Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 grudnia 2021 r.

Sąd Rejonowy Szczecin- Centrum w Szczecinie – Wydział III Cywilny

w składzie: Przewodniczący: Sędzia Małgorzata Janik-Białek

Protokolant: stażysta Paulina Kłos

po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2021 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa F. S. i P. Ł. (1)

przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powodów F. S. i P. Ł. (1) solidarnie na rzecz pozwanego Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 287 (dwustu osiemdziesięciu siedmiu) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

W dniu 25 stycznia 2021 roku F. S. oraz P. Ł. (1) wnieśli przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. pozew o zapłatę kwoty 600,00 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 18 lutego 2020 roku do dnia zapłaty, a także złożyli wniosek o zasądzenie kosztów procesu wg norm przepisanych. W uzasadnieniu swojego żądania powodowie wskazali, że w dniu 2 marca 2020 roku doszło do kolizji pojazdu marki B. o nr. rej. (...) należącego do S. R.. Sprawca zdarzenia był ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej u pozwanej. Poszkodowany zgłosił szkodę zakładowi ubezpieczeń, który ustalił wartość koniecznych napraw na kwotę 1.768,68 złotych brutto i taką też kwotę przyznał tytułem odszkodowania. Zdaniem powodów wycena sporządzona przez pozwaną nie odzwierciedla faktycznych kosztów naprawy pojazdu, ponieważ z prywatnej opinii rzeczoznawcy wynika, iż naprawa pojazdu to wydatek rzędu kwoty 5.091,31 złotych brutto. Po wezwaniu do zapłaty dalszej kwoty, zakład ubezpieczeń przyznał dopłatę do odszkodowania w wysokości 2.544,74 złotych, która obejmowała także kwotę 400,00 złotych tytułem sporządzenia prywatnej kalkulacji.

Zdaniem powodów należne odszkodowanie winno wynieść różnicę między kwotą naprawy wskazaną w kalkulacji, a kwotą faktycznie wypłaconą przez zakład ubezpieczeń. Niniejszym pozwem powodowie dochodzą jedynie części tej kwoty.

Legitymację do wytoczenia powództwo powodowie wywodzą z umowy cesji z dnia 2 marca 2020 roku.

W dniu 9 kwietnia 2021 roku Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, zgodnie z żądaniem powodów (sygn. akt III C 113/21).

W przepisanym terminie strona pozwana złożyła sprzeciw i wniosła o oddalenie powództwa w całości, a także złożyła wniosek o zasądzenie kosztów procesu wg norm przepisanych. Pozwany zakład ubezpieczeń zakwestionował powództwo zarówno co do zasady, jak i wysokości. W uzasadnieniu swojego stanowiska procesowego pozwana wskazała, że sprawca zdarzenia był ubezpieczony w (...) Spółce Akcyjnej (oddział w Polsce), co wynika nie tylko z treści oświadczenia sprawcy szkody, ale i zgłoszenia szkody, a także zostało potwierdzone w toku postępowania likwidacyjnego. Wobec powyższego pozwana zgłosiła zarzut braku legitymacji procesowej biernej w niniejszej sprawie. Z ostrożności procesowej zakład ubezpieczeń wskazał, iż wypłacone świadczenie odszkodowawcze w wysokości 3.913,42 złotych odpowiada uzasadnionym kosztom naprawy uszkodzonego pojazdu. Zdaniem pozwanej rzeczona kwota stanowiła świadczenie umożliwiające przeprowadzenie poprawnego pod względem technologicznym procesu naprawy uszkodzonego samochodu i właściwie rekompensowała koszty powypadkowej restytucji pojazdu do stanu sprzed zdarzenia szkodowego. Zakład ubezpieczeń wskazał, że poszkodowany mógł z powodzeniem dokonać naprawy auta za kwotę zbliżoną do tej, którą wyliczyła pozwana, a obecnie powodowie dążą do uzyskania nienależnie zawyżonego świadczenia odszkodowawczego.

