Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 września 2021 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny, w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Robert Pabin

Protokolant: Joanna Wołczyńska - Kalus

po rozpoznaniu w dniu 31 sierpnia 2021 roku w Sieradzu na rozprawie

sprawy z powództwa P. U.

przeciwko M. B.

o zapłatę

1.  utrzymuje w całości w mocy nakaz zapłaty z dnia 21 stycznia 2021r. wydany przez Sąd Okręgowy w Sieradzu w sprawie INc 73/20;

2.  zasądza od M. B. na rzecz na rzecz P. U. 1.800 zł (jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego.

Sygn. akt I C 165/21

UZASADNIENIE

W pozwie z 23 listopada 2020 roku powód P. U. reprezentowany przez adwokata W. M. wniósł o zasądzenie nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym, na jego rzecz od pozwanej M. B. kwoty 100.000,00 zł wraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10 października 2017 roku do dnia zapłaty oraz o zwrot kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając żądanie strona powodowa wskazała, że dochodzona kwota obejmuje wierzytelność z tytułu umowy pożyczki, której zwrot został zabezpieczony wekslem wystawionym w dniu 27 września 2017 roku. Pomimo upływu wyznaczonego terminu kwota nie została zwrócona, pozwana nie odebrała skierowanego do niej wezwania do zapłaty.

Nakazem zapłaty z dnia 21 stycznia 2021 roku wydanym w sprawie I Nc 73/20 Sąd Okręgowy w Sieradzu uwzględnił powództwo, od którego sprzeciw w przepisanym terminie wniosła pozwana. Skarżąca wniosła o uchylenie nakazu zapłaty i odrzucenie pozwu, a w razie nie uwzględnienia tego wniosku – o uchylenie nakazu zapłaty i oddalenie powództwa w całości, zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych. Skarżąca podniosła zarzut powagi rzeczy osądzonej oraz przedawnienia przedmiotowego roszczenia wekslowego na podstawie art. 70 w zw. z art. 103 i 104 prawa wekslowego.

Uzasadniając swoje stanowisko pozwana wskazała, że Sąd Okręgowy w Łodzi, II Wydział Cywilny w sprawie o sygnaturze akt II Nc 360/18 rozstrzygnął w przedmiocie objętego pozwem w przedmiotowej sprawie roszczenia. Z przedstawionych przez pozwaną informacji wynika, że w toku powyższego postępowania powód zgłosił żądanie z weksla wystawionego na zabezpieczenie tej samej umowy pożyczki, zaś prawomocnym nakazem zapłaty wydanym w dniu 16 października 2018 roku w postępowaniu nakazowym zasądzono na rzecz powoda kwotę 220.000,00 zł.

W piśmie procesowym z dnia 1 czerwca 2021 roku strona powodowa podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie. Załączyła dodatkowo kopię pisma z 24 lipca 2018 r. obejmującego oświadczenie pozwanej w przedmiocie tzw. niewłaściwego uznania długu.

W toku postępowania stanowiska procesowe stron nie uległy zmianie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny

P. U. w dniu 23 sierpnia 2017 roku zawarł z pozwaną M. B. i G. B. stwierdzoną pismem umowę pożyczki na kwotę 220.000,00 zł, która miała zostać spłacona do dnia 25 maja 2017 roku. Celem zabezpieczenia spłaty powyższej kwoty wystawiono w dniu 23 sierpnia 2017 r. weksel własny oraz ustanowiono hipotekę na nieruchomości usytuowanej w powiecie (...).

Dowód: oryginał weksla – akta sprawy II Nc 360/18 k. 10, kserokopia umowy pożyczki z 23 sierpnia 2017 r. k. 9, zeznania powoda P. U. (ReCourt z 31 sierpnia 2021 r., min. 00:03:11-00:12:10), zeznania świadka A. N. (ReCourt z 6 lipca 2021 r. min. 00:05:59-00:14:52)

We wrześniu 2017 roku zawarto umowę pożyczki między P. U. a M. B., której zabezpieczenie stanowił weksel z klauzulą „na zlecenie” opatrzony podpisem własnym pożyczkobiorcy. Zobowiązanie pozwanej, które wynosiło 100.000,00 zł miało zostać zapłacone do dnia 9 października 2017 roku. Powyższa umowa została zawarta w formie ustnej, w obecności G. B. i stwierdzona pismem (wekslem).

Dowód: zeznania świadka oryginał weksla k. 10, zeznania powoda P. U. (ReCourt z 31 sierpnia 2021 r., min. 00:03:11-00:12:10), zeznania świadka A. N. (ReCourt z 6 lipca 2021 r. min. 00:05:59-00:14:52)

Z uwagi na niewywiązanie się ze zobowiązania strona powodowa skierowała do pozwanej wezwanie do wykupu weksla. Pismem z 24 lipca 2018 roku pozwana wskazała, że: „W odpowiedzi na wezwanie do wykupu weksla z dnia 23 sierpnia 2017 roku na kwotę 220.000,00 zł oraz weksla z dnia 27 września 2017 roku na kwotę 100.000,00 zł uprzejmie informuję, że wyżej wymienione weksle zostaną wykupione do dnia 10 sierpnia 2018 roku”.

Dowód: wezwanie do wykupu weksla – akta sprawy II Nc 360/18 k. 6-8, potwierdzenie nadania k. 6, pismo pozwanej k. 64

Wobec nieuregulowania przez M. B. i G. B. zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki zawartej w 23 sierpnia 2017 roku, nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu nakazowym w dniu 16 października 2018 roku Sąd Okręgowy w Łodzi, II Wydział Cywilny w sprawie II Nc 360/18 zobowiązał G. B. i M. B., aby zapłacili solidarnie na rzecz powoda kwotę 220.000,00 zł wraz z odsetkami za opóźnienie. Z uwagi na nieuregulowania należności, na podstawie nakazu zapłaty z 16 października 2018 roku zaopatrzonego w klauzulę wykonalności z 21 lutego 2019 roku, Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Wieluniu B. P. wszczął egzekucję w sprawie BP Km 224/19

Dowód: nakaz zapłaty z 16 października 2018 r. – akta sprawy II Vc 360/18 k. 14, zeznania powoda P. U. (ReCourt z 31 sierpnia 2021 r., min. 00:03:11-00:12:10), zeznania świadka A. N. (ReCourt z 6 lipca 2021 r. min. 00:05:59-00:14:52), zaświadczenie o wszczęciu egzekucji k. 45,

Pozwana nie wywiązała się ze spoczywającego na niej zobowiązania wynikającego z zawartej we wrześniu 2017 roku umowy pożyczki, wobec czego wierzyciel pismem z dnia 6 października 2020 roku wezwał ją do spłaty zaległości w terminie 3 dni, przy czym pismo zostało nadane na adres zamieszkania M. B. przesyłką poleconą. Pozwana nie odebrała wezwania.

Dowód: wezwanie do zapłaty k. 7, potwierdzenie nadania k. 8

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie zeznań powoda oraz świadka A. N., a także w oparciu o zgromadzony w aktach sprawy nieosobowy materiał dowodowy w postaci dokumentów prywatnych i urzędowych oraz okoliczności przytoczone przez strony w treści złożonych pism procesowych, które to dokumenty sąd uznał za wiarygodne wobec braku dowodów przeciwnych.

Sąd zważył co następuje:

