Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 kwietnia 2014 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 2 kwietnia 2014 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa Zakładów (...) Spółki Akcyjnej w P.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W. w upadłości likwidacyjnej i Gminie P.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku częściowego Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 2 października 2013 r., sygn. akt II C 5/11

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od powódki na rzecz pozwanej Gminy P. 5 400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

  Sygn. akt I ACa 1198/13

UZASADNIENIE

Wyrokiem częściowym z 2 października 2013r. Sąd Okręgowy w Katowicach oddalił, jako przedawnione powództwo Zakładów (...) SA w P. w sto-sunku do pozwanej Gminy P. o zapłatę 20.037.970zł z tytułu utraconych korzyści - zysków, jakie powód mógłby osiągnąć w latach 2003-2006, gdyby na skutek działań, za które ponosi odpowiedzialność pozwana nie doszło do uszkodzenia hali produkcyjnej, której to hali z powodu jej uszkodzenia powód nie mógł w pełni użytkować i zgłosić do certyfikacji unijnej.

Rozstrzygnięcie to Sąd Okręgowy podjął po ustaleniu, iż w maju 2003r. pomiędzy poprzednikiem prawnym powódki - Zakładami (...) SA a pozwanymi solidarnie -(...) sp. z o.o., którego następcą prawnym jest (...) SA w W., aktualnie w upadłości likwidacyjnej i Gminą P. zawisł spór o odszkodowanie, obejmujące koszty naprawienia Hali (...), uszkodzonej wskutek przeprowadzanych robót geologiczno - hydro-logicznych w ramach inwestycji gminnej "(...)". W toku tego postępowania, w piśmie datowanym na 28 grudnia 2010r. (wniesionym 29 grudnia 2010r.), powód rozszerzył powództwo o zapłatę kwoty 20.037.970zł z tytułu utraconych korzyści w latach 2003-2006, wskutek braku możliwości użytkowania hali produkcyjnej, posiadającej certyfikację unijną. Powód podkreślał, iż roszczenie o zasądzenie utraconych korzyści wynika z tych samych zdarzeń, które stanowią podstawę faktyczną roszczeń odszkodowawczych zgłoszonych w 2003r. Sąd Okręgowy wyłączył roszczenie o zapłatę kwoty 20.037.970zł do odrębnego rozpoznania i rozstrzygnięcia. Postępowanie w stosunku do pozwanej (...) SA w W. w upadłości likwidacyjnej zostało zawieszone - w oparciu o art. 174 §1 pkt. 4 k.p.c. Natomiast postępowanie w stosunku do pozwanej Gminy P. ograniczyło się do rozpoznania podniesionego przez nią zarzutu przedawnienia roszczeń o zapłatę utraconych korzyści, w świetle regulacji art. 442 ^{( 1)}§1 k.c., stanowiącego, że roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Mianowicie Sąd Okręgowy stwierdził, iż wiedzę o szkodzie obejmującej utracone zyski w latach 2003-2006, powód uzyskiwał każdorazowo najpóźniej w lutym następnego roku, z chwilą złożenia sprawozdania finansowego, zatem o utraconych korzyściach za rok 2003 - powód powziął wiedzę w lutym 2004, za rok 2004 - w lutym 2005, za rok 2005 - w lutym 2006, a za rok 2006 - w dniu 8 lutego 2007r., a o osobie obowiązanej do naprawienia szkody powód wiedział już w 2003r., kiedy wystąpił przeciwko pozwanym z żądaniem pokrycia kosztów naprawienia hali, tym samym roszczenia powoda o zapłatę utraconych korzyści przedawniły się najpóźniej 8 lutego 2010r., czyli przed rozszerzeniem żądania pozwu, dokonanym w piśmie z 28 grudnia 2010r. Sąd Okręgowy podkreślił, iż nie znajduje uzasadnienia twierdzenie powoda, jakoby przedawnienie nie nastąpiło z uwagi na fakt, że rozszerzenie żądania pozwu stanowiło jedynie doprecyzowanie szkody zgłoszonej w pozwie z 2003r., ponieważ żądanie zapłaty utraconych zysków stanowiło zgłoszenie nowej, niewskazanej uprzednio szkody. Sąd Okręgowy przyjął również, iż z tej też przyczyny nie znajduje w sprawie zastosowania art. 123 § 1 k.c., określający przypadki przerwania biegu przedawnienia, ponieważ do grudnia 2010r. powód nie podjął czynności w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia bądź zabezpieczenia roszczenia zapłaty kwoty 20.037.970 zł.

