Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 listopada 2020 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

Protokolant: Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 26 listopada 2020 r. w Warszawie

sprawy A. Ś.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W.

o przeliczenie emerytury i kapitału początkowego

na skutek odwołania A. Ś.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 12 czerwca 2019 r., znak (...) oraz

z dnia 11 czerwca 2019 r., znak (...) – 2003

1.  umarza postępowanie w części w jakiej zaskarżona decyzja z dnia 11 czerwca 2019 r. znak (...) – 2003 została zmieniona przez decyzję z dnia 21 lipca 2020 r., znak (...) –2003,

2.  umarza postępowanie w części w jakiej zaskarżona decyzja z dnia 12 czerwca 2019 r., znak (...) została zamieniona przez decyzję z dnia 22 lipca 2020 r., znak (...),

3.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie.

Sędzia Agnieszka Stachurska

UZASADNIENIE

A. Ś. w dniu 28 czerwca 2019r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z dnia 11 czerwca 2019r., znak: (...)-2003 oraz z dnia 12 czerwca 2019r., znak: (...)

Uzasadniając swe stanowisko, ubezpieczony wskazał, że przy wydawaniu decyzji z dnia 11 czerwca 2019r. nie uwzględniono jego dochodów w kwocie 14.613,00 zł, uzyskanych w okresie od 3 stycznia 1976r. do 21 grudnia 1976r. Wówczas A. Ś., jak wyjaśnił, nie odbywał czynnej służby wojskowej, tylko przechodził przeszkolenie w ramach wojskowego szkolenia studentów.

Dodatkowo ubezpieczony wniósł o uwzględnienie jego wynagrodzenia z okresu zatrudnienia w (...) (...) od 3 stycznia 1977r. do 27 stycznia 1977r., które w początkowym okresie wynosiło pomiędzy 4.500 zł a 4.800 zł. Wskazał, że podaną okoliczność udowodnił na podstawie dokumentów wystawionych przez Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych oraz umowy o pracę i świadectwa pracy.

A. Ś. zażądał również wyrównania świadczenia emerytalnego począwszy od 7 grudnia 2017r. Opisał przy tym działania jakie podjął, zmierzające do uzyskania dokumentacji płacowej za okres pełnienia służby wojskowej. Wskazał, że w dniach 6 i 7 listopada 2017r. wystąpił do Archiwum Wojskowego Ministerstwa Obrony Narodowej w N. o przesłanie dokumentacji płacowej, a miało to miejsce bezpośrednio po otrzymaniu decyzji organu rentowego o przyznaniu emerytury. W dniu 13 listopada 2017r. został poinformowany, że kwerendy będą realizowane w kolejności wpływu ze względu na masowy napływ korespondencji. Później, w maju 2018r. ubezpieczony osobiście udał się do siedziby Archiwum Wojskowego Ministerstwa Obrony Narodowej, zaś w dniu 3 października 2018r. wysłał maila z prośbą o przyspieszenie wydania dokumentacji płacowej. Dopiero w dniu 25 października 2018r. uzyskał informację, że dokumenty płacowe za lata 1976-1979 zostały zniszczone zgodnie z prawem oraz, że może je uzyskać od Szefa Finansów Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych RP w B.. Niezwłocznie, bo w dniu 30 października 2018r., wystąpił więc z pismem pod wskazany adres i 3 stycznia 2019r. otrzymał dokument poświadczający wysokość jego wynagrodzenia z okresu pełnienia służby wojskowej. Według ubezpieczonego, odpowiedź z Archiwum Wojskowego w N. powinien otrzymać najpóźniej w dniu 7 grudnia 2017r., po miesiącu oczekiwania. Ponieważ tak się nie stało, to wskazał, że domaga się wyrównania świadczenia emerytalnego począwszy od 1 grudnia 2017r. (odwołanie z dnia 28 czerwca 2019r., k. 4-6 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., a uzasadniając swe stanowisko wyjaśnił, że do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjęto uposażenie, które A. Ś. otrzymywał w okresie od 27 stycznia 1977r. do 27 stycznia 1978r., będąc żołnierzem zawodowym zatrudnionym w (...) (...) na stanowisku instruktora sportowego. Nie uwzględniono natomiast uposażenia ubezpieczonego za okres odbywania czynnej służby wojskowej od 3 stycznia 1976r. do 21 grudnia 1976r., ponieważ będąc słuchaczem Szkoły (...) i odbywając praktykę jako starszy instruktor sportowy, ubezpieczony otrzymywał uposażenie niestanowiące podstawy wymiaru w myśl ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (odpowiedź na odwołanie z dnia 17 lipca 2019r., k. 16 a.s.).