Powództwo jest zasadne i podlega uwzględnieniu w całości. Podstawę dochodzonego roszczenia w zakresie przysługującej powodowi należności stanowi umowa pożyczki zawarta we wrześniu 2017 roku, zabezpieczona wekslem własnym wystawionym przez pozwaną w dniu 27 września 2017 roku na kwotę 100.000 zł. Zarówno doktryna jak i orzecznictwo (por. Adam Szpunar, Komentarz do art. 17 ustawy – Prawo wekslowe i czekowe. Publikacja: Wydawnictwo Prawnicze 2001) zgodnie przyjmują możliwość występowania w obrocie prawnym tzw. weksli gwarancyjnych lub kaucyjnych. Ich funkcją jest zabezpieczenie wykonania obowiązku pieniężnego wynikającego ze stosunku podstawowego stanowiącego przyczynę wystawienia weksla. Weksle te najczęściej wystawiane są in blanco (art. 10 pr. wekslowego) choć brak przeszkód prawnych do tego by wekslem gwarancyjnym uczynić weksel zupełny w chwili jego wystawienia. Różnica między gwarancyjnym wekslem zupełnym a gwarancyjnym wekslem in blanco sprowadza się w istocie do zakresu zarzutów przysługujących dłużnikowi wekslowemu. W przypadku weksla in blanco dłużnik może obok zarzutów z art. 17 pr. wekslowego podnosić przeciwko wierzycielowi (remitentowi) na podstawie art. 10 pr. wekslowego dodatkowo zarzut wypełnienia weksla niezgodnie z porozumieniem (deklaracją). Przy czym przeciwko dalszym wierzycielom (indosantom) tylko o tyle o ile weksel został nabyty w złej wierze lub przy rażącym niedbalstwie. W przypadku weksla zupełnego zakres zarzutów dłużnika wyznacza natomiast jedynie treść art. 17 pr. weksl. Zgodnie z powołaną normą prawną osoby, przeciw którym dochodzi się praw z weksla nie mogą wobec posiadacza zasłaniać się zarzutami, opartymi na swych stosunkach osobistych z wystawcą lub z posiadaczami poprzednimi, chyba że posiadacz, nabywając weksel, działał świadomie na szkodę dłużnika. Przepis ten wyraża zasadę materialnej surowości zobowiązania wekslowego. W toku rozwoju historycznego zarówno w orzecznictwie jak i doktrynie wykształciła się zasada zgodnie z którą zarzuty przysługujące dłużnikom wekslowym są ograniczone lub nawet ulegają wyłączeniu, jeżeli prawa z weksla zostały przeniesione przez indos. Odpowiedzialność dłużników wekslowych jest łagodniejsza, jeżeli weksel znajduje się nadal w rękach remitenta jako pierwszego wierzyciela. W takim bowiem przypadku dłużnikowi wekslowemu przysługują wobec wierzyciela wekslowego zarzuty wynikające ze stosunku podstawowego. Tym nie mniej w przypadku wystawienia przez dłużnika weksla własnego w celu zabezpieczenia wykonania obowiązku pieniężnego ze stosunku podstawowego, sytuacja wierzyciela dochodzącego przed Sądem spełnienia świadczenia z weksla w celu zaspokojenia roszczenia ze stosunku podstawowego jest dużo korzystniejsza. Dochodząc wierzytelności wekslowej wierzyciel nie musi bowiem wykazywać podstawy prawnej zobowiązania, może powołać się tylko na treść weksla. Jak wskazano w stosunkach między wystawcą a remitentem samodzielność zobowiązania wekslowego ulega złagodzeniu. Jeżeli zobowiązanie wekslowe jest ważne, wystawca może bowiem - w braku skutecznych zarzutów wekslowych - przeciwstawić zarzuty oparte na jego stosunkach osobistych z wierzycielem, czyli zarzuty dotyczące stosunku podstawowego. Może zatem kwestionować samo istnienie lub rozmiar roszczenia wekslowego ze względu na jego związek ze stosunkiem podstawowym. Spór przenosi się wówczas z płaszczyzny stosunku wekslowego na płaszczyznę stosunku prawa cywilnego, nie dochodzi jednak do zmiany powództwa, ponieważ przedmiotem rozpoznania jest nadal to samo roszczenie wekslowe, a powód jedynie przydaje mu dodatkowe uzasadnienie faktyczne i prawne (Wyrok SN z dnia 3 lutego 2016r. w sprawie VCSK 314/15 publ. Lex nr 2026403).

W wyroku z 29 stycznia 2016 roku (sygn. akt I ACa 947/15, lex 1993105) Sąd Apelacyjny w Białymstoku wskazał, że jedną z podstawowych cech weksla jest jego abstrakcyjny charakter oznaczający, że zobowiązanie, na podstawie którego weksel został wystawiony oraz zobowiązanie wekslowe stanowią odrębne stosunki prawne. Weksel tworzy zatem nowe roszczenie polegające na możliwości żądania przez wierzyciela od dłużnika zapłaty oznaczonej nim sumy pieniężnej. Z tych względów wierzyciel dochodząc świadczenia z powyższego stosunku prawnego powinien wykazać jego istnienie poprzez złożenie weksla zawierającego wszystkie cechy przesądzające o jego ważności (art. 101 i 102 ustawy z 1936 r. - Prawo wekslowe). Wyczerpuje to obowiązki dowodowe strony powodowej (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.), bowiem wydanie wierzycielowi weksla stwarza domniemanie istnienia wierzytelności w wysokości sumy wekslowej i przerzuca ciężar dowodu przeciwnego na dłużnika. Opisana wyżej abstrakcyjność doznaje przy tym ograniczenia w stosunkach między dłużnikiem wekslowym a remitentem (pierwszym wierzycielem wekslowym).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy należy stwierdzić, że zobowiązanie pozwanej do zapłaty należności w wysokości 100.000,00 zł wynika z zawartej we wrześniu 2017 roku umowy pożyczki, będącej stosunkiem podstawowym stanowiącym źródło zobowiązania. Jednocześnie wymaga podkreślenia, iż ostatecznie brak było w sprawie jakichkolwiek wątpliwości w sferze istnienia wspomnianego stosunku i wymagalności wynikającej z niego należności, gdyż zebrany w sprawie materiał dowodowy, w tym pismo pozwanej z 24 lipca 2018 roku świadczą o tym, że zostały wystawione przez pozwaną dwa weksle na zabezpieczenie spłat dwóch umów pożyczek w różnych kwotach, przy czym tylko jedna z nich – na kwotę 220.000,00 zł - stanowiła przedmiot postępowania w sprawie II Nc 360/18 i została w jej toku prawomocnie osądzona. Załączona do pozwu przez pełnomocnika powoda, prawdopodobnie omyłkowo, umowa pożyczki została zabezpieczona wekslem z 23 sierpnia 2017r. i stanowiła przedmiot sprawy II Nc 360/18, natomiast stosunkiem podstawowym w ramach niniejszego postępowania jest ustna umowa pożyczki zawarta między pozwaną a powodem we wrześniu 2017 roku, w oparciu o którą pozwana zaciągnęła ważne zobowiązanie na kwotę 100.000,00 zł, zabezpieczone wystawionym przez nią wekslem własnym z 27 września 2020 roku. Należy dodać, że weksel ten od strony formalnej spełnia wszystkie warunki wymagane przepisem art. 101 prawa wekslowego, a co za tym idzie kreuje ważne zobowiązanie wekslowe pozwanej. Pozwana wystawiła weksel własny w celu zabezpieczenia wykonania obowiązku pieniężnego ze stosunku podstawowego, wobec czego powód dochodząc wierzytelności wekslowej nie musiał wprawdzie wykazywać podstawy prawnej zobowiązania, powołując się jedynie się tylko na treść weksla. W toku postępowania pozwana nie podniosła zarzutów dotyczący treści weksla. Należy zauważyć, że zgodnie z ogólną regułą z art. 6 Kodeksu cywilnego, ciężar dowodu, że weksel został wypełniony z naruszeniem porozumienia spoczywa na dłużniku wekslowym, ponieważ to on wywodzi z tej okoliczności skutki prawne. Pozwana podniosła natomiast zarzuty dotyczące stosunku podstawowego, kwestionując istnienie i rozmiar roszczenia wekslowego ze względu na jego związek ze stosunkiem podstawowym. W okolicznościach sprawy, jak już zostało to powyżej wyjaśnione, bezpodstawne pozostają twierdzenia pozwanej, w świetle których załączony do pozwu weksel został wystawiony na zabezpieczenie umowy pożyczki z 23 sierpnia 2017 roku zawartej na kwotę 220.00,00 zł, stanowiącej przedmiot postępowania w sprawie II Nc 360/18, co czyni bezzasadnym podniesiony przez pozwaną zarzut powagi rzeczy osądzonej.

Jako chybiony należało uznać również zarzut przedawnienia roszczenia.

Zobowiązanie wekslowe przedawnia się w terminie określonym w prawie wekslowym, a nie w terminie ustalonym dla zobowiązania, które zabezpiecza. Przedawnienie roszczenia z weksla własnego skierowane przeciwko wystawcy, zgodnie z art. 70 w zw. z art. 103 i 104 ustawy z 1936 r. - Prawo wekslowe, liczy się od dnia płatności weksla. Przy czym odpowiedzialność wystawcy weksla własnego jest tożsama z odpowiedzialnością akceptanta weksla trasowanego (art. 104 pr. weksl.). Zgodnie z art. 70 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. - Prawo wekslowe, termin przedawnienia roszczenia wekslowego przeciwko akceptantowi wynosi 3 lata licząc od dnia płatności weksla. W analizowanym przypadku w stosunku do wystawcy weksla M. B. nie uległo przedawnieniu roszczenie ze stosunku wekslowego (data płatności weksla to 9 października 2017 roku), ani też ze stosunku podstawowego. Pismem z 24 lipca 2018 roku stanowiącym odpowiedź na wezwanie do wykupu weksla pozwana poinformowała, że weksle z dnia 23 sierpnia 2017 roku i z dnia 27 września 2017 roku zostaną przez nią wykupione do dnia 10 sierpnia 2018 roku, co należy rozpatrywać jako uznanie roszczenia, przerywające w świetle art. 123 § 1 pkt. 2 k.c. bieg przedawnienia. Oświadczenie pozwanej stanowi formę tzw. niewłaściwego uznania długu, wskazujące na jej świadomość w zakresie istnienia roszczenia wynikającego z umowy pożyczki zawartej we wrześniu 2017 roku, zabezpieczonej wekslem własnym wystawionym 27 września 2017 roku. Skoro zatem powództwo wytoczone zostało w dniu 23 listopada 2020 roku nie może być mowy o przedawnieniu roszczenia powoda w niniejszej sprawie.

Niezależnie od powyższych rozważań zgodnie z treścią przepisu art. 118 in fine k.c. zmienionego z dniem 9 lipca 2018r. koniec terminu przedawnienia przypada zawsze na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Jak wskazano powyżej termin przedawnienia roszczeń wekslowych powoda wynosi 3 lata. Tak więc nawet przy założeniu braku przerwania terminu przedawnienia, jego bieg rozpoczęty 10 października 2017r. zakończyłby się w dniu 31 grudnia 2020roku. Należy bowiem podkreślić, że mocy art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2018.1104 z dnia 2018.06.08) do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

Pozwana, pomimo ciążącego na niej obowiązku określonego w art. 6 k.c. nie przedstawiła jakichkolwiek dowodów na to, że zobowiązanie z umowy pożyczki wykonała w jakimkolwiek zakresie. Ponieważ dochodzone pozwem roszczenie wekslowe wynika z zobowiązania, którego wysokość określa rozmiar roszczenia ze stosunku podstawowego, zaś pozwana nie przedstawiła żadnych twierdzeń i dowodów kwestionujących wysokość zobowiązania ze stosunku podstawowego ostatecznie należało uznać, że M. B. odpowiada wekslowo do kwoty 100.000,00 zł. W tej sytuacji należało uznać, że roszczenie wekslowe jest zasadne i powództwo – w zakresie należności głównej podlega uwzględnieniu w całości bowiem strona pozwana nie przedstawiła żadnych dowód potwierdzających dokonanie chociażby jednej wpłaty na rzecz powodowej spółki tytułem spłaty przedmiotowej pożyczki.

Mając powyższe na uwadze i opierając się na treści załączonych do pozwu dokumentów sąd uznał powództwo za zasadne w całości i utrzymał w mocy nakaz zapłaty z dnia 21 stycznia 2021 roku wydany przez Sąd Okręgowy w Sieradzu w sprawie I Nc 73/20.

O kosztach postępowania Sąd rozstrzygnął w oparciu o art. 98 k.p.c. uznając, że pozwana która przegrała proces w całości zobowiązana jest zwrócić powodowi kwotę 1.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu zwykłym, jako uzupełnienie wynagrodzenia za postępowanie nakazowe.