W konsekwencji stwierdzenia przedawnienia roszczenia, Sąd Okręgowy powołując się na zasady ekonomii procesowej, pominął wnioski dowodowe powoda zmierzające do wykazania wysokości szkody, a to w oparciu o art. 227 k.p.c., uznając je w zaistniałej sytuacji za bezcelowe.

Wyrok zaskarżył powód, wnosząc o jego zmianę przez uwzględnienie powództwa w całości, względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Katowicach oraz o zasądzenie kosztów procesu za obie instancje. Zarzucił, iż Sąd Okręgowy naruszył art. 123 §1 pkt. 1 k.c. w zw. z art. 321 §2 k.p.c. - w brzmieniu obowiązującym na dzień wniesienia pozwu poprzez jego niezastosowanie, a w konsekwencji uznanie, iż wniesienie pozwu w maju 2003r. nie przerwało biegu przedaw-nienia co do roszczeń niezgłoszonych w pozwie, a wynikających z odpowiedzialności deliktowej pozwanych i związanych z faktami przytoczonymi przez powoda. Ponadto powód podniósł zarzut naruszenia art. 124§2 k.c. przez jego niezastosowanie i nieuznanie, iż przer-wane na skutek wniesienia pozwu przedawnienie roszczeń objętych sprawą nie biegnie do czasu zakończenia postępowania oraz naruszenia art. 442 ¹ k.c. przez jego zastosowanie i uznanie roszczeń powoda za przedawnione. Apelujący zarzucił, iż Sąd Okręgowy naruszył również art. 227 k.p.c., oddalając wnioski dowodowe powoda, choć miały one istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (co zostało objęte zastrzeżeniami procesowymi, zgłoszonymi do protokołu). W uzasadnieniu apelacji powód wywodził, m.in. iż sprawę o zapłatę utraconych korzyści, toczącą się pod sygn. II C 5/11 należy uznać za tożsamą ze sprawą toczącą się od 2003r. pod sygn. II C 686/03 o zapłatę kosztów przywrócenia hali do stanu poprzedniego. Bezpodstawne i bezprawne w ocenie powoda wyłączenie części dochodzonego roszczenia (o utracone korzyści) do odrębnego postępowania nie może negatywnie oddziaływać na jego sytuację, a w szczególności obciążać go negatywnymi konsekwencjami związanymi ze zmianą prawa w okresie od maja 2003r. Podnosił, iż w dacie zawiśnięcia sporu - w maju 2003r., obowiązywał art. 321§2 k.p.c., który uprawniał Sąd w sprawach o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym do orzekania ponad żądanie pozwu, a konsekwencją tej regulacji było przerwanie biegu przedawnienia wszystkich roszczeń związanych z wyrządzoną szkodą, w tym też nie objętych pozwem. Przywołany art. 321§2 k.p.c. - w ocenie apelującego znajduje zastosowanie do roszczeń o zapłatę utraconych korzyści, które - w jego ocenie - w sytuacji zgłoszenia ich w postępowaniu zainicjowanym w maju 2003r. nie są przedawnione.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym. Wywodziła, iż zaskarżony wyrok jest trafny, a odnosząc się do zarzutów apelacji podniosła, iż przepisy ustawy z 2 lipca 2004r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego i niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2004r., nr 172, poz. 1804), która z dniem 5 lutego 2005r. uchyliła §2 art. 321 k.p.c. nie zawierały przepisów przejściowych dla sytuacji objętej rozpoznawaną sprawą, co oznacza, iż z dniem 5 lutego 2005r. wprowadzono zakaz orzekania przez Sąd ponad żądanie pozwu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje :

Wbrew wywodom apelacji, Sąd Okręgowy wydając zaskarżony wyrok nie naruszył przepisów prawa procesowego, ani też prawa materialnego, przyjmując, iż zgłoszone w piśmie datowanym na 28 grudnia 2010r. roszczenia powoda o zapłatę utraconych w latach 2003-2006 korzyści jest przedawnione. Konkluzję tę Sąd Apelacyjny w pełni podziela, a jej trafności nie mogły podważyć zarzuty podniesione w apelacji.