W piśmie procesowym z dnia 6 lipca 2021 roku pełnomocnik powodów podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie wskazując, iż obowiązek ubezpieczyciela do uznania pełnego odszkodowania aktualizuje się w momencie powstania szkody, a poszkodowany nie ma obowiązku naprawy pojazdu. Pełnomocnik powodów wniósł jednocześnie o wezwanie do udziału w sprawie (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W..

Zarządzeniem z dnia 10 sierpnia 2021 roku Przewodnicząca zobowiązała pełnomocnika powodów do wskazania podstawy prawnej wniosku o zawezwanie do udziału w sprawie (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W., w terminie dwutygodniowym, pod rygorem oddalenia wniosku.

W piśmie procesowym z dnia 27 sierpnia 2021 roku pełnomocnik powodów wskazał, iż podstawą prawną wniosku jest art. 194 § 3 k.p.c., dodając jednocześnie, iż pozwana w decyzji z dnia 13 marca 2020 roku nie wskazała właściwego zakładu ubezpieczeń, który powinien zostać pozwany. W dalszej kolejności powodowie wskazali, że zawierając umowę przelewu wierzytelności z dnia 23 marca 2020 roku posiadali wiedzę, iż odpowiedzialność gwarancyjną za zdarzenie szkodowe ponosi (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., a nie (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W..

W dniu 7 września 2021 roku Sąd zobowiązał pełnomocnika powodów do oświadczenia, czy strona powodowa kwestionuje czy przyznaje fakt, iż (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. nie była ubezpieczycielem sprawcy kolizji z dnia 2 marca 2020 roku, w terminie 7 dni, pod rygorem przyjęcia, że powyższego faktu nie kwestionuje.

W piśmie procesowym z dnia 14 września 2021 roku pełnomocnik strony powodowej oświadczył, że kwestionuje, iż (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. nie była ubezpieczycielem sprawcy zdarzenia szkodowego z dnia 2 marca 2020 roku.

Postanowieniem z dnia 17 grudnia 2021 roku Sąd oddalił wniosek powodów o wezwanie do udziału w sprawie (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. oraz oddalił wniosek o zakreślenie terminu do przedłożenia umowy cesji wierzytelności przysługującej wobec (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W..

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

K. C. sprzedał S. R. pojazd marki B. o nr. rej. (...). Pojazd był ubezpieczony w zakresie OC w (...) S.A.

Dowód:

- zeznania K. C., k. 94

W dniu 2 marca 2020 roku doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzeniu uległ pojazd marki B. o nr. rej. (...) należący do S. R.. Szkoda miała charakter częściowy.

Szkoda została zgłoszona przez poszkodowanego do (...) S.A. w dniu 2 marca 2020 roku.

- niesporne.

Sprawcą kolizji był G. Ł. ubezpieczony w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej pojazdów mechanicznych w (...) Spółce Akcyjnej Oddziale w Polsce.

Dowód:

- oświadczenie G. Ł. z dnia 2 marca 2020 roku, akta szkody k. 54a; k. 78 verte – 79;

- zgłoszenie szkody z dnia 2 marca 2020 roku, k. 96 verte –98.

Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., działając w ramach bezpośredniej likwidacji szkody, sporządziła wycenę kosztów naprawy pojazdu marki B. o nr. rej. (...) do szkody (...)-01 z dnia 2 marca 2020 roku, zgodnie z którą koszt naprawy uszkodzonego pojazdu wyniósł kwotę 1.768,68 złotych.

Decyzją z dnia 13 marca 2020 roku Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. przyznała S. R. kwotę 1.768,68 złotych tytułem odszkodowania za uszkodzony pojazd.

Dowód:

- wycena naprawy pojazdu z dnia 2 marca 2020 roku wraz z kalkulacją naprawy, k. 11-21;

- decyzja z dnia 13 marca 2020 roku, k. 22-23.

W dniu 16 marca 2020 roku rzeczoznawca P. O. sporządził kosztorys E. nr (...), zgodnie z którym koszt naprawy uszkodzonego pojazdu marki B. o nr. rej. (...) winien wynieść kwotę 5.091,31 złotych brutto.

Tytułem sporządzenia kosztorysu naprawy w dniu 19 marca 2020 roku P. O. wystawił S. R. fakturę VAT nr (...) na kwotę 400,00 złotych brutto, zakreślając 7 dniowy termin zapłaty.

Dowód:

- kosztorys E. nr (...), k. 24 – 26;

- faktura VAT z dnia 19 marca 2020 roku, k. 27.

W dniu 23 marca 2020 roku S. R. (cedent) zawarł z F. S. oraz P. Ł. (2) (cesjonariusze) umowę przelewu wierzytelności.

W § 1 ust. 1 umowy cedent oświadczył, iż jest właścicielem pojazdu marki B. o nr. rej. (...), który w dnu 2 marca 2020 roku uległ uszkodzeniu w wyniku kolizji drogowej za którą odpowiedzialność gwarancyjną ponosi (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W., jako ubezpieczyciel odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody, a szkoda została zarejestrowana przez ubezpieczyciela pod numerem (...)-01.

Zgodnie z § 3 umowy, cedent przelał na cesjonariuszy wierzytelność wskazaną w § 1, a cesjonariusze wierzytelność przyjęli, przy czym nabycie wierzytelności nastąpiło w sposób solidarny.

Dowód:

- umowa cesji z dnia 23 marca 2020 roku, k. 28-29

Pismem z dnia 30 marca 2020 roku F. S. oraz P. Ł. (1) wezwali (...) Spółkę Akcyjną z siedzibą w W. do zapłaty kwoty 3.722,63 złotych, na którą złożyły się kwoty: 3.322,63 złotych tytułem pełnej rekompensaty kosztów naprawy pojazdu oraz 400,00 złotych tytułem rekompensaty kosztów sporządzenia kalkulacji naprawy.

Decyzją z dnia 23 kwietnia 2020 roku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. przyznała dodatkowe odszkodowanie w wysokości 2.544,74 złotych, w tym 400,00 złotych tytułem refundacji kosztów prywatnej kalkulacji.

W piśmie z dnia 23 kwietnia 2020 r. ubezpieczyciel poinformował F. S. oraz P. Ł. (1), że (...) Spółka Akcyjna działa w ramach bezpośredniej likwidacji szkody w imieniu towarzystwa ubezpieczeń sprawcy szkody, dlatego ewentualne wystąpienie na drogę sądową powinno zostać skierowane przeciwko A..

Dowód:

- wezwanie do zapłaty z dnia 30 marca 2020 roku, k. 30-32;

- decyzja z dnia 23 kwietnia 2020 roku wraz ze zweryfikowanym kosztorysem eurotax nr (...), k. 35-36.

Sąd zważył, co następuje:

Podstawą prawną odpowiedzialności ubezpieczyciela za skutki wypadku jest umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów oraz przepis art. 822 k.c., zgodnie z którym przez umowę odpowiedzialności cywilnej zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność ponosi ubezpieczający albo osoba, na której rzecz umowa została zawarta oraz ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152).

Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 436 § 2 k.c. w razie zderzenia się pojazdów mechanicznych odpowiedzialność za spowodowaną szkodę sprawca wypadku ponosi na zasadach ogólnych. Zakład ubezpieczeń odpowiada w granicach odpowiedzialności sprawcy szkody, za normalne następstwa działania bądź zaniechania, z którego szkoda wynikła. Wysokość odszkodowania winna odpowiadać rzeczywistym, uzasadnionym kosztom usunięcia skutków wypadku i ograniczona jest kwotą określoną w umowie ubezpieczenia (art. 824 § 1 k.c.).

Zgodnie z treścią art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. DZ. U. z 2013 r. poz. 392) poszkodowany w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej (OC) może dochodzić roszczeń bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń. Z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia (art. 34 ust. 1powołanej ustawy). Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej (art. 36 ust. 1 powołanej ustawy).

