Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 listopada 2021 roku

Sąd Rejonowy w Gdyni VI Wydział Gospodarczy, w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Justyna Supińska

Protokolant: sekretarz sądowy Marta Denc

po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 2021 roku w Gdyni

na rozprawie

w postępowaniu gospodarczym

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.

przeciwko B. (...) z siedzibą w R.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. na rzecz pozwanego B. (...) z siedzibą w R. kwotę 287 złotych ( dwieście osiemdziesiąt siedem złotych) wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi za okres od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

III.  kosztami procesu w pozostałym zakresie obciąża powoda (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. uznając je za uiszczone.

Sygn. akt VI GC 12/21

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 06 lipca 2020 roku powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. domagał się zasądzenia od pozwanego B. (...) z siedzibą w R. (Łotwa) kwoty 1 064,80 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od dnia 22 czerwca 2020 roku do dnia zapłaty, a także kosztów procesu.

W uzasadnieniu powód wskazał, że pozwany jako ubezpieczyciel w zakresie odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody powstałej w pojeździe marki B. o numerze rejestracyjnym (...) w wyniku kolizji drogowej, która miała miejsce w dniu 11 lutego 2020 roku, jest zobowiązany z tytułu powyższej szkody do zapłaty odszkodowania odpowiadającego kosztom najmu pojazdu zastępczego w czasie naprawy uszkodzonego pojazdu na rzecz poszkodowanego M. S., który przelał swoją wierzytelność z tego tytułu na (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G., z którym została zawarta umowa najmu pojazdu zastępczego. Z kolei ten podmiot dokonał powierniczego przelewu przedmiotowej wierzytelności na powoda.

Dochodzona pozwem kwota obejmuje nieuznane przez pozwanego koszty najmu pojazdu zastępczego w czasie naprawy uszkodzonego pojazdu marki B. o numerze rejestracyjnym (...) w kwocie 1 064,80 złotych (kwota netto + 50% podatku VAT). Sporna zaś w sprawie pozostaje stawka najmu pojazdu zastępczego.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym wydanym w dniu 13 sierpnia 2020 roku w sprawie o sygn. akt VI GNc 3179/20 referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Gdyni uwzględnił żądanie pozwu w całości.

W sprzeciwie od powyższego nakazu zapłaty pozwany B. (...) z siedzibą w R. wniósł o oddalenie powództwa wskazując, że uznany za zasadny został cały okres najmu wynoszący 5 dni oraz stawka najmu za pojazd klasy D w kwocie 159 złotych netto w miejsce żądanej przez powoda stawki w kwocie 350 złotych netto podnosząc, że poszkodowany naruszył zasadę minimalizacji szkody.

Pozwany wskazał bowiem, że poszkodowany w czasie telefonicznego zgłoszenia szkody oraz mailowo został poinformowany o możliwości najmu pojazdu zastępczego w podmiotach współpracujących z pozwanym oraz że w przypadku najmu pojazdu od innego podmiotu, ubezpieczyciel pokryje koszty najmu pojazdu zastępczego tylko do wysokości, jaka wynikałaby z najmu pojazdu zastępczego w wypożyczalni współpracującej, tj. w przypadku najmu pojazdu klasy D – w kwocie 159 złotych netto. Nadto wskazano dane kontaktowe do podmiotów współpracujących, stąd poszkodowany mógł ustalić wszystkie warunki najmu bezpośrednio z tymi podmiotami. Tymczasem w imieniu poszkodowanego z zestawem standardowych pytań, które nie odpowiadały faktycznym potrzebom poszkodowanego zakład naprawczy zwrócił się bezpośrednio do ubezpieczyciela.

W piśmie procesowym z datą w nagłówku „dnia 29 stycznia 2021 roku” (data prezentaty: 2021-02-01, k. 108 akt) pozwany wskazał, że nie kwestionuje faktu, że stawka zastosowana przez powoda jest stawką występującą na rynku.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Dnia 11 lutego 2020 roku w wyniku kolizji drogowej, za którą odpowiedzialność ponosił sprawca ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej w B. (...) z siedzibą w R., uszkodzeniu uległ pojazd marki B. o numerze rejestracyjnym (...) użytkowany na podstawie umowy leasingu przez M. S., który był uprawniony do obniżenia należnego podatku VAT o 50% kwoty podatku naliczonego.

niesporne

M. S. upoważnił B. V. do dokonywania wszelkich czynności w związku z likwidacją i rozliczeniem szkody z dnia 11 lutego 2020 roku w pojeździe marki B. o numerze rejestracyjnym (...).

pełnomocnictwo – k. 9 akt

W dniu 15 lutego 2020 roku B. V. zgłosiła telefonicznie szkodę w pojeździe marki B. o numerze rejestracyjnym (...) ubezpieczycielowi sprawcy szkody, tj. B. (...) z siedzibą w R..

W czasie rozmowy telefonicznej poinformowano ją, że przysługuje jej prawo do wynajęcia pojazdu zastępczego tej samej klasy, co pojazd uszkodzony, na czas rzeczywistej naprawy, po stawkach średnich z regionu oraz że istnieje możliwość wynajęcia takiego pojazdu od podmiotów współpracujących z ubezpieczycielem. Podczas tej rozmowy nie wskazano wysokości stawek za najem.

B. V. jako adres mailowy do kontaktu wskazała adres: (...)

Jeszcze tego samego dnia na powyższy adres mailowy B. (...) z siedzibą w R. przesłał poszkodowanemu formularz zgłoszenia szkody, który należało uzupełnić oraz informację o możliwości najmu pojazdu zastępczego od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. ze wskazaniem danych do kontaktu – adresowych, telefonicznych i mailowych. Poinformowano również, że są to wypożyczalnie działające na terenie całego kraju, że podmioty te załatwiają wszelkie związane z najmem formalności, a rozliczenie z nimi następuje bezgotówkowo oraz że w przypadku nieskorzystania z oferty tych podmiotów i udokumentowania poniesienia wyższych kosztów najmu w wybranej przez poszkodowanego indywidualnie wypożyczalni, koszty te zostaną zwrócone do poziomu oferty ubezpieczyciela, w tym – w przypadku pojazdu klasy D – do kwoty 159 złotych neto.

Powyższa informacja wraz z ponagleniem o dostarczenie uzupełnionych druków zgłoszenia szkody została przesłana na adres (...) także w dniu 24 lutego 2020 roku.

wydruk wiadomości mailowej – k. 63-66 akt, wydruk wiadomości mailowej z dnia 24 lutego 2020 roku – w aktach szkody – k. 68 akt, zeznania świadka B. V. – protokół rozprawy z dnia 04 sierpnia 2021 roku – k. 199-201 akt (zapis obrazu i dźwięku 00:04:24-00:30:52)

Z pojazdu marki B. o numerze rejestracyjnym (...) korzystała na co dzień B. V.. Pojazd ten wyposażony był w automatyczną skrzynię biegów.

Poza rodzajem skrzyni biegów, nie miała ona żadnych szczególnych wymogów dotyczących pojazdu zastępczego, w tym odnośnie możliwości palenia tytoniu, haka holowniczego, czy przewożenia zwierząt.

zeznania świadka B. V. – protokół rozprawy z dnia 04 sierpnia 2021 roku – k. 199-201 akt (zapis obrazu i dźwięku 00:04:24-00:30:52), zeznania świadka M. S. – protokół rozprawy z dnia 24 listopada 2021 roku – k. 216-217 akt (zapis obrazu i dźwięku 00:01:03-00:07:24)

W dniu 24 lutego 2020 roku B. V. działająca w imieniu M. S. zleciła naprawę uszkodzonego pojazdu marki B. o numerze rejestracyjnym (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. i udzieliła temu podmiotowi pełnomocnictwa do reprezentowania jej w sprawie związanej z najmem pojazdu zastępczego.

W dniu 26 lutego 2020 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. jako pełnomocnik B. V. zwrócił się mailowo do ubezpieczyciela sprawcy szkody – B. (...) z siedzibą w R. – w związku z zainteresowaniem poszkodowanego propozycją wynajęcia pojazdu za pośrednictwem ubezpieczyciela – o przesłanie odpowiedzi na wskazane w dołączonej do maila ankiecie pytania dotyczące zagadnień mających być istotnymi dla poszkodowanego, a także o przesłanie dokumentów stanowiących gwarancję spełnienia zadeklarowanych warunków najmu pojazdu.

Jednocześnie wskazano, że w razie braku odpowiedzi w ciągu 3 dni lub nadesłania niepełnych informacji, czy dokumentów, poszkodowany skorzysta z najmu pojazdu zastępczego w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G..

W dniu 09 kwietnia 2020 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. poinformował ubezpieczyciela, że przekazane informacje nie wyczerpują wszystkich kwestii istotnych dla poszkodowanego. W związku z tym i wobec braku przesłania dokumentów potwierdzających deklarowane warunki najmu oraz istotne cennych pojazdu wynajmowanego wskazano, że poszkodowany – wobec niemożności oceny warunków najmu oferowanych przez rekomendowaną przez ubezpieczyciela wypożyczalnie – zdecydował się wynająć pojazd zastępczy w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G..

W dniu 20 kwietnia 2020 roku B. V. działająca w imieniu M. S. zawarła ze (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. umowę najmu pojazdu zastępczego marki B. o numerze rejestracyjnym (...).

Strony ustaliły cenę za najem tego pojazdu m. in. w kwocie 350 złotych netto w przypadku najmu pojazdu przez okres od 1 do 5 dni.

Pojazd wynajęty był wyposażony w automatyczną skrzynię biegów.

W umowie wskazano, że nie ma limitu przejechanych kilometrów, a podstawienie pojazdu wynajmowanego pod adres i w czasie wskazanym przez najemcę nie podlega dodatkowej opłacie, umowa nie jest także obciążona kaucją, karami umownymi ani żadnymi dodatkowymi opłatami (np. za opony zimowe, nawigację, fotelik dla dziecka, możliwość palenia w samochodzie, za przewożenie zwierząt, za mycie po zakończeniu najmu). Wynajmowany pojazd posiadał pełne ubezpieczenie OC oraz AC for rent, a najemca nie był obciążony udziałem własnym za szkodę w pojedzie wynajmowanym.

W tym samym dniu, tj. w dniu 20 kwietnia 2020 roku B. V. działająca w imieniu M. S. zawarła ze (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. umowę o przelew wierzytelności przysługującej mu względem towarzystwa ubezpieczeniowego (...) z siedzibą w R. z polisy OC sprawcy z tytułu zwrotu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego w celu pokrycia kosztów tego najmu.

Pojazd zastępczy został zwrócony w dniu 29 kwietnia 2020 roku.

zlecenie naprawy pojazdu – k. 29 akt, pełnomocnictwo – k. 10 akt, wydruk pytań odnośnie najmu pojazdu zastępczego organizowanego przez ubezpieczyciela – k. 10v-11 akt, umowa najmu pojazdu zastępczego klasy D – k. 12 akt, oświadczenie – k. 15 akt, wydruk wiadomości mailowej z dnia 26 lutego 2020 roku – k. 23 akt, wydruk wiadomości mailowej – k. 24 akt, protokół zdania pojazdu – k. 28 akt, protokół zwrotu pojazdu – k. 29 akt, umowa o przelew wierzytelności z polisy oc sprawcy – k. 16 akt, zeznania świadka B. V. – protokół rozprawy z dnia 04 sierpnia 2021 roku – k. 199-201 akt (zapis obrazu i dźwięku 00:04:24-00:30:52)

W dniu 22 maja 2020 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. zawarł z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. umowę zlecenia oraz w jej wykonaniu – umowę o powierniczy przelew wierzytelności z polisy OC poszkodowanego z tytułu odszkodowania w związku z naprawą pojazdu marki B. o numerze rejestracyjnym (...).

umowa o powierniczy przelew wierzytelności – k. 18 akt, zlecenie do powierniczej umowy o przelew wierzytelności – k. 17 akt

W dniu 27 kwietnia 2020 roku z tytułu najmu pojazdu zastępczego przez okres 5 dni (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. wystawił poszkodowanemu M. S. fakturę o numerze (...) na kwotę 1 750 złotych netto (według stawki w kwocie 350 złotych netto).

faktura – k. 19 akt

B. (...) z siedzibą w R. tytułem odszkodowania obejmującego koszty najmu pojazdu zastępczego przyznał i wypłacił kwotę 885,45 złotych uwzględniając okres najmu wynoszący 5 dni oraz stawkę w kwocie 159 złotych netto za dobę (+ 50% VAT).

decyzja – k. 62 akt

Ani B. V. ani M. S. nie przeprowadzili rozeznania podmiotów oferujących najem pojazdów na lokalnym rynku ani stosowanych przez nich stawek za najem.

zeznania świadka B. V. – protokół rozprawy z dnia 04 sierpnia 2021 roku – k. 199-201 akt (zapis obrazu i dźwięku 00:04:24-00:30:52), zeznania świadka M. S. – protokół rozprawy z dnia 24 listopada 2021 roku – k. 216-217 akt (zapis obrazu i dźwięku 00:01:03-00:07:24)

W dniu 02 stycznia 2016 roku B. (...) z siedzibą w R. oraz (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. zawarli umowę o współpracy w zakresie najmu pojazdów zastępczych.

W dniu 03 lipca 2017 roku B. (...) z siedzibą w R. oraz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. zawarli umowę o współpracy w zakresie najmu pojazdów zastępczych.

umowy o współpracy w zakresie najmu pojazdów zastępczych – k. 109-116, 117-122 akt

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w niniejszej sprawie w zakresie, w jakim pozostawał bezsporny pomiędzy stronami, Sąd ustalił na podstawie oświadczeń stron.

Sąd uwzględnił wskazane powyżej dokumenty, w tym znajdujące się w aktach szkody, albowiem ich autentyczność i wiarygodność nie była przez strony kwestionowana, jak również Sąd nie znalazł podstaw do podważenia ich wiarygodności i mocy dowodowej.

Pozostałe dokumenty nie miały znaczenia, gdyż nie wnosiły do sprawy nowych i istotnych dla jej rozstrzygnięcia okoliczności, w szczególności dotyczy to dokumentów potwierdzających przebieg naprawy pojazdu marki B. o numerze rejestracyjnym (...), albowiem okres najmu pojazdu zastępczego determinowany okresem naprawy pojazdu uszkodzonego i innymi niezbędnymi czynnościami związanymi z procesem naprawy nie był sporny w sprawie.

Jako nie mającą znaczenia w niniejszej sprawie Sąd ocenił również przedłożoną przez stronę powodową do akt opinię biegłego sądowego sporządzoną na potrzeby innej sprawy sądowej toczącej się przed Sądem Rejonowym w Białymstoku pod sygn. akt VIII GC 168/17. Wprawdzie z treści art. 278 ¹ k.p.c. wynika, że Sąd może dopuścić dowód z opinii sporządzonej na zlecenie organu władzy publicznej w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę, niemniej jednak przedmiotowa opinia dotyczyła stawek za najem pojazdów zastępczych klasy C w 2017 roku na terenie B., podczas gdy w niniejszej sprawie sporna była wysokość stawek za najem pojazdów zastępczych klasy D w 2020 roku na terenie T.. W żadnej zatem mierze opinia sporządzona w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym w Białymstoku pod sygn. akt VIII GC 168/17 nie mogła być przydatna do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Podobnież bez znaczenia pozostawała przedłożona przez powoda umowa najmu z dnia 20 maja 2017 roku (wraz z ogólnymi warunkami najmu oraz fakturą) zawarta przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. z innym najemcą (K. G.) – Sąd miał bowiem na uwadze, że powód nie wykazał, ażeby ta umowa została zawarta w ramach współpracy pozwanego z tym podmiotem, a nadto została ona zawarta trzy lata wcześniej niż umowa będąca przedmiotem niniejszej sprawy, stąd jej warunki mogły ulec daleko idącym zmianom. Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy pozostawało również pismo z dnia 09 marca 2018 roku Towarzystwo (...) spółki akcyjnej z siedzibą w W. (k. 132 akt) dotyczące bliżej nieokreślonej reklamacji w związku z najmem pojazdu zastępczego przez inną osobę.

Jednocześnie Sąd miał na uwadze, że pozwany B. (...) z siedzibą w R. przedłożył do akt umowy zawarte z (...) spółką akcyjną z siedzibą w W. oraz (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., a więc podmiotami wskazanymi poszkodowanemu w wiadomości mailowej z dnia 15 lutego 2020 roku i z dnia 24 lutego 2020 roku, czym wykazał ich współpracę z pozwanym ubezpieczycielem w zakresie najmu pojazdów zastępczych na rzecz poszkodowanych.

Podkreślić przy tym należy, że Sąd rozpoznający sprawę podziela pogląd wyrażony przez Sąd Okręgowy w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 08 grudnia 2016 roku (sygn. akt XX III Ga 2060/17), w którym wskazano, że nie jest wymagane, aby ubezpieczyciel złożył poszkodowanemu ofertę najmu w rozumieniu art. 66 k.c., to jest zawierającą wszystkie opisane w tym przepisie warunki. Wystarczające jest bowiem przedstawienie tylko podstawowych zasad najmu przez ubezpieczyciela, a nawet sama propozycja takiego najmu, po której poszkodowany powinien podjąć inicjatywę zmierzającą do ustalenia interesujących go warunków najmu i w oparciu o nie podjąć decyzję, czy korzysta z propozycji ubezpieczyciela, czy poszukuje samochodu zastępczego na rynku będąc jednocześnie świadomym, że będzie zobowiązany do pokrycia kosztów wykraczających ponad te wynikające z propozycji ubezpieczyciela. Również wskazać należy, że dane przekazane w czasie rozmowy telefonicznej, czy mailowo także nie muszą wyczerpywać przesłanek, które pozwalałyby uznać je za ofertę w rozumieniu art. 66 k.c., wystarczające jest, że stanowią one informacje pozwalające poszkodowanemu powziąć wiedzę co do tego, że istnieje możliwość wypożyczenia pojazdu u ubezpieczyciela, czy podmiotu z nim współpracującego, a także co do tego, jaka jest orientacyjna stawka najmu. Na podstawie bowiem tych informacji poszkodowany może uzyskać przekonanie, że w istocie stawka ta jest znacznie niższa od tej, którą ustalono w umowie najmu zawartej z powodem (tak też Sąd Okręgowy w Szczecinie w uzasadnieniu wyroku z dnia 08 grudnia 2017 roku, sygn. akt VIII Ga 422/17).

Odnosząc się do przedłożonego przez powoda cennika usług zawierających stosowane przez wskazane tam podmioty stawki za najem pojazdów zastępczych (k. 36-38 akt), to w ocenie Sądu nie mógł on stanowić dowodu na rynkowość stawki zastosowanej przez powoda, albowiem dotyczy on wybranych przez powoda podmiotów, co przemawia za przyjęciem, iż powód przedstawił jedynie te cenniki usług najmu pojazdów zastępczych, które stanowiły poparcie jego twierdzeń. Nie mogą one zatem stanowić obiektywnego dowodu na okoliczność wysokości stawek za najem stosowanych przez inne podmioty.

Za wiarygodne Sąd uznał zeznania świadka B. V. w zakresie, w jakim świadek wskazała, że jedynym wymogiem stawianym przez świadka, jakiemu sprostać musiał pojazd zastępczy była automatyczna skrzynia biegów, gdyż w taki rodzaj skrzyni biegów był wyposażony pojazd uszkodzony, a także że nie dokonywała ona rozeznania stawek za najem stosowanych przez inne podmioty, gdyż otrzymała pojazd zastępczy w zakładzie naprawczym, w którym oddała pojazd uszkodzony do naprawy z informacją, że będzie to bezpłatne. Nadto świadek zeznała, że nie pamiętała, czy zapoznawała się z informacją ubezpieczyciela o możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego w podmiotach współpracujących z pozwanym oraz o akceptowanej przez niego stawce w razie jego wynajęcia we własnym zakresie oraz wskazała, że dostęp do poczty z adresu mailowego (...) Sąd miał przy tym na uwadze, że świadek działając z upoważnienia M. S. w czasie rozmowy telefonicznej podczas zgłaszania szkody wskazała powyższy adres mailowy do kontaktu, wobec powyższego, niezależnie od tego, że dostęp do korespondencji wysyłanej na ten adres mailowy mieli także inni pracownicy, doręczenie pism na ten adres następowało ze skutkami dla świadka oraz osoby, w imieniu której działała – poszkodowanego M. S.. Wprawdzie świadek nie pamiętała też otrzymania tych wiadomości, jednakże w związku z tym, że z treści tych wiadomości wynikało, że dla dalszego prowadzenia postępowania likwidacyjnego konieczne jest uzupełnienie formularza zgłoszenia szkody, to przyjąć należy, że skoro takie postępowanie było prowadzone, formularz ten musiał zostać uzupełniony, nadto o otrzymaniu przedmiotowych wiadomości świadczy również podjęcie już w dniu 26 lutego 2020 roku przez zakład naprawczy czynności związanych z ustalaniem u pozwanego szczegółów najmu pojazdu zastępczego, zwłaszcza że w mailu z dnia 26 lutego poprzednik prawny powoda wprost powołał się na poinformowanie poszkodowanego o zasadach najmu pojazdu zastępczego od podmiotów współpracujących z ubezpieczycielem.

Odnosząc się do zeznań świadka M. S., to jakkolwiek Sąd uznał je za wiarygodne, to nie miały one znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, świadek nie posiadał bowiem żadnej wiedzy na temat przebiegu likwidacji przedmiotowej szkody, albowiem czynności w tym zakresie powierzył B. V.. Jakkolwiek świadek ten zeznał, że nie zapoznawał się z wiadomością mailową ubezpieczyciela na temat możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego w podmiotach współpracujących z pozwanym oraz o akceptowanej przez niego stawce w razie jego wynajęcia we własnym zakresie, niemniej jednak Sąd zważył, że skoro świadek B. V. została jako przedstawiciel poszkodowanego o tym poinformowana i informacja taka przesłana została (i to dwukrotnie – w dniu 15 lutego 2020 roku i w dni 24 lutego 2020 roku) na wskazany przez nią adres mailowy, to nastąpiło to ze skutkami na rzecz poszkodowanego M. S..

Sąd nie przeprowadził pozostałych dowodów wskazanych w pozwie, w tym dowodu z opinii biegłego sądowego, albowiem powód cofnął wnioski w tym zakresie oświadczeniem zawartym w piśmie procesowym z datą w nagłówku „dnia 02 lutego 2021 roku” (data prezentaty: 2021-02-05, k. 125-130 akt).

W ocenie Sądu powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. domagał się zasądzenia od pozwanego B. (...) z siedzibą w R. (Łotwa) kwoty 1 064,80 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od dnia 22 czerwca 2020 roku do dnia zapłaty, a także kosztów procesu – tytułem zapłaty pozostałej kwoty odszkodowania obejmującego zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego w związku z uszkodzeniem pojazdu marki B. o numerze rejestracyjnym (...) w wyniku kolizji drogowej, która miała miejsce w dniu 11 lutego 2020 roku.

Pozwany wnosząc o oddalenie powództwa zarzucił poszkodowanemu naruszenie obowiązku minimalizowania szkody poprzez nieuzasadnioną odmowę skorzystania z oferty pozwanego. Pozwany wskazał bowiem, że poszkodowany w czasie telefonicznego zgłoszenia szkody oraz mailowo został poinformowany o możliwości najmu pojazdu zastępczego w podmiotach współpracujących z pozwanym oraz że w przypadku najmu pojazdu od innego podmiotu, ubezpieczyciel pokryje koszty najmu pojazdu zastępczego tylko do wysokości, jaka wynikałaby z najmu pojazdu zastępczego w wypożyczalni współpracującej, tj. w przypadku najmu pojazdu klasy D – w kwocie 159 złotych netto. Nadto wskazano dane kontaktowe do podmiotów współpracujących, stąd poszkodowany mógł ustalić wszystkie warunki najmu bezpośrednio z tymi podmiotami. Tymczasem w imieniu poszkodowanego z zestawem standardowych pytań, które nie odpowiadały faktycznym potrzebom poszkodowanego zakład naprawczy zwrócił się bezpośrednio do ubezpieczyciela.

Zgodnie z treścią art. 822 § 1 i § 4 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na której rzecz została zawarta umowa ubezpieczenia. Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela.

Przedmiotem ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej jest odpowiedzialność ubezpieczającego za szkody wyrządzone osobom trzecim. Jest to więc ubezpieczenie jego odpowiedzialności za wyrządzenie szkody opartej na zasadzie winy lub na zasadzie ryzyka. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej sięga tak daleko, jak odpowiedzialność cywilna ubezpieczającego, a wysokość świadczeń ubezpieczyciela z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej jest determinowana wysokością zobowiązań odszkodowawczych ubezpieczającego. W związku z tym odpowiedzialność odszkodowawcza ubezpieczyciela jest taka, do jakiej zobowiązany byłby sprawca szkody, gdyby to od niego powód domagał się naprawienia szkody.

Zgodnie zaś z dyspozycją art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z których szkoda wynikła. W myśl § 2 niniejszego przepisu, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby szkody nie wyrządzono. Przepis art. 361 § 2 k.c. statuuje zatem zasadę pełnego odszkodowania. Podstawową funkcją odszkodowania jest bowiem kompensacja, co oznacza, że odszkodowanie powinno przywrócić w majątku poszkodowanego stan rzeczy naruszony zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może ono jednak przewyższać wysokości faktycznie poniesionej szkody. Jednocześnie naprawieniu podlega jedynie taka szkoda, która pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem wyrządzającym szkodę. Oceny, czy poniesienie określonych kosztów mieści się w ramach szkody i normalnego związku przyczynowego, należy dokonywać na podstawie indywidualnej sytuacji poszkodowanego i konkretnych okoliczności sprawy. Wskazać przy tym należy, że korzystanie z rzeczy nie stanowi samoistnej wartości majątkowej i w każdym przypadku należy badać, czy pozbawienia możliwości korzystania z rzeczy wywołało uszczerbek majątkowy poszkodowanych.

W ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, iż w majątku poszkodowanego M. S. powstała szkoda majątkowa, której część stanowią koszty zasadnego wynajmu pojazdu zastępczego na czas dokonywanej naprawy pojazdu uszkodzonego w wyniku kolizji z dnia 11 lutego 2020 roku. Nie ma bowiem wątpliwości, iż w sytuacji gdyby do kolizji de facto nie doszło, nie powstałyby dodatkowe koszty związane z najmem pojazdu zastępczego.

W niniejszej sprawie sporna była stawka za najem pojazdu zastępczego w świetle zarzutu pozwanego w przedmiocie naruszenia przez poszkodowanego obowiązku minimalizacji szkody. Nie kwestionując bowiem swojej odpowiedzialności co do zasady ani rynkowości stawki powoda, pozwany zakwestionował przyjętą przez niego dobową stawkę najmu pojazdu zastępczego zarzucając, że zaoferował poszkodowanemu zorganizowanie pojazdu zastępczego przez pozwanego z wypożyczalni z nim współpracującej, z czego poszkodowany nie skorzystał.

