Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lipca 2021 r.

Sąd Rejonowy w Grudziądzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 8 lipca 2021 r. w Grudziądzu na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) S.A. w B.

przeciwko P. M.

o zapłatę

1.  oddala powództwo,

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanego kwotę 287 zł (dwieście osiemdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 158/21

UZASADNIENIE

(...) S.A. w B., zastępowana przez adwokata, wniosła o zasądzenie od P. M. kwoty 782,00 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty. W uzasadnieniu pozwu wskazała, że na podstawie umowy pożyczki z dnia 6 listopada 2017 r. wypłaciła pozwanemu 9.000 zł. Pozwany wpłacił na jej rzecz jedynie 8.218 zł. W ocenie powódki pozwany jest bezpodstawnie wzbogacony jej kosztem, dlatego żądanie pozwu winno zostać uwzględnione.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 8 stycznia 2021 r. referendarz sądowy nakazał pozwanemu, aby zapłacił stronie powodowej dochodzoną kwotę wraz z odsetkami i kosztami procesu (k. 25 akt).

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na jego rzecz zwrotu kosztów procesu. Zarzucił, że powód nie wykazał, by w ogóle wzbogacenie nastąpiło. Trudno jest bowiem środki wypłacone na podstawie umowy pożyczki kategoryzować jako wzbogacenie. Warunkiem wzbogacenia jest brak podstawy prawnej świadczenia. W niniejszej sprawie nie można mówić o braku podstawy prawnej uzyskania przez pozwanego korzyści majątkowej, skoro sam powód powołuje się na istniejące zobowiązanie z tytułu zawartej umowy pożyczki. Powód nie wykazał, by umowa ta byłą nieważna lub w inny sposób nie wiązała stron. W ocenie pozwanego brak jest również przesłanek stanowiących, że świadczenie było nienależne z punktu widzenia art. 410 k.c. (k. 27-29 akt).

Sąd rozpatrzył sprawę w postępowaniu uproszczonym (k. 1 akt).

Sąd ustalił i zważył co następuje:

W dniu 3 listopada 2017 roku strony zawarły umowę pożyczki gotówkowej, na mocy której (...) S.A. udzieliła P. M. pożyczki w kwocie 9.000,00 zł. Pożyczka miała być spłacana w 48 ratach miesięcznych po 456,00 zł każda, począwszy od grudnia 2017 r. Pożyczka była oprocentowana w wysokości 9,91 % w skali roku. Koszty pożyczki to:

- opłata przygotowawcza 129,00 zł,

- wynagrodzenie prowizyjne 7.571, 00 zł,

- wynagrodzenie z tytułu przyznania pożyczkobiorcy tzw. Twojego pakietu – 1.300,00 zł.

Dowód: umowa pożyczki z harmonogramem spłat – k. 24-29 akt I C 2718/19

Pozwany na poczet należności z tytułu tej umowy wpłacił na rzecz powódki w okresie od grudnia 2017 r. do lipca 2019 r. łącznie kwotę 8.128,00 zł.

Dowód: wykaz spłat – k. 23 akt I C 2718/19, okoliczność niesporna

Pismem z dnia 13 sierpnia 2019 roku powódka wypowiedziała umowę pożyczki, a następnie został przez powódkę wypełniony weksel in blanco na kwotę 13.757,01 zł, płatną do dnia 12 września 2019 roku. Pozwany został wezwany do wykupu weksla.

Dowody: pismo o wypowiedzeniu i weksel – k. 4-5 akt I C 2718/19

Pozwem z dnia 19 września 2019 r. (...) SA w B. wniosła o zasądzenie od P. M. kwoty 13.757,01 zł tytułem zwrotu pożyczki, z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 13 września 2019 roku do dnia zapłaty, uzasadniając żądanie tym, że przez podpisanie weksla w dniu 6 listopada 2017 roku pozwany zobowiązał się do zapłaty tej kwoty. Weksel został wystawiony na zabezpieczenie zadłużenia z tytułu umowy pożyczki z dnia 6 listopada 2017 roku.

