Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 listopada 2020 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Monika Rosłan- Karasińska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 listopada 2020 r. w Warszawie

sprawy L. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o przeliczenie emerytury

na skutek odwołania L. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

z dnia 12 marca 2020 r. znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 12 marca 2020 r. znak: (...)w ten sposób, że zobowiązuje organ rentowy do przeliczenia emerytury odwołującego L. P.;

2.  zasądza od organu rentowego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. na rzecz odwołującego się L. P. kwotę 180,00 złotych (sto osiemdziesiąt) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

L. P. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 marca 2020 r., znak: (...) odmawiającej przeliczenia wysokości emerytury. Odwołujący wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przeliczenie w/w świadczenia bądź jej uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie na swoją rzecz kosztów zastępstwa procesowego. Ubezpieczony zarzucił zaskarżonej decyzji naruszenie art. 183 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że osiągnął on wiek uprawniający do nabycia świadczenia emerytalnego w dniu 15 lipca 2015 r., podczas gdy należało uwzględnić treść przepisów ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw.

Ubezpieczony w uzasadnieniu odwołania wskazał, że nabył uprawnienia do emerytury z dniem 15 listopada 2014 r., ponieważ urodził się (...) W jego ocenie organ rentowy powinien był zastosować przepisy wspomnianej powyżej ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. Odwołujący podniósł, że przy zastosowaniu wykładni organu rentowego zostaliby wyłączeni wszyscy ubezpieczeni, którzy nabyli prawo do świadczenia emerytalnego w 2014 r. ( odwołanie z dnia 12 marca 2020 r., k. 4-6 a. s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. Organ rentowy stwierdził, że należało odmówić ubezpieczonemu prawa do ustalenia świadczenia na podstawie art. 183 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ponieważ przepis ten dotyczy osób, które ukończyły powszechny wiek emerytalny w latach 2009-2014. W jego ocenie odwołujący nie może ubiegać się o przeliczenie emerytury, gdyż osiągnął wiek emerytalny w dniu 15 lipca 2015 r. ( odpowiedź na odwołanie z dnia 4 czerwca 2020 r., k. 11-12 a. s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

L. P., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 22 czerwca 2015 r. wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. o emeryturę. Po rozpoznaniu wniosku organ rentowy wydał decyzję z dnia 16 lipca 2015 r., zgodnie z którą przyznał odwołującemu prawo do emerytury od dnia 15 lipca 2015 r. Wskazana data była związana z osiągnięciem wieku emerytalnego, który na podstawie art. 24 pkt 1b ppkt 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wynosił 65 lat i 8 miesięcy. Ubezpieczony pobrał emeryturę na mocy art. 46 w/w ustawy, zaś świadczenie zostało wyliczone na podstawie 20% emerytury obliczonej na podstawie art. 53 oraz 80% w świetle art. 26 ( wniosek z dnia 22 czerwca 2015 r. i decyzja z dnia 16 lipca 2015 r., akta ZUS).

Odwołujący w dniu 4 marca 2020 r. złożył wniosek do organu rentowego o przeliczenie wysokości emerytury na mocy art. 183 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Decyzją z dnia 12 marca 2020 r., znak:(...) ZUS odmówił ubezpieczonemu wnioskowanego prawa, ponieważ wysokość emerytury zgodnie z w/w przepisem ustala się osobie, która osiągnęła wiek emerytalny uprawniający do świadczenia w latach 2009-2014. W ocenie organu rentowego odwołujący osiągnął wiek emerytalny dopiero w dniu 15 lipca 2015 r. ( wniosek z dnia 4 marca 2020 r. i decyzja z dnia 12 marca 2020 r., akta ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w aktach rentowych, który nie był kwestionowany przez strony procesu.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie L. P. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 12 marca 2020 r., znak: (...) jako zasadne, podlegało uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 183 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2020 r., poz. 53 z późn. zm.), zwanej dalej ,,ustawą emerytalną” emerytura przyznana na wniosek osoby ubezpieczonej urodzonej po dniu 31 grudnia 1948 r., z wyjątkiem ubezpieczonych, którzy pobrali emeryturę na podstawie przepisów art. 46 lub 50, o ile osoba ta nie była członkiem otwartego funduszu emerytalnego albo złożyła wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku kalendarzowym 2013 albo 2014, wynosi:

1)  20% emerytury obliczonej na podstawie art. 53 oraz

2)  80% emerytury obliczonej na podstawie art. 26.

Na podstawie art. 183 ust. 1 pkt 6 ustawy emerytalnej, do ponownego ustalenia wysokości emerytury, o której mowa w ust. 1–5, z tytułu podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym po dniu przyznania emerytury stosuje się art. 108.

Jak stanowi wspomniany art. 108 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej, jeżeli po dniu, od którego przyznano emeryturę określoną w art. 24 lub 24a, emeryt podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, wysokość świadczenia ulega ponownemu ustaleniu w sposób określony w ust. 2. Emerytury obliczone według zasad określonych w art. 26 powiększa się o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury, o której mowa w art. 24 i 24a, i zwaloryzowanych zgodnie z art. 25 przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o przeliczenie wysokości emerytury, z uwzględnieniem ust. 4 i 5.

Przepis art. 183 ustawy emerytalnej jest bowiem przepisem przejściowym i dotyczy, tzw. "emerytury mieszanej". Emerytura tego rodzaju została przewidziana dla pierwszych roczników ubezpieczonych objętych nowym systemem emerytalnym, tj. dla osób, które osiągnęły wiek emerytalny w latach 2009-2014, jeżeli nie pobierają emerytury w systemie zdefiniowanego świadczenia i nie były członkami otwartego funduszu emerytalnego albo złożyły wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym na dochody budżetu państwa. W razie podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym po dniu przyznania emerytury "mieszanej" przeliczenie takiego świadczenia następuje według zasad przewidzianych dla emerytur wypłacanych z nowego systemu emerytalnego, co polega na powiększeniu emerytury o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury, i zwaloryzowanych zgodnie z art. 25 ustawy emerytalnej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o przeliczenie wysokości emerytury. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek zewidencjonowanych od miesiąca, od którego została podjęta wypłata emerytury po raz pierwszy, do miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury. Taka regulacja oznacza, że wykluczona jest możliwość stosowania innego mechanizmu przeliczenia emerytury ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 lipca 2017 r., III AUa 159/16).

Z poglądów orzecznictwa wynika, że przepis art. 183 ustawy emerytalnej dotyczy nabycia prawa do emerytury dla pierwszych roczników świadczeniobiorców z nowego systemu emerytalnego, tj. dla osób, które osiągną wiek uprawniający do emerytury w latach 2009-2014, nie pobierały emerytury na podstawie art. 46 lub art. 50 ( wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 9 sierpnia 2012 r., III AUa 699/12) oraz nie przystąpiły do OFE albo złożyły wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa. W razie podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym po dniu przyznania tzw. emerytury mieszanej przeliczenie takiego świadczenia następuje według zasad przewidzianych dla emerytur wypłacanych z nowego systemu emerytalnego, co ma m.in. taki skutek, że niemożliwe jest ponowne ustalenie części emerytury obliczonej na podstawie art. 53 ustawy emerytalnej przy zastosowaniu reguł przewidzianych w art. 110 lub art. 111 ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 25 września 2012 r., III AUa 24/12).

W rozpatrywanej sprawie poza sporem pozostawało, że odwołujący nie pobierał emerytury w systemie zdefiniowanego świadczenia oraz, że złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w OFE na dochody budżetu państwa. Przedmiot sporu stanowiło jedynie rozważenie w jakiej dacie ubezpieczony osiągnął powszechny wiek emerytalny.

Za wiek uprawniający do emerytury, zgodnie z art. 183 ustawy emerytalnej uważa się, w przypadku emerytury przyznanej osobie ubezpieczonej na podstawie art. 24, powszechny wiek emerytalny. Natomiast w przypadku emerytury przyznanej na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej - wcześniejszy wiek emerytalny. W art. 183 ustawy emerytalnej wskazano także wysokość emerytur obliczonych według sposobu mieszanego, z uwzględnieniem wieku zainteresowanego. Jednakże zmiana dokonana na mocy przepisów ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. z 2012 r., poz. 637) rozszerzyła z dniem 1 stycznia 2013 r. stosowanie art. 183 ust. 5 ustawy także w odniesieniu do osób, które osiągną wiek uprawniający do emerytury również w roku kalendarzowym 2014 r. Jednocześnie w art. 1 pkt 5b ppkt 4 tej ustawy, w art. 24 ustawy emerytalnej dodano ust. 1b w brzmieniu: wiek emerytalny dla mężczyzn urodzonych w okresie od 1 października 1949 r. do 31 grudnia 1949 r. wynosi co najmniej 65 lat i 8 miesięcy. Odwołujący otrzymał prawo do emerytury od 15 lipca 2015 r., zgodnie z ówcześnie obowiązującymi przepisami do 30 września 2017 r.

Od dnia 1 października 2017 r. zaczęła obowiązywać ustawa z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. z 2017 r., poz. 38). W art. 1 pkt 5a i 5b ustawa ta nadała nowe brzmienie art. 24 ust. 1 w sposób następujący: ,,Ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.” Jednocześnie uchylono art. 24 ust. 1a i 1b.

Odwołujący w dniu 4 marca 2020 r. złożył wniosek do ZUS o przeliczenie wysokości emerytury na mocy art. 183 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Postępowanie przed organem rentowym zostało wszczęte przez ubezpieczonego pod rządami nowych przepisów ustawy emerytalnej, która została znowelizowana na podstawie ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw. Jedna z przeprowadzonych zmian dotyczyła powszechnego wieku emerytalnego mężczyzn. Na jej podstawie zrównano wiek emerytalny mężczyzn do jednolitego 65-tego roku życia. Z uwagi na złożony wniosek ubezpieczonego w dacie obowiązywania tej ustawy należy przyjąć, że powszechny wiek emerytalny osiągnął, gdy ukończył 65-ty rok życia, a więc w dniu 15 listopada 2014 r. Przepis art. 24 ust. 1b wprowadzony ustawą z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw nie obowiązuje w obecnym systemie prawnym. W związku z tym organ rentowy nie mógł wydać zaskarżonej decyzji przy dokonaniu ustaleń niemających oparcia w aktualnych przepisach.

Sąd Okręgowy zważył, że celem ustawodawcy było przywrócenie przepisów obowiązujących przed wejściem w życie ustawy z dnia 11 maja 2012 r. Ustawa ta obowiązywała jedynie przez okres niespełna 5 lat. Wobec powyższego, pomimo złożenia wniosku o przyznanie prawa emerytury, w okresie jej obowiązywania, nie można uznać w obowiązującym reżimie prawnym, że ubezpieczony osiągnął powszechny wiek emerytalny w wymiarze 65 lat i 8 miesięcy. Przy takim założeniu wszyscy mężczyźni urodzeni w (...) r. zostaliby pozbawieni prawa do ponownego przeliczenia świadczenia. Tymczasem możliwość złożenia przedmiotowego wniosku została przewidziana dla osób, które osiągnęły wiek emerytalny w latach 2009-2014. Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł, jak w punkcie 1 wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w myśl art. 98 k.p.c. w treści punktu 2 wyroku, w myśl którego strona przegrywająca spraw ma obowiązek zwrócić koszty na żądanie jej przeciwnika procesowego. Na tej podstawie zasądzono od organu rentowego na rzecz odwołującego kwotę 180,00 złotych zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć (...)

MK