Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 sierpnia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu – Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Dagmara Kos

Protokolant: Agnieszka Sobolczyk

po rozpoznaniu w dniu 20 sierpnia 2021 roku w Sieradzu na rozprawie

sprawy z powództwa K. G. (1)

przeciwko T. G. (1)

o uznanie za niegodnego dziedziczenia

1.  uznaje T. G. (1) za niegodnego dziedziczenia po T. G. (2) zmarłej 15 lipca 2020 r. w P., ostatnio stale zamieszkałej w S.,

2.  zasądza od pozwanego T. G. (1) na rzecz powoda K. G. (1) kwotę 10.417,00 (dziesięć tysięcy czterysta siedemnaście) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu w tym kwotę 5.400,00 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 121/21

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 22 marca 2021 r. powód K. G. (1) wniósł o uznanie pozwanego T. G. (1) za niegodnego dziedziczenia po zmarłej w dniu 15 lipca 2020 r. T. G. (2) i zasądzenie od pozwanego na jego rzecz zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa adwokackiego. W uzasadnieniu pozwu podnosił, iż pozwany, który był w posiadaniu testamentu T. G. (2), złożył do Sądu Rejonowego w Sieradzu wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po niej, nie składając tego testamentu i podając we wniosku, iż nie pozostawiła ona testamentu, co wskazuje na to, iż testament ten on zniszczył albo ukrywa.

(pozew- k.3-6)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz od powoda kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odpowiedź na pozew- k.20-22)

Na rozprawie w dniu 20 sierpnia 2021 r. powód popierał powództwo przy czym wnosił też o uznanie pozwanego za niegodnego dziedziczenia także na tej podstawie, że podstępem przeszkodził T. G. (2) w sporządzeniu testamentu i wnosił o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów procesu a pozwany wnosił o oddalenie powództwa i obciążenie powoda kosztami procesu w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 r. na płycie CD 00:04:23 – 02:52:57- koperta k.55)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

T. G. (2) była matką powoda K. G. (1) i żoną pozwanego T. G. (1). W końcu 2019 r. zdiagnozowano u niej glejaka mózgu IV stopnia i od tej pory była ona leczona onkologicznie. W styczniu 2020 r. przeprowadzono u niej operację głowy, poddawana też była później chemioterapii i radioterapii. Po styczniu 2020 r. jeszcze dwukrotnie przebywała w szpitalu.

(bezsporne, zeznania świadków: A. J.- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 r. na płycie CD 01:24:54 – 01:49:04- koperta k.55, S. G.- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 r. na płycie CD 01:49:04 – 02:08:34- koperta k.55, zeznania powoda K. G. (1)- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 na płycie CD 02:30:09 – 02:35:26 w zw. z 00:06:14 – 00:38:32 - koperta k.55, K. G. (2)- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 r. na płycie CD 02:14:11 – 02:27:37- koperta k.55, zeznania pozwanego T. G. (1)- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 na płycie CD 02:35:26 – 02:38:55 w zw. z 00:38:32 – 01:22:42 - koperta k.55)

Gdy T. G. (2) zaczęła chorować, co jakiś czas wspominała pozwanemu, swojej chrześniaczce A. J. oraz synowi K. G. (2), że chce sporządzić testament. W czerwcu 2020 r., gdy wyszła ona ze szpitala mówiła pozwanemu, że chce sporządzić testament na rzecz synów i że chce równo podzielić ich majątkiem. Mówiła też, że nie wie jak jej testament powinien brzmieć skoro powód, w odróżnieniu od jej pozostałych synów, już wcześniej został obdarowany przez nią i pozwanego kwotą 140.000,00 zł. W tym czasie T. G. (2) była współwłaścicielką razem z pozwanym mieszkań w Ł. i S..

(zeznania świadków: A. J.- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 r. na płycie CD 01:24:54 – 01:49:04- koperta k.55, K. G. (2)- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 r. na płycie CD 02:14:11 – 02:27:37- koperta k.55, zeznania powoda K. G. (1)- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 na płycie CD 02:30:09 – 02:35:26 w zw. z 00:06:14 – 00:38:32 - koperta k.55, zeznania pozwanego T. G. (1)- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 na płycie CD 02:35:26 – 02:38:55 w zw. z 00:38:32 – 01:22:42 - koperta k.55)

Po tym, jak T. G. (2) wyraziła wolę sporządzenia testamentu na rzecz synów, pozwany w czasie gdy ona spała na kartce w kratkę sporządził pismo zatytułowane (...) o treści „Ja T. G. (2) zam. S. ul. (...) nr PESEL (...) będąc w pełni świadoma lecz w wyniku choroby nie poruszająca się samodzielnie zapisuje swoją część majątku:

1.  50% wartości mieszkania własnościowego w Ł. przy ul. (...) synowi K. G. (2) nr PESEL (...),

2.  30 % wartości mieszkania własnościowego w S. przy ul. (...) synowi S. G. nr PESEL (...),

3.  20 % wartości mieszkania własnościowego w S. przy ul. (...) synowi K. G. (1) nr PESEL”

Pismo tej treści opatrzył on datą 7 czerwca 2020 r. W czasie, gdy pozwany sporządzał to pismo, T. G. (2) była słaba, trudno jej było utrzymać długopis w dłoni i nie była w stanie napisać dłuższego tekstu.