Dowód: pozew w sprawie I C 2718/19 – k. 303v tych akt

Wyrokiem z dnia 5 grudnia 2019 r. wydanym w sprawie o sygn. akt I C 2718/19 Sąd Rejonowy w Grudziądzu zasądził od P. M. na rzecz (...) S.A. kwotę 2.570,18 zł z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 13 września 2019 r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałej części i zasądził na rzecz pozwanego od powódki kwotę 2.186 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

W sprawie tej Sąd zakwestionował prawo powódki do pobierania wynagrodzenia prowizyjnego w wysokiej kwocie 7.571,00 zł za udostepnienie pozwanemu środków pieniężnych oraz prawo do pobrania opłaty za tzw. Twój Pakiet w wysokości 1300 zł. Uznając, że wynagrodzenie prowizyjne w kwocie 7.571,00 zł zostało naliczone za to samo, za co należą się powódce odsetki umowne od udzielonej pożyczki, a nadto nie określono w umowie żadnych kryteriów określenia tak wygórowanej prowizji, Sąd uznał, że brak jest podstaw do jej zasądzenia. Do identycznego wniosku doszedł Sąd w przypadku wygórowanego wynagrodzenia za usługę świadczoną w ramach tzw. (...), polegającą na możliwości odroczenia na wniosek konsumenta płatności dwóch rat lub czasowego obniżenia o 50% maksymalnie czterech rat. Kwotę 1300 zł uznał za nieproporcjonalną do usługi oferowanej przez pożyczkodawcę, albowiem nawet w przypadku skorzystania z tej usługi, klient i tak musiał spłacić całą pożyczkę. Opisana usługa nie była więc ekwiwalentna do wskazanego wynagrodzenia. W konsekwencji na podstawie art. 720 § 1 k.c., art. 58 § 1 i 2 k.c., art. 359 § 2 ¹ k.c. oraz art. 385 ¹ § 1 k.c. Sąd uznał roszczenie powódki za uzasadnione jedynie w wysokości 2.570,18 zł.

Za zasadne wierzytelności z tytułu umowy pożyczki Sąd uznał: kapitał w kwocie 9.000,00 zł, opłatę przygotowawczą – 129,00 zł oraz odsetki w kwocie 1.659,18 zł za czas od 3 listopada 2017 roku do 12 września 2019 roku, naliczone od kwoty 9.000,00 zł według stawki 9,91 % w skali roku.

Dowody: wyrok z uzasadnieniem w sprawie I C 2718/19 – k. 45 i 53-55v akt I C 2718/19

Apelacje od wyroku z dnia 5 grudnia 2019 r. złożyły obie strony. Pozwany zarzucił przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego oraz ocenę tego materiału niezgodnie z zasadami doświadczenia życiowego oraz logiki przejawiające się w uznaniu niezgodnie z materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie i z innymi ustaleniami Sądu, że pozwany znajduje się (lub znajdował się wcześniej) w opóźnieniu w spełnieniu świadczenia pieniężnego względem powódki i tym samym bezpodstawne uznanie, że powódka była uprawniona do wypowiedzenia umowy pożyczki gotówkowej, podczas gdy w sytuacji wyeliminowania z umowy pożyczki zapisów o kwocie prowizji oraz wyceny usługi (...) pozwany w żadnym momencie nie miał zaległości w spłacie zobowiązań. Pozwany zaznaczył, że w harmonogramie przedstawionym przez powódkę raty kapitałowo-odsetkowe opiewały na 456 zł miesięcznie. W sytuacji wyeliminowania zakwestionowanych zapisów raty te okazują się odpowiednio mniejsze, albowiem zakwestionowane przez Sąd kwota prowizji oraz cena usługi (...) zostały doliczone do kapitału. W konsekwencji zakwestionowania tych opłat raty miesięczne powinny wynosić 231,27 zł – przy przyjęciu, że kwota pożyczki wynosi 9.129 zł (kapitał plus opłata przygotowawcza), albowiem rzeczywista rata miesięczna winna wynosić 50,71% pierwotnie ustalonej w harmonogramie. Wynika to z faktu, że 9.129/18.000 = 0, (...). Według pozwanego, przy przyjęciu takiej kwoty raty oraz uwzględnieniu kwot, które zostały przez niego wpłacone – łącznie 8.128 zł, nie był on i nie jest w jakiejkolwiek zaległości względem powódki. W związku z tym powódka nie była uprawniona do wypowiedzenia umowy pożyczki i postawienia jej w stan natychmiastowej wymagalności. Nadto, jeśli podzielić kwotę wszystkich wpłat – 8.128 zł przez kwotę nowo ustalonej raty – 231,27 zł, wyjdzie na to, że pozwany ma nadpłatę, albowiem opłacono 35 pełnych rat i niewielką część 36 raty wymagalnej w listopadzie 2020 r.

Dowody: apelacje w sprawie I C 2718/19 – k. 60-62 i 65-68 akt I C 2718/19

Wyrokiem z dnia 6 lipca 2020 r. sygn. akt VIII Ca 130/20 Sąd Okręgowy w Toruniu zmienił zaskarżony wyrok na skutek apelacji pozwanego i powództwo oddalił w całości, rozstrzygając o kosztach procesu. Oddalił również apelację powódki. Do wyroku tego nie sporządzono pisemnego uzasadnienia.

Dowód: wyrok SO w Toruniu z 6 lipca 2020 r. – k. 87 akt I C 2718/19

Choć w sprawie o sygn. akt VIII Ca 130/20 nie sporządzono pisemnego uzasadnienia wyroku, należało przyjąć, że Sąd II instancji podzielił argumentację pozwanego przedstawioną w jego apelacji i uznając, że pozwany w całości spłacił przeliczone przez niego raty pożyczki do października 2020 r., nie pozostawał on w opóźnieniu ze spłatą rat w dniu dokonania wypowiedzenia pożyczki ani w dniu wyrokowania przez sądy obu instancji, zatem brak było podstaw do postawienia pożyczki w stan natychmiastowej wymagalności i dlatego powództwo zostało oddalone. Oddalając apelację powódki Sąd Okręgowy równocześnie podzielił stanowisko Sądu I instancji o nieważności niektórych zapisów umowy pożyczki, tj. o wynagrodzeniu prowizyjnym i opłacie za tzw. (...). Sądy obu instancji nie uznały jednak umowy pożyczki za nieważną w całości na mocy art. 58 § 3 k.c., co oznacza, że wbrew rozumowaniu powódki przedstawionemu w pozwie złożonym w tej sprawie podstawa świadczenia na rzecz pozwanego kwoty 9.000 zł nie odpadła. Powódka nie może zatem żądać od pozwanego zwrotu spełnionego świadczenia na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu i nienależnym świadczeniu. Może jedynie na podstawie przepisów o umowie pożyczki żądać zapłaty tych rat pożyczki, które stały się wymagalne po wydaniu wyroku w dniu 6 lipca 2020 r., a nie zostały do tej pory spłacone – według wysokości raty przedstawionej przez pozwanego w apelacji złożonej w sprawie VIII Ca 130/20.

Z tych względów, powództwo oparte o przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu i nienależnym świadczeniu podlegało oddaleniu w całości.

O kosztach procesu w punkcie 2. (drugim) sentencji wyroku orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 99 k.p.c. Powódka przegrała sprawę w całości, dlatego powinna zwrócić pozwanemu wszystkie koszty procesu, tj. opłaty skarbowej od pełnomocnictwa procesowego – 17 zł (k. 31 akt sprawy) i wynagrodzenia pełnomocnika będącego radcą prawnym w wysokości 270 zł (§ 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 265).