A. Ś. w toku postępowania zmodyfikował swe stanowisko w ten sposób, że wniósł jedynie o ponowne przeliczenie i wyrównanie emerytury za okres od 7 grudnia 2017r. do 31 grudnia 2018r. (protokół rozprawy z dnia 26 listopada 2020r., k. 102 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. Ś. był zatrudniony między innymi w Centralnym (...) (...) w W. w okresie od 3 stycznia 1977r. do 27 stycznia 1977r. na stanowisku mistrza i otrzymywał wynagrodzenie w kwocie 3.700 zł wraz z 15% premią regulaminową (świadectwo pracy z dnia 27 stycznia 1977r., k. 6 akt kapitałowych).

W dniu 25 czerwca 2003r. ubezpieczony złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wniosek o ustalenie kapitału początkowego. W decyzji z dnia 25 maja 2006r., znak: (...)-2003, organ rentowy ustalił na dzień 1 stycznia 1999r. kapitał początkowy A. Ś. w kwocie 57.993,32 zł (wniosek z dnia 25 czerwca 2003r. i decyzja z dnia 25 maja 2006r., k. 1 i 30-31 akt kapitałowych).

W dniu 20 września 2017r. ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę. Prawo do emerytury uzyskał na podstawie decyzji z dnia 13 października 2017r., znak: (...) (wniosek z dnia 20 września 2017r. i decyzja z dnia 13 października 2017r., k. 1 i 11 akt emerytalnych).

W dniu 7 listopada 2017r. A. Ś. skierował pismo do Archiwum Wojskowego w N. o przekazanie mu wszystkich dostępnych dokumentów dotyczących jego pracy w (...) Legia za okres od 3 stycznia 1976r. do 18 października 1982r. W odpowiedzi na ww. pismo, w dniu 13 listopada 2017r. wskazano, że ze względu na masowy napływ korespondencji, kwerendy będą zrealizowane w kolejności wpływu (e-mail odwołującego z dnia 7 listopada 2017r. i pismo Archiwum Wojskowego w N. z dnia 13 listopada 2017r., k. 10-11 a.s. i k. 38 akt emerytalnych).

W dniu 13 grudnia 2017r. organ rentowy ponownie wyliczył ubezpieczonemu kapitał początkowy. Do obliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przyjęto m.in. wynagrodzenie za 1978r. w kwocie 52.800 zł. Jednocześnie nie uwzględniono zarobków ubezpieczonego uzyskanych w 1977r. (decyzja z dnia 13 grudnia 2017r., k. 41-43 akt kapitałowych).

W dniu 3 października 2018r. ubezpieczony skierował do Archiwum Wojskowego w N. kolejnego e-maila, w którym wskazał, że od prawie roku oczekuje na przesłanie dokumentów z jego akt osobowych (e-mail odwołującego z dnia 3 października 2018r., k. 10 a.s.). W dniu 25 października 2018r. Archiwum Wojskowe w N. przesłało do odwołującego kserokopie dokumentów kadrowo-płacowych z teczek akt osobowych i teczki personalnej żołnierza rezerwy za okres zatrudnienia w (...) (...) w W. w latach 1976-1982. Jednocześnie poinformowało, że listy płac pracowników cywilnych i kadry (...) (...) za lata 1976-1979 zostały zniszczone. Nadto zaproponowano, aby o dokumentację za okres pełnienia służby wojskowej ubezpieczony zwrócił się do Szefa Finansów Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych RP w B. (pismo Archiwum Wojskowego w N. z dnia 25 października 2018r., k. 12 a.s. i k. 72 akt emerytalnych).

Po uzyskaniu wskazanej informacji A. Ś. w dniu 30 października 2018r. zwrócił się z prośbą do Szefa Finansów Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych RP w B. o wystawienie zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu w (...) (...) w okresie od 27 stycznia 1977r. do 27 stycznia 1978r. W odpowiedzi wskazano, że Inspektorat nie posiada list uposażenia mogących stanowić podstawę wydania zaświadczenia. Wobec powyższego podjęto działania w celu określenia składników uposażenia wynikających z zachowanej dokumentacji personalnej oraz obowiązujących przepisów (pismo odwołującego z dnia 30 października 2018r. i odpowiedź na pismo Inspektoratu z dnia 5 listopada 2018r., k. 13-14 a.s. i k. 73-74 akt emerytalnych).

Ostatecznie Inspektorat Wsparcia Sił Zbrojnych RP w B. wystawił ubezpieczonemu stosowne zaświadczenie w dniu 21 grudnia 2018r., w którym poświadczył, że A. Ś. odbywał przeszkolenie wojskowe w jednostkach wojskowych w ramach wojskowego szkolenia studentów na stanowisku słuchacza Szkoły (...) Wyższej Szkoły (...) w Z. w okresie od 3 stycznia 1976r. do 4 lipca 1976r. oraz praktykę starszego instruktora sportowego w (...) (...) w okresie od 27 stycznia 1977r. do 27 stycznia 1978r. w stopniu podporucznika. W wymienionych okresach czasu przysługiwało ubezpieczonemu wynagrodzenie w kwotach:

1.  11.073 zł tytułem uposażenia według stopnia wojskowego i 3.540 zł tytułem dodatku funkcyjnego, łącznie 14.613 zł za 1976r.;

2.  22.333 zł tytułem uposażenia według stopnia wojskowego i 31.267 zł tytułem uposażenia według stanowiska służbowego, łącznie 53.600 zł za 1977r. (od 27 stycznia);

3.  2.000 zł tytułem uposażenia według stopnia wojskowego i 2.800 zł tytułem uposażenia według stanowiska służbowego, łącznie 4.800 zł za 1978r. (do 27 stycznia);

4.  4.200 zł tytułem odprawy przy zwolnieniu z przeszkolenia wojskowego;

5.  4.800 zł tytułem odprawy przy zwolnieniu ze służby wojskowej

(pismo Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych RP w B. z dnia 21 grudnia 2018r., k. 8 a.s. oraz k. 75 i 92-93 akt emerytalnych).

W międzyczasie ZUS (...) Oddział w W. w dniu 12 stycznia 2018r. wydał decyzję znak: (...)-2003, w której ponownie ustalił wysokość kapitału początkowego A. Ś. na dzień 1 stycznia 1999r. w kwocie 85.449,65 zł. W dalszej kolejności organ rentowy decyzją z dnia 15 stycznia 2018r., znak: (...) przeliczył ubezpieczonemu emeryturę (decyzja z dnia 12 stycznia 2018r., k. 45 akt kapitałowych, decyzja z dnia 15 stycznia 2018r., k. 62 akt emerytalnych).

A. Ś. w dniu 9 stycznia 2019r. odwołał się od decyzji ZUS z 12 stycznia 2018r. i z 15 stycznia 2018r. Sprawa została zarejestrowana w Sądzie Okręgowym (...) (...)Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych pod sygnaturą akt VIIU 216/19. W odwołaniach ubezpieczony wniósł o przeliczenie kapitału początkowego i emerytury z uwzględnieniem dokumentacji wystawionej przez Szefa Finansów Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych RP w B.. Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 12 marca 2019r. umorzył postępowanie w sprawie, a wnioski A. Ś. z dnia 9 stycznia 2019r. o przeliczenie emerytury i kapitału początkowego przekazał do rozpoznania Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (odwołanie z dnia 8 stycznia 2019r., k. 3-4 akt o sygn. VIIU 216/19; postanowienie z dnia 12 marca 2019r., k. 28-29 akt o sygn. VIIU 216/19).

Rozpoznając wniosek A. Ś. z 9 stycznia 2019r., przekazany przez Sąd Okręgowy (...), organ rentowy decyzją z dnia 11 czerwca 2019r., znak: (...)-2003, ponownie ustalił ubezpieczonemu wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999r. w kwocie 92.557,74 zł, uwzględniając wynagrodzenie w kwocie 53.600 zł za 1977r. oraz w kwocie 13.800 zł za 1978r. Następnie, decyzją z dnia 12 czerwca 2019r., znak: (...), nastąpiło przeliczenie emerytury A. Ś. począwszy od 1 stycznia 2019r. (decyzja z dnia 11 czerwca 2019r., k. 48-50 akt kapitałowych, decyzja z dnia 12 czerwca 2019r., k. 96 – 97 akt emerytalnych). A. Ś. odwołał się od wskazanych decyzji. W toku postępowania sądowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W., uwzględniając umowę o pracę z (...) (...) z dnia 3 stycznia 1977r., przyjął do wyliczenia kapitału początkowego dodatkowe wynagrodzenie w kwocie 3.700 zł za 1977r., czemu dał wyraz w decyzji z dnia 21 lipca 2020r., znak: (...)-2003, ponownie ustalającej kapitał początkowy. Następnie, w decyzji z dnia 22 lipca 2020r., znak:(...) została przeliczona emerytura A. Ś. (umowa o pracę z dnia 3 stycznia 1977r., k. 67 a.s. i decyzje z dnia 21 lipca 2020r. i z dnia 22 lipca 2020r., nienumerowane karty akt kapitałowych oraz akt emerytalnych).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów, które nie budzą wątpliwości zarówno co ich formy, jak i treści. Nadto nie były kwestionowane przez strony sporu, zostały więc ocenione jako wiarygodne i na ich podstawie poczynione zostały ustalenia faktyczne w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W toku postępowania sądowego organ rentowy wydał dwie nowe decyzje: z dnia 21 lipca 2020r., znak: (...)-2003 oraz z dnia 22 lipca 2020r., znak: (...) We wskazanych decyzjach zostało uwzględnione wynagrodzenie A. Ś. za 1977r. w kwocie 3.700 zł, skutkując zmianą wysokości kapitału początkowego oraz emerytury.

W zaistniałej sytuacji Sąd zastosował art. 477 ¹³ § 1 k.p.c., który stanowi, że zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji lub wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności zaskarżonego orzeczenia przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd - przez wydanie decyzji lub orzeczenia uwzględniającego w całości lub w części żądanie strony - powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części. Poza tym zmiana lub wykonanie decyzji lub orzeczenia nie ma wpływu na bieg sprawy.

Z uwagi na okoliczność, że w analizowanym przypadku decyzja z dnia 21 lipca 2020r., znak: (...)-2003, zmieniła w części decyzję z dnia 11 czerwca 2019r., znak: (...)-2003, zaś decyzja z dnia 22 lipca 2020r., znak: (...)zmieniła w części decyzję z dnia 12 czerwca 2019r., znak: (...)postępowanie w tym zakresie podlegało umorzeniu o oparciu o zacytowany przepis, o czym Sąd orzekł w punktach 1 i 2 wyroku.

W pozostałym zakresie odwołanie A. Ś. podlegało oddaleniu, przy czym przypomnieć należy, że ostatecznie – w wyniku oświadczenia, jakie na rozprawie złożył ubezpieczony – jedyną kwestią sporną, na którą powoływał się, domagając się zmiany zaskarżonych decyzji, było przeliczenie kapitału początkowego, a tym samym i świadczenia emerytalnego począwszy od 7 grudnia 2017r., zamiast od 1 stycznia 2019r.

Sąd, rozstrzygając ww. kwestię, miał na uwadze art. 133 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2020r., poz. 53 ze zm.), zwanej dalej ustawą emerytalną, z którego wynika, że w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż:

1.  od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu, z zastrzeżeniem art. 107a ust. 3;

2.  za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, o którym mowa w pkt 1, jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego.

Powołany przepis ustanawia ogólną zasadę, tj. wskazuje, że świadczenie przyznane lub podwyższone wypłaca się nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu. Regułę powyższą stosuje się odpowiednio również w razie ponownego ustalenia prawa do świadczeń lub ich wysokości wskutek wznowienia postępowania albo wskutek wniesienia skargi kasacyjnej. Wyjątek od tej ogólnej zasady stanowi jedynie taka sytuacja, w której ponowne ustalenie prawa do świadczeń nastąpiło na skutek błędu organu rentowego lub odwoławczego. Jeżeli w tych warunkach organ rentowy lub odwoławczy przyzna lub podwyższy świadczenie, wypłaca się je od miesiąca złożenia pierwotnego wniosku lub wydania decyzji z urzędu, nie dłużej jednak niż za okres 3 lat wstecz, liczonych od daty zgłoszenia wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2005r., III UZP 1/05, OSNPUSiSP 2005, nr 24, poz. 395; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2002r., II UKN 116/01, OSNPUSiSP 2003, nr 24, poz. 599; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 9 września 1998r., III AUa 374/98, OSA 1999, z. 3, poz. 16; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 20 czerwca 1995r., III AUa 549/95, OSA 1995, z. 7-8, poz. 64 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 9 czerwca 2009r., III AUa 3917/09, LEX nr 785489).

W przedmiotowej sprawie wniosek ubezpieczonego o ponowne przeliczenie kapitału początkowego oraz emerytury wraz z zaświadczeniem z dnia 21 grudnia 2018r., został złożony w dniu 9 stycznia 2019r. Organ rentowy wyliczył więc na nowo kapitał początkowy, a następnie przeliczył świadczenie emerytalne od 1 stycznia 2019r. Prawidłowo zastosował przy tym przepis art. 133 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, który należy interpretować jako ustanowiony na korzyść ubezpieczonych, tzn. gwarantujący im prawo do świadczenia od miesiąca złożenia wniosku, niezależnie od daty wydania decyzji w tym przedmiocie, jeżeli sami wyraźnie nie wskazali daty późniejszej. Nie jest jednak możliwe przeliczenie świadczenia z datą sprzed złożenia wniosku. Ubezpieczony, jeśli jest to dla niego korzystne, może jedynie wskazać datę późniejszą przeliczenia świadczenia - po złożeniu wniosku ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 27 listopada 2014r., sygn. akt III AUa 106/14).

W analizowanym przypadku Sąd nie stwierdził okoliczności, które wskazywałaby na błąd popełniony przez organ rentowy, który musiałby skutkować wyrównaniem świadczeń za okres wsteczny. O tym, że do takiego błędu nie doszło świadczy to, że zaświadczenie będące podstawą do przeliczenia kapitału początkowego i emerytury zostało wystawione dopiero w dniu 21 grudnia 2018r. Oczywiste jest zatem, że tym zaświadczeniem Zakład nie mógł dysponować wcześniej, a zatem nie uwzględniając go do wyliczenia w okresie przed 1 stycznia 2019r., nie popełnił błędu.

Ubezpieczony jako podstawę swego wniosku o przeliczenie i wyrównanie emerytury od 7 grudnia 2017r. wskazywał opieszałość podmiotów, do których wystąpił o dokumentację płacową. Jak wskazuje korespondencja ubezpieczonego z instytucjami, do których się zwrócił, do takiej opieszałości faktycznie doszło, nie ma to jednak znaczenia w przedmiotowej sprawie o tyle, że swoje roszczenia ubezpieczony kieruje nie do tych właśnie instytucji, a do organu rentowego. Organ rentowy tymczasem, w myśl przywołanej regulacji, odpowiada jedynie za własne błędy, a nie za opieszałość i błędy innych organów, nawet jeśli są to przechowawcy dokumentacji koniecznej do wyliczenia świadczeń emerytalno – rentowych. W takim przypadku do tychże przechowawców ubiegający się o dokumentację, w tym przypadku A. Ś., może kierować swe roszczenia opierając je na ogólnych zasadach odpowiedzialności uregulowanych w prawie cywilnym. Nie ma zaś podstaw, aby odpowiedzialnym za taką opieszałość był organ rentowy, który – zgodnie z tym, co wywodził ubezpieczony – byłby zobligowany do wyrównania wypłacanych świadczeń. W obowiązujących przepisach do stwierdzenia takiej odpowiedzialności nie ma przesłanek ani odpowiednich przepisów, ubezpieczony więc nie może domagać się od Zakładu wyrównania szkody, jaką poniósł wskutek zaniechania innych podmiotów.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł, jak w punkcie 3 wyroku.