(zeznania świadków: A. J.- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 r. na płycie CD 01:24:54 – 01:49:04- koperta k.55, S. G.- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 r. na płycie CD 01:49:04 – 02:08:34- koperta k.55, K. G. (2)- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 r. na płycie CD 02:14:11 – 02:27:37- koperta k.55, zeznania powoda K. G. (1)- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 na płycie CD 02:30:09 – 02:35:26 w zw. z 00:06:14 – 00:38:32 - koperta k.55, zeznania pozwanego T. G. (1)- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 na płycie CD 02:35:26 – 02:38:55 w zw. z 00:38:32 – 01:22:42 - koperta k.55, kserokopia testamentu- k.44)

Gdy w niedzielę A. J. przyjechała jak co tydzień odwiedzić T. G. (2), ta zamknęła się z nią i pozwanym w kuchni i poinformowała ją, że ma spisany testament i że czeka jeszcze na przyjazd swojego brata G. K.. Chciała aby A. J. także poczekała za jego przyjazdem a ponieważ ta nie mogła długo czekać, T. G. (2) kazała pozwanemu pokazać jej przygotowany testament. Pozwany przekazał wówczas A. J. pismo, jakie sporządził. Pismo to nie zawierało wówczas żadnych podpisów. Zostało ono odczytane na głos przez A. J. po czym T. G. (2) je podpisała. Na piśmie tym pozwany dopisał wówczas imię i nazwisko A. J. oraz jej numer PESEL i także ona pismo to podpisała. Następnie pismo to zostało schowane do teczki a pozwany powiedział, że przekaże je do podpisu także bratu T. G. (2). W czasie tej wizyty A. J. T. G. (2) była świadoma i mówiła logicznie. W mieszkaniu przebywał w tym czasie także najmłodszy syn T. S. G. ale rodzice kazali mu wówczas przebywać w swoim pokoju. W tym dniu pozwany poinformował go jednak, iż jest sporządzany testament.

(zeznania świadków: A. J.- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 r. na płycie CD 01:24:54 – 01:49:04- koperta k.55, S. G.- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 r. na płycie CD 01:49:04 – 02:08:34- koperta k.55, kserokopia testamentu- k.44, K. G. (2)- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 r. na płycie CD 02:14:11 – 02:27:37- koperta k.55, zeznania powoda K. G. (1)- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 na płycie CD 02:30:09 – 02:35:26 w zw. z 00:06:14 – 00:38:32 - koperta k.55, zeznania pozwanego T. G. (1)- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 na płycie CD 02:35:26 – 02:38:55 w zw. z 00:38:32 – 01:22:42 - koperta k.55)

Gdy do T. G. (2) przyjechał jej brat G. K., pozwany dał mu do podpisu pismo zawierające jej testament. Ten jednak odmówił podpisania tego pisma.

(zeznania pozwanego T. G. (1)- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 na płycie CD 02:35:26 – 02:38:55 w zw. z 00:38:32 – 01:22:42 - koperta k.55)

T. G. (2) zmarła 15 lipca 2020 r. Jako spadkobierców ustawowych pozostawiła męża – pozwanego T. G. (1) i trzech synów – powoda K. G. (1) oraz K. G. (2) i S. G..

(bezsporne, zeznania powoda K. G. (1)- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 na płycie CD 02:30:09 – 02:35:26 w zw. z 00:06:14 – 00:38:32 - koperta k.55, zeznania pozwanego T. G. (1)- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 na płycie CD 02:35:26 – 02:38:55 w zw. z 00:38:32 – 01:22:42 - koperta k.55)

A. J. po śmierci T. G. (2) poinformowała powoda, iż jego matka sporządziła testament i opisała mu okoliczności, w jakich do jego sporządzenia doszło oraz jak ten testament wyglądał.

(zeznania świadka K. G. (2)- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 r. na płycie CD 02:14:11 – 02:27:37- koperta k.55, zeznania powoda K. G. (1)- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 na płycie CD 02:30:09 – 02:35:26 w zw. z 00:06:14 – 00:38:32 - koperta k.55)

Po śmierci T. G. (2) pozwany w 2021 r. złożył w Sądzie Rejonowym w Sieradzu wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po niej. We wniosku tym podał, iż T. G. (2) nie pozostawiła testamentu. Nie złożył on też jej testamentu w sądzie spadku choć był w jego posiadaniu. Testament ten złożył on natomiast w czasie trwania rozprawy w przedmiotowej sprawie.

(bezsporne, zeznania świadka K. G. (2)- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 r. na płycie CD 02:14:11 – 02:27:37- koperta k.55, zeznania powoda K. G. (1)- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 na płycie CD 02:30:09 – 02:35:26 w zw. z 00:06:14 – 00:38:32 - koperta k.55, zeznania pozwanego T. G. (1)- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 na płycie CD 02:35:26 – 02:38:55 w zw. z 00:38:32 – 01:22:42 - koperta k.55)

Gdy wszczęte zostało postępowanie w sprawie o uznanie pozwanego za niegodnego dziedziczenia, pozwany odwiedził A. J., która widziała testament T. G. (2) i podpisywała go i poinformował ją, iż testament ten T. G. (3) zniszczyła w nerwach.

(zeznania świadka A. J.- protokół rozprawy z dnia 20 sierpnia 2021 r. na płycie CD 01:24:54 – 01:49:04- koperta k.55)

Przy ustalaniu stanu faktycznego Sąd nie dał wiary zeznaniom pozwanego w tej części, w której podawał on, iż uważał, że jego żona nie sporządziła testamentu i że on sam przedstawionego żonie do podpisu pisma nie traktował jako jej testamentu tylko jako pismo, które ją uspokoi. Choć pismo to sporządził on sam, to jednak nie można nie zauważyć, że pozwany sam zatytułował je (...) i jak sam zresztą twierdził, spisał je na podstawie ogólnie wyrażonych życzeń żony, która chciała, by to jej synowie byli jej spadkobiercami i by otrzymali oni od niej majątek w równych częściach z uwzględnieniem tego, że jeden z nich był już przez nią obdarowany za życia. Tego rodzaju życzenia zostały w przygotowanym przez niego piśmie wyrażone i T. G. (2) uznała to pismo za swój testament, skoro je podpisała akceptując tym samym jego treść. Na to, że pozwany także pismo to traktował jako testament T. G. (2), wskazują przy tym również zeznania świadka A. J., z których wynika, iż pismo to, jako testament T. G. (2), pozwany przedstawił jej do podpisu i zeznania świadka S. G., z których wynika, iż pozwany poinformował go w dniu przybycia A. J., iż jest sporządzany testament. Wskazać też należy, iż pozwany podawał również, iż w czasie sporządzania testamentu T. G. (2) nie miał on wiedzy jakie są warunki ważności testamentów. Nie można przy tym nie zauważyć, iż zeznania pozwanego były wewnętrznie sprzeczne. Z jednej bowiem strony podawał on, iż jak doszedł do siebie po chorobie żony, to stwierdził, iż sporządzone przez niego pismo nie może być traktowane jako jej testament a z drugiej twierdził, iż już w czasie, gdy pisał to pismo a więc od jego powstania, nie uważał go za testament żony.

Sąd nie dał ponadto wiary zeznaniom pozwanego w tej części, w której podawał on, iż dokument obejmujący testament T. G. (2) gdzieś mu się zawieruszył. Jego zeznania w tym zakresie są bowiem wewnętrznie sprzeczne. Z jednej bowiem strony pozwany podawał, że testament mu się zawieruszył a z drugiej, że go w ogóle przed złożeniem wniosku o stwierdzenie nabycia spadku nie szukał, nie uznając go za testament. Skoro zatem pozwany nie sprawdzał czy testament ten ma, nie mógł stwierdzić, że się on zawieruszył. Jednocześnie nie można nie zauważyć w kontekście złożenia przez pozwanego po przesłuchaniu świadka A. J. testamentu T. G. (2), iż pozwany, podał temu świadkowi nieprawdziwą informację, iż dokument ten nie istnieje, bo T. G. (2) go zniszczyła.

Przy ustalaniu stanu faktycznego Sad pominął wydruk z rachunku, gdyż nie miał on znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Stosownie do art. 929 kc uznania spadkobiercy za niegodnego może żądać każdy, kto ma w tym interes. Z żądaniem takim może wystąpić w ciągu roku od dnia, w którym dowiedział się o przyczynie niegodności, nie później jednak niż przed upływem lat trzech od otwarcia spadku.

W ocenie Sądu legitymacja czynna powoda, który jest jednym ze spadkobierców ustawowych T. G. (2) i posiadł wiedzę, że był też jej spadkobiercą testamentowym, w żądaniu uznania pozwanego za niegodnego dziedziczenia po T. G. (2) nie budzi wątpliwości. W doktrynie i orzecznictwie ugruntowany jest pogląd, że interes uzasadniający wystąpienie z żądaniem uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia powinien być ujmowany szeroko, nie musi to być interes prawny, może mieć on charakter majątkowy lub niemajątkowy (moralny).

Przesłanki uznania spadkobiercy za niegodnego dziedziczenia wymienione są w wyczerpujący sposób w art. 928 § 1 kc, z którego wynika, iż spadkobierca może być uznany przez sąd za niegodnego, jeżeli:

1) dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy,

2) podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności,

3) umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.

Powód żądając uznania pozwanego za niegodnego dziedziczenia po T. G. (2) w pozwie powoływał się na fakt, iż pozwany umyślnie ukrył lub zniszczył jej testament a dodatkowo na rozprawie powoływał się na to, iż pozwany podstępem przeszkodził jej w sporządzeniu testamentu.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało, iż pozwany składając wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po T. G. (2) umyślnie ukrył jej testament. Testamentu tego bowiem nie tylko nie złożył składając ten wniosek, choć był w jego posiadaniu, bo złożył go w czasie trwania procesu w przedmiotowej sprawie ale też we wniosku tym zawarł nieprawdziwą informację, iż T. G. (2) nie sporządziła testamentu. Pozwany, który sam na prośbę T. G. (2) sporządził pismo, które zatytułował (...), w którym zawarł rozrządzenia na wypadek jej śmierci, pod którym to pismem ona się podpisała, wiedział, że podpisując to pismo wyraziła ona tym samym swoją ostatnią wolę w nim zawartą a zatem, że doszło do sporządzenia jej testamentu. I nie ma przy tym znaczenia czy jej testament był testamentem ważnym i skutecznym i czy na jego podstawie mogło odbywać dziedziczenie. Ważne jest natomiast to, iż pismo zatytułowane (...) sporządzone było przez pozwanego w imieniu T. G. (2) z intencją, iż miało jej testament stanowić i tak też było przez nią samą odbierane skoro ona się pod nim podpisała. Umyślne ukrycie testamentu, który następnie okazał się nieważny, nie wyłącza możliwości uznania spadkobiercy za niegodnego. Niewiarygodne okazały się przy tym twierdzenia pozwanego, iż nie traktował on nigdy tego pisma jako jej testamentu. Okoliczności przedmiotowej sprawy wskazują na to, iż pozwany, który należy do kręgu spadkobierców ustawowych T. G. (2) a nie został wymieniony w jej testamencie jako jej spadkobierca testamentowy, nie składając tego testamentu i zatajając jego istnienie, chciał w ten sposób dojść do dziedziczenia po niej. Gdyby pozwany, jak twierdzi, nie uważał sporządzonego przez siebie testamentu za testament T. G. (2), nie ukrywałby go i nie przedstawiał A. J. nieprawdziwej wersji, iż testatorka go zniszczyła.

Nawet jednak gdyby dać wiarę zeznaniom pozwanego, iż od początku nie traktował sporządzonego przez siebie pisma jako testamentu T. G. (2) tylko jako luźne zapiski, to w tej sytuacji należałoby uznać, iż pozwany podstępem przeszkodził T. G. (2) w sporządzeniu testamentu zgodnego z jej wolą a więc na rzecz synów. Gdyby bowiem pozwany z rozmysłem sporządził pismo zatytułowane (...) zawierające rozrządzenia odpowiadające intencjom T. G. (2) i utwierdzał ją w przekonaniu, że jest to testament, wiedząc, że ważnym testamentem ono nie jest, tym samym doprowadziłby celowo do tego, by T. G. (2) pozostając w przekonaniu, że sporządziła już testament, nie mogła sporządzić innego ważnego testamentu. Tym samym na skutek późniejszego stwierdzenia nieważności testamentu, o której pozwany wiedziałby od samego początku, krąg jej spadkobierców powiększyłby się o pozwanego, którego nie miała ona zamiaru powoływać do dziedziczenia testamentem.

Mając na uwadze powyższe Sąd uwzględnił powództwo i uznał pozwanego za niegodnego dziedziczenia po T. G. (2).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 10.417,00 zł, na którą to kwotę złożyły się opłata od pozwu w kwocie 5.000,00 zł, wynagrodzenie pełnomocnika powoda w kwocie 5.400,00 zł ustalone stosownie do treści § 2 pkt 6 w zw. z § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.) i opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł.