Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 września 2021r.

Sąd Rejonowy w Kętrzynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 września 2021 r. w K.

sprawy z powództwa D. M.

przeciwko M. G.

o zapłatę

I.  Zasądza od pozwanej M. G. na rzecz powoda D. M. kwotę 7.345,00 zł (siedem tysięcy trzysta czterdzieści pięć złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22 sierpnia 2020 r. do dnia zapłaty;

II.  Zasądza od pozwanej M. G. na rzecz powoda D. M. kwotę 2.300,00 zł (dwa tysiące trzysta złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

sygn. akt I C 412/21

UZASADNIENIE

Powód D. M. wniósł o zasądzenie od pozwanej M. G. kwoty 7.345,00 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie oraz kosztami procesu.

W uzasadnieniu powód wskazał, że Sąd Rejonowy w P. prawomocnym postanowieniem wydanym w dniu 24.07.2018 r. w sprawie(...) zarządził m.in. sprzedaż w drodze licytacji publicznej jedną z nieruchomości stron, ustalając jednocześnie, iż strony otrzymają po ½ części sumy pozostałej po zaspokojeniu kosztów sprzedaży uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości. Sprawa
o sprzedaż nieruchomości była prowadzona z wniosku powoda przez Komornika przy Sądzie Rejonowym w Mrągowie A. P. pod sygn. akt (...). W lipcu 2020 r. strony znalazły nabywcę na nieruchomość i została ona przez nich sprzedana, a postępowanie egzekucyjne zostało umorzone postanowieniem z dnia 30.07.2020 r., w którym koszty postępowania (opłata egzekucyjna) ustalono na kwotę 14.690,00 zł, uiszczoną w całości przez powoda. Powód żąda od pozwanej zapłaty połowy tej kwoty powołując się na treść postanowienia Sądu Rejonowego w Piszu z dnia 24.07.2018 r. oraz na § 7 ust. 2 umowy przedwstępnej, zgodnie z którym strony zobowiązały się ponieść solidarnie koszty komornicze.

Nakazem zapłaty wydanym przez Sąd Rejonowy w Mrągowie w dniu 9.12.2020 r. w sprawie
(...) powództwo zastało uwzględnione w całości (k. 35).

Od powyższego nakazu zapłaty pozwana M. G. wniosła sprzeciw,
w którym domagała się oddalenia powództwa i zasądzenia od powoda na jej rzecz kosztów procesu, wskazując, że pozwany wprowadził ją w błąd co do konieczności poniesienia przez nią połowy kosztów postępowania egzekucyjnego i w związku z tym postanowienie § 7 pkt 2 umowy przedwstępnej było obarczone wadami oświadczenia woli, albowiem pozwana działała pod wpływem błędu i nacisku powoda. Dalej pozwana wskazała, że od skutków tego oświadczenia skutecznie uchyliła się na podstawie art. 88 kc. Pozwana podniosła również, że zapis § 7 pkt 2 umowy przedwstępnej jest nieważny w świetle art. 58 § 1 i 2 kc, albowiem zgodnie z ustawą o komornikach sądowych koszty komornicze powinien ponosić wnioskodawca, a nie strony solidarnie, jak wpisano do treści umowy przedwstępnej. W ocenie pozwanej zapis ten jest również sprzeczny z zasadami słuszności, lojalności uczciwego obrotu, istotą rozkładu ciężaru kosztów komorniczych i zasadami współżycia społecznego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Sąd Rejonowy w P. prawomocnym postanowieniem wydanym w dniu 24.07.2018 r.
w sprawie (...) dokonał podział majątku wspólnego D. M. i M. G.. W pkt VI postanowienia Sąd zarządził sprzedaż w drodze licytacji publicznej nieruchomości opisanej
w pkt I podpunkt 1) orzeczenia tj. nieruchomości zabudowanej o nr geod. 123/10, położonej
w miejscowości U. nr 19, gm. M., dla której Sąd Rejonowy w M. prowadzi księgę wieczystą Kw Nr (...) o wartości 293.800,00 zł, a w pkt VII wskazał, że strony otrzymają po ½ części sumy pozostałej po zaspokojeniu kosztów sprzedaży uzyskanej ze sprzedaży tej nieruchomości (dowód: postanowienie k. 8 – 11). Po wniesieniu apelacji od w/w postanowienia sądu, Sąd Okręgowy w Olsztynie nie zmienił brzmienia pkt VI i VII (dowód: postanowienie k. 12).

