Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 grudnia 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Renata Gąsior

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 1 grudnia 2021 r. w Warszawie

sprawy D. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o rentę z tytułu niezdolności do pracy

na skutek odwołania D. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 14 października 2020 roku, znak: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 14 października 2020 roku, znak: (...) w ten sposób, że przyznaje odwołującemu D. P. prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od dnia 17 sierpnia 2020 r. do dnia 30 czerwca 2022 r.

SSO Renata Gąsior

UZASADNIENIE

D. P. 16 listopada 2020 r. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 14 października 2020 r. znak: (...) w przedmiocie odmowy przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy. Uzasadnił swoje odwołanie tym, że jego stan zdrowia powoduje niezdolność do pracy, co znalazło odzwierciedlenie w decyzji lekarza orzecznika ZUS z 10 września 2020 r., zmienionym orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS. Ubezpieczony wskazał, że oczekuje na diagnostykę w klinice tkanki łącznej, a także na operację stawu kolanowego. Obie te dolegliwości powodują u odwołującego bardzo duże trudności w poruszaniu się i prowadzeniu samochodu, a także silny ból ( k.3 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z 15 grudnia 2020 r. organ rentowy wniósł
o oddalenie odwołania, wskazując, że odwołujący nie spełnia ustawowych przesłanek do przyznania renty, ponieważ orzeczeniem komisji lekarskiej ZUS z 8 października 2020 r. nie został uznany za niezdolnego do pracy ( odpowiedź na odwołanie k.6 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołujący się D. P. urodził się (...) Z zawodu jest kaletnikiem, pracował w zawodzie w latach 1992-1996. Od 1998 r. ubezpieczony prowadził działalność gospodarczą – sklep, a od 18 grudnia 2018 r. do 17 marca 2020 r. był zatrudniony w Poczcie Polskiej jako listonosz ( świadectwo pracy k.5 a.r., zaświadczenie k.6 a.r., zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k.7 a.r.).

Ubezpieczony od 16 lutego 2019 r. był niezdolny do pracy z powodu wysiękowego zapalenia stawu kolanowego. W okresie od 23 sierpnia 2019 r.
do 16 sierpnia 2020 r. pobierał świadczenie rehabilitacyjne. W tym czasie przebył dwie operacje – 6 kwietnia 2020 r. artroskopię prawego stawu kolanowego, a 17 czerwca 2020 r. artroskopię lewego stawu kolanowego ( bezsporne).

Do 16 sierpnia 2020 r. odwołujący miał przyznane prawo do świadczenia rehabilitacyjnego w związku z niezdolnością do pracy ( okoliczność bezsporna – akta rentowe).

D. P. 18 sierpnia 2020 r. złożył wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy. W toku rozpoznania wniosku odwołujący został skierowany na badanie lekarza orzecznika ZUS, który w orzeczeniu z 10 września 2020 r. uznał go za częściowo niezdolnego do pracy od 20 lutego 2019 r. do 31 sierpnia 2021 r. Z uwagi na podniesiony przez Głównego Lekarza Orzecznika zarzut wadliwości lekarza orzecznika ZUS, tj. brak aktualnego udokumentowania ustaleń orzeczniczych, odwołujący został skierowany na badanie przez komisję lekarską ZUS. W orzeczeniu z 8 października 2020 r. komisja lekarska ZUS uznała, że D. P. nie jest niezdolny do pracy. W uzasadnieniu orzeczenia wskazano, że przy wypisie z Oddziału (...) (30 czerwca 2020 r.) odwołujący uzyskał znaczne zmniejszenie dolegliwości bólowych oraz pełen zakres ruchu, w związku z czym na podstawie analizy dokumentacji medycznej i badania, komisja stwierdziła, że aktualne zaawansowanie schorzeń nie narusza sprawności organizmu w stopniu dającym podstawy do orzeczenia długotrwałej niezdolności do pracy. Ewentualne kolejne cykle rehabilitacji badany może odbywać poza godzinami pracy lub w ramach nowego okresu zasiłkowego ( wniosek k. 1-3 a.r., orzeczenie z 10.09.2020 r. k. 19 a.r., pismo Głównego Lekarza Orzecznika z 11.09.2020 r. k. 50 a.l.r., orzeczenie z 8.10.2020 r. k. 52-53 a.l.r.).

Skarżoną decyzją z 14 października 2020 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. (...) Oddział w W. odmówił D. P. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, z uwagi na treść orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS. Jednocześnie wskazano, że w wyniku przeprowadzonego postępowania, organ rentowy przyjął za udowodnione okresy składkowe i nieskładkowe w łącznym wymiarze 10 lat, 5 miesięcy i 1 dzień.

W toku postępowania Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego lekarza chirurga - ortopedy celem ustalenia, czy odwołujący się jest zdolny czy też częściowo/całkowicie niezdolny do pracy, ze szczególnym wskazaniem daty powstania tej niezdolności, czy jest to niezdolność trwała czy okresowa, a jeżeli okresowa to na jaki okres, jeżeli nastąpiła zmiana stanu zdrowia ubezpieczonego (poprawa lub pogorszenie) to na czym ona polega ( postanowienie z 25.02.2021 r. k. 21 a.s.).

W opinii z 13 kwietnia 2021 r. biegły sądowy – ortopeda traumatolog M. G. wskazał, że odwołujący jest z wykształcenia kaletnikiem i przez 25 lat pracował w zawodzie, a następnie po przerwie był zatrudniony jako listonosz. Na podstawie dokumentacji medycznej oraz osobistego badania odwołującego uznał D. P. za częściowo niezdolnego do pracy od zakończenia świadczeń rehabilitacyjnych do 30 czerwca 2022 r. Powodem niezdolności jest dysfunkcja stawów kolanowych, a szczególnie lewego. U odwołującego doszło do złamania – odłamania wyniosłości międzykłykciowej, być może na tle przeciążeniowym. Mimo dotychczasowego leczenia, ta wyniosłość nie wygoiła się, nie uzyskano zrostu i powoduje objawy stanu zapalnego i niestabilność. Powyższy stan skutkuje niezdolnością do pracy. Z uwagi na zaplanowaną na najbliższe miesiące operację, biegły ocenił, że istnieje rokowanie co do poprawy stanu zdrowia ubezpieczonego w ciągu roku od przeprowadzenia operacji ( opinia z 13.04.2021 r. k.26-28 a.s.).

Organ rentowy złożył zastrzeżenia do powyższej opinii w kwestii daty powstania częściowej niezdolności do pracy. Zakład przywołał, że z karty informacyjnej odwołującego z pobytu w Oddziale (...) (...) Centrum (...) w czerwcu i lipcu 2020 r. przy wypisie odnotowano pełen zakres ruchu w stawach kolanowych i zmniejszenie dolegliwości bólowych, mimo że już wówczas rozpoznano u ubezpieczonego staw rzekomy. W dniu badania przez komisję lekarską ZUS stwierdzono zadowalającą ruchomość stawów kolanowych, sprawny chód i możliwość zrobienia przysiadu. Stawy kolanowe były suche, zwarte i bez obrzęku. ZUS nie kwestionował przy tym, że obecnie doszło do pogorszenia stanu funkcjonalnego. Zakład podkreślił jednocześnie, że biegły w swojej opinii podał niepełny wywiad zawodowy, ponieważ D. P. wykonywał wyuczony zawód kaletnika w latach 1992-1996, następnie od 1998 r. prowadził działalność gospodarczą – sprzedaż artykułów przemysłowych, zaś tylko w latach 2017-2020 pracę listonosza. Zdaniem ZUS biegły powinien odnieść zdolność do pracy odwołującego nie tylko do charakteru ostatniego zatrudnienia, ale do całokształtu okoliczności związanych z wykształceniem i rodzajem i charakterem dokonywanych prac.

Biegły M. G. w opinii uzupełniającej z 27 czerwca 2021 r. wskazał, że właśnie brak zrostu i wytworzenie stawu rzekomego jest podstawą stwierdzenia, że D. P. jest niezdolny do pracy. U odwołującego (który przez 25 lat wykonywał zawód kaletnika, a następnie listonosza) w obrębie oderwanej wyniosłości międzykłykciowej piszczeli lewej nie doszło do uzyskania zrostu, co uniemożliwia wykonywanie pracy fizycznej wymagającej chodzenia. Wykonywanie ruchu w stawach w pełnym zakresie i zmniejszenie dolegliwości bólowych nie świadczy o zdolności do pracy, ponieważ siła mięśniowa pozostaje osłabiona i występują objawy stanu zapalnego ( opinia uzupełniająca z 27.06.2021 r. k.43 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o dowody
z dokumentów załączonych do akt sprawy (a.s.), akt rentowych (a.r.) oraz akt lekarskich organu rentowego (a.l.r.). Dokumenty załączone do akt sprawy zawierały podstawowe informacje pozwalające ustalić bazowe okoliczności składające się na stan faktyczny sprawy. Dokumenty przedłożone w sprawie nie były kwestionowane przez strony, wobec czego Sąd uznał je za wiarygodne i załączył do materiału dowodowego. Mając na względzie charakter sprawy oraz brak zastrzeżeń do ich treści Sąd uwzględnił je w całości jako wiarygodne.

