stanowiły dokumenty prywatne, nie mogło jednak budzić wątpliwości, że - z uwagi na łączący strony stosunek prawny - mogły one stanowić w zasadzie jedyny sposób wykazania okoliczności związanych z łączącym strony stosunkiem prawnym i jego wykonaniem.

Powód na ostatnim posiedzeniu (dnia 16.05.2018 r.) wniósł o umożliwienie mu złożenia historii pożyczkowej pozwanego w celu wykazania, że zaciągnął on inne pożyczki, zaś wypłata z dnia 02.10.2014 r. nastąpiła na podstawie przedmiotowej umowy. Sąd pominął ten dowód, jako niewnoszący nic do sprawy.

Brak było dowodów, którym Sąd odmówiłby wiarygodności.

Sąd zważył, co następuje.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie. Powód oparł swoje roszczenie na wekslu własnym, niezupełnym w chwili wystawienia, który został uzupełniony zgodnie z łączącym strony porozumieniem. Pozwany nie kwestionował ważności weksla, tj. jego formalnej poprawności. Nie budziło to wątpliwości Sądu; zawierał on wszelkie niezbędne elementu określone w przepisach prawa. Zarzuty A. G. sprowadzały się do kwestionowania wypełnienia weksla zgodnie z porozumieniem wekslowym (art. 10 prawa wekslowego), jednakże w tym zakresie nie sprostał ciężarowi dowodu.

W ustaleniach faktycznych i części poświęconej ocenie dowodów wskazano, że strona powodowa wykazała zasadność dochodzonej kwoty, poprawność obliczenia należności oraz stosunek prawny, który stał u podstaw wystawienia i wypełnienia weksla. Udowodniono wymagalność kwoty, wskazano na zdarzenia, które uzasadniały i uprawniały syndyka do wypełnienia weksla. Podkreślić przy tym należy - za prawidłową argumentacją powoda - że wykazanie zasadności zarzutów pozwanego spoczywało wyłącznie na nim, jako zobowiązanym wekslowo. Nie budzi wątpliwości w doktrynie i orzecznictwie, zważywszy na charakter stosunku, na którym oparto powództwo, że w procesie wszczętym na podstawie weksla to na stronie pozwanej, zaprzeczającej istnieniu lub ważności tego papieru wartościowego, spoczywa obowiązek udowodnienia okoliczności, które mają to potwierdzić. W niniejszej sprawie A. G. (1) ograniczył się jedynie do powołania twierdzeń, których w ogóle nie udowodnił. Dotyczyły one przy tym jedynie niezgodności weksla z porozumieniem. Pamiętać należy, że tego rodzaju zarzuty nie powodują nieważności weksla, a także nie prowadzą do tego, że w każdym przypadku dojdzie do braku odpowiedzialności ze zobowiązania wekslowego wystawcy. Mogą one bowiem doprowadzić jedynie do jej ogranicza bądź modyfikacji. W niniejszej sprawie pozwany jednakże nie wykazał, aby zakres jego zobowiązania był inny niż określony w wekslu.

Odnosząc się do zarzutów pozwanego.

A. G. (1) zaprzeczył zgodności weksla z porozumieniem ponosząc, że kwota wskazana w wekslu nie odpowiada tej, która była przedmiotem żądania w niniejszej sprawie. Powołał się zresztą na zawarte w pozwie wyjaśnienia, co do tego, że w wekslu wpisano wyższą sumę niż rzeczywiście należna w wyniku omyłki rachunkowej (podwójnie naliczono opłatę za wezwanie).

Zarzut ten był bezzasadny i nie miał nic wspólnego z istotą zarzutu wypełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem. Weksel został wystawiony zgodnie z zapisami porozumienia zawartego w umowie kredytu, zaś omyłkowe wskazanie w nim kwoty wyższej nie oznaczało, że nie odpowiadał on treści tej deklaracji. Był to jedynie błąd w wyliczeniach, który ponadto został w niniejszym postępowaniu wyjaśniony i powód dochodził prawidłowo obliczonej kwoty.

Pozwany kwestionował zasadność wypełnienia przez syndyka weksla na wskazaną w nim kwotą, twierdząc, że nie odpowiadała jego zobowiązaniu i nie była zgodna z łączącym strony porozumieniem. W tym zakresie powoływał się przede wszystkim na to, że powód miał nie udowodnić, że zaistniały przesłanki do wypełnienia weksla na podstawie łączącej strony umowy, wynikające z udzielonego pozwanemu kredytu. A. G. podnosił, że zgodnie z pkt 8 umowy, tzw. „chwilówka” mogła być wypłacona jedynie na podstawie pisemnej dyspozycji kredytobiorcy. W niniejszej sprawie uwzględniona w wekslu kwota miała zostać wypłacona pozwanemu pomimo braku takiej pisemnej dyspozycji, ponadto w jego ocenie powód nie wykazał, że przekazana suma pieniężna została oddana w ramach umowy kredytu z dnia 10.06.2014 r.

W ocenie Sądu twierdzenia A. G. (1) nie zostały udowodnione i stały w sprzeczności z wiarygodnym materiałem przedłożonym przez powoda. Syndyk przedstawił szczegółowe wyliczenia dochodzonej należności, wskazano sposób jej obliczenia, który pozostawał w zgodzie z zapisami umowy i regulaminu udzielania kredytów (…). Ponadto (...) dołączył dokumentację dotyczącą faktycznego wypłacenia pozwanemu pieniędzy - dokumentację finansową obrazującą dokonywane wypłaty i wpłatę, które zawierały własnoręczny podpis kredytobiorcy. W ocenie Sądu przekonywującą wykazano również sposób oznaczania numerami kolejnych pożyczek. Wbrew wywodom pozwanego logicznym było, że bezpośrednio po spłacie pierwszej „chwilówki” za chwilę wypłacono kolejną – w ten sposób niewątpliwie kredytobiorca mógł dalej dysponować pożyczonymi środkami, jednocześnie unikając naliczania wysokich odsetek za nieterminową spłatę zobowiązania.

Wyżej już wskazano, że istotą dowodzenia w niniejszej sprawie było wykazanie przez pozwanego podnoszonych przeciwko wekslowi zarzutów. W ocenie Sądu przedstawione przez powoda dokumenty były wystarczające do tego, aby uznać, że w sposób dostateczny wykazał on, że weksel został wypełniony zgodnie z porozumieniem. Pozwany twierdził, że Syndyk nie udowodnił, że wypłacona dnia 02.10.2014 r. kwota została przekazana na podstawie umowy z 10.06.2014 r. Powód wywodził, że strony oprócz tego stosunku łączyły jeszcze inne umowy. Twierdzenia obu stron w istocie wskazywały więc na to samo, tj. że oprócz umowy kredytu odnawialnego, rozważanego w niniejszej sprawie, pomiędzy nimi były inne zobowiązania (pozwany pośrednio - nie wywodził bowiem, że dnia 02.10.2014 r. wypłacono mu środki bez podstawy prawnej). Wobec tego nie było potrzeby badania historii „pożyczkowej” A. G. (1) i (...), gdyż fakt, że strony łączyło kilka umów był w zasadzie niewątpliwy.

Powyższe powodowało jednak, że w ramach niniejszej sprawy – zgodnie z przedstawionym wcześniej rozkładem ciężaru dowodu – to pozwany powinien wykazać, że wypłacona kwota została udzielona na podstawie innego stosunku prawnego niż wskazany przez powoda. Syndyk konsekwentnie, zarówno w wezwaniach do zapłaty, wypowiedzeniu umowy i wezwaniu do wykupienia weksla wskazywał na łączącą strony umowę kredytu „chwilówka”. Pozwany twierdząc, że kwota 98.906,96 zł została wypłacona mu na innej podstawie, powinien przedstawić dowody wskazujące na to. Niewątpliwie, jako członek (...)-u i osoba zawierająca z kasą umowy jest on w posiadaniu dokumentów, którymi mógłby wykazać, że powyżej wskazana suma została mu wypłacona z innego tytułu niż umowa z dnia 10.06.2014 r.. Nie podjął jednak w tym kierunku żadnej inicjatywy. W takich okolicznościach nie mogło budzić wątpliwości, że wobec braku jakiegokolwiek innego materiału trzeba było przyjąć, że do wypłaty doszło w ramach właśnie tej umowy.

Pozwany dużą wagę przywiązał do zapisu umownego mówiącego o tym, że wypłata kolejnej pożyczki, tzw. „chwilówki” może nastąpić tylko na podstawie pisemnej dyspozycji kredytobiorcy. Należało przy tym podzielić jego zastrzeżenia co do tego, że literalnie odczytywane zapisy umowne wskazywały, że taka dyspozycja powinna być złożona przed każdą kolejną wypłatą i nie mogła jej stanowić przedstawiona przez powoda, a dotycząca pierwszej wypłaty w ramach łączącej strony umowy. W ocenie Sądu jednakże pomimo braku takiej pisemnej dyspozycji, nie sposób było uznać, że zarzuty pozwanego były zasadne.

Nie mogło budzić wątpliwości w świetle wyżej przedstawionych rozważań, że zgromadzony materiał pozwalał na stwierdzenie, że wypłata kwoty objętej wekslem nastąpiła w ramach umowy z dnia 10.06.2014 r. Pozwany skupiając się na braku pisemnej dyspozycji wypłaty nie wyjaśnił jednak w jakikolwiek sposób – na wypadek założenia, tak jak wywiedziono wyżej, że doszło do udzielenia mu kredytu w ramach tego stosunku prawnego – jaki skutek może mieć brak takiej dyspozycji. Otóż, w ocenie Sądu było tak dlatego, że nie można tu było mówić o żadnym prawnie istotnym skutku. W szczególności brak było podstaw do tego, aby stwierdzić nieważności czy bezskuteczności udzielenia kolejnego kredytu „chwilówki” w ramach umowy. Pisemna dyspozycja to jedynie dodatkowy wymóg formalny zawarty w umowie, nie wpływający w jakikolwiek sposób na prawa i obowiązki stron. Mógł mieć on co najwyżej znaczenie dowodowe, w przypadku takiej sytuacji, jak rozważana, a więc faktycznej wypłaty pomimo braku pisemnej dyspozycji kredytobiorcy. W tym zakresie jednak każdy inny dowód na piśmie pozwalał na poczynienie ustaleń w zakresie wykonania umowy. Nie mogło budzić wątpliwości, że wypłata została dokonana na rzecz pozwanego, nastąpiło to w ramach umowy łączącej strony, (...) pomimo uchybienia formalnego wypłacił kwotę kredytu, zaś A. G. przyjął zaoferowane mu środki do swojej dyspozycji. Nie doszło do zmiany umowy, obie strony w sposób dorozumiany zaakceptowały taką sytuację. Kredytobiorca powinien więc spełnić swoje zobowiązanie, stosownie do postanowień łączącego go ze (...) stosunku prawnego.

Mając to na uwadze, w ocenie Sądu, nie sposób było podzielić zarzutów A. G. (1) dotyczących wypełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem.

Strona pozwana wskazywała, że wypowiedzenie umowy i wezwanie do wykupienia weksla były wysyłane pod adres, gdzie nie miał on możliwości odebrania korespondencji. Jego twierdzenia nie zostały udowodnione i stały w sprzeczności z wiarygodnym materiałem przedstawionym przez powoda. W szczególności (...) zasadnie wywodził, że pozwany nie udowodnił, że faktycznie nie mógł odbierać korespondencji pod adresem, który wskazał kredytodawcy jako ten, gdzie powinna być ona kierowana.

Podsumowując. Wszelkie zarzuty pozwanego były bezzasadne i/lub nieudowodnione. Mając to na uwadze, powództwo należało uwzględnić i zasądzić od A. G. (1) na rzecz powoda kwotę dochodzoną pozwem, uwzględniając przepisy prawa wekslowego, w tym art. 101 w zw. z art. 1 i 10 tej ustawy. O odsetkach za opóźnienie orzeczono na podstawie art. 481 par. 1 i 2 k.c. Należne one były wierzycielowi od dnia następnego od wskazanej w wekslu daty jego płatności.

Wobec tego na podstawie art. 496 k.p.c. nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 6 grudnia 2016 r. należało w całości utrzymać w mocy.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 par. 1 i 3 k.p.c. Pozwany, jako strona która przegrała proces, zobowiązany był do zwrotu poniesionych przez powoda kosztów, na które składały się: opłata od pozwu w pozstępowaniu nakazowym (1.407 zł) wynagrodzenie pełnomocnika według minimalnych stawek obowiązujących w dacie wszczęcia sprawy w postępowaniu nakazowym (3.600 zł) i opłata skarbowa od dokumentu pełnomocnictwa (17 zł). Sumę tych kwot, przyznanych w nakazie zapłaty, należało więc zasądzić od A. G. (1) na rzecz Syndyka, tytułem zwrotu kosztów procesu. Ponadto, mając na uwadze § 3 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz stawkę wynikającą z § 2 pkt 6 tego aktu prawnego, dodatkowo należało zasądzić od pozwanego na rzecz powoda, jako zwrot kosztów – wynagrodzenie adwokata w pełnej wysokości po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty - kwotę 1.800 zł.