Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 8 października 2019 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi oddalił wniosek A. H. o stwierdzenie zgonu H. F..

Apelację od tego postanowienia złożył wnioskodawca. Z treści uzasadnienia można wywnioskować, iż skarżący zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu niewłaściwe zastosowanie art. 534 k.p.c. oraz błędne niezastosowanie art. 534 k.p.c. poprzez brak uznania, iż śmierć H. F. jest niewątpliwa oraz art. 538 § 1 i 2 k.p.c. poprzez brak oznaczenie przez Sąd chwili śmierci H. F..

W konsekwencji podniesionych zarzutów wnioskodawca wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i stwierdzenie zgonu H. F. z dniem 1.01.1960 r. ewentualnie z dniem 1.01.1980 r. ewentualnie z dniem 26.04.2004 r. ewentualnie z dniem 7.10.2019 r. lub ustaloną przez Sąd datą śmierci najbardziej prawdopodobną oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Na wstępie należy wskazać, iż Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne poczynione przez Sąd I instancji ustalenia faktyczne.

Zdaniem Sądu Okręgowego postanowienie Sądu Rejonowego odpowiada prawu i jako takie musi się ostać. Podniesione przez apelującego zarzuty nie zasługiwały na uwzględnienie.

W pierwszej kolejności należy przypomnieć, że stwierdzenie zgonu jest dopuszczalne przy równoczesnym istnieniu dwóch przesłanek:

1) akt zgonu nie został sporządzony;

2) śmierć osoby jest niewątpliwa.

Już na wstępie należy zauważyć, że Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy ocenił, iż w stanie faktycznym przedmiotowej sprawy przesłanki powyższe spełnione nie zostały.

Śmierć „niewątpliwa” to sytuacja, w której nie ma wątpliwości co do zgonu danej osoby. Taka śmierć musi być udowodniona, przy czym nie ma tu żadnych innych reguł dowodowych od tych, które obowiązują ogólnie. Operowanie więc domniemaniami faktycznymi jest w zasadzie wykluczone [por. B. D. , w: Z. R., W. S. (red.), Kodeks, t. I, 1975, s. 829; A. B. , Sąd w obliczu zagadnienia śmierci, (...) 1948, Nr 8, s. 10]. Śmierć niewątpliwa zachodzi wtedy, gdy miejsce i czas zgonu są wiadome (por. J. Litwin, Prawo o aktach stanu cywilnego, s. 496).

W niniejszej sprawie nie mamy do czynienia z przypadkiem śmierci niewątpliwej, a to z tego względu, iż nie ustalono okoliczności, a przede wszystkim miejsca i czasu śmierci H. F.. Wniosek opiera się bowiem jedynie na przekonaniu wnioskodawcy, iż osoba w wieku 115 lat niewątpliwie musiała umrzeć. Jednakże, choć jest to okoliczność bardzo prawdopodobna, granicząca z pewnością, wnioskodawca w żaden sposób nie uprawdopodobnił daty śmierci, a typy w tym zakresie stanowią jedynie niczym niepoparte domysły. We wniosku wnioskodawca wskazał jako prawdopodobną datę dzień 1 stycznia 1950 r., co jak wskazał Sąd Rejonowy, było nieudowodnione, a ponadto biorąc pod uwagę aktywność H. F. w maju 1949 r. oraz jego wiek, wydaje się wręcz datą nieprawdopodobną. Za datę śmierci H. F. nie można przyjąć żadnej z dat wskazanych w treści apelacji. Należy bowiem mieć na uwadze, czego zdaje się nie dostrzegać skarżący, iż przepis art. 538 k.p.c. w przypadku stwierdzenia zgonu wymaga ścisłego oznaczenia chwili śmierci stosownie do wyników postępowania, a jeżeli jest to niemożliwe, przyjęcie chwili najbardziej prawdopodobnej. W niniejszym postępowaniu przeprowadzone postępowanie nie pozwoliło na ścisłe określenie chwili śmierci, co było również wynikiem działania wnioskodawcy, który wniósł o odstąpienie od poszukiwań aktu zgonu H. F. na terenie Brazylii, choć tam znajdowało się jego ostatnie znane miejsce pobytu, a co mogło doprowadzić do ustalenia daty śmierci. Ponadto żadna z przedstawionych przez wnioskodawcę dat nie została uprawdopodobniona. Mając na względzie, iż ustawodawca w przypadku stwierdzenia zgonu żąda ustalenia śmierci niewątpliwej, a takie stwierdzenie pociąga za sobą daleko idące skutki prawne, ustalenie prawdopodobnej daty śmierci nie może być wynikiem losowania na podstawie niezrozumiałych kryteriów. Jak bowiem wyżej wskazano, muszą istnieć okoliczności przemawiające za uznaniem, iż w danym miejscu i czasie nastąpiła niewątpliwa śmierć osoby. I choć prawdopodobnym jest, że H. F. w chwili orzekania nie żył, nie można uznać, iż jest to wystarczające do stwierdzenia zgonu. Na marginesie należy zauważyć, iż alternatywny sposób wskazania przez apelującego prawdopodobnych dat śmierci również nasuwa wątpliwości co do zasadności wniosku o stwierdzenie zgonu, bo skoro sam zainteresowany nie wie ani nie przypuszcza, kiedy H. F. zmarł nie można przesądzić, iż śmierć ta jest niewątpliwa.

Sąd Rejonowy trafnie wskazał, iż wobec braku podstaw do stwierdzenia śmierci niewątpliwej, wnioskodawca mógł wystąpić o uznanie H. F. za zmarłego. Nie sposób zgodzić się z twierdzeniami apelującego, iż postępowanie o uznanie za zmarłego doprowadziłoby do rozpoznania sprawy z ramach postępowania o stwierdzenie zgonu z uwagi na niewątpliwą śmierć H. F., jak bowiem wskazano, śmierć ta nie jest niewątpliwa. Apelujący swoje przeświadczenie opiera na fakcie, iż H. F. w czasie prowadzonego postępowania miał 115 lat, jednakże jak wyżej wskazano, wnioskodawca nie podał żadnych informacji pozwalających na uznanie, iż do śmierci doszło w danym czasie i miejscu. Już tylko na marginesie należy dodać, iż choć przeżycie przez człowieka więcej niż 115 lat jest mało prawdopodobne, nie jest jednak niemożliwe.

Konkludując, wobec braku wykazania niewątpliwej śmierci H. F. Sąd Rejonowy doszedł do słusznego przekonania, że nie zostały spełnione przesłanki wymagane do stwierdzenia zgonu i oddalił wniosek.

Podsumowując powyższy wywód stwierdzić należy, iż wywiedziona przez wnioskodawcę apelacja nie zawierała zarzutów, mogących podważyć rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego i w konsekwencji podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.