Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 czerwca 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSA Małgorzata Zwierzyńska (spr.)

Sędziowie: SA Jakub Rusiński

SA Karolina Sarzyńska

po rozpoznaniu w dniu 7 czerwca 2021 r. w Gdańsku

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Związku (...) w W.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 2 grudnia 2020 r. sygn. akt XV C 345/20

oddala apelację.

SSA Jakub Rusiński SSA Małgorzata Zwierzyńska SSA Karolina Sarzyńska

Sygn. akt I ACa 205/21

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 2 grudnia 2020 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku w sprawie z powództwa Związku (...) w W. przeciwko: (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G. orzekł następująco:

I.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4.886,60 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi do dnia zapłaty :

- od kwoty 2.343,30 zł od 23 lipca 2019 r.,

- od kwoty 2.343,30 zł od dnia 22 października 2019 r.;

II.  zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 235 zł tytułem zwrotu kosztów opłaty sądowej oraz kwotę 900 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 28 grudnia 2018 r. powód zawarł z pozwaną (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością umowę generalną nr (...), której przedmiotem pozostawało określenie wysokości oraz warunków płatności wynagrodzenia z tytułu odtwarzania przez pozwaną jako użytkownika fonogramów i wideogramów muzycznych oraz artystycznych wykonań utworów muzycznych i słowno - muzycznych, co do których zarządzanie zostało powierzone powodowi w rozumieniu ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tj. Dz. U. z 2000 roku nr 80 poz. 904 ze zm.) i co do, których powód posiada zezwolenie Ministra Kultury nr DP. (...).(...) na zbiorowe zarządzanie prawami pokrewnymi przysługującymi w zakresie praw do fonogramów i wideogramów. Na mocy umowy powód zezwalał pozwanej na odtwarzanie legalnie wprowadzonych do obrotu fonogramów i wideogramów muzycznych oraz artystycznych wykonań utworów muzycznych i słowno - muzycznych objętych umową.

Umowa dotyczyła lokalu przedsiębiorstwa prowadzonego przez pozwaną przy ul. (...) we W.. Strony uzgodniły wynagrodzenie w postaci stawki ryczałtowej, w wysokości 625 zł miesięcznie. Stawka ta podlegała waloryzacji każdego roku stosownie do średniorocznego wskaźnika wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych publikowanego przez GUS za ostatni rok zgodnie z art. 110 ¹³ ust. 8 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

W umowie przewidziano, że jeżeli producent fonogramu lub wideogramu muzycznego bądź artysta wykonawca wykaże, że zlecił reprezentowanie swoich praw lub powierzył je innej organizacji zbiorowego zarządzania, albo jeśli taka organizacja wykaże, ze reprezentuje jego prawa, powód przekaże właściwej organizacji należną z tytułu niniejszej umowy część wynagrodzenia celem przekazania uprawnionemu.

Pozwana zobowiązała się przekazywać na rzecz powoda wynagrodzenie w drodze przelewu bankowego na wskazany w umowie rachunek bankowy w okresach kwartalnych, do 21 dnia pierwszego miesiąca następującego po kwartale, którego dotyczy rozliczenie. W przypadku niedotrzymania terminu powód uprawniony był do naliczenia odsetek ustawowych za opóźnienie.

Pozwana była obowiązana do niezwłocznego poinformowania powoda o wszelkich zmianach dotyczących warunków prowadzonej działalności mających wpływ na wysokość wynagrodzenia.

Dalej Sąd I instancji ustalił, że umowa została zawarta na czas nieokreślony i wchodziła w życie z dniem 1 stycznia 2019 r. Umowa zgodnie z jej treścią mogła zostać wypowiedziana przez każdą ze stron z zachowaniem 3-miesięcznego terminu wypowiedzenia. Wszystkie zmiany postanowień umownych wymagały zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Powód w wykonaniu umowy wystawił następujące faktury VAT:

1.  nr (...), z dnia 8 lipca 2019 r., tytułem opłat za odtwarzanie artystycznych wykonań oraz fonogramów zgodnie z umową nr (...) za okres od 1 kwietnia 2019 r. do 30 czerwca 2019 r. na łączną kwotę 2.343,30 zł z terminem płatności ustalonym na dzień 22 lipca 2019 r.;

2.  nr (...), z dnia 7 października 2019 r., tytułem opłat za odtwarzanie artystycznych wykonań oraz fonogramów zgodnie z umową nr (...) za okres od 1 lipca 2019 r. do dnia 30 września 2019 r. na kwotę 2.343,30 zł z terminem płatności ustalonym na dzień 21 października 2019 r.

W fakturach każdorazowo podawano kwotę bieżącego zadłużenia.

W piśmie z dnia 4 listopada 2019 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 2.386,97 zł w terminie siedmiu dni od dnia doręczenia wezwania. W wezwaniu do zapłaty wyszczególniono fakturę VAT z dnia 8 lipca 2019 r. nr (...) z datą wymagalności 22 lipca 2019 r. Wezwanie zostało doręczone pozwanej w dniu 22 listopada 2019 r. przez awizo.

Dowody, na których oparł się Sąd a quo przy ustaleniu stanu faktycznego stanowiły dokumenty prywatne, którym przyznał domniemania z art. 245 k.p.c. Umowa, faktury VAT oraz wezwanie do zapłaty pozwoliły Sądowi Okręgowemu na ustalenie treści zgodnych oświadczeń woli złożonych przez strony postępowania co do zawarcia umowy generalnej, wysokości wynagrodzenia należnego powodowi z tytułu umowy jak również wymagalności poszczególnych kwot dochodzonych w niniejszym postępowaniu.

W ocenie Sądu I instancji powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Na gruncie niniejszej sprawy powód domagał się od pozwanej zapłaty kwoty 4.686,60 zł z tytułu należnego wynagrodzenia wynikającego z umowy nr (...) dotyczącej określenia wysokości oraz warunków płatności wynagrodzenia z tytułu odtwarzania przez pozwaną jako użytkownika fonogramów i wideogramów oraz artystycznych wykonań utworów muzycznych i słowno – muzycznych.

Sąd Okręgowy uznał, że bezsporne w sprawie było, że powód był organizacją zbiorowego zarządzania prawami pokrewnymi (art. 3 ust 2 ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi) i posiadał zezwolenie Ministra Kultury na zbiorowe zarządzanie prawami pokrewnymi przysługującymi producentom fonogramów i wideogramów.

Zgodnie z przepisem art. 94 ust. 1 i 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych fonogramem jest pierwsze utrwalenie warstwy dźwiękowej wykonania utworu albo innych zjawisk akustycznych, zaś wideogramem jest pierwsze utrwalenie sekwencji ruchomych obrazów, z dźwiękiem lub bez, niezależnie od tego, czy stanowi ono utwór audiowizualny. Bez uszczerbku dla praw twórców lub artystów wykonawców, producentowi fonogramu lub wideogramu przysługuje wyłączne prawo do rozporządzania i korzystania z fonogramu lub wideogramu w zakresie: zwielokrotniania określoną techniką, wprowadzenia do obrotu, najmu oraz użyczania egzemplarzy, publicznego udostępniania fonogramu lub wideogramu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym (ust. 4). Stosownie zaś do regulacji ust. 5 art. 94, w przypadku nadawania, reemitowania lub odtwarzania wprowadzonego do obrotu fonogramu lub wideogramu, producentowi przysługuje prawo do stosownego wynagrodzenia.

Również bezsporne według Sądu a quo była okoliczność, że strony zawarły umowę z dnia 28 grudnia 2018 r., zgodnie z którą pozwana zobowiązała się uiszczać wynagrodzenie z tytułu odtwarzania fonogramów i wideogramów muzycznych oraz artystycznych wykonań utworów muzycznych i słowno-muzycznych od dnia 1 stycznia 2019 r., w wysokości określonej w załączniku nr 1 do tej umowy. Zgodnie z postanowieniem § 6 pkt 1 umowy pozwana zobowiązała się przekazywać wynagrodzenie przelewem na rachunek wskazany w umowie, w okresach kwartalnych do 21 dnia pierwszego miesiąca następującego po zakończeniu rozliczanego okresu. W przypadku niedotrzymania tego terminu powód uprawniony był do naliczenia odsetek ustawowych (pkt 2). Wysokość miesięcznej opłaty na rzecz powoda ustalono na łączną kwotę 625 zł. Stawka ta podlegała waloryzacji każdego roku w oparciu o średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogłaszany przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni rok (art. 80 ust 5 ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi). Zatem została wykazana należność dochodzona w pozwie jako wynikająca wprost z umowy oraz podlegająca waloryzacji.

