Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 lipca 2021 roku

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie Wydział II Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Małgorzata Dubinowicz – Motyk

Protokolant: Marzena Przybysz - Zaklika

po rozpoznaniu w dniu 16 lipca 2021 roku na rozprawie

sprawy z powództwa M. K. (1)

przeciwko A. K. i T. K.

o uznanie czynności za bezskuteczną

I uznaje za bezskuteczną w stosunku do powoda M. K. (1) umowę darowizny oraz umowę o ustanowieniu służebności osobistej zawartą dnia 24 października 2012 roku przed notariuszem w W. I. U. za numerem rep. A (...) między M. K. (2) a pozwanymi A. K. i T. K., celem zaspokojenia wierzytelności wynikającej z punktu IV.3) sentencji prawomocnego postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie z dnia 4 listopada 2010 roku sygn. akt I Ns 1376/07;

II zasądza od pozwanych A. K. i T. K. na rzecz powoda M. K. (1) kwoty po 8908,50zł (osiem tysięcy dziewięćset osiem złotych pięćdziesiąt groszy) tytułem zwrotu kosztów procesu;

III nakazuje pobrać od pozwanych A. K. i T. K. na rzecz Skarbu Państwa – tut. Sądu kwoty po 4910zł (cztery tysiące dziewięćset dziesięć złotych) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych i zwrotu wydatków tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa.

Sygn. akt II C 467/17

UZASADNIENIE

W dniu 13 kwietnia 2017 roku M. K. (1) wniósł pozew przeciwko A. K. i T. K., domagając się uznania za bezskuteczną w stosunku do siebie zawartej pomiędzy M. K. (2) i pozwanymi umowy darowizny i umowy o ustanowienie służebności osobistej z dnia 24 października 2012 roku sporządzonej przed notariuszem w W. I. U. za nr rep. A (...) w celu zaspokojenia w postępowaniu egzekucyjnym wierzytelności powoda wobec M. K. (2) stwierdzonej postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie z dnia 4 listopada 2010 roku wydanym w sprawie I Ns 1376/07. Uzasadniając żądanie powód wskazał, że M. K. (2) zawarła w/w umowę w celu uniemożliwienia powodowi wyegzekwowania wierzytelności o zapłatę kwoty 256 418,67zł, jako że wyzbyła się jedynego wartościowego składnika swojego majątku. (k.2-6 i 24)

A. K. domagała się oddalenia powództwa i zasądzenia na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu. Pozwana wywodziła, że nie doszło do pokrzywdzenia powoda jako wierzyciela, gdyż niezaspokojenie wierzytelności powoda jest następstwem jedynie odstąpienia przez powoda od uzgodnień przekazania mu własności lokalu mieszkalnego o wartości zbliżonej do kwoty dopłaty, a nadto – w toku trwającego postępowania egzekucyjnego na rzecz powoda przekazywane są kwoty zaspokajające jego wierzytelność. Dodatkowo pozwana podniosła zarzut sprzeczności działania powoda z zasadami współżycia społecznego, podnosząc że powód uzgodnił z pozwanymi inny sposób zadośćuczynienia roszczenia o zapłatę dopłaty z tytułu podziału majątku wspólnego, a potem wycofał się z tych uzgodnień, że powód w trakcie trwania małżeństwa zaniedbywał obowiązki w zakresie utrzymywania dzieci i współtworzenia majątku dorobkowego oraz że sporna darowizna stanowiła wykonanie przez M. K. (2) pozaprawnego obowiązku wyposażenia dzieci w część majątku zgromadzonego przez ich rodziców, a powód dążąc do ubezskutecznienia owej czynności postępuje nielojalnie wobec najbliższych członków rodziny. (k.81-84)

M. K. (1) podtrzymywał swoje żądanie i zaprzeczał twierdzeniom pozwanej jakoby miał uzgadniać z pozwanymi i M. K. (2) inny sposób zaspokojenia jego wierzytelności. (k.114-115)

Zarządzeniem z dnia 25 lipca 2019 roku dla pozwanego T. K. ustanowiony został kurator procesowy. (k.159) Kurator pozwanego wniósł o oddalenie powództwa, podnosząc niewykazanie przez powoda faktu niewypłacalności dłużniczki w okresie zawarcia umowy darowizny i do 2015 roku, kiedy to powód zainicjował postępowanie egzekucyjne, bierność powoda co do prób wyegzekwowania swojej wierzytelności w okresie od 2012 roku do 2015 roku oraz przyłączając się do stanowiska pozwanej odnośnie podstaw do zastosowania art. 5 kc. (k.178-179) W reakcji na powyższe, M. K. (1) podniósł iż już w grudniu 2012 roku zainicjował postępowanie egzekucyjne przeciwko M. K. (2). (k.186) Wobec ustalenia miejsca zamieszkania pozwanego T. K., postanowieniem z dnia 17 stycznia 2020 roku kurator pozwanego został zwolniony z pełnienia swej funkcji. (193-194 i 196) T. K. podtrzymywał stanowisko wyrażone w jego imieniu przez kuratora procesowego. (w-protokół rozprawy z 16 lipca 2021 roku)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. K. (1) i M. K. (2) byli małżeństwem od 14 lutego 1981 roku; ich związek został rozwiązany wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 19 października 2006 roku sygn. XXIV C 751/05.

Od 2007 roku z wniosku M. K. (1) toczyło się postępowanie o podział majątku wspólnego. Postanowieniem z dnia 4 listopada 2010 roku, wydanym w sprawie o sygn. I Ns 1376/07, Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie stwierdził że w skład owego majątku wchodzi m.in. prawo własności zabudowanej domem jednorodzinnym nieruchomości gruntowej położonej przy ul. (...) w W., stanowiącej działkę o numerze ewidencyjnym (...) z obrębu (...), opisaną w księdze wieczystej (...) o wartości 770 356zł, że udział M. K. (1) w majątku wspólnym wynosi 1/3, a M. K. (2) – 2/3 oraz dokonał podziału majątku wspólnego w ten sposób, że prawo własności w/w nieruchomości przyznał na wyłączną własność M. K. (2), a M. K. (1) tytułem dopłaty od M. K. (2) kwotę 256 418,45zł, płatną w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia, z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności.

Apelacje M. K. (1) i M. K. (2) od w/w postanowienia zostały oddalone postanowieniem Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 17 kwietnia 2012 roku sygn. IV Ca 824/11.

W dniu 21 maja 2012 roku rozstrzygnięcie zamieszczone w punkcie IV.3 w/w postanowienia, którym zasądzono od M. K. (2) na rzecz M. K. (1) kwotę 256 418,45zł tytułem dopłaty, zostało zaopatrzone w klauzulę wykonalności.

Dowody: dokumenty znajdujące się na kartach 363-364, 369-379, 380, 388-391, 397-400, 463 dołączonych akt I Ns 1376/07 Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie

Po uprawomocnieniu się postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie w sprawie I Ns 1376/07, M. K. (2) nie podjęła rozmów z M. K. (1) w sprawie ewentualnego uzgodnienia z nim innych terminów czy sposobów zapłaty dopłaty. Dowody: zeznania świadka M. K. (2) e-protokół rozprawy z 19 lutego 2021 roku

W dniu 24 października 2012 roku pomiędzy M. K. (2) a A. K. i T. K. zawarta została umowa darowizny zabudowanej nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), na mocy której M. K. (2) darowała pozwanym w udziałach po ½ części własność owej nieruchomości. Przy jej zawarciu jako podstawa nabycia przez M. K. (2) własności owej nieruchomości wskazane zostało postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie z dnia 4 listopada 2010 roku sygn. I Ns 1376/07 i było ono okazane pozwanym do zapoznania się. M. K. (2) i pozwani określili wartość darowanej nieruchomości na 770 000zł. Jednocześnie pozwani zawarli z M. K. (2) umowę ustanowienia nieodpłatnej i dożywotniej służebności osobistej mieszkania, polegającej na prawie korzystania z całej nieruchomości gruntowej wraz ze znajdującej się na niej budynkiem mieszkalnym, określając wartość służebności na 308 000zł. Dowód: wypis aktu notarialnego rep. A (...) sporządzonego przez notariuszem w W. I. U. (k.117-119)

M. K. (1) nie był informowany o w/w umowie przez pozwanych ani przez byłą małżonkę. Wiadomość o niej powziął po otrzymaniu zawiadomienia z sądu wieczystoksięgowego o zmianie dotychczasowego wpisu właścicieli nieruchomości przy ul. (...) w W. (M. i M. K. (2)) na A. K. i T. K. oraz o podstawie wpisu nowych właścicieli. M. K. (1) wniósł w dniu 21 listopada 2012 roku skargę na powyższy wpis, akcentując że celem darowizny było uniknięcie skutecznej egzekucji należności wynikającej z postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie w sprawie I Ns 1376/07. Dowód: zeznania powoda e-protokół rozprawy z 7 maja 2021 roku, kopia postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie z 12 grudnia 2012 roku k.16-17

W dniu 3 grudnia 2012 roku M. K. (1) złożył wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego przeciwko M. K. (2), domagając się wyegzekwowania należności stwierdzonej postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie z dnia 4 listopada 2010 roku I Ns 1376/07 i skierowania egzekucji do wynagrodzenia za pracę i wierzytelności. Egzekucję prowadził Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy S. G. pod sygnaturą Km 2062/12, w jej toku dokonano m.in. zajęcia wierzytelności M. K. (2) od Naczelnika Urzędu Skarbowego W. (...).

Dowód: kopia wniosku egzekucyjnego k.187, kopia zajęcia wierzytelności k.188-189

Na przełomie 2012/2013 roku T. K. czynił starania o uzyskanie kredytu w kwocie ok. 250 000zł. Jako zabezpieczenie spłaty kredytu rozważane było ustanowienie hipoteki na nieruchomości przy ul. (...) w W. i pozwany był informowany że konieczne jest przedstawienie m.in. oświadczenia o stanie prawnym nieruchomości jeśli klient ubiegający się o kredyt nie jest właścicielem nieruchomości mającej być przedmiotem zabezpieczenia. W lutym 2013 roku T. K. wyjechał z kraju, w związku z czym udzielił pełnomocnictwa M. K. (2) do dokonania czynności związanych z udzieleniem mu kredytu hipotecznego lub pożyczki hipotecznej zabezpieczonej hipoteką na nieruchomości przy ul. (...) w W.. Dowody: wydruki korespondencji pozwanego k.85-104

W 2015 roku Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym dla m.st. Warszawy S. G. przekazał akta postępowania egzekucyjnego Km 2062/12 z wniosku M. K. (1) przeciwko M. K. (2) Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie K. K. i odtąd postępowanie jest prowadzone pod sygnaturą Km 1463/15. Do 30 stycznia 2017 roku M. K. (1) przekazana została przez komornika jedynie kwota 10 727,08zł, w pozostałym zakresie komornik stwierdził bezskuteczność egzekucji wobec braku środków na rachunku bankowym M. K. (2), braku pojazdów czy innego mienia ruchomego podlegającego egzekucji, nieprzysługiwanie M. K. (2) prawa własności nieruchomości, nieskuteczność egzekucji ze świadczenia emerytalnego M. K. (2) z uwagi na zbieg egzekucji w dwóch innych sprawach, w których aktualny stan zaległości wynosi 116 070,93zł i wstrzymanie przez ZUS realizacji zajęć komorniczych wobec wprowadzenia potrąceń na rzecz ZUS z tytułu nienależnie pobranych świadczeń.

Na dzień 7 maja 2018 roku na rzecz M. K. (1) do wyegzekwowania pozostawała kwota 336 739,33zł.

Postępowanie to trwa nadal, przy czym skuteczna jest jedynie egzekucja ze świadczenia emerytalnego M. K. (2). Na dzień 11 grudnia 2020 roku zaległość wynosiła 353 434,99zł, w tym 256 197,45zł jako należność główna.

Dowód: informacja o stanie postępowania egzekucyjnego k.15, 124 i 292-293, kopia dokumentów z akt sprawy Km 1463/15 koperta na k.327

Sąd zważył, co następuje:

Podstawą prawną żądania uznania za bezskuteczną wobec powoda umowy darowizny zawartej dnia 24 października 2012 roku między M. K. (2) a pozwanymi A. K. i T. K. był art. 527§1 kc. Przepis ten stanowi, iż gdy wskutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego, jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Zgodnie z regułą rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 kc) spełnienie przesłanek wymienionych w powołanym przepisie winien udowodnić powód, w czym pomocne są domniemania z art. 527 - 529 kc.