Już po uprawomocnieniu się postanowienia w sprawie o podziału majątku wspólnego stron powód złożył do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w M. wniosek o wszczęcie egzekucji, mającej na celu sprzedaż opisanej w pkt VI postanowienia Sądu Rejonowego w P. nieruchomości. W tym czasie strony szukały kupca na własną rękę, przy czym to pozwana była bardziej aktywna w poszukiwaniach niż powód.

W dniu 24.07.2020 r. strony zawarły z M. S. umowę przedwstępną sprzedaży całości domu o pow. 103 m ², znajdującego się na nieruchomości dla której Sąd Rejonowy
w M. prowadzi księgę wieczystą K r Nr (...), obejmująca działkę o numerze (...) o pow. 0,0638 ha, położonej w U.. W § 1 pkt 1 umowy zastrzeżono, że w dziale III Kw wpisane jest ostrzeżenie o wszczęciu egzekucji z nieruchomości w sprawie Km 557/20 w celu zniesienia współwłasności w drodze licytacji publicznej. W § 7 pkt 1 umowy zastrzeżono, że warunkiem zawarcia umowy sprzedaży w formie aktu notarialnego jest usunięcie w/w ostrzeżenia do dnia 10.08.2020 r., a w pkt 2 strony sprzedające zgodnie oświadczyły, że poniosą solidarnie całkowite koszty komornicze. Nieruchomość miała być sprzedana za kwotę 245.000,00 zł, przy czym w dniu podpisania umowy przedwstępnej powód i pozwana otrzymali zadatki w kwotach po 6.000,00 zł (dowód: umowa przedwstępna wraz z aneksem k. 13 – 17).

Pierwotnie cena sprzedaży nieruchomości miała wynosić 240.000,00 zł, ale kupujący M. S. zgodził się na podniesienie ceny o 5.000,00 zł, co miało stronom zrekompensować koszty komornicze, w związku z wszczętym postępowaniem dotyczącym sprzedaży nieruchomości w drodze licytacji (bezsporne, dodatkowo dowód: oświadczenie M. S. k. 48)

Postanowieniem z dnia 30.07.2020 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w M. na wniosek powoda umorzył postępowanie egzekucyjne w sprawie (...) i naliczył opłatę egzekucyjną w wysokości 14.822,05 zł, którą w całości obciążył wierzyciela D. G., wskazując, że obciążenie opłatą wierzyciela nastąpiło na podstawie art. 29 ust. 1 (lub 2) ustawy o kosztach komorniczych ponieważ nie wykazał on, że przyczyna umorzenia wiąże się ze spełnieniem świadczenia przez dłużnika w terminie miesiąca od doręczenia dłużnikowi zawiadomienia o wszczęciu egzekucji albo zawarciem w tym terminie porozumienia między wierzycielem a dłużnikiem dotyczącego sposobu lub terminu spełnienia świadczenia (dowód: postanowienie k. 29 – 30).

W dniu 03.08.2020 r. powód uiścił na konto komornika należną opłatę egzekucyjną (dowód: przelew k. 31), a pismem z dnia 04.08.2020 r. jego pełnomocnik zwrócił się do pozwanej o zwrot połowy opłaty, wskazując, że powinno to nastąpić w terminie 14 dni od otrzymania pisma. Wezwanie pozwana otrzymała w dniu 07.08.2020 r. (dowód: pismo wraz z dowodem doręczenia k. 32 – 33) i do dnia dzisiejszego nie zastosowała się do wezwania (bezsporne).