Powództwo wobec Towarzystwu (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą W. podlegało oddaleniu z uwagi na brak legitymacji biernej po stronie tego podmiotu. Podmiot ten w dacie szkody nie był bowiem ubezpieczycielem pojazdu sprawcy szkody. Okoliczność ta wynika wprost z dokumentów, a zwłaszcza oświadczenia sprawcy zdarzenia szkodowego z dnia 2 marca 2020 roku (k. 78 verte – 79), a także druku zgłoszenia szkody (k. 96 verte – 98). Co więcej, również w treści decyzji z dnia 23 kwietnia 2020 roku Towarzystwo (...) Spółka Akcyjna z siedzibą W. wskazała powodom, iż działa w ramach bezpośredniej likwidacji szkody w imieniu towarzystwa ubezpieczeń sprawcy szkody, zaś ewentualne wystąpienie na drogę sądową powinno zostać skierowane przeciwko A. (k. 35).

Zarzut strony powodowej, mianowicie, iż zawierając umowę przelewu wierzytelności z dnia 23 marca 2020 roku nie widziała, że za zdarzenie szkodowe odpowiedzialności nie ponosi pozwany w niniejszej sprawie zakład ubezpieczeń, nie mógł doprowadzić do uwzględnienia powództwa. Powodowie przed wytoczeniem powództwa obowiązani byli wszechstronnie rozważyć, czy przysługuje im dochodzone roszczenie, od kogo mogą żądać jego zaspokojenia i w jakiej wysokości. Proces bowiem ze swej istoty zmierza do zrealizowania rzeczywiście przysługującej stronie powodowej wierzytelności w drodze przymusu państwowego.

W tym miejscu należy wyjaśnić, że legitymacja procesowa to szczególne uprawnienie konkretnego podmiotu, oceniane z punktu widzenia prawa materialnego, do występowania z określonym roszczeniem przeciwko innemu konkretnemu podmiotowi. Legitymacja procesowa stanowi przesłankę materialnoprawną, której istnienie Sąd ocenia w chwili wyrokowania. Brak legitymacji procesowej zarówno czynnej (po stronie powodowej), jak i biernej (po stronie pozwanej) prowadzi do wydania wyroku oddalającego powództwo. Stwierdzony brak legitymacji winien być przy tym brany pod uwagę przez Sąd zarówno z urzędu, jak i na zarzut pozwanego (H. Pietrzkowski, Zarys metodyki pracy sędziego w sprawach cywilnych, Warszawa 2006, str. 104-105; zob. też Przesłanki procesowe (w:) B. Bladowski, Metodyka pracy sędziego cywilisty, LEX 2013).

Gdy chodzi o legitymację procesową czynną, to powodowie wywodzili ją z zawartej z S. R. umowy cesji. Zgodnie z art. 509 § 1 k.c., wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wedle § 2 tego przepisu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Sam fakt zawarcia takiej umowy nie budził wątpliwości Sądu, jednakże rzeczona umowa obejmowała de facto roszczenie wobec (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W., która nie była ubezpieczycielem sprawcy kolizji odpowiedzialnego za szkodę z dnia 2 marca 2020 roku.

Na dzień zamknięcia rozprawy powodowie nie przedłożyli zaś żadnego dokumentu, który zmieniałby zakres dokonanej cesji wierzytelności.

Postanowieniem z dnia 17 grudnia 2021 roku Sąd oddalił wniosek powodów o wezwanie do udziału w sprawie (...) Spółki Akcyjnej w W., która przejęła (...) S.A. w W..

Zgodnie z art. 194 § 3 k.p.c., jeżeli okaże się, że powództwo o to samo roszczenie może być wytoczone przeciwko innym jeszcze osobom, które nie występują w sprawie w charakterze pozwanych, sąd na wniosek powoda może wezwać te osoby do wzięcia udziału w sprawie. Należy dostrzec wyraźną różnicę jakościową między wnioskiem złożonym na podstawie art. 194 § 3 k.p.c. a wnioskiem złożonym w trybie art. 194 § 1 k.p.c. Przy wniosku opartym na art. 194 § 3 k.p.c. powód nie kwestionuje legitymacji biernej dotychczasowego pozwanego, ale podnosi, że w sprawie powinny brać udział w charakterze pozwanych jeszcze inne osoby. Tak w okolicznościach sprawy nie jest.

W literaturze wskazuje się, że art. 194 § 3 k.p.c. znajduje zastosowanie w praktyce w tych przypadkach, w których dłużnicy (potencjalni pozwani) ponoszą odpowiedzialność solidarną, in solidum, lub podzieloną. W istocie art. 194 § 3 k.p.c. wchodzi w grę wtedy, gdy w danej sprawie występuje legitymacja łączna wielu podmiotów, a nie wszyscy z nich zostali objęci pozwem, jakkolwiek powództwo mogło być przeciwko nim wytoczone.

Co istotne, w toku procesu, mając wiedzę, iż pozwany zakład ubezpieczeń nie posiada legitymacji procesowej biernej w niniejszej sprawie, powodowie nie tylko nie cofnęli pozwu, ale i oświadczyli, że wytoczyli powództwo przeciwko właściwemu podmiotowi (k. 103).

Ponadto zauważyć należy, że Sąd nie jest związany wnioskiem powoda nawet wówczas, gdy okaże się, że wymienione w § 3 przesłanki zostały spełnione. Sformułowanie "sąd może wezwać", a nie "sąd wzywa" wskazuje, że wniosek powoda może zostać oddalony, gdy okoliczności sprawy nie wskazują na celowość żądanego dopozwania, np. wniosek zostaje złożony na etapie, gdy prawie całe postępowanie dowodowe zostało już przeprowadzone (np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 12 stycznia 2016 roku, sygn. akt I ACa 490/15).

Zdaniem Sądu niecelowe było dopozwanie (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W., skoro umową cesji z dnia 23 marca 2020 roku poszkodowany przelał wierzytelność wobec (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W., a więc wierzytelność przysługującą wobec innego niż (...), zakładu ubezpieczeń. Gdyby w takiej sytuacji sąd uwzględnił wniosek, to powództwo wytoczone przeciwko (...) S.A. w W. podlegałoby i tak oddaleniu, gdyż powodowie nie nabyli od poszkodowanego wierzytelności wobec tego zakładu ubezpieczeń.

Oddaleniu podlegał również wniosek strony powodowej o zakreślenie terminu do przedłożenia umowy cesji wierzytelności przysługującej wobec (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W., albowiem był to wniosek spóźniony i zmierzał jedynie do przedłużenia postępowania (art. 235[2] § 1 pkt 5 k.p.c.). Wbrew twierdzeniom strony powodowej, okoliczność, iż to (...) jest ubezpieczycielem sprawcy szkody nie wyniknęła dopiero na etapie postępowania sądowego, skoro kwestia ta była wskazana przez stronę pozwaną już w decyzji z dnia 23 kwietnia 2020 roku (k. 35), a nadto – o czym była już mowa wyżej – wynikało to także z druku zgłoszenia szkody oraz oświadczenia sprawcy zdarzenia szkodowego. Powodowie reprezentowani przez profesjonalnego pełnomocnika winni tego typu wniosek dowodowy zgłosić zdecydowanie wcześniej, a nie bezpośrednio przed planowanym wydaniem wyroku.

Oddaleniu podlegał też wniosek obu stron o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, ponieważ był zbędny do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, a także zmierzał do przedłużenia postępowania. Wobec braku legitymacji procesowej biernej zbędne okazało się ustalenie przez biegłego wysokości kosztów naprawy pojazdu.

Mając na względzie powyższe okoliczności i rozważania powództwo wobec Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą W. należało oddalić, o czym Sąd orzekł w punkcie I sentencji wyroku z dnia 17 grudnia 2021 roku.

Sąd orzekł o kosztach procesu na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. statuującego zasadę odpowiedzialności za wynik postępowania. Strona pozwana wygrała proces w całości, wobec czego Sąd zasądził solidarnie od F. S. oraz P. Ł. (1) na rzecz Towarzystwa (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą W. kwotę 287 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, na którą złożyły się: opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz koszty zastępstwa procesowego w kwocie 270 zł ustalone na podstawie § 2 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 roku (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800).

SSR Małgorzata Janik – Białek