Ponadto, jak wskazano powyżej, ustalając stan faktyczny w zakresie stanu zdrowia odwołującego Sąd oparł się na opinii biegłego sądowego ortopedy traumatologa. W ocenie Sądu opinie – zarówno opinia z 13 kwietnia 2021 r., jak i opinia uzupełniająca z 27 czerwca 2021 r., zostały sporządzone w sposób rzetelny i fachowy, na podstawie udostępnionej w sprawie dokumentacji oraz osobistego badania ubezpieczonego przez biegłego. Sposób przedstawienia przez biegłego stopnia naruszenia narządu ruchu był zrozumiały i wyczerpujący. Zauważyć jednocześnie należy, że wnioski obu biegłego co do stanu zdrowia odwołującej były dostatecznie uzasadnione i nie budziły zastrzeżeń Sądu. W zastrzeżeniach do opinii uzupełniającej, organ rentowy podniósł, że schorzenie odwołującego ma charakter przewlekły i nie sposób określić, kiedy miał miejsce uraz skutkujący złamaniem i stawem rzekomym wyniosłości międzykłykciowej. Ponadto, ZUS zarzucił biegłemu niedokładność opinii w zakresie wywiadu zawodowego odwołującego i poziomu kwalifikacji – w ocenie Zakładu, pomimo ograniczenia możliwości wykonywania przez D. P. pracy fizycznej, w szczególności wymagającej długotrwałego chodzenia, jednak wywiad zawodowy przeprowadzony przez ZUS potwierdza, że posiadane kwalifikacje pozwalają na wykonywanie różnych prac, w tym zgodnie z zawodem wyuczonym takich jak naprawy kaletnicze czy rymarskie, bez konieczności wysiłku fizycznego i chodzenia. Choć faktycznie biegły w wywiadzie zawodowym nie uwzględnił faktu prowadzenia przez D. P. działalności gospodarczej – sklepu, to zarzuty te nie zasługiwały na uwzględnienie. Należy bowiem zauważyć, że ubezpieczony od dwudziestu pięciu lat nie wykonywał zawodu kaletnika, a nadto wbrew twierdzeniom ZUS nie jest to praca wolna od wysiłku fizycznego i chodzenia. W ostatnim okresie przed powstaniem niezdolności do pracy odwołujący zaś był zatrudniony jako listonosz, który to zawód wiąże się z koniecznością chodzenia lub jeżdżenia na rowerze oraz wysiłkiem fizycznym. Sąd miał również na względzie, że do stwierdzenia częściowej okresowej niezdolności odwołującego do pracy nie jest konieczne precyzyjne ustalenie daty złamania i wytworzenia stawu rzekomego, ponieważ istotne jest to, czy i w jakim stopniu oraz od kiedy ta dysfunkcja narządu ruchu uniemożliwia odwołującemu pracę. Z tego względu postanowieniem z 20 października 2021 r. Sąd
na podstawie art. 235 ² §1 pkt 5 k.p.c. pominął wnioski dowodowe organu rentowego. Sąd powziął bowiem przekonanie, że wobec opinii biegłego z 13 kwietnia 2021 r., a doprecyzowanej w opinii uzupełniającej z 27 czerwca 2021 r., dopuszczenie kolejnej opinii biegłego będzie zmierzało wyłącznie do przedłużenia postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Na wstępie należy zważyć, że zgodnie z art. 148 ¹ § 1 k.p.c. Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, Sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Analizując treść złożonych przez strony i zgromadzonych w aktach rentowych dokumentów, Sąd uznał, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Ponadto strony nie wnosiły o przeprowadzenie rozprawy. W tych okolicznościach Sąd na podstawie art. 148 ¹ § 1 k.p.c. uznał, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, co w konsekwencji pozwoliło na rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym.

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

Spór w niniejszej sprawie dotyczył ustalenia, czy D. P. spełnia warunki do uzyskania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W myśl art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 291 – dalej jako ustawa emerytalna) renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1)  jest niezdolny do pracy,

2)  ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy,

3)  niezdolność do pracy powstała w okresach składkowych wymienionych
w ustawie albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Dodatkowo, zgodnie z art. 58 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej, warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:

1)  1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

2)  2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

3)  3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

4)  4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

5)  5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej.

Na podstawie skarżonej decyzji z 14 października 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił przyznania ubezpieczonemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, wskazując, że nie spełnia przesłanki wskazanej w art. 57 ustawy emerytalnej, gdyż Komisja Lekarska ZUS w orzeczeniu z 8 października 2020 r. nie stwierdziła u niego niezdolności do pracy. W związku z wniesionym odwołaniem Sąd Okręgowy dokonał weryfikacji skarżonej decyzji w powyższym zakresie.

Z uwagi na charakter świadczenia w postaci renty z tytułu niezdolności do pracy oraz przesłanek jakie należy spełnić aby uzyskać do niego prawo za kluczowe należało uznać rozstrzygnięcie, czy stan zdrowia odwołującego uzasadnia uznanie go za osobę niezdolną do pracy czy też nie. Dokonanie oceny niezdolności do pracy osób ubezpieczonych następuje przy uwzględnieniu regulacji art. 12 ustawy emerytalnej, zgodnie z treścią którego niezdolność do pracy jest kategorią ubezpieczenia społecznego łączącą się z całkowitą lub częściową utratą zdolności do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu bez rokowania jej odzyskania po przekwalifikowaniu. Przepis art. 12 ust. 2 i 3 ustawy emerytalnej rozróżnia dwa stopnie niezdolności do pracy – całkowitą i częściową. W myśl ww. przepisów osobą częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji. Z kolei całkowita niezdolność do pracy polega na utracie zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Przy ocenie stopnia i trwałości tej niezdolności oraz rokowania co do jej odzyskania, zgodnie
z art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej, uwzględnia się zarówno stopień naruszenia sprawności organizmu, możliwość przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, jak i możliwość wykonywania pracy dotychczasowej
lub podjęcia innej oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne ubezpieczonego.

W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych dotyczących prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, do dokonywania ustaleń w zakresie oceny stopnia zaawansowania chorób oraz ich wpływu na stan czynnościowy organizmu, uprawnione są osoby posiadające fachową wiedzę medyczną, a zatem okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych sądowych, zgodnie z treścią art. 278 k.p.c. Opinia biegłego ma na celu ułatwienie sądowi należytej oceny zebranego materiału dowodowego wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Dlatego też opinie sądowo – lekarskie sporządzone w sprawie przez lekarzy specjalistów, mają zasadniczy walor dowodowy dla oceny schorzeń ubezpieczonego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 11 lutego 2016 r., III AUa 1609/15).

Kierując się powyższym, Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie dowodowe w oparciu o opinię biegłego sądowego z zakresu ortopedii i dokonaną przez niego analizę dokumentacji medycznej oraz badanie lekarskie, celem ustalenia, czy stan zdrowia ubezpieczonego uzasadnia uznanie go za osobę niezdolną do pracy. Wynikiem tak przeprowadzonego postępowania była odpowiedź pozytywna w okresie od 17 sierpnia 2020 r. (tj. od zakończenia okresu pobierania świadczenia rehabilitacyjnego) do 30 czerwca 2022 r. Biegły sądowy M. G. w swojej opinii z 13 kwietnia 2021 r. oraz w opinii uzupełniającej z 27 czerwca 2021 r. wskazał, że ze względu na niewygojone złamanie wypukłości międzykłykciowej i powstanie stawu rzekomego u odwołującego występują objawy stanu zapalnego i niestabilność, skutkujące częściową niezdolnością do pracy, tj. pracy wymagającej wzmożonego wysiłku fizycznego i chodzenia. Mając na względzie kompleksowy i rzetelny charakter sporządzonych opinii biegłych Sąd podzielił ich wnioski orzecznicze w całości. Opinie zostały wydane na podstawie właściwych przesłanek (zaświadczeń o stanie zdrowia i przebytym leczeniu oraz po przeprowadzeniu badania przez biegłego).

Organ rentowy nie kwestionował przy tym spełniania przez ubezpieczonego warunku posiadania przez odwołującego wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego – w skarżonej decyzji przyjęto, że powyższe okresy wynoszą łącznie 10 lat, 5 miesięcy i 1 dzień, a zatem D. P. spełnia warunek określony w art. 57 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. uwzględnił odwołanie D. P. i zmienił decyzję organu rentowego z 14 października 2020 r. znak (...), przyznając odwołującemu prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres od dnia następnego po dniu zakończenia świadczenia rehabilitacyjnego tj. od 17 sierpnia 2020 r. do 30 czerwca 2022 r.

SSO Renata Gąsior