Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 listopada 2021 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu16 listopada 2021r. w G.

na rozprawie

sprawy I. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania I. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 24 sierpnia 2021 r. nr (...)

oddala odwołanie.

(-) sędzia Grzegorz Tyrka

Sygn. akt VIII U 1185/21

UZASADNIENIE

Decyzją z 24 sierpnia 2021r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. ponownie ustalił wysokość emerytury ubezpieczonej I. K. od 1 sierpnia 2021r. wskazując, że do obliczenia emerytury przyjęto średnie dalsze trwanie życia wynikające z tablicy trwania życia obowiązującej w dniu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, ponieważ jest to dla ubezpieczonej korzystniejsze, to jest niższe niż średnie dalsze trwanie życia ustalone na podstawie tablicy trwania życia obowiązującej w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę.

W odwołaniu od decyzji sprecyzowanym na rozprawie w dniu 16 listopada 2021r. ubezpieczona domagała się jej zmiany w ten sposób, że średnie dalsze trwanie życia
249,10 miesięcy zostanie przyjęte dla ustalenia wysokości emerytury od 1 października 2017r. Ubezpieczona wskazała, że w chwili przyznania emerytury w lipcu 2017r. miała prawo do wariantowania tablic średniego trwania życia. Podniosła, że emerytura została jej błędnie obliczona, a mianowicie przy przyjęciu średniego trwania życia z chwili złożenia wniosku, to jest 252,70 m-cy, gdy tymczasem powinna być liczona przy przyjęciu średniego trwania życia 249,1 m-cy, z dnia, w którym ubezpieczona osiągnęła wiek emerytalny. Ubezpieczona wniosła o dokonanie nadpłaty świadczenia począwszy od dnia podjęcia wypłaty emerytury wraz z należnymi odsetkami.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zajęte w decyzji zaskarżonej.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

decyzją z 20 lipca 2017r. organ rentowy przyznał ubezpieczonej I. K.
( ur. (...) ) prawo do emerytury od 6 lipca 2017r.

Do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano emeryturę.

Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, które ustalono na dzień zgłoszenia wniosku o emeryturę:

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 210826,99 zł,

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 447245,51 zł,

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 252,70 m-cy,

- wyliczona kwota emerytury wynosi 2604,17 zł.

Organ rentowy zawiesił wypłatę emerytury, gdyż ubezpieczona kontynuowała zatrudnienie.

Organ rentowy wskazał, że średnie dalsze trwanie życia zostało ustalone według tabeli średniego trwania życia na dzień zgłoszenia wniosku o podjęcie wypłaty emerytury.

Decyzją z 8 sierpnia 2017r. organ rentowy podjął wypłatę emerytury i następnie decyzją z 22 sierpnia 2017r. przeliczył świadczenie od 1 sierpnia 2017r. w związku z doliczeniem składek.

W dniu 19 sierpnia 2021r. ubezpieczona złożyła wniosek o ponowne obliczenie emerytury z zastosowaniem najkorzystniejszego średniego dalszego trwania życia.

W rozpoznaniu tego wniosku organ rentowy decyzją zaskarżoną ponownie ustalił wysokość emerytury od 1 sierpnia 2021r., to jest od miesiąca zgłoszenia wniosku.

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę:

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji wynosi 210826,99 zł,

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 447245,51 zł,

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 249,10 m-cy,

- wyliczona kwota emerytury wynosi 2641,80 zł.

Organ rentowy wskazał, że do obliczenia emerytury przyjął dalsze trwanie życia wynikające z tablicy trwania życia obowiązującej w dniu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, ponieważ dla ubezpieczonej jest to korzystniejsze, to jest niższe średnie dalsze trwanie życia ustalone na podstawie tablicy trwania życia obowiązującej w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę.

W dniu 9 września 2021r. ubezpieczona złożyła oświadczenie w sprawie świadczenia długoterminowego dotyczące ponownego ustalenia wysokości świadczenia na wniosek z dnia 19 sierpnia 2021r., domagając się ponownego ustalenia wysokości przyznanego świadczenia od 1 marca 2020r. ( miesiąca wprowadzenia stanu zagrożenia epidemicznego ) i organ rentowy decyzją z 10 września 2021r. ponownie ustalił wysokość emerytury od 1 marca 2020r. przekazując jednocześnie wyrównanie świadczenia za okres od 1 marca 2020r. do 31 lipca 2021r.

/ dowód z akt ZUS – okoliczności bezsporne /

Sąd zważył, co następuje:

odwołanie I. K. nie zasługuje na uwzględnienie.

Spór w rozpoznawanej sprawie sprowadzał się do zasadności przyjętego przez organ rentowy sposobu obliczenia należnego ubezpieczonej świadczenia emerytalnego,
gdy ubezpieczona zarzuciła, że w chwili przyznania emerytury w 2017r. organ rentowy błędnie obliczył emeryturę z zastosowaniem średniego dalszego trwania życia według tabeli średniego trwania życia z daty złożenia wniosku 252,70 m-cy, podczas gdy powinno być przyjęte średnie dalsze trwanie życia z daty kiedy ubezpieczona ukończyła wiek emerytalny 60 lat, czyli 249,1 m-cy. Stąd, zdaniem ubezpieczonej, organ rentowy powinien dokonać nadpłaty świadczenia począwszy od dnia podjęcia wypłaty emerytury wraz z odsetkami.

Zgodnie z art.26 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tj. Dz.U. z 2021r., poz.291 ) emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art.25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust.5 i art.183 ( ust.1 ). Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach ( ust.2 ). Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach ( ust.3 ). Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza się w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „ Monitor Polski ”corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust.3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust.2 ( ust.4 ). Tablice, o których mowa w ust.4 są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego, z uwzględnieniem ust.6 ( ust.5 ).

Zgodnie z art.26 ust.6 ustawy emerytalnej, który został dodany przez art.1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 5 marca 2015r. ( Dz.U. 2015r., poz.552 ) jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust.1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny,
o którym mowa w art. 24 ust.1a i 1b oraz w art.27 ust.2 i 3.

Przepis art.26 ust.6 ustawy emerytalnej został zmieniony z dniem 1 października 2017r. w drodze ustawy z dnia 16 listopada 2016r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw ( Dz.U. z 2017r., poz.38) i otrzymał brzmienie: jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust.1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Równocześnie z dniem 1 października 2017r. weszła w życie zmiana przepisów obniżająca wiek emerytalny kobiet do 60 lat i mężczyzn do 65 lat ( art.1 pkt 5 ww. ustawy zmieniającej).

W pierwszej kolejności Sąd zwraca uwagę, że skoro ubezpieczona wniosek
o przeliczenie świadczenia złożyła w dniu 19 sierpnia 2021r. to organ rentowy zaskarżoną decyzją prawidłowo dokonał przeliczenia świadczenia od 1 sierpnia 2021r., czyli od miesiąca zgłoszenia wniosku, zgodnie z art.133 ust.1 pkt 1 ustawy emerytalnej. W myśl tego przepisu w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu, z zastrzeżeniem art.107a ust.3. Przepis ten stanowi realizację zasady określonej w art.116 ust.1 ustawy emerytalnej, który mówi, że postępowanie w spawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że ustawa stanowi inaczej. Zatem nie było podstaw do przeliczenia świadczenia za okres wcześniejszy, dodatkowo gdy wcześniejsze decyzje organu rentowego były prawomocne.

Nadto Sąd zwraca uwagę, że nie mógł rozpoznawać sprawy w zakresie przeliczenia świadczenia od 2017r., bo nie dotyczyła tego decyzja zaskarżona. Podkreślić bowiem należy, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zasadą jest, że przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza decyzja organu rentowego, od której wniesiono odwołanie. Oznacza to, że przedmiot sporu nie może wykraczać poza treść tej decyzji. Dochodzenie przed sądem prawa do świadczenia z ubezpieczenia społecznego, które nie było przedmiotem decyzji organu rentowego, jest niedopuszczalne.

Zatem skoro decyzja zaskarżona dotyczyła przeliczenia świadczenia od 1 sierpnia 2021r. i została wydana w rozpoznaniu i w granicach wniosku ubezpieczonej z 19 sierpnia 2021r., w którym ubezpieczona wnosiła ogólnie o dokonanie przeliczenia emerytury nie precyzując, że domaga się takiego przeliczenia za okres wsteczny, to Sąd nie mógł rozpoznawać w tym zakresie sprawy merytorycznie.

Niezależnie od tego Sąd zwraca uwagę, że nie było podstaw do zastosowania
w przypadku ubezpieczonej średniego dalszego trwania życia 249,1 m-cy przy przyznaniu emerytury w 2017r. zważywszy, że przepis art.26 ust.6 ustawy emerytalnej umożliwiający takie przeliczenie, a mianowicie według tablic trwania życia obowiązujących w dniu, kiedy ubezpieczona ukończyła wiek emerytalny 60 lat wszedł w życie dopiero z dniem 1 października 2017r., a więc w późniejszym czasie niż ubezpieczonej zostało przyznane świadczenie. Z tym też dniem, czyli 1 października 2017r. weszły w życie przepisy obniżające wiek emerytalny do wieku 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Przed tą datą obowiązywał wiek emerytalny określony art.24 ust.1a i 1b ustawy emerytalnej. W przypadku ubezpieczonej, na dzień przyznania jej świadczenia emerytalnego, wiek emerytalny wynosił 61 lat i 2 miesiące, zgodnie z art.24 ust.1 pkt 15 ustawy emerytalnej. Ustalone zaś dla tego wieku średnie dalsze trwanie życia według daty złożenia wniosku o emeryturę wynosiło 252,70 m-cy, jak prawidłowo przyjął organ rentowy w decyzji przyznającej ubezpieczonej świadczenie w 2017r.

W konsekwencji Sąd stwierdził, że zaskarżona decyzja odpowiada prawu i stąd z mocy art.477(14) §1 k.p.c. oddalił odwołanie ubezpieczonej jako bezzasadne.

(-) sędzia Grzegorz Tyrka