Odnosząc się do kwestii naruszenia obowiązku minimalizacji szkody, to wskazać należy, że co do zasady poszkodowany ma prawo wyboru dowolnego podmiotu oferującego najem pojazdów zastępczych, o ile stawka najmu zastosowana przez taki podmiot mieści się w kategoriach cen rynkowych występujących na rynku lokalnym. Poszkodowany ma jednakże także, na podstawie art. 362 k.c. oraz art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2021 roku, poz. 854 ze zmianami), obowiązek minimalizacji szkody rozumiany jako zapobieżenie, w miarę możliwości, zwiększeniu się szkody. Jak nadto wskazał w uchwale z dnia 17 listopada 2011 roku Sąd Najwyższy (sygn. akt III CZP 5/11) nie wszystkie koszty, a więc nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być refundowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszenia jej rozmiarów podnosząc, że wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu, objęte są odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione, tj. usprawiedliwione szczególnymi okolicznościami i potrzebami poszkodowanego, co wyraźnie podkreślił także Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 24 sierpnia 2017 roku (sygn. akt III CZP 20/17).

W uzasadnieniu powyższej uchwały Sąd Najwyższy zmierzył się z problemem usystematyzowania dotychczasowej wykładni i praktyki orzekania w przedmiotowych sprawach. Sąd Najwyższy w przytoczonej uchwale stwierdził, że nie mogą być uznane za celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, które nie są konieczne do wyeliminowania negatywnego następstwa majątkowego w postaci utraty możliwości korzystania z uszkodzonego (zniszczonego) pojazdu, gdyż następstwo to może być wyeliminowane – bez uszczerbku dla godnych ochrony interesów poszkodowanego – w inny, mniej uciążliwy dla dłużnika sposób. Jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu – we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów – skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu) zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te – w zakresie nadwyżki – będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje przemawiające za uznaniem ich za „celowe i ekonomicznie uzasadnione". W tym kontekście istotne znaczenie ma przy tym nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego, czy też obowiązek wpłaty kaucji. Jeżeli istotne warunki wynajmu proponowanego przez ubezpieczyciela (we współpracy z przedsiębiorcą wynajmującym pojazdy) czynią zadość potrzebie ochrony uzasadnionych potrzeb poszkodowanego nie ma podstaw, by obciążać osoby zobowiązane do naprawienia szkody wyższymi kosztami związanymi ze skorzystaniem przez poszkodowanego z droższej oferty. Odstępstwa od tej reguły nie uzasadniają przy tym drobne niedogodności o charakterze niemajątkowym, które mogą wiązać się np. z koniecznością nieznacznie dłuższego oczekiwania na podstawienie pojazdu zastępczego proponowanego przez ubezpieczyciela. Z uwagi na ciążący na ubezpieczycielu obowiązek szczególnej, podwyższonej staranności nie można też przypisać decydującego znaczenia czynnikowi w postaci szczególnego zaufania, jakie poszkodowany ma do kontrahenta, z którego usług chciałby skorzystać. Poniesienia wyższych kosztów nie uzasadnia również sama przez się prostota skorzystania z oferty najmu złożonej przez przedsiębiorcę prowadzącego warsztat naprawczy, w którym uszkodzony pojazd ma być naprawiany. Konieczność dodatkowego kontaktu z ubezpieczycielem, czy podmiotem z nim współpracującym – w praktyce zwykle telefonicznego, czy mailowego – nie może być uznana za niedogodność, która uzasadnia poniesienie wyższych kosztów najmu. Co więcej, należy uznać, że w ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ubezpieczyciel może zaproponować poszkodowanemu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu (zniszczonemu). Tym samym obowiązek ten ciąży na poszkodowanym nawet, gdyby ubezpieczyciel sam nie przejawiał inicjatywy w tym zakresie. Nie ma to przy tym nic wspólnego z koniecznością poszukiwania przez poszkodowanego najtańszej oferty rynkowej najmu, nie jest bowiem istotne to, czy propozycja ubezpieczyciela jest najtańsza, lecz to, że jest przez niego akceptowana.

W niniejszej sprawie bez wątpienia pozwany zakład ubezpieczeń zaproponował użytkownikowi pojazdu B. V. działającej w imieniu i na rzecz poszkodowanego M. S. skorzystanie z oferty wypożyczalni współpracującej z ubezpieczycielem informując także, że w razie wynajęcia pojazdu zastępczego we własnym zakresie koszt wynajmu zostanie uznany do wysokości stawki obowiązującej u tego podmiotu tj. w przypadku pojazdu klasy D do kwoty 159 złotych netto, co miało miejsce przy zgłaszaniu szkody (bez wskazywania wysokości stawki), a także dwukrotnie mailem wysłanym na wskazany adres w dniu 15 lutego 2020 roku i w dniu 24 lutego 2020 roku (ze wskazaniem stawki). Skoro więc świadek B. V. została jako przedstawiciel poszkodowanego poinformowana na temat możliwości wynajęcia pojazdu za pośrednictwem ubezpieczyciela i akceptowanych stawkach w razie wynajęcia pojazdu we własnym zakresie, to nastąpiło to ze skutkami na rzecz poszkodowanego. Sąd miał również na uwadze, że z zeznań świadka B. V. wynikało, że jedynym wymogiem, jaki musiał spełniać pojazd zastępczy była automatyczna skrzynia biegów, a zatem pozostałe wskazane w zapytaniu zakładu naprawczego z dnia 26 lutego 2020 roku wymogi nie miały realnego znaczenia dla podjęcia decyzji o najmie pojazdu zastępczego. Uznać jednak należy, że poprzez zapytanie z dnia 26 lutego 2020 roku, w którym wśród zawartych tam pytań było pytanie o to, co miało znaczenie dla poszkodowanego – tj. o automatyczną skrzynię biegów, poszkodowany (a ściślej – działający w jego imieniu zakład naprawczy) podjął próbę ustalenia interesujących go szczegółów najmu pojazdu zastępczego, tym bardziej, że miało to miejsce jeszcze przed wynajęciem pojazdu zastępczego (co nastąpiło dopiero w dniu 20 kwietnia 2020 roku).

Jednakże Sąd miał na uwadze, że z treści korespondencji mailowej wynikało, że szczegółowe pytania o zasady najmu pojazdu zastępczego zostały zadane (z wyznaczeniem terminu 3 dni na odpowiedź i przesłanie dokumentów stanowiących gwarancję spełnienia zadeklarowanych warunków najmu pojazdu) pozwanemu ubezpieczycielowi, podczas gdy z treści korespondencji mailowej z dnia 15 lutego 2020 roku i z dnia 24 lutego 2020 roku wyraźnie wynikało, że w celu ustalenia szczegółowych zasad najmu należało się skontaktować mailowo lub telefonicznie ze wskazanym tam podmiotem współpracującym z pozwanym – (...) spółką akcyjną z siedzibą w W. lub (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.. Oczywistym jest bowiem, że ubezpieczyciel skoro zleca realizację umów najmu pojazdów zastępczych i ich obsługę podmiotom zewnętrznym, nie posiada szczegółowej wiedzy na temat warunków konkretnej umowy najmu. Wskazanie przy tym przez ubezpieczyciela danych kontaktowych (adresowych, telefonicznych i mailowych) do tych podmiotów oznacza, że zachowując należytą staranność, poszkodowany mógł tam interesujące go informacje uzyskać. Tymczasem w niniejszej sprawie, mimo wyraźnej treści wiadomości mailowych, zapytanie o szczegóły najmu skierowane zostało bezpośrednio do zakładu ubezpieczeń, co w ocenie Sądu nie może być uznane za zachowanie przez poszkodowanego, czy działającego w jego imieniu zakładu naprawczego należytej staranności. Ubezpieczyciel nie był w niniejszej sprawie zobowiązany do tego, by przedstawić precyzyjną ofertę ze wskazaniem wszystkich jej szczegółów, albowiem nie był podmiotem, który zajmował się świadczeniem usług najmu pojazdu zastępczego. Wystarczające było, że wskazał podmiot, który usługę tę może świadczyć oraz jego dane kontaktowe i stosowane przez niego stawki (tak też Sąd Okręgowy w Rzeszowie w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 marca 2019 roku, sygn. akt VI Ga 264/18).

A zatem w ocenie Sądu – mając na względzie powyższe – uznać należało, że skierowanie bezpośrednio do ubezpieczyciela maila i podjęcie próby ustalenia interesujących poszkodowanego warunków najmu bezpośrednio u niego, nie było skuteczne, a jednocześnie powód nie zdołał wykazać, że w sprawie zachodziły szczególne potrzeby po stronie poszkodowanego uzasadniające nieskorzystanie z propozycji pozwanego. Oceny tej nie może zmienić wskazywana przez świadka okoliczność, że dokonała ona najmu pojazdu zastępczego w miejscu, w którym oddawała swój pojazd do naprawy, zdaniem bowiem Sądu zainteresowanie się propozycją ubezpieczyciela poprzez kontakt telefoniczny, czy mailowy ze wskazanym podmiotem trudniącym się najmem pojazdów zastępczych (a nie z ubezpieczycielem), nie może być uznane za niedogodność usprawiedliwiającą brak współdziałania z tym podmiotem ani też nie dowodzi, że propozycja podmiotu współpracującego z ubezpieczycielem nie obejmowała podstawienia poszkodowanemu pojazdu z automatyczną skrzynią biegów, czy w miejscu i terminie przez niego wskazanym – w tym w zakładzie naprawczym, w którym poszkodowany zlecił naprawę i to we wskazanym przez niego dniu. Sąd miał też na uwadze, że ubezpieczyciel poinformował przedstawiciela poszkodowanego o możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego za pośrednictwem podmiotu współpracującego z ubezpieczycielem i akceptowanej stawce w przypadku wynajęcia pojazdu we własnym zakresie w dniu 15 lutego 2020 roku i w dniu 24 lutego roku, a zatem poszkodowany skoro wynajął pojazd zastępczy dopiero w dniu 20 kwietnia 2020 roku w ocenie Sądu miał wystarczający czas, by dowiedzieć się o proponowane warunki najmu w okresie poprzedzającym najem pojazdu zastępczego od poprzednika prawnego powoda.

Wskazać należy, że z naruszeniem obowiązku minimalizacji szkody możemy mieć do czynienia wówczas, gdy ubezpieczyciel zawiadomił poszkodowanego lub jego pełnomocnika o możliwości wynajęcia pojazdu zastępczego za jego pośrednictwem, czy u podmiotów z nim współpracujących i to jeszcze przed wynajęciem przez niego pojazdu od powoda, a więc w sytuacji, gdy poszkodowany taką informację otrzymał nie mając jeszcze zawartej umowy najmu pojazdu zastępczego. Wówczas zachowanie poszkodowanego polegające na zaniechaniu współdziałania z pozwanym w likwidacji szkody w postaci co najmniej podjęcia próby ustalenia szczegółów i dokładnych warunków najmu pojazdu zastępczego oferowanego przez wskazany przez pozwanego podmiot bezpośrednio u tego podmiotu, jako tego, który świadczy przedmiotową usługę, uznać należy za nieprawidłowe i przyczyniające się do powstania szkody. Dopiero ewentualnie po uzyskaniu informacji o warunkach najmu, gdyby warunki te poszkodowanemu nie odpowiadałyby, mógłby on w ocenie Sądu, bez narażenia się na zarzut naruszenia obowiązku minimalizacji szkody, rozpocząć poszukiwania podmiotu oferującego najem na zasadach w pełni go satysfakcjonujących.

Powyższe zaś w ocenie Sądu przesądza jednoznacznie o naruszeniu przez poszkodowanego w niniejszej sprawie obowiązku minimalizacji szkody i powoduje, że wynajęcie pojazdu od poprzednika prawnego powoda przy zastosowaniu wyższej stawki nie może zostać uznane za zasadne. W sytuacji bowiem, gdy poszkodowany w sposób realny nie interesował się propozycją zakładu ubezpieczeń dotyczącą wynajęcia pojazdu zastępczego we wskazanych wypożyczalniach albo w innych, ale za wskazaną przez ubezpieczyciela kwotę (okoliczności tej powód nie wykazał), a następnie wynajął – i to dopiero niemalże dwa miesiące później, a zatem zapewne nie działając już pod presją czasu, czy zdenerwowania zaistniałym zdarzeniem, pojazd za kwotę znacznie wyższą, to takie zachowanie poszkodowanego ocenić należy jako przyczynienie się do zwiększenia szkody.

W tej sytuacji roszczenie powoda o zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego ustalonych według stawek wynikających z umowy zawartej z poszkodowanego w zakresie przekraczającym koszty najmu pojazdu zastępczego uznane przez pozwanego, nie zasługuje na uwzględnienie. Sam najem pojazdu zastępczego pozostawał przy tym oczywiście w związku przyczynowym z uszkodzeniem pojazdu poszkodowanego, jednakże poszkodowany swoim zachowaniem, tj. zaniechaniem sprawdzenia warunków najmu bezpośrednio u podmiotu wskazanego jako świadczącego tego typu usługę, przyczynił się do powiększenia szkody wynikającej z tego zdarzenia w zakresie dochodzonym niniejszym pozwem. Gdyby bowiem poszkodowany dochował należytej staranności i dbałości o swoje sprawy wymaganej od niego, i zgodnie z instrukcją ubezpieczyciela podjął próbę ustalenia interesujących go i mających dla niego realne znaczenie warunków oferowanego najmu pojazdu zastępczego (co w niniejszej spawie dotyczyło wyłącznie automatycznej skrzyni biegów) u wskazanych przez ubezpieczyciela podmiotów świadczących takie usługi i mających wiedzę na temat szczegółowych zasad najmu, i gdyby wskazane konkretne warunki najmu by mu nie odpowiadały, mógłby wynająć pojazd w dowolnie wybranym podmiocie bez narażania się na zarzut naruszenia obowiązku minimalizacji szkody. Tymczasem w niniejszej sprawie działający w imieniu poszkodowanego zakład naprawczy skierował zapytanie do ubezpieczyciela, który – co oczywiste nie świadcząc bezpośrednio takich usług, nie posiadał tak szczegółowej wiedzy, przy czym takie zachowanie poszkodowanego naruszało wymaganą od niego należytą staranność w dbałości o swoje sprawy i nie może prowadzić do uznania, że bez względu na treść informacji od ubezpieczyciela, poszkodowany, który gdziekolwiek skieruje zapytanie o szczegółowe warunki najmu, zostanie uznany za współdziałającego z dłużnikiem (pozwanym). Ubezpieczyciel zachował wymaganą od niego staranność – wskazał w sposób precyzyjny dane adresowe, mailowe i telefoniczne podmiotów, które świadczą we współpracy z nim usługi najmu pojazdów zastępczych na rzecz poszkodowanych, zaś należyta staranność wymagana od poszkodowanego obligowała go do zasięgnięcia informacji o szczegółach tego najmu u tych podmiotów bezpośrednio, a nie od ubezpieczyciela.

Uznając, że z powyższych względów poszkodowany naruszył zasadę minimalizacji szkody wskazać należało, że należne poszkodowanemu odszkodowanie stanowiło iloczyn dni najmu pojazdu zastępczego (5 dni, niesporne) i stawki w kwocie w kwocie 159 złotych netto plus 50% podatku VAT, a zatem kwotę 886,43 złotych. Pozwany wypłacił powodowi dotychczas kwotę 886,45 złotych, a zatem żądanie pozwu nie było zasadne.

Wobec powyższego Sąd na podstawie art. 822 k.c. w zw. z art. 659 k.c. w zw. z art. 361 k.c. w zw. z art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2021 roku, poz. 854 ze zmianami) w zw. z art. 6 k.c. a contrario powództwo oddalił.

O kosztach procesu Sąd orzekł natomiast zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w dyspozycji art. 98 k.p.c. w zw. art. 99 k.p.c. i 108 § 1 k.p.c. zasądzając od powoda jako strony przegrywającej na rzecz pozwanego – jako strony wygrywającej zwrot poniesionych przez niego kosztów postępowania w kwocie 287 złotych (17 złotych – opłata skarbowa od pełnomocnictwa, 270 złotych – koszty zastępstwa procesowego).

Na powyższej podstawie w punkcie trzecim wyroku Sąd kosztami procesu w pozostałym zakresie obciążył powoda uznając je za uiszczone.

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

SSR Justyna Supińska

Gdynia, dnia 12 grudnia 2021 roku