M. K. (1) wykazał istnienie przysługującej mu wierzytelności pieniężnej wobec M. K. (2) powołując się na prawomocne postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie z dnia 4 listopada 2010 roku sygn. I Ns 1376/07 i postanowienie Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie z dnia 17 kwietnia 2012 roku sygn. IV Ca 824/11. Stosownie do treści art. 365§1 kpc tut. Sąd jest związany tym rozstrzygnięciem, tak więc Sąd ustalił, iż M. K. (2) była zobowiązana do zapłaty M. K. (3) w dniu 17 listopada 2012 roku kwoty 256 197,45zł, przy czym termin płatności wskazanej kwoty był określony opisowo, jako 6 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia, czyli rozpoczął bieg od dnia 17 kwietnia 2012 roku.

Kolejną z przesłanek skargi pauliańskiej jest odniesienie przez osobę trzecią (pozwanych) korzyści majątkowej wskutek czynności prawnej dłużnika. Fakt ten strona powodowa udowodniła przedkładając odpis księgi wieczystej (...) Sądu Rejonowego dla Warszawy – Mokotowa w W. oraz wnioskując o dołączenie do akt odpisu kwestionowanej umowy darowizny. Wykazują one, iż od 17 kwietnia 2012 roku M. K. (2) była właścicielem zabudowanej domem jednorodzinnym nieruchomości gruntowej przy ul. (...) w W. i w dniu 24 października 2012 roku prawo to przeniosła na rzecz A. K. i T. K.. Oznacza to, iż w następstwie omawianej umowy z majątku M. K. (2) „ubyło” prawo własności nieruchomości, zaś prawo to nabyli A. K. i T. K., uzyskując korzyść majątkową ocenioną przez same strony transakcji na kwotę 770 000zł lub też – po odjęciu wartości obciążenia służebnością osobistą – na kwotę 462 000zł.

Warunkiem skuteczności skargi pauliańskiej jest także pokrzywdzenie wierzyciela jako następstwo kwestionowanej czynności prawnej dłużnika. Stan ten jest zdefiniowany w art. 527§2 kc, w którym wskazano, iż czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. Dłużnik jest niewypłacalny, gdy cały jego majątek nie wystarcza na pokrycie długów i gdy egzekucja prowadzona zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego nie może przynieść zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej przeciwko temu dłużnikowi. Między tak rozumianą niewypłacalnością dłużnika a podjęciem przez niego czynności prawnej musi zachodzić związek przyczynowy, czyli czynność podjęta przez dłużnika musi być jedną z przyczyn powstałej niewypłacalności. Istotne jest, iż pokrzywdzenie wierzyciela należy oceniać według chwili zaskarżenia czynności prawnej, czyli musi istnieć w dacie wystąpienia z żądaniem uznania jej bezskuteczności i zachować aktualność na chwilę orzekania (art. 316§1 kpc). W rozpatrywanej sprawie, z omawianego punktu widzenia, rozstrzygające znaczenie mają dokumenty znajdujące się w dołączonych aktach komorniczych Km 1463/15 (wcześniej Km 2062/12), wykazujące bezskuteczność egzekucji prowadzonej z wniosku powoda przeciwko M. K. (2). Odnotować trzeba, że jedynym możliwym sposobem prowadzenia egzekucji stało się zajecie świadczeń emerytalnych dłużniczki, jednak niska wysokość owych świadczeń i zbieg z innymi egzekucjami skutkuje tym, iż mimo prowadzenia egzekucji od grudnia 2012 roku do chwili obecnej należność główna nie została zaspokojona w jakiejkolwiek części, a uzyskiwane w ten sposób środki są mniejsze niż należność z tytułu odsetek za opóźnienie, przez co wysokość zobowiązania dłużniczki stale się powiększa. Sąd stoi na stanowisku, iż istnieje związek przyczynowy między niewypłacalnością dłużniczki M. K. (2) a zawarciem przez nią kwestionowanej umowy darowizny, rozumiany w sposób tożsamy z przedstawionym przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28.06.2007r. IV CSK 115/07 (cyt. „Istotne dla zbadania wystąpienia przesłanki pokrzywdzenia wierzyciela jest ustalenie, czy w przypadku nie dokonania konkretnej czynności wierzyciel faktycznie zostałby zaspokojony”). Skoro bowiem dłużniczka i pozwani określali wartość przenoszonego na pozwanych prawa na kwotę 770 000zł (462 000zł przy uwzględnieniu obciążenia służebnością osobistą mieszkania), to egzekucja skierowana do przysługującego dłużniczce prawa własności nieruchomości z pewnością pozwoliłaby na zaspokojenie wierzytelności powoda wobec M. K. (2), wynoszącej w dniu 24 października 2012 roku kwotę 256 418,45zł, jako że odsetki za opóźnienie w zapłacie tej kwoty są naliczane dopiero od 17 listopada 2012 roku.