Ostatecznie do zawarcia umowy przyrzeczonej doszło w dniu 06.10.2020 r., a nieruchomość sprzedano za ustaloną w umowie przedwstępnej cenę 245.000,00 zł, przy czym pozostałą kwotę po odliczeniu zadatku kupujący przelał po połowie na konta stron (dowód: akt notarialny k. 18 – 28).

Pismem z dnia 13.01.2021 r. M. G. powołując się na wady oświadczenia woli,
w oparciu o art. 86 i 87 kc, złożyła powodowi oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych swojego oświadczenia woli zawartego w § 7 pkt 2 umowy przedwstępnej z dnia 24.07.2020 r. (dowód: pismo wraz z dowodem nadania k. 102v – 103). Pismem z tego samego dnia pozwana oświadczyła,
że część należnej jej ceny ze sprzedaży nieruchomości tj. kwota 116.500,00 zł została przelana na konto powoda i pozwana zalicza ją na poczet spłaty kwoty 120.529,14 zł, należnej powodowi na podstawie postanowienia Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 20.011.2019 r. w sprawie(...) (dowód: pismo k. 105).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na uwzględnienie w całości.

W ocenie sądu dla rozpoznania sprawy wystarczająca była analiza przedłożonych przez strony dokumentów, których wiarygodność nie była przez żadną z nich kwestionowana. Dodatkowo powód na rozprawie w dniu 06.09.2021 r. przyznał fakty, które były wywodzone przez pozwaną a mianowicie to, że to ona była bardziej aktywna przy poszukiwaniu kupca na nieruchomość objętą pkt VI postanowienia Sądu Rejonowego w Piszu oraz fakt, że to on naciskał na wprowadzenie do umowy przedwstępnej zapisu § 7 pkt 2 o solidarnym zobowiązaniu stron do opłaty kosztów komorniczych, związanych
z wszczętym postępowaniem o sprzedaż tej nieruchomości oraz, że kupujący zgodził się podwyższyć cenę kupna o kwotę 5.000,00 zł w celu pokrycia części kosztów komorniczych.

Takie stanowisko powoda spowodowało, że sąd uznał, iż stan faktyczny sprawy jest bezsporny i oddalił wniosek pełnomocnika pozwanej o dopuszczenie dowodu z przesłuchania stron oraz
z przesłuchania świadka M. S., albowiem ich uwzględnienie zmierzałoby jedynie do przedłużenia postępowania. Dodatkowo świadek miałby zeznawać na okoliczności, które powód wyraźnie przyznał.

Przechodząc do zasadności samego żądania pozwu, sąd w całości podziela zaprezentowane
w sprawie stanowisko pełnomocnika powoda i przyjmuje je jako swoje.

Zauważyć przede wszystkim należy, że obowiązek pokrycia w częściach równych kosztów sprzedaży nieruchomości, której dotyczy niniejsze postępowanie, w tym ewentualnych kosztów komorniczych wynika wprost z pkt VII postanowienia Sądu Rejonowego w P., w którym w sposób wyraźny wskazano, że strony otrzymają po ½ części sumy pozostałej po zaspokojeniu kosztów sprzedaży uzyskanej ze sprzedaży tej nieruchomości. Zapis ten, podobnie jak sam zapis o sprzedaży nieruchomości w drodze licytacji publicznej, pozostał niezmieniony przez Sąd Okręgowy w Olsztynie.

