Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IX Ka 272/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

CZĘŚĆ WSTĘPNA

Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w T. (...)z dnia 29 stycznia 2020 r. o sygn. akt(...)

Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

Granice zaskarżenia

Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

Ustalenie faktów

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

T. J.

dotychczasowa niekaralność oskarżonego

aktualna karta karna

529

Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

Ocena dowodów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1

aktualna karta karna

wystawiona przez uprawniony podmiot

Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Zarzuty zmierzające do wykazania, że dowolne było przyjęcie, że podpis o treści (...) został nakreślony przez oskarżonego

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Twierdzenia obu skarżących zasadniczo były zbieżne. Zarówno oskarżony, jak i sam obrońca, wadliwości rozstrzygnięcia upatrywali przede wszystkim w tym, że stanowiące jego podstawę, niekorzystne dla oskarżonego, ustalenia zostały poczynione przede wszystkim w oparciu o opinie biegłego z zakresu klasycznych badań dokumentów, które nie przesądzały w sposób kategoryczny tego, że to oskarżony nakreślił na polisie komunikacyjnej podpis o treści (...).

Argumentując w ten sposób skarżący nie zdołali jednak wykazać, że sąd meriti przekroczył granice swobodnej oceny dowodów, przyjmując, że w świetle zgromadzonego materiału dowodowego nie było żadnych wątpliwości co do sprawstwa oskarżonego.

Biegły faktycznie wskazał, że na podstawie dostarczonego materiału porównawczego nie był w stanie wskazać, że na pewno było tak, że podpis został nakreślony przez oskarżonego i mógł stwierdzić jedynie, że było prawdopodobne, że tak właśnie się stało. Sąd orzekający, którego uwadze nie umknęło powyższe, prawidłowo uznał, że okoliczność ta nie dyskwalifikowała w/w opinii jako dowodu sprawstwa oskarżonego. Z analizy całokształtu twierdzeń biegłego zawartych w pisemnej opinii oraz ustnej opinii uzupełniającej, w której odniósł się on szeroko do powodów braku sformułowania stanowczych wniosków w odniesieniu do autorstwa oskarżonego, jednoznacznie wynikało, że ich niekategoryczny charakter nie był wynikiem ujawnienia w czasie badań istnienia okoliczności, które stwarzały wątpliwości co do tego, że podpis został nakreślony przez niego. Przyznając, że „tylko” z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością, a nie ze 100% pewnością, można było stwierdzić, że podpis nakreślił oskarżony, biegły wyraźnie wskazał, że niekategoryczny charakter ostatecznie zajętego w ekspertyzie stanowiska nie wynikał z tego, że ujawnił istnienie między materiałem dowodowym, a porównawczym jakichkolwiek cech rozbieżnych, które stanowiłyby podstawę wykluczenia, że podpis nakreślił oskarżony, lecz z metodycznych ograniczeń związanych z charakterem dostarczonych materiałów porównawczych, które - z uwagi na odmowę oskarżonego - nie zawierały wzorów podpisów nakreślonych w wolniejszym tempie. Obowiązujące zasady opiniowania powodowały, że w takiej sytuacji, pomimo nieujawnienia jakichkolwiek różnic cech graficznych, biegły nie mając z uwagi na stan materiału porównawczego podstaw do wykazania pełnej analogii cech, nawet, jeśli – tak, jak miało to miejsce w przedmiotowej sprawie – ujawnił liczne zgodne specyficzne cechy graficzne i nie dopatrzył się cech uzasadniających wydanie opinii eliminacyjnej, to nie mógł stwierdzić kategorycznie, że podpis został nakreślony przez określoną osobę, a jedynie wskazać, że prawdopodobnie został on przez nią nakreślony.

Ponieważ w świetle wywodów biegłego jasnym było, że określenie sprawstwa oskarżonego jedynie jako prawdopodobnego nie było równoznaczne z tym, że istniały uzasadnione podstawy do stwierdzenia, że w jakimś stopniu prawdopodobne było to, że to nie on nakreślił podpis o treści (...) (tzn. że w świetle materiału porównawczego obrazującego cechy graficzne pisma oskarżonego nie dało się wykluczyć tego, że to inna osoba nakreśliła ów podpis), a wniosek końcowy opinii, że „podpis prawdopodobnie został nakreślony”, w obowiązującej skali, zaliczał się do kategorii bezpośrednio poprzedzającej opinię kategoryczną, w pełni słuszne było uznanie, że opinia była przydatna do dokonania ustaleń.

Sformułowane w niej wnioski, pomimo swojego niekategorycznego charakteru, jako znajdujące potwierdzenie w pozostałych dowodach, rzeczywiście pozwalały na przyjęcie, że podpis został podrobiony przez oskarżonego. Wbrew temu, co twierdził obrońca oskarżonego, żaden z pozostałych dowodów nie stwarzał wątpliwości co do tego, czy podpisu nie nakreśliła jednak jakaś inna osoba.

Zeznania K. S., do których tak wielką wagę przywiązywał w tym kontekście obrońca, w oczywisty sposób nie dawały podstaw do sformułowania wniosków co do (braku) sprawstwa oskarżonego. Podpis na umowie nie został przecież nakreślony w jego obecności. To, że wcześniej nie zaobserwował on, by oskarżony podpisywał się nazwiskiem innych osób, nie dziwiło zaś w świetle wskazań doświadczenia życiowego ( trudno wszak było spodziewać się, by oskarżony w obecności innej osoby dopuszczał się zachowań wypełniających znamiona przestępstwa), ani nie wykluczało tego, że w tej konkretnej sprawie, oskarżony jednak podpisał polisę imieniem i nazwiskiem innej osoby. Ponieważ świadek wskazał, że umowa nie była podpisywana w obecności przedstawiciela firmy ubezpieczeniowej, nie ulegało wątpliwości, że oskarżony miał sposobność popełnienia czynu.

W złożonych wyjaśnieniach oskarżony - zaprzeczając swojemu sprawstwu i niezgodnie z prawdą wywodząc, że biegły uznał, że na podstawie materiału porównawczego nie można było wykluczyć, że podpis złożyła inna osoba - wskazywał, że taka wersja wydarzeń pozostawała w sprzeczności ze wskazaniami logiki i doświadczenia życiowego. Sąd meriti słusznie nie podzielił jednak jego stanowiska. W sposób jednoznaczny można było wykluczyć, że oskarżony został pomówiony przez S. P.. Z opinii biegłego jasno wynikało, że podpis na polisie nie wykazywał cech zgodnych z cechami pisma S. P., za to istniało szereg zgodnych specyficznych cech graficznych między nim, a materiałem porównawczym pochodzącym od oskarżonego świadczących o tym, że prawdopodobne było nakreślenie podpisu przez oskarżonego. Choć brak było podstaw, by podzielić pogląd oskarżonego o tym, że postawienie mu zarzutu było wynikiem działań S. P. (a co za tym idzie - dać wiarę jego wyjaśnieniom), to w świetle ujawnionej przez niego okoliczności, że był on skonfliktowany z S. P., nie dziwiło jednocześnie, że mógł on zdecydować się na podrobienie na polisie jego podpisu. Odnosząc się do wywodów zawartych w osobistej apelacji oskarżonego wskazać należało w tym kontekście, że pomimo, iż na podstawie podpisu na polisie nie są formułowane wnioski co do sprawstwa kolizji, to bezspornym jest, że w razie jakiejkolwiek sytuacji z udziałem samochodu, którego dotyczyła polisa, gdy zajdzie konieczność wypłaty środków z ubezpieczenia sprawcy, roszczenia w pierwszym rzędzie kierowane będą do S. P. i to na nim będzie ciążył trud wykazania, że są niezasadne. Nie była w tej sytuacji dowolną konstatacja sądu meriti, że oskarżony, który uważał, że doznał wielu złośliwości ze strony S. P., mógł w ten sposób skorzystać na podrobieniu jego podpisu na umowie. Uznając za niewiarygodną wersję wydarzeń przedstawioną w wyjaśnieniach oskarżonego i oceniając zgodnie z zasadami logiki, wiedzy i doświadczenia życiowego podane przez niego okoliczności (konflikt z S. P.) sąd meriti poczynił prawidłowe ustalenia co do motywacji oskarżonego.

