Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 czerwca 2020 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Romuald Kompanowski

Protokolant: p.o. stażysty K. D.

po rozpoznaniu w dniu 15 czerwca 2020 r. w Kaliszu

odwołania C. M.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 16 grudnia 2019 r. Nr (...)

w sprawie C. M.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o wysokość świadczenia

Oddala odwołanie

UZASADNIENIE

Decyzją z 16 grudnia 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. przeliczył C. M. poczynając od 1 kwietnia 2019 r. wysokość emerytury uzyskanej w związku z ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego bez pomniejszania kapitału emerytalnego o wartość pobranych emerytur wcześniejszych, zawieszając wypłatę tak obliczonego świadczenia albowiem wysokość ta jest mniejsza od wysokości pobieranej dotychczas emerytury wcześniejszej. Jednocześnie organ rentowy uchylił wcześniej wydaną decyzję z 8 maja 2019 r., w której organ rentowy odmówił uchylenia decyzji z 17 kwietnia 2014 r., z uwagi na upływ 5 lat od daty doręczenia decyzji.

Odwołanie od decyzji z 16 grudnia 2019 r. złożyła C. M.. Skarżąca powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 r. w sprawie P 20/16, wniosła o obliczenie wysokości emerytury w powszechnym wieku emerytalnym bez potrącania pobranych emerytur wcześniejszych od daty przyznania emerytury.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Odwołująca C. M. urodzona (...), pobierała poczynając od 10 grudnia 2008 r. emeryturę z racji ukończenia 55 lat i wykazania 30 lat ubezpieczenia społecznego.

W marcu 2014 r. odwołująca wniosła o przyznanie jej emerytury w powszechnym wieku emerytalnym. Decyzją z 17 kwietnia 2014 r. odwołującej przyznano od 10 kwietnia 2014 r. emeryturę tj. od osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Obliczono ją uwzględniając kwotę 13 058,11 zł zewidencjonowanych na koncie składek z uwzględnieniem waloryzacji, kwotę 360 077,15 zł zwaloryzowanego kapitału początkowego oraz kwotę pobranych emerytur 86 019,85 zł. Emeryturę ustalono na kwotę 1 132,61 zł i zawieszono jej wypłatę wobec tego, iż korzystniejsze było świadczenie wcześniejsze.

18 kwietnia 2019 r. odwołująca złożyła skargę o wznowienie postępowania, uchylenie decyzji z 17 kwietnia 2014 r. oraz ponowne obliczenie emerytury w wieku powszechnym bez potrącania wcześniej pobranych emerytur. Organ rentowy wydał postanowienie z 8 maja 2019 r., w którym wznowił postępowanie administracyjne a następnie decyzję z 8 maja 2019 r., w której odmówił uchylenia decyzji z 17 kwietnia 2014 r. z uwagi na upływ 5 lat od daty doręczenia decyzji stwierdzając jednocześnie jej wydanie z naruszeniem prawa.

Objętą odwołaniem decyzją, organ rentowy uchylił decyzję z 8 maja 2019 r.

Zgodnie z art. 145a Kodeksu postępowania administracyjnego można żądać wznowienia postępowania administracyjnego w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja. W tej sytuacji skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Zgodnie z art. 146 §1 Kodeksu postępowania administracyjnego (k.p.a.) uchylenie decyzji z przyczyn określonych w art. 145a nie może nastąpić, jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło 5 lat.

Porównując datę decyzji przyznającej odwołującej prawo do emerytury z racji ukończenia powszechnego wieku emerytalnego (17 kwietnia 2014 r) a w szczególności adnotacje naniesione na decyzji przez organ rentowy wskazujące na przekazanie decyzji do wysłania (18 kwietnia 2014 r.) i datę w jakiej złożona została skarga o wznowienie postepowania zakończonego wskazaną wyżej decyzją, uznać należało zachowanie przez odwołującą 5-letniego terminu z art. 146 § 1 k.p.a. Zachowany został również termin jednego miesiąca liczony od daty publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego, na złożenie skargi o wznowienie postepowania.

Nie powstało jednak przez to prawo odwołującej do domagania się przeliczenia wysokości emerytury za wcześniejszy, przypadający przed miesiącem złożenia skargi okres. Nie było bowiem warunków do wzruszenia prawomocnej decyzji z 17 kwietnia 2014 r. , której postawę prawną stanowił przepis uznany za niezgodny z Konstytucją. W przepisie art. 114 ust. 1 pkt 1 przewiduje się możliwość weryfikacji prawomocnej decyzji wskutek ujawnienia nowych okoliczności, istniejących przed wydaniem decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość. Pojęcie „nowe okoliczności” obejmuje swym zakresem zarówno fakty ustalone na podstawie dowodów, jak i okoliczności sprawy związane z uchybieniami organu rentowego: procesowe jak i materialnoprawne. Mogą to być takie okoliczności, które powinny być znane przy dołożeniu minimum staranności, jednak na skutek błędu lub przeoczenia nie zostały uwzględnione w poprzednim postępowaniu (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 18 stycznia 2004 r., II UK 228/03, OSNP 2004 nr 19, poz. 341, z dnia 27 kwietnia 2004 r., II UK 298/03, LEX nr 970137, z dnia 13 maja 2004 r., III UK 16/04, Legalis nr 279610, z dnia 26 maja 2012 r., II UK 354/09, LEX nr 604227). Derogacja niekonstytucyjnej podstawy prawnej nie jest „nową okolicznością” skoro organ rentowy był zobligowany do stosowania obowiązującego prawa materialnego.

Na gruncie art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej można jeszcze rozważać wzruszenie prawomocnej decyzji z mocy przesłanki określonej w punkcie 6., w którym wskazuje się podstawę polegającą na nieprawidłowym obliczeniu wysokości świadczenia na skutek błędu rentowego. Decyzja ustalająca wysokość emerytury C. M. z odliczeniem kwot pobranych emerytur nie była dotknięta błędem organu rentowego. Błąd organu nie obejmuje bowiem takich sytuacji, w których organ rentowy działa na podstawie niebudzących jakichkolwiek wątpliwości interpretacyjnych przepisów ustawy, które to korzystają z domniemania konstytucyjności aż do chwili uznania ich przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodne z Konstytucją. Decyzja wydana w takich warunkach nie może też być uznana za bezprawną, gdyż podstawa prawna do jej wydania odpadła dopiero po ogłoszeniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego (tak m.in. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 20 października 2015 r., III AUa 758/15, LEX nr 1820421). Nadto Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ma kompetencji do oceny zgodności z Konstytucją obowiązujących przepisów prawa. Nie jest zatem błędem organu rentowego wydanie decyzji na podstawie przepisu, który okazał się niekonstytucyjny, gdyż jest to sytuacja prawidłowego zastosowania obowiązującego wówczas prawa. Nie można także postawić organowi rentowemu zarzutu niedopełnienia obowiązku działania na korzyść osób uprawnionych do świadczeń, skoro organ rentowy przy wydawaniu decyzji nie naruszył obowiązującego prawa.

W tych warunkach, organ rentowy kierując się regułą zawartą w przepisie art. 133 ustawy o emeryturach i rentach mógł jedynie wskazać na prawo odwołującej do świadczenia w wyższej wysokości niż wysokość dotychczas ustalona jedynie do miesiąca, w którym został zgłoszony wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Zastosowanie miał więc jedynie przepis art. 133 ust. 1 pkt 1 wskazanej wyżej ustawy. Punkt 2 cytowanej jednostki redakcyjnej ustawy nie miał zastosowania albowiem – o czym była mowa wyżej – nie miał miejsce błąd organu rentowego a możliwość wstecznego przyznania prawa do podwyższonego świadczenia uzależniona jest właśnie do wystąpienia błędu organu rentowego.

Stąd orzeczono jak w sentencji.