Zgodnie z treścią art. 567 § 3 kpc do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami, stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku. Z kolei na podstawie art. 688 kpc do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności, w tym przepis art. 625 kpc, zgodnie z którym sąd na podstawie własnego uznania,
a stosownie do okoliczności sprawy, wydaje jedno tylko postanowienie zarządzające sprzedaż rzeczy, jednocześnie rozstrzygające o wzajemnych roszczeniach współwłaścicieli, bądź w pierwszym postanowieniu ogranicza się wyłącznie do zarządzenia sprzedaży, a następne postanowienie rozstrzygające o wzajemnych roszczeniach i o podziale sumy uzyskanej ze sprzedaży wydaje dopiero po przeprowadzeniu tej sprzedaży (przyjmuje się, że postępowanie o zniesienie współwłasności, po uprawomocnieniu się postanowienia zarządzającego sprzedaż, ulega zawieszeniu na podstawie
art. 177 § 1 pkt 1 w zw. z art. 13 § 2; por. orzeczenie SN z dnia 16 lutego 1954 r., II C 1455/53, PiP 1954, z. 6, s. 110; por. także uchwała SN z dnia 5 czerwca 1991 r., III CZP 45/91, LEX nr 9059; uchwała SN z dnia 12 kwietnia 1995 r., III CZP 35/95, OSNC 1995, nr 7–8, poz. 110; postanowienie SN z dnia 10 grudnia 1997 r., III CKN 288/97, LEX nr 50514. Sprzedaż rzeczy wspólnej następuje w postępowaniu egzekucyjnym, przy odpowiednim stosowaniu art. 864–879 (dla ruchomości) oraz
art. 1066–1071 (dla nieruchomości) - vide komentarz do art. 625 kpc pod red. A. J..

W postępowaniu o podział majątku wspólnego stron, Sąd Rejonowy w P. skorzystał z pierwszej możliwości i wydał jedno postanowienie zarządzające sprzedaż nieruchomości stron, jednocześnie rozstrzygając o wzajemnych roszczeniach współwłaścicieli nieruchomości tj. D. M. i M. G., wskazując w jaki sposób ma zostać podzielona suma uzyskania z jej sprzedaży tzn., że w pierwszej kolejności mają zostać pokryte koszty związane ze sprzedażą, a dopiero w dalszej kolejności współwłaściciele mają podzielić równo pomiędzy siebie pozostałą część uzyskanej w wyniku sprzedaży sumy.

Jak wskazuje się wprost w treści art. 1067 kpc postępowanie egzekucyjne mające na celu wykonanie takiego postanowienia sądu może być wszczęte na wniosek każdego ze współwłaścicieli na podstawie tytułu wykonawczego, który postanawia, że zniesienie współwłasności ma być przeprowadzone w drodze sprzedaży nieruchomości.

Wobec powyższego, w ocenie sądu powód składając wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, które miało na celu wykonanie prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego w P. działał w granicach przysługujących mu uprawnień i postępowania jego nie można zakwalifikować w żadnym radzie jako nadużycie prawa.

Dalej zwrócić należy uwagę na treść art. 1025 kpc, który również w sposób nie budzący wątpliwości wskazuje, w jaki sposób komornik ma dokonać podziału sumy uzyskanej z egzekucji nieruchomości. I tak w § 1 pkt 1 cytowanego przepisu wskazuje się, że z kwoty uzyskanej z egzekucji
w pierwszej kolejności zaspokaja się koszty egzekucyjne z wyjątkiem kosztów zastępstwa prawnego przyznanych przez komornika w postępowaniu egzekucyjnym. Kosztami egzekucyjnym (komorniczymi) są zgodnie z treścią art. 2 ustawy o kosztach komorniczych wydatki komornika poniesione w toku prowadzonego przez niego postępowania egzekucyjnego, innego postępowania albo dokonywania innych czynności oraz opłaty komornicze, do których zgodnie z treścią art. 18 cytowanej ustawy zaliczana jest przede wszystkim opłata egzekucyjna. Opłatę egzekucyjną komornik pobiera w każdej sprawie o egzekucję świadczeń pieniężnych, do których zalicza się również postępowanie
w przedmiocie sprzedaży nieruchomości w drodze licytacji publicznej. Opłatę pobiera się zarówno
w sytuacji, gdy egzekucja zostanie zakończona sprzedażą jak również wtedy, gdy zostanie umorzona, przy czym z zestawienia treści art. 27 ust.1 oraz art. 29 ust. 1 ustawy o kosztach komorniczych wynika, że opłata jest o 5% w przypadku dokonania sprzedaży niż w przypadku umorzenia postępowania na skutek wniosku wierzyciela.

Gdyby strony nie sprzedały nieruchomości we własnym zakresie, z wysokim prawdopodobieństwem można by przyjąć, że opłata egzekucyjna byłaby większa, niż ta którą komornika ustalił w postanowieniu o umorzeniu postępowania, nie wspominając już o innych kosztach związanych z licytacją. Koszty te strony poniosłyby po połowie, ponieważ jak wspomniano wyżej, komornik zgodnie z treścią art. 1025 § 1 kt 1 kpc opłatę i inne koszty egzekucyjne pobrałby z sumy uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości i dopiero pozostałą kwotę podzieliłby pomiędzy współwłaścicieli tj. powoda i pozwaną.

Odnośnie samego zapisu o solidarnej odpowiedzialności stron, zauważyć należy, że zgodnie
z treścią art.369 kc solidarność może wynikać zarówno z ustawy jak i z czynności prawnej, czyli
również z umowy. W polskim systemie prawnym funkcjonuje zasada swobody umów opisana w treści art. 353 ¹ kc, zgodnie z którym strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Treść wspomnianego przepisu pozwalała powodowi i pozwanej umówić się na solidarną odpowiedzialność co do poniesienia kosztów egzekucyjnych, a w ocenie sądu zapis ten nie był sprzeczny ani z przepisami prawa ani z zasadami współżycia społecznego, ani z zasadami rozkładu ciężaru kosztów komorniczych. Owszem komornik umarzając postępowanie obciążył w całości opłatą egzekucyjną powoda, jako osobę, która egzekucję wszczęła (wierzyciela), ponieważ taką tylko możliwość dawała mu treść art. 29 ust. 1 ustawy o kosztach komorniczych, jednakże nie można zapomnieć o treści pkt VII postanowienia Sądu Rejonowego w P., który uregulował zasady poniesienia przez strony kosztów sprzedaży nieruchomości. Dodatkowo niesprawiedliwym byłoby karanie powoda za to, że zgodził się na sprzedaż nieruchomości poza postępowaniem egzekucyjnym, co z całą pewności wpłynęło korzystnie na finanse stron.

W świetle powyższych rozważań nie można w żaden sposób uznać, że oświadczenie pozwanej zawarte w treści §7 pkt 2 umowy przedwstępnej było obarczone jakąkolwiek wadą oświadczenia woli. Na marginesie jedynie zauważyć należy, że pozwana uchylając się od skutków prawnych swojego oświadczenia wskazała na treść art. 86 i 87 kc tj. podstęp i groźbę, jednak wskazane przez nią okoliczności sporządzenia umowy przedwstępnej i zachowanie pozwanego nie wypełniały znamion żadnego z tych przepisów.

Wbrew twierdzeniom pozwanej, fakt, że strony uzyskały od M. S. kwotę sprzedaży wyższą o 5.000,00 zł w celu pokrycia kosztów komorniczych, nie przemawia przeciwko powodowi, ponieważ wskazaną kwotę strony podzieliły między siebie i można uznać, że pozwana uzyskała w ten sposób kwotę 2.500,00 zł na częściowe pokrycie kosztów postępowania egzekucyjnego, których jednak na ten cel nie przeznaczyła, a żąda żeby w całości poniósł je powód. Takie postępowanie pozwanej jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, słuszności i lojalności i nie powinno korzystać z ochrony.

W związku z powyższym sąd uwzględnił powództwo w całości, a o odsetkach orzekł na podstawie art. 481 §1 kc.

O kosztach procesu sąd orzekła na podstawie art. 98 kpc i zasądził od pozwanej na rzecz powoda zwrot kosztów procesu.