Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

30 marca 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sławomir Górny

Protokolant: st. sekr. sąd. Ewelina Kubiczak- Kleśta

po rozpoznaniu na rozprawie 30 marca 2022 roku w Sieradzu

odwołania A. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z 26 stycznia 2022 r. Nr (...)

w sprawie A. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o zwrot świadczenia rocznego

zmienia zaskarżoną decyzję i ustala, że A. G. nie ma obowiązku zwrotu pobranej należności z tytułu dodatkowego rocznego świadczenia za listopad 2021 roku w kwocie 203, 19 (dwieście trzy i 19/100) złote.

Sygn. akt IV U 90/22

UZASADNIENIE

Decyzją z 26.01.2022r., ZUS z urzędu zobowiązał A. G. do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia za okres od 1.11.2021 - 30.11.2021 z tytułu nadpłaconego dodatkowego rocznego świadczenia, stwierdzając że wnioskodawczyni pobrała z powyższego tytułu za wymieniony okres nienależne świadczenie w kwocie 203,19zł.

Nie podzielając powyższej decyzji, w/w złożyła odwołanie nie zgadzając się z zobowiązaniem dotyczącym zwrotu kwoty 203,19zł. jako nienależnie pobranego świadczenia, z uwagi na brak odpowiedniego pouczenia ze strony organu rentowego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. G., ur. (...)

Decyzja z 15.07.2016r., ZUS przyznał w/w emeryturę od 1.07.2016r. (decyzja k. 11/akta ZUS).

W dniu 26.10.2021r., A. G. złożyła w ZUS wniosek o rentę rodzinną po zmarłym mężu (wniosek/akta ZUS).

Decyzją z 2.11.2021r. ZUS przyznał A. G. prawo do dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego w kwocie 1250,88zł. ( decyzja k. 13/akta ZUS).

Decyzją z 8.11.2021r., ZUS przyznał A. G. rentę rodzinną od 14.10.2021r., tj. od daty śmierci męża Z. G.. Świadczenie jako korzystniejsze od wypłacanej dotychczas emerytury - wyniosło brutto 3103,19zł. (decyzja k. 13/akta ZUS).

Decyzją z 26.01.2022r., ZUS z urzędu zobowiązał A. G. do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia za okres od 1.11.2021 - 30.11.2021 z tytułu nadpłaconego dodatkowego rocznego świadczenia, stwierdzając że wnioskodawczyni pobrała z powyższego tytułu za wymieniony okres nienależne świadczenie w kwocie 203,19zł. (decyzja k. 18/akta ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w postępowaniu przed organem rentowym.

Sąd Okręgowy zważył:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 13 ustawy z dnia 21 stycznia 2021r. o kolejnym w 2021r. dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz.U.2021.432), w sprawach nieuregulowanych w tej ustawie stosuje się przepisy powołanej ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art. 6 ww. ustawy o kolejnym dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym, dodatkowe roczne świadczenie pieniężne wypłacane jest przez organ rentowy z urzędu i świadczenie to wypłaca się w terminie spełniania innych świadczeń, np. emerytury.

Stosownie do art. 138 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu. Za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się: świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania; świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą świadczenia. Za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się również świadczenia wypłacone z przyczyn niezależnych od organu rentowego osobie innej niż wskazana w decyzji tego organu. Nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń za okres dłuższy niż 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ rentowy o zajściu okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, a mimo to świadczenia były jej nadal wypłacane, w pozostałych zaś wypadkach - za okres dłuższy niż 3 lata, z zastrzeżeniem ust. 5. Kwoty nienależnie pobranych świadczeń w związku z osiągnięciem przychodów, o których mowa w art. 104 ust. 1, podlegają zwrotowi za okres nie dłuższy niż 1 rok kalendarzowy poprzedzający rok, w którym wydano decyzję o rozliczeniu świadczenia, jeżeli osoba pobierająca to świadczenie powiadomiła organ rentowy o osiągnięciu przychodu, w pozostałych zaś przypadkach - za okres nie dłuższy niż 3 lata kalendarzowe poprzedzające rok wydania tej decyzji.

Zdaniem ZUS, pobrane przez ubezpieczoną dodatkowe roczne świadczenie w kwocie 203,19zł. nie jest jej należne i podlega zwrotowi, bowiem odejmując wypłaconą 14-stą emeryturę wypłaconą w kwocie 1250,88zł. od należnej w kwocie 1047,69zł otrzymujemy kwotę nadpłaty 14-stej emerytury na kwotę 203,19zł. Zdaniem Sądu rozumowanie ZUS jest błędne. Organ rentowy może domagać się zwrotu nienależnie pobranego świadczenia tylko wówczas, gdy ubezpieczonemu można przypisać złą wolę. W orzecznictwie konsekwentnie przyjmuje się, że obowiązek zwrotu obciąża tylko tego, kto przyjął świadczenie w złej wierze, wiedząc, że mu się nie należy, co dotyczy zarówno osoby, która została pouczona o okolicznościach, w jakich nie powinna pobierać świadczeń, jak też tej osoby, która uzyskała świadczenia na podstawie nieprawdziwych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd instytucji ubezpieczeniowej. Wypłacenie świadczenia w sposób, na który nie miała wpływu postawa i świadomość (wina) świadczeniobiorcy, nie uzasadnia powstania po stronie osoby ubezpieczonej obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia (por. wyrok SA w Warszawie z 2.03.2016r., sygn. III AUa 490/15 i wskazane tam orzecznictwo). Przedstawione orzeczenia oraz zawarta w nich zbieżna, co do zasady, wykładnia i argumentacja pozwalają na przyjęcie, że nienależnie pobrane świadczenie w rozumieniu art. 138 ust. 2 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, to świadczenie wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części (świadczenie nienależne, nieprzysługujące), na skutek okoliczności leżących po stronie ubezpieczonego. Inaczej mówiąc, nie można przyjąć, aby doszło do nienależnego pobrania świadczenia, jeżeli jego wypłata, mimo zaistnienia wskazanych okoliczności, nastąpiła z przyczyn niezależnych od ubezpieczonego.

W rozpoznawanej sprawie mamy do czynienia z przypadkiem, gdy wypłata świadczenia nastąpiła wskutek przyznania wnioskodawczyni prawa do renty rodzinnej, jako świadczenia korzystniejszego od pobieranej emerytury. Odwołująca nie przyczyniła się żadnym swoim działaniem lub zaniechaniem do zaistnienia omawianej sytuacji, która była wynikiem działania organu rentowego. Wskazać przy tym ponadto należy, że odwołująca się nie miała obiektywnych podstaw, by kontrolować decyzję organu rentowego i podważać jej prawidłowość. W tych okolicznościach nie sposób przyjąć, aby świadczenie zostało pobrane nienależnie w rozumieniu art. 138 ust. 2 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Organ rentowy w toku procesu nie wykazał zaistnienia w niniejszej sprawie przesłanek wynikających z powołanego przepisu, warunkujących uznanie, że wypłacone odwołującej się świadczenie może zostać zakwalifikowane jako świadczenie nienależnie przez nią pobrane. Nie nastąpiło po stronie wnioskodawczyni żadne zawinienie zaistniałej sytuacji. Należy również wskazać, że na podstawie art. 138 ust. 2 pkt 1 ustawy emerytalnej można żądać zwrotu świadczenia, jeżeli osoba pobierająca je była pouczona o braku prawa do ich pobierania. Pouczenie musi być należyte, czyli wyczerpująco i wyraźnie wskazujące okoliczności, w jakich dochodzi do nienależnego pobrania świadczenia, dