Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 stycznia 2021 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi - Widzewa w Łodzi VIII Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Bartek Męcina

Protokolant: st. sekr. sąd. Ewa Ławniczak

po rozpoznaniu w dniu 11 stycznia 2021 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z powództwa T. B.

przeciwko (...) Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 656,39 zł (sześćset pięćdziesiąt sześć złotych trzydzieści dziewięć groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5 lipca 2020 roku do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 387 zł (trzysta osiemdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt VIII C 1156/20

UZASADNIENIE

W dniu 28 lipca 2020 roku powód T. B., reprezentowany przez pełnomocnika będącego adwokatem, wytoczył przeciwko (...).U. S.A. w W. powództwo o zasądzenie kwoty 656,39 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5 lipca 2020 roku do dnia zapłaty, ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pełnomocnik wskazał, że w grudniu 2018 roku doszło do kolizji drogowej w wyniku której uszkodzeniu uległ samochód marki M. o nr rej. (...), którego użytkownikiem była D. G.. Sprawca zdarzenia posiadał ubezpieczenie OC w pozwanym towarzystwie ubezpieczeń. W związku ze zdarzeniem poszkodowana wynajęła pojazd zastępczy, który użytkowała od dnia 4 lutego do dnia 11 lutego 2019 roku. Jednocześnie poszkodowana przelała na powoda wierzytelność z tytułu odszkodowania za wynajęcie pojazdu zastępczego. W dniu rozpoczęcia najmu powód przesłał pozwanemu wiadomość email, w treści której prosił o podanie podmiotu, który w imieniu ubezpieczyciela może zorganizować najem pojazdu. Wiadomość ta pozostała bez odpowiedzi. Z tytułu najmu pojazdu powód wystawił fakturę nr (...) na kwotę 1.049,99 zł brutto. Pismem z dnia 4 czerwca 2020 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty należności wynikającej z w/w dokumentu księgowego. Decyzją z dnia 15 czerwca 2020 roku ubezpieczyciel wypłacił z tytułu najmu kwotę 393,60 zł, kwestionując okres najmu oraz stawkę dobową. Pozwany uznał za zasadny czas najmu w wymiarze 4 dni oraz stawkę na poziomie 98,40 zł brutto.

(pozew k. 3-5v.)

W dniu 18 września 2020 roku referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym dla Łodzi-Widzewa w Łodzi wydał przeciwko pozwanemu nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym (I Nc 1336/20), którym zasądził dochodzoną pozwem kwotę wraz z kosztami procesu.

Nakaz ten pozwany, reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, zaskarżył sprzeciwem w całości, wnosząc o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu pełnomocnik podniósł, że nie kwestionuje przyjętego przez powoda okresu najmu oraz rynkowego charakteru stawki za najem. Wskazał, że bezpośrednio po zgłoszeniu szkody w dniu 21 grudnia 2018 roku przesłał poszkodowanej pismo zawierające propozycję udostępnienia pojazdu zastępczego wraz z wykazem akceptowanych stawek. Poszkodowana nie skorzystała z przedstawionej oferty i wynajęła samochód od powoda, czym przyczyniła się do zwiększenia rozmiaru szkody. Pełnomocnik dodał, że poszkodowana wynajęła pojazd dopiero w dniu 4 lutego 2019 roku, a zatem miała wystarczający czas, aby zapoznać się z ofertą ubezpieczyciela. Jednocześnie, w ocenie pozwanego, za przejaw zainteresowania poszkodowanej wynajmem pojazdu nie może być uznana wiadomość email powoda z dnia 4 lutego 2019 roku, została ona bowiem przesłana już po zawarciu umowy najmu.

(nakaz zapłaty k. 24, sprzeciw k. 29-32)

W toku procesu stanowiska stron nie uległy zmianie. W odpowiedzi na sprzeciw pełnomocnik powoda oświadczył, że powód nie kwestionuje okoliczności przesłania przez pozwanego w grudniu 2018 roku pisma informacyjnego, akcentując jednocześnie, że poszkodowana zdecydowała się wynająć pojazd dopiero w lutym 2019 roku, o czym pozwany został powiadomiony i nie podjął wówczas żadnej reakcji. Dodał, że przedmiotowe pismo pozwanego było ogólnikowe i nie może być postrzegane, jako konkretna oferta najmu.

(pismo procesowe k. 47-49v., k. 56-57, protokół rozprawy k. 53-54)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 20 grudnia 2018 roku doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ samochód marki M. o nr rej. (...) będący własnością D. G..

Sprawca kolizji posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u pozwanego ubezpieczyciela.

(zeznania świadka D. G. 00:02:50-00:13:33 elektronicznego protokołu rozprawy z dnia 11 stycznia 2021 roku, z akt szkody: oświadczenie sprawcy kolizji drogowej, polisa; okoliczności bezsporne)

D. G. zgłosiła szkodę pozwanemu, który wdrożył postępowanie likwidacyjne. Po otrzymaniu zgłoszenia pozwany w dniu 21 grudnia 2018 roku przesłał poszkodowanej wiadomość email z informacją o możliwości zorganizowania najmu pojazdu zastępczego. Ubezpieczyciel wskazał ponadto, że w przypadku wynajęcia pojazdu z innej firmy pokryje uzasadnione koszty najmu oraz zweryfikuje okres stawki najmu zgodnie z cennikiem. Dla samochodu kategorii B stawka dobowa została ustalona na kwotę 80 zł netto (98,40 zł brutto).

(wydruk wiadomości email k. 35-35v., okoliczności bezsporne)

Z uwagi na długi czas oczekiwania na naprawę pojazdu D. G. wynajęła pojazd zastępczy dopiero w dniu 4 lutego 2019 roku. W tej dacie poszkodowana podpisała z powodem umowę najmu pojazdu zastępczego marki F. (...) (segment B). Cena bazowa najmu wyniosła 90 zł brutto, natomiast cena końcowa 150 zł brutto. Wzrost ceny był podyktowany wykupieniem usługi zniesienia udziału własnego w szkodzie całkowitej i częściowej.

Tego samego dnia powód zawarł z D. G. umowę cesji wierzytelności, w treści której cedent oświadczył, że przysługuje mu wierzytelność pieniężna z tytułu odszkodowania za wynajęcie pojazdu zastępczego w stosunku do wszystkich podmiotów odpowiedzialnych za szkodę w pojeździe marki M. o nr rej. (...). Przedmiotową wierzytelność cedent przelał na rzecz powoda.

(zeznania świadka D. G. 00:02:50-00:13:33 elektronicznego protokołu rozprawy z dnia 11 stycznia 2021 roku, umowa najmu pojazdu zastępczego k. 16, cennik k. 16v., umowa cesji wierzytelności k. 17, oświadczenie k. 17v.)

W dniu podpisania umowy najmu pojazdu zastępczego powód poinformował pozwanego, że poszkodowana rozpoczęła u niego wynajem pojazdu zastępczego. Wobec powyższego poprosił o przekazywanie wszelkich informacji mających wpływ na ustalenie czasu oraz kosztów wynajmu pojazdu zastępczego. Jednocześnie podniósł, że w przypadku gdy poszkodowanej został zaoferowany przez ubezpieczyciela samochód zastępczy, prosi o pilne wskazanie podmiotu, który wynajem może przeprowadzić/kontynuować, a także o przesłanie regulaminu wynajmu wypożyczalni, która taki najem będzie realizować na zlecenie (...). Na koniec poinformował, że jeżeli powyższe informacje nie zostaną przekazane, będzie kontynuował najem wg swoich zasad do zakończenia procesu likwidacji szkody.

Powód nie otrzymał odpowiedzi na powyższą wiadomość.

(wydruk wiadomości email k. 19)

W zestawieniu dotyczącym okresu najmu pojazdu zastępczego powód wskazał następujące zdarzenia/czynności: przyjęcie pojazdu do serwisu – 4 lutego, wstawienie pojazdu do naprawy, rozebranie pojazdu do naprawy blacharskiej, wycinanie tylnej szyby, przekazanie na przygotowanie lakiernicze – 5 lutego, przygotowanie pojazdu do naprawy lakierniczej – 6 lutego, lakierowanie/schnięcie – 7 lutego, sprzątanie po naprawie lakierniczej, przekazanie na stanowisko blacharskie, zbrojenie pojazdu, wklejenie szyby bagażnika – 8 lutego, odebranie pojazdu 11 lutego. W harmonogramie uwzględniono ponadto dni wolne od pracy (9-10 lutego).

(zestawienie k. 18)

W dniu 4 czerwca 2020 roku powód wystawił na D. G. fakturę VAT nr (...) na kwotę 1.049,99 zł brutto, tytułem wynajmu samochodu zastępczego za okres 7 dni. Pismem z tego samego dnia powód wezwał pozwanego do zapłaty należności wynikającej z przedmiotowej faktury.

(wezwanie do zapłaty k. 15, faktura k. 15v., okoliczności bezsporne)

Decyzją z dnia 15 czerwca 2020 roku pozwany poinformował powoda o przyznaniu świadczenia w wysokości 393,60 zł z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego. W treści decyzji wyjaśnił, że zweryfikował okres najmu do 4 dni, a także stawkę dobową do kwoty 98,40 zł brutto zgodnie z przesłaną poszkodowanej instrukcją najmu pojazdu zastępczego.

(decyzja k. 12-14, okoliczności bezsporne)

Do dnia wyrokowania pozwany nie zapłacił powodowi kwoty dochodzonej pozwem.

(okoliczności bezsporne)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił bądź jako bezsporny, bądź na podstawie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, których prawdziwości ani rzetelności ich sporządzenia nie kwestionowała żadna ze stron. Za podstawę ustaleń faktycznych Sąd przyjął ponadto zeznania świadka.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo było zasadne i zasługiwało na uwzględnienie w całości.

W niniejszej sprawie znajdują zastosowanie zasady odpowiedzialności samoistnego posiadacza mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody statuowane w przepisie art. 436 k.c., oraz – w związku z objęciem odpowiedzialności posiadacza pojazdu obowiązkowym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej – przepisy ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j Dz.U. 2013, poz. 392 ze zm.). W kwestii zakresu szkody i odszkodowania obowiązują reguły wyrażone w przepisach ogólnych księgi III Kodeksu cywilnego, tj. przepisy art. 361 § 2 k.c. oraz art. 363 k.c. Zastosowanie w przedmiotowej sprawie znajdują także przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące ubezpieczeń majątkowych.

W myśl przepisu art. 822 § 1 k.c., przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Zaś zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, zakład ubezpieczeń zobowiązany jest do wypłaty odszkodowania z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Ubezpieczyciel odpowiada w granicach odpowiedzialności sprawcy szkody – odpowiada za normalne następstwa działania bądź zaniechania, z którego szkoda wynikła. Wysokość odszkodowania winna odpowiadać rzeczywistym, uzasadnionym kosztom usunięcia skutków wypadku, ograniczona jest jedynie kwotą określoną w umowie ubezpieczenia (art. 824 § 1 k.c., art. 36 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych).

Ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu (art. 35 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych).

Zakład ubezpieczeń w ramach odpowiedzialności gwarancyjnej wynikającej z umowy ubezpieczenia przejmuje obowiązki sprawcy wypadku. Odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń nie może wykraczać poza granice odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem, ale również nie może być mniejsza niż wynikła na skutek ruchu pojazdu mechanicznego szkoda.

Poszkodowany w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczeń bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń (art. 19 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, art. 822 § 4 k.c.).

W przedmiotowej sprawie bezspornym między stronami był fakt zaistnienia zdarzenia komunikacyjnego z dnia 20 grudnia 2018 roku, w wyniku którego należący do D. G. samochód marki M. uległ uszkodzeniu. Do zdarzenia drogowego doszło z winy osoby ubezpieczonej w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanym Towarzystwie (...). Przedmiotem sporu nie była zatem zasada odpowiedzialności pozwanego za przedmiotową szkodę. Pozwany nie kwestionował także uprawnienia poszkodowanej do wynajęcia pojazdu zastępczego na czas likwidacji szkody, a ostatecznie także długości okresu najmu pojazdu zastępczego.

Oś sporu w niniejszej sprawie stanowiła wyłącznie stawka dobowa za najem, którą pozwany zweryfikował do kwoty 98,40 zł brutto.

Odnosząc się do zarzutów pozwanego godzi się przypomnieć, że odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego. Jednakże, jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały 7 sędziów z dnia 17 listopada 2011 roku (III CZP 5/11, OSNC 2012/3/28), nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być refundowane. Istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów ( art. 354 § 2 k.c. , art. 362 k.c. i art. 826 § 1 k.c. ). Na ubezpieczycielu ciąży w związku z tym obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika. Nie jest celowe nadmierne rozszerzanie odpowiedzialności odszkodowawczej i w konsekwencji gwarancyjnej ubezpieczyciela. W tożsamy sposób wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 15 lutego 2019 roku (III CZP 84/18, OSNC 2020/1/6), akcentując, że w ramach tego obowiązku powinnością poszkodowanego, jako wierzyciela, jest lojalne postępowanie na etapie likwidacji szkody przez ograniczanie zakresu świadczenia odszkodowawczego ubezpieczyciela, a nie zbędne powiększanie wysokości szkody. Brak podjęcia takich działań mimo, że leżały w zakresie możliwości poszkodowanego, nie może zwiększać odszkodowania należnego od ubezpieczyciela zobowiązanego do naprawienia szkody. W tym zakresie należy proporcjonalnie wyważyć interesy poszkodowanego i ubezpieczyciela kierując się standardem rozsądnie myślącej osoby, która określone zachowanie uznałaby za celowe, konieczne i racjonalne ekonomicznie. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 roku (III CZP 20/17, OSNC 2018/6/56), wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione. Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że bezpośrednio po szkodzie pozwany przesłał D. G. informacje na temat najmu pojazdu zastępczego, które jednak miały bardzo ogólnikowy charakter. Pozwany nie wskazał w szczególności wypożyczalni, z którą poszkodowana mogłaby się skontaktować, ani zasad, na jakich najem by się odbywał. Treść otrzymanej informacji w zasadzie umożliwiała tylko ustalenie poziomu, do którego pozwany zamierzał weryfikować stawkę najmu pojazdu w przypadku zawarcia umowy z podmiotem trzecim, przy czym uwypuklenia wymaga, że przedstawiony cennik nie poddaje się weryfikacji, brak jest bowiem dowodu na to, że stawki te miały realny charakter (pozwany nie załączył umów, które łączą go z podmiotami świadczącymi usługi najmu pojazdu, regulaminów, czy też cenników wypożyczalni). W konsekwencji nie sposób uznać, aby pozwany we właściwy sposób poinformował poszkodowaną o oferowanych przez niego warunkach najmu. Nie bez znaczenia pozostaje przy tym okoliczność, że na dzień przesłania przedmiotowej wiadomości poszkodowana nie potrzebowała samochodu zastępczego, a konieczność w tym zakresie pojawiła się dopiero na początku lutego 2020 roku, a więc po upływie 1,5 miesiąca od daty kolizji. W świetle zasad doświadczenia życiowego za zasadny uznać należy wniosek, że po takim czasie D. G. mogła zwyczajnie nie pamiętać o przesłanej przez ubezpieczyciela wiadomości. Dlatego też istotne znaczenie miała wiadomość email, jaką powód przesłał pozwanemu w dniu 4 lutego 2020 roku, informowała ona bowiem ubezpieczyciela o powstałej po stronie poszkodowanej potrzebie skorzystania z samochodu zastępczego. Pozwany miał zatem pełną świadomość, że D. G. zdecydowała się wynająć samochód zastępczy u podmiotu trzeciego. Pomimo tej wiedzy pozwany nie przedsięwziął żadnych działań, aby zweryfikować stawki powoda, czy też przedstawić poszkodowanej za jego pośrednictwem konkretnej oferty najmu pojazdu. W ocenie Sądu inercję pozwanego, będącego profesjonalistą, należy postrzegać w kategoriach milczącej akceptacji warunków umowy najmu zawartej pomiędzy powodem a poszkodowaną. Nie istniały bowiem żadne obiektywne przeszkody, aby pozwany zwrócił się do powoda o przesłanie przedmiotowej umowy, a następnie, aby dokonał weryfikacji jej postanowień. W konsekwencji zdaniem Sądu nie można stawiać poszkodowanej zarzutu, że nie współpracowała z ubezpieczycielem w celu minimalizacji rozmiaru szkody. Powtórzyć należy, że pozwany poprzestał na przesłaniu poszkodowanej ogólnikowej, szablonowej informacji o zasadach najmu pojazdu wraz z cennikiem, która przy tym została wysłana w okresie, w którym D. G. nie była zainteresowana samochodem zastępczym. Gdy zaś potrzeba taka wreszcie się pojawiła, z pozwanym skontaktował się powód, który jednak nie doczekał się żadnej odpowiedzi. Jak wyjaśnił Sąd Okręgowy w Łodzi (wyrok z dnia 19 lipca 2019 roku, XIII Ga 1648/18, L.), w sytuacji, w której ubezpieczyciel powziął wiadomość o tym, że poszkodowany jest już najemcą auta zastępczego, jego powinnością jest przedstawienie poszkodowanemu informacji odnośnie zasad najmu pozwalających na porównanie chociażby w minimalnym stopniu warunków korzystania z auta zastępczego u obu podmiotów, aby poszkodowany mógł je porównać i racjonalnie ocenić zasadność dalszego korzystania z auta zastępczego u dotychczasowego wynajmującego ewentualnie podjąć decyzję o zmianie tego podmiotu. Zaniechanie tych powinności ubezpieczyciela nie może obciążać negatywnymi skutkami podmiotu poszkodowanego. W niniejszej sprawie D. G. została pozbawiona prawa do weryfikacji przyjętej od powoda oferty pod kątem jej atrakcyjności, tak w zakresie stawki głównej, jak i opłat dodatkowych za zniesienie udziału własnego w szkodzie. Pozwany poprzestając na cząstkowej i ogólnikowej informacji odnośnie proponowanego najmu, a także ignorując wiadomość przesłaną przez powoda, nie tylko zachował się nieprofesjonalnie, ale przede wszystkim nielojalnie w stosunku do poszkodowanej, która poniosła szkodę nie z własnej winy. Dlatego też Sąd uznał, że pozwany pozbawił się po pierwsze możliwości zweryfikowania stawek przyjętych przez powoda, po drugie prawa do ich późniejszego kwestionowania. Pozwany nie udowodnił także, aby stawki umowne nie miały rynkowego charakteru, wręcz przeciwnie przyznał, że charakter taki posiadają. Oczywiste jest przy tym, że wymienione przez pozwanego stawki w wiadomości e-mail z dnia 21 grudnia 2018 roku nie stanowią wyznacznika stawek rynkowych. Reasumując Sąd uznał, że powód był uprawniony do przyjęcia stawki dobowej na poziomie 150 zł brutto.

Mając powyższe na uwadze Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 656,39 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5 lipca 2020 roku do dnia zapłaty.

Podstawę żądania odsetkowego powoda stanowi przepis art. 481 § 1 k.c. w myśl którego, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie.

O kosztach procesu rozstrzygnięto w oparciu o art. 98 k.p.c. zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 387 zł obejmującą opłatę sądową od pozwu – 100 zł, koszty zastępstwa procesowego w stawce minimalnej – 270 zł oraz opłatę skarbową od pełnomocnictwa – 17 zł.

Z tych względów, orzeczono jak w sentencji.