Sąd a quo wskazał, że pozwana jednak nie uiściła należności wynikających z umowy za okres dochodzony pozwem potwierdzonych wystawionymi przez powoda fakturami VAT i faktu tego nie kwestionowała. Wskazała jedynie, że powód w żaden sposób nie udowodnił, iż pozwana odtwarzała fonogramy i wideogramy w czasie, za który strona powodowa wystawiła faktury. Zarzut ten Sąd Okręgowy ocenił jako całkowicie bezzasadny, bowiem po podpisaniu umowy generalnej pozwana miała pełną dowolność w zakresie odtwarzania fonogramów i wideogramów muzycznych oraz artystycznych wykonań utworów muzycznych i słowno-muzycznych w sposób przewidziany w umowie, a wynagrodzenie należne powodowi jest niezależne od tego jak często pozwana z fonogramów korzystała.

Sąd a quo zważył, że powód wystawił faktury VAT odpowiednio z terminami płatności wskazanymi w ustalonym stanie faktycznym. Zgodnie z postanowieniem § 6 pkt 1 umowy pozwana zobowiązała się do zapłaty wynagrodzenia do 21 dnia miesiąca następującego po zakończeniu rozliczanego okresu. Terminy płatności wskazane w fakturach, od których to terminów powód domaga się odsetek, były zdaniem Sądu I instancji zgodne z umową. Zgodnie z umową po upływie terminu płatności po,wód jest uprawniony do naliczenia odsetek ustawowych (§ 6 pkt 2). Tym samym zdaniem Sądu I instancji zasadne zatem było roszczenie powoda o zapłatę odsetek od dat określonych w pozwie. Sąd Okręgowy zaznaczył, że wobec treści umowy łączącej strony, bez znaczenia było to, czy pozwany otrzymał faktury wystawione przez powoda i na jaki adres zostały one wysłane. W związku z powyższym powodowi należały się odsetki ustawowe za opóźnienie.

Dodatkowo Sąd a quo podniósł, że przyczyną, dla której powodowi należne były odsetki ustawowe za opóźnienie był fakt, że pozwanemu doręczano każdorazowo faktury VAT ze wskazaniem sposobu i czasu zapłaty. Tego rodzaju dokumenty zgodnie z utrwalonym orzecznictwem można traktować jako wezwanie do zapłaty, z którym wiązać można postawienie wierzytelności w stan wymagalności

Wobec powyższego, na podstawie cytowanych przepisów, Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 1. sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd a quo orzekł w punkcie 2. sentencji wyroku biorąc pod uwagę art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 zd. 1 k.p.c. Do niezbędnych kosztów procesu w niniejszej sprawie Sąd Okręgowy zaliczył: opłatę stosunkową od pozwu w kwocie 235 zł oraz koszty zastępstwa procesowego adwokata - 900 zł ustalone w oparciu o § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. poz. 1800 ze zm.).

Apelację od powyższego wyroku wniosła pozwana zaskarżając go w całości i zarzucając naruszenie:

1.  art. 232 k.p.c. polegające na uznaniu, że na uznaniu, że na pozwanym spoczywał ciężar dowodu wykazania, że dokonanie naliczenia wynagrodzenia były zgodne z zapisami umowy generalnej oraz wykazania, że roszczenie dochodzone w niniejszej sprawie nie znajduje uzasadnionych podstaw, podczas gdy to na stronie, która wywodzi skutki prawne z danego faktu leży obowiązek ich wykazania;

2.  art. 471 k.c. poprzez jego bezpodstawne zastosowanie w sprawie.

W oparciu o powyższe zarzuty, pozwana wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Ponadto wniosła o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie zważyć należy, że Sąd Apelacyjny skorzystał z możliwości, jaką przyznaje mu art. 374 k.p.c. i rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym. W myśl bowiem tego przepisu, Sąd II instancji może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, jeżeli przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w apelacji lub odpowiedzi na apelację złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, chyba że cofnięto pozew lub apelację albo zachodzi nieważność postępowania. W analizowanej sprawie żadna z tych przesłanek nie zachodziła, a mając na uwadze stanowisko stron wyrażone w apelacji i zebrany materiał dowodowy Sąd Apelacyjny doszedł do przekonania, że przeprowadzenie rozprawy przed wydaniem wyroku nie było konieczne.

Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd I instancji, co tym samym nie wymaga ich ponownego przytaczania, Sąd akceptuje także dokonaną przez Sąd meriti ocenę materiału dowodowego, na podstawie której dokonał wiążących ustaleń faktycznych zgodnie z metodą kognitywną z art. 233 k.p.c., a także podziela prawidłową ich subsumcję i ocenę prawną.

Wbrew twierdzeniom pozwanej powód w sposób wystarczający wykazał wysokość oraz zasadność dochodzonego roszczenia zgodnie z art. 232 k.p.c. Podnieść trzeba, że w myśl ogólnych zasad na powodzie spoczywa obowiązek udowodnienia faktów uzasadniających jego roszczenie, a na stronie pozwanej obowiązek udowodnienia okoliczności uzasadniających jej wniosek o oddalenie powództwa. O tym natomiast co strona powinna udowodnić w konkretnym procesie decyduje przede wszystkim przedmiot sporu, prawo materialne regulujące określone stosunki prawne oraz prawo procesowe normujące zasady postępowania dowodowego (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2019 r., sygn. akt III CSK 180/18). W związku z powyższym to na powodzie spoczywał obowiązek udowodnienia zasadności dochodzonego roszczenia co do zasady jak i wysokości, na pozwanej natomiast wykazanie, że roszczenie powoda o zapłatę było niezasadne, bądź zasadne w mniejszej kwocie. W przekonaniu Sądu Apelacyjnego powód z tego obowiązku się wywiązał, natomiast argumentacja pozwanej ograniczającej się do kwestionowania zasadności roszczenia oraz wysokości wyliczeń była pozbawiona podstaw.

Wskazać należy, że stawki bazowe na dzień podpisania umowy wynosiły określone zostały w załączniku nr 1 i wynosiły 480,77 zł netto za fonogram oraz 144,23 zł netto za artystyczne wykonanie, łącznie 625 zł netto miesięcznie. § 4 ust. 2 umowy generalnej stanowił, że ww. stawki podlegały waloryzacji każdego roku stosownie do średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za ostatni rok (art. 110 ¹³ ust. 8 o prawie autorskim i prawach pokrewnych, obecnie art. 80 ust 5 ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi). Zgodnie z Komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 15 stycznia 2019 r. średnioroczny wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych w 2018 r. w stosunku do 2017 r. wyniósł 1,6%. W związku stawki uległy stosownemu podwyższeniu do 488,49 zł netto oraz 146,25 zł netto, czyli łącznie do stawki 635,04 zł netto miesięcznie. Takie też stawki wynikały z faktur VAT wystawionych przez powoda przesłanych pozwanej celem uregulowania należności, o tyle tylko, że dotyczyły opłat za trzy miesiące i nie zostały wyszczególnione. Tym samym zważyć należało, że dochodzona w pozwie należność jako wynikająca wprost z umowy oraz podlegająca waloryzacji zgodnie z jej postanowieniami została przez powoda wykazana w sposób wystarczający do uwzględnieniem powództwa.

Nie zasługiwał na uwzględnienie również zarzut naruszenia art. 471 k.c. poprzez jego zastosowanie w przedmiotowej sprawie. Sąd Apelacyjny podkreślił, że na podstawie podpisanej przez strony umowy generalnej z dnia 28 grudnia 2018 r. pozwana miała pełną dowolność w zakresie odtwarzania fonogramów i wideogramów muzycznych oraz artystycznych wykonań utworów muzycznych i słowno-muzycznych w sposób przewidziany w umowie, a wynagrodzenie należne powodowi było niezależne od tego jak często pozwana z fonogramów korzystała. Umowa zapewniała samą odpłatną możliwość ich odtwarzania, a nie ich rzeczywiste wykorzystanie oraz ich częstotliwość. Mając na względzie, że takie uzgodnienia wynikały z treści zawartej umowy, nie budziło wątpliwości Sądu Odwoławczego, że w przedmiotowej sprawie zasadne było zastosowanie podstawy kontraktowej odpowiedzialności pozwanej z art. 471 k.c. Strony bowiem łączyła umowa, a pozwana nie wykonywała jej nie regulując należności na rzecz powoda, który niewątpliwe poniósł z tego tytułu szkodę. Jednocześnie nie sposób dopatrzeć się okoliczności wyłączających odpowiedzialność pozwanej, bowiem w żaden sposób nie wykazała, że niewykonanie umowy było następstwem okoliczności, za które odpowiedzialności nie ponosi.

Mając powyższe na względzie, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację pozwanej jako bezzasadną.

SSA Jakub Rusiński SSA Małgorzata Zwierzyńska SSA Karolina Sarzyńska