Z art. 527§1 kc wynika, iż przy dokonywaniu kwestionowanej czynności dłużnik musi działać ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Oznacza to, iż w chwili dokonywania kwestionowanej czynności dłużnik zdaje sobie sprawę, iż jej dokonanie może spowodować niemożność zaspokojenia się jego wierzycieli z należącego do niego majątku, przy czym wystarczy by dłużnik takie pokrzywdzenie przewidywał w granicach ewentualności. Zaistnienie omawianej przesłanki skargi pauliańskiej nie wymagało inicjatywy dowodowej powoda, gdyż sąd był związany w tym zakresie domniemaniem prawnym z art. 529 kc, nakazującym przyjąć, iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli, jeżeli stał się niewypłacalny na skutek dokonania darowizny. To na pozwanych spoczywał ciężar obalenia w/w domniemania (art. 234 kpc), czego jednak – zdaniem Sądu – pozwani nie uczynili. Dodatkowo należy mieć na uwadze, iż świadek M. K. (2) potwierdziła brak możliwości spłaty w/w zobowiązania przez siebie i brak innych wartościowych składników majątku. Wyzbywając się w październiku 2012 roku jedynego posiadającego znaczną wartość składnika majątku w postaci prawa własności zabudowanej nieruchomości, dłużniczka M. K. (2) musiała więc zdawać sobie sprawę, iż zawarcie umowy darowizny może spowodować niemożność zaspokojenia się jej wierzycieli.

Stan wiedzy pozwanych A. K. i T. K. o działaniu przez M. K. (2) z pokrzywdzeniem wierzycieli nie był okolicznością istotną dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy z uwagi na treść art. 528 kc. Pozwani zawarli bowiem z M. K. (2) umowę darowizny, której cechą charakterystyczną jest „bezpłatność przysporzenia” (art. 888 kc), a art. 528 kc stanowi, iż jeśli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie wierzyciel może żądać uznania czynności prawnej dokonanej przez dłużnika z osobą trzecią za bezskuteczną, chociażby osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Wymaga zaznaczenia, iż gdyby kwestionowana umowa nie była umową darowizny objętą dyspozycją art. 528 kc, przeciwko pozwanym przemawiałoby domniemanie posiadania przez nich wiedzy o tym iż dłużniczka działała ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli z art. 527§3 kc, jako że pozwani - jako dzieci dłużniczki - są osobami bliskimi wobec dłużniczki w rozumieniu wymienionego przepisu. Dodatkowo Sąd zauważa, że w samej treści analizowanej umowy zawarto stwierdzenie, że pozwanym przy jej zawarciu okazano odpis postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie z dnia 4 listopada 2010 roku I Ns 1376/07 – oznacza to, że pozwani zapoznali się z rozstrzygnięciem zamieszczonym w punkcie IV.3) sentencji postanowienia, w którym zobowiązano M. K. (2) do zapłaty M. K. (1) tytułem dopłaty kwoty 256 418,45zł w terminie 6 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia, tj. do 17 listopada 2012 roku. Nabywając od M. K. (2) na kilkanaście dni przed wymagalnością owego zobowiązania jedyny wartościowy składnik jej majątku pozwani musieli więc mieć wiedzę o tym, że M. K. (2) działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela.

Sąd nie podzielił stanowiska pozwanych, iż powództwo wniesione przez M. K. (1) powinno ulec oddaleniu z uwagi na treść art. 5 kc. Przywoływany przepis stanowi, iż nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno – gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego, takie działanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Pozwani nie sprecyzowali jaką zasadę współżycia społecznego miałby naruszyć powód, akcentując jedynie rzekome celowe uchylenie się przez powoda od ustalonego innego sposobu zadośćuczynienia jego wierzytelności, na zaniedbywanie przez powoda obowiązkowi utrzymywania dzieci i współtworzenia majątku dorobkowego oraz na naruszeniu zasad lojalności wobec najbliższych członków rodziny i powinności wyposażenia dzieci w część lub całość majątku zgromadzonego przez rodziców. Sąd zauważa jednak, że rodzice nie są zobowiązani przekazywać części czy całości swego majątku dorosłym dzieciom i przez to sami być go pozbawieni (a tym skutkowałoby pozbawienie powoda możliwości wyegzekwowania przysługującej mu dopłaty z tytułu podziału majątku wspólnego), a powinności rodzinne na czas – co trzeba podkreślić - po śmierci rodziców zabezpiecza instytucja zachowku. Po drugie – niewłaściwe postępowanie M. K. (1) w czasie trwania związku małżeńskiego z M. K. (2), polegające na uchylaniu się od 2000 roku od partycypowania w potrzebach rodziny, stało się przyczyną ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym M. i M. K. (2), co jasno wynika z uzasadnienia postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie z dnia 4 listopada 2010 roku I Ns 1376/07. Tym samym, z tych przyczyn M. K. (1) otrzymał już niższą dopłatę, więc brak jest podstaw do ponownego sankcjonowania owego niewłaściwego postępowania. Po trzecie, Sąd uznał za nieudowodnione przez pozwanych by pomiędzy powodem a pozwanym czy powodem a M. K. (2) reprezentowaną przez T. K. były poczynione ustalenia zmierzające do zawarcia umowy zbliżonej do datio in solutum, tj. by wierzytelność M. K. (1) wobec M. K. (2) o zapłatę dopłaty w kwocie 256 418,67zł miała zostać zaspokojona poprzez dokonanie przez T. K. na rzecz M. K. (1) prawa własności lokalu mieszkalnego o zbliżonej wartości. Powód przeczył tej okoliczności, a pozwani nie dysponowali wiarygodnym dowodem zawarcia tego rodzaju umowy. W obliczu bardzo konfliktowych relacji stron oraz relacji powoda z dłużniczką, uzasadnione jest oczekiwanie, że ewentualne uzgodnienia strony byłyby dokumentowane w formie pisemnej, a dokumentem tego rodzaju pozwani nie dysponują. Zeznania pozwanych i świadka M. K. (2) musiały stać się przedmiotem analizy Sądu oraz skonfrontowane z innymi dowodami i zasadami doświadczenia życiowego, skoro i pozwani i świadek dążyli do wykazania rzekomej bezzasadności żądania pozwu, a w jej wyniku Sąd uznał te zeznania za niewiarygodne. Sąd zauważa, że przedstawione przez pozwanych wydruki korespondencji potwierdzają starania T. K. o uzyskanie kredytu na zakup lokalu mieszkalnego, jednak starania te są czynione kilka miesięcy po przeniesieniu na pozwanych własności nieruchomości przy ul. (...) w W.. Nie znajduje uzasadnienia w przepisach prawa cywilnego teza pozwanych, że warunkiem uzyskania przez T. K. kredytu miało być uprzednie przeniesienie na niego własności nieruchomości przy ul. (...) w W. i obciążenie jej hipoteką; przeciwnie – zabezpieczeniem spłaty kredytu mogła być hipoteka na nieruchomości ustanowiona przez M. K. (2). Pozwani nie wykazali by którykolwiek w potencjalnych kredytodawców stawiał pozwanemu warunek, aby to on stał się właścicielem nieruchomości mającej stanowić zabezpieczenie spłaty kredytu. Co więcej, nie zostało wykazane by M. K. (2) po 17 kwietnia 2012 roku czyniła jakiekolwiek starania o uzyskanie kredytu bankowego zabezpieczonego hipotecznie na w/w nieruchomości, środki z którego miałyby być przeznaczone na zapłatę zasądzonej na rzecz M. K. (1) dopłaty. Podsumowując – dokumenty dołączone do akt sprawy przeczą twierdzeniom pozwanych, że przeniesienie przez dłużniczkę na pozwanych prawa własności nieruchomości było elementem starań o uzyskanie kredytu bankowego, skoro owo przeniesienie poprzedzało rozpoczęcie starań o uzyskanie kredytu. Równie istotne jest to, że zeznania pozwanych o istnieniu, na etapie starań o uzyskanie kredytu bankowego przez T. K., porozumienia z M. K. (1) są niezgodne z zasadami doświadczenia życiowego. Mianowicie, tej treści zeznania pozwanych i świadka nie znajdują potwierdzenia w działaniach podejmowanych przez M. K. (1) w analizowanym okresie, czyli - złożeniu w dniu 21 listopada 2012 roku skargi na wpis nowych właścicieli w księdze wieczystej (motywowanej tym, że celem darowizny miało być uniknięcie skutecznej egzekucji należności wynikającej z postanowienia Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie w sprawie I Ns 1376/07) oraz zainicjowaniu w grudniu 2012 roku postępowania egzekucyjnego przeciwko M. K. (2). W przekonaniu Sądu, w/w działanie M. K. (1) byłoby nonsensowne, jeśli – jak twierdzą pozwani – powód wyraziłby zgodę na rezygnację z dochodzenia przez siebie zapłaty od M. K. (2) i oczekiwał na przeniesienie na siebie własności lokalu mieszkalnego przez syna. Także postępowania pozwanego nie można uznać za logiczne – skoro bowiem pozwany stał się współwłaścicielem nieruchomości przy ul. (...) w W. po to, aby zachować ją w posiadaniu rodziny i jednocześnie uzyskać środki na zapłatę dopłaty należnej M. K. (1), to nawet po wycofaniu się przez M. K. (1) z w/w twierdzonych przez pozwanego ustaleń, wiedząc o wszczęciu postępowania egzekucyjnego przeciwko M. K. (2), pozwany powinien sfinalizować starania o uzyskanie kredytu konsumpcyjnego i środki z niego przekazać matce na realizację obowiązku stwierdzonego postanowieniem Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie w sprawie I Ns 1376/07. Po trzecie zaś - powództwo wytoczone przez M. K. (1), zwane skargą pauliańską, jest środkiem obrony wierzycieli przed krzywdzącym i nielojalnym działaniem dłużnika. Zarzucanie osobie pokrzywdzonej działaniami dłużnika, iż narusza zasady współżycia społecznego (tu: lojalności rodzinnej) korzystając z tego środka i sama krzywdzi dłużnika i jego kontrahentów, może być ujmowane jedynie w kategoriach nieporozumienia.

Mając na uwadze wszystkie powyżej opisane okoliczności, na podstawie powołanych przepisów, Sąd uwzględnił powództwo o uznanie umowy darowizny oraz umowy o ustanowieniu służebności osobistej zawartej 24 października 2012 roku między M. K. (2) a pozwanymi A. K. i T. K. za bezskuteczną wobec powoda, orzekając jak w punkcie I sentencji wyroku. Opisując w sentencji wyroku wierzytelność objętą ochroną, Sąd miał na uwadze wskazania wynikające z ugruntowanego orzecznictwa Sądu Najwyższego (m.in. wyrok z 17.09.2003r. II CK 10/02, wyrok z 05.06.2002r. II CKN 1336/00, wyrok z 12.12.2001r. III CKN 496/00), jak i podstawowy cel skargi pauliańskiej, jakim jest możliwość dochodzenia zaspokojenia przysługującej wierzycielowi konkretnej wierzytelności ze ściśle określonych przedmiotów majątkowych.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98§1 i 3 kpc w zw. z art. 105§1 zd. 1 kpc, zasądzając od pozwanych na rzecz powoda w częściach równych kwotę stanowiącą sumę uiszczonej opłaty sądowej od pozwu (7000zł), uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa (17zł) i wynagrodzenia pełnomocnika powoda (10 800zł).

Jako że powód był częściowo zwolniony od kosztów sądowych (postanowienie na k.49-50), nie została w niniejszej sprawie uiszczona opłata sądowa od pozwu w kwocie 5500zł, a w toku postępowania ze środków Skarbu Państwa zostało tymczasowo pokryte wynagrodzenie kuratora pozwanego T. K. w kwocie 4320zł (postanowienie na k.196). Stosownie do wyniku postępowania, na podstawie art. 113 ust. 1 oraz art. 83 ust.2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 98§1 i 3 kpc i art. 105§1 zd. 1 kpc, Sąd nakazał więc pobrać od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa kwoty po 4910zł.

ZARZĄDZENIE

1)  (...)

2)  (...)