W szczególności nie można zgodzić się z apelującym, iż czynność techniczna - wyłączenia roszczenia o zapłatę utraconych korzyści do odrębnego rozpoznania, miała znaczenie dla merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy. Wniosku takiego Sąd I instancji nie wyprowadził. Wyłączenie żądania pozwu do odrębnego rozpoznania nie wpływa na materialnoprawne skutki wniesienia pozwu i rozszerzenia powództwa, a w rozpatrywanej sprawie niekwestionowanym było, iż w maju 2003r. zawisł między stronami spór o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, obejmujący żądanie zapłaty kosztów usunięcia uszkodzeń powstałych w wybudowanej przez powoda Hali (...) i kosztów zapobieżenia dalszemu osiadaniu hali, jak i że w grudniu 2010r. powód rozszerzył powództwo o żądanie zapłaty utraconych zysków, jakie użytkowanie tej hali mogłoby mu przynieść w latach 2003-2006, domagając się zasądzenia z tego tytułu 20.037.970zł.

Poza sporem pozostawało, iż w dacie wniesienia pozwu obowiązywał art. 321 § 2 k.p.c., który uprawniał Sąd do orzeczenia ponad żądanie pozwu, obejmujące naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, co oznaczało także, że dopóki toczyło się postępowanie sądowe o naprawienie szkody, nie biegł termin przedawnienia roszczeń, które w ramach tego przepisu mogłyby zostać uwzględnione. Niewątpliwie zatem w sprawie o odszkodowanie obejmujące żądanie zapłaty kosztów przywrócenia hali do stanu poprzednie go, Sąd mógłby zasądzić z tego tytułu kwotę wyższą niż dochodził powód. Problematycznym pozostaje, czy Sąd mógłby uwzględnić również inne, wynikające z tego samego deliktu roszczenie, wymagające inaczej ukierunkowanego postępowania dowodowego - o zapłatę utraconych zysków. Sąd Okręgowy przyjął, że nie, jako że jest to inna szkoda. Zgodzić się należy z apelującym, iż teza ta jest co najmniej dyskusyjna. Niemniej, nawet przyjęcie, iż potencjalnie byłoby możliwe uwzględnienie tych roszczeń w ramach art. 321 §2 k.p.c., nie zmienia ostatecznie trafności zaskarżonego rozstrzygnięcia. Tak, jak to bowiem zasadnie podnosiła pozwana w odpowiedzi na apelację - art. 321 § 2 k.p.c. został uchylony z dniem 5 lutego 2005r. na mocy nowelizacji przepisów kodeksu postępowania cywilnego, dokonanej ustawą z 2 lipca 2004r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego i niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2004r., nr 172, poz. 1804). Nowelizacja ta nie przewidywała szczególnych przepisów przejściowych dla sytuacji objętej rozpoznawaną sprawą, co zgodnie z ogólnymi regułami intertemporalnymi oznacza, iż z dniem 5 lutego 2005r. wprowadzono zakaz orzekania przez Sąd ponad żądanie pozwu. Z tą to też datą 5 lutego 2005r. rozpoczął biec termin przedawnienia roszczeń nieobjętych żądaniem pozwu w toczących się sprawach o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, co do których przed tą datą Sąd mógł orzec bez żądania pozwu - w oparciu o art. 321 §2 k.p.c.

W konsekwencji określony w art. 442 ¹§1 k.c. trzyletni termin przedawnienia roszczenia o zapłatę utraconych zysków za rok 2003 i 2004, liczony nie wcześniej niż od 5 lutego 2005r. - upłynął w lutym 2008r., za rok 2005 (liczony od ogłoszenia sprawozdania finansowego w lutym 2006r.) - upłynął w lutym 2009r., a za rok 2006 (liczony od ogłoszenia sprawozdania finansowego w dniu 8. lutego 2007r.) - tak, jak to trafnie przyjął Sąd Okręgowy - upłynął 8 lutego 2010r. Skoro powód wystąpił z roszczeniami o zapłatę utraconych zysków w latach 2003-2006 na drogę sądową dopiero w grudniu 2010r. - roszczenia uległy przedawnieniu. Stwierdzenie zasadności zarzutu przedawnienia, zwalniało Sąd od prowa-dzenia postępowania dowodowego w celu ustalenia wysokości utraconych zysków w latach 2003-2006.

Z tych to też przyczyny, Sąd Apelacyjny w pełni podzielając zaskarżone rozstrzygnięcie - na podstawie art. 385 k.p.c. - oddalił apelację, jako oczywiście bezzasadną. Jako, że wyrok Sądu Apelacyjnego kończy prawomocnie postępowanie w stosunku do pozwanej Gminy P. - na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. - zasądzono od powoda na rzecz pozwanej 5.400zł z tytułu kosztów zastępstwa procesowego, wg stawki minimalnej przewidzianej w § 6 pkt. 7 w zw. z § 12 ust. 1 pkt. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tekst jedn. Dz.U. z 2013r., poz. 490).