Podsumowując poczynione rozważania skonstatować należało, że po dokonaniu wnikliwej analizy całokształtu zgromadzonych dowodów, sąd I instancji słusznie uznał, że nie było żadnych wątpliwości co do tego, że podpis na polisie podrobiony został przez oskarżonego. Oceniane zgodnie z regułami art. 7 kpk dowody z zeznań świadków oraz opinie biegłego faktycznie jednoznacznie wskazywały, że spośród dwóch przeciwnych wersji, które pojawiły się w toku postępowania to - znajdująca wsparcie w opinii biegłego - wersja wydarzeń, z której wynikało, że podpis podrobił oskarżony, była zgodna z prawdą.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

3.2.

Zarzut rażącej niewspółmierności orzeczenia o konsekwencjach popełnienia czynu

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Skarżący niezasadnie domagali się zmiany zaskarżonego wyroku w zakresie orzeczenia o karze. Wymierzona oskarżonemu kara ograniczenia wolności w wysokości 5 miesięcy nie cechowała się rażącą surowością w rozumieniu art 438 pkt 4 kpk. Adekwatna była ona do jego zawinienia i stopnia społecznej szkodliwości jego czynu, a także w należyty sposób uwzględniała wszystkie okoliczności relewantne dla wyboru właściwej sankcji.

Oskarżony, jako niekarany, nie jawił się wprawdzie jako osoba zdemoralizowana, wykazująca nieprzejednany stosunek do porządku prawnego, którą jedynie surowa kara będzie w stanie wdrożyć go do przestrzegania prawa. Nie oznaczało to jednak bynajmniej, że wymierzenie mu najłagodniejszej przewidzianej w zagrożeniu ustawowym kary, jaką stanowi kara grzywny, i to - jak chciał obrońca - w dolnych granicach zagrożenia, wystarczające będzie do osiągnięcia wszystkich celów postępowania, tj. zarówno wobec oskarżonego, jak i w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. W pełni świadomie dopuszczając się naruszenia prawa poprzez podrobienie na umowie ubezpieczenia komunikacyjnego podpisu innej osoby, z którą był skonfliktowany, tylko po to, aby przysporzyć jej kłopotów w związku z koniecznością tłumaczenia się, w razie, gdy zajdzie konieczność skorzystania z polisy, że w rzeczywistości nie podpisywała ona takiego dokumentu i nie ma nic wspólnego z autem, do którego odnosiła się polisa, oskarżony okazał rażące lekceważenie dla porządku prawnego. Motywacja i postać jego zamiaru wykluczały uznanie jego czynu, skierowanego przeciwko istotnemu dobru w postaci wiarygodności dokumentów, za błahy występek. Gdy zważyć dodatkowo na to, że z uwagi na wysokość zarobków i fakt posiadania na utrzymaniu pięcioosobowej rodziny, wątpliwe było, czy byłby on w stanie uiścić grzywnę, którą - co należało podkreślić odnosząc się do jego twierdzeń - mając na uwadze dyrektywy z art 53 kk orzec należałoby w wysokości odpowiadającej stopniowi jego winy oraz wysokiej społecznej szkodliwości czynu, gdyż sytuacja materialna wpływa jedynie na ustalenie wysokości pojedynczej stawki, jako słuszna jawiła się decyzja sądu meriti o wymierzeniu mu kary ograniczenia wolności. Uwzględniała ona należycie okoliczności czynu i okoliczności dotyczące jego osoby.

Oskarżony niezasadnie wskazywał, że rozstrzygnięcie, którym wymierzono mu karę tego rodzaju po stwierdzeniu, że nie będzie w stanie, z uwagi na swoją sytuację materialną, zapłacić grzywny oraz jednocześnie obciążono go kosztami postępowania, było wewnętrznie sprzeczne. Abstrahując już od tego, że "negatywna" ocena sytuacji majątkowej nie była jedyną przesłanką rezygnacji z orzeczenia kary grzywny, a oskarżonego nie obciążono całością, tylko częścią kosztów postępowania właśnie przez wzgląd na sytuację materialną, zauważyć należało, że to, iż będzie on mógł uiścić tytułem części kosztów postępowania kwotę 720 zł, nie było wcale równoznaczne z tym, że byłby on w stanie zapłacić bez uszczerbku dla utrzymania swoich najbliższych karę grzywny, którą jako karę najłagodniejszego rodzaju orzec należałoby powyżej dolnej granicy zagrożenia, a więc w łącznej kwocie o wiele wyższej, niż kwota zasądzonej opłaty i części wydatków.

Z uwagi na ustalenie, że kara ograniczenia wolności polegać ma na wykonywaniu nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze zaledwie 20 godzin w stosunku miesięcznym, brak było też podstaw, by zgodzić się z oskarżonym, że wykonanie kary ograniczenia wolności uniemożliwi mu zarobkowanie. Możliwe jest ustalenie takiego sposobu wykonania kary, który nie będzie kolidował z obowiązkami zawodowymi oskarżonego.

Oczywistym było, że w sytuacji, gdy oskarżony zarabiał ok. 2500 zł miesięcznie i miał na utrzymaniu trójkę dzieci oraz żonę, nie było celowym orzekanie kary ograniczenia wolności w formie potrąceń z wynagrodzenia.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Rozstrzygnięcie o sprawstwie i winie oskarżonego

Rozstrzygnięcie o konsekwencjach popełnienia czynu

Zwi ęź le o powodach utrzymania w mocy

Na uwzględnienie nie zasługiwały zbieżne zarzuty obu skarżących zmierzające do wykazania, że sąd meriti przyjął, że podpis nakreślony został ręką oskarżonego, pomimo, że brak było dowodów wskazujących w sposób jednoznaczny, że tak było. Rozumowanie, które legło u podstaw odmówienia dania wiary wyjaśnieniom nieprzyznającego się do winy oskarżonego, nie wykazywało błędów logicznych, ani nie pozostawało w sprzeczności ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego.

Na uwzględnienie nie zasługiwał także podniesiony w istocie przez nich obu zarzut rażącej niewspółmierności orzeczenia o konsekwencjach popełnienia czynu. Wymierzona oskarżonemu kara należycie uwzględniała całokształt okoliczności popełnienia czynu oraz okoliczności dotyczących osoby oskarżonego i - jako ukształtowana zgodnie z regułami określonymi w art 53 kk - nie wymagała zmiany.

Sąd odwoławczy nie dopatrzył się w zaskarżonym orzeczeniu żadnych uchybień mogących stanowić bezwzględne przyczyny odwoławcze, będących podstawą do uchylenia wyroku z urzędu.

Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwi ęź le o powodach zmiany

Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

O kosztach zastępstwa procesowego oskarżonego w postępowaniu odwoławczym orzeczono w oparciu o przepis § 17 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z dnia 18 października 2016 r.).

III

Na podstawie art. 624 § 1 kpk w zw. z art. 634 kpk sąd odwoławczy zwolnił oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za drugą instancję, obciążając wydatkami postępowania odwoławczego Skarb Państwa, albowiem przemawiała za tym jego sytuacja materialna. Mając na uwadze wysokość osiąganych przez niego zarobków, posiadanie na utrzymaniu rodziny oraz obciążenia finansowe nałożone zaskarżonym wyrokiem, stwierdzić należało, że uiszczenie kosztów postępowania odwoławczego przekraczałoby jego możliwości finansowe.

PODPIS

Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

oskarżony

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

rozstrzygnięcie o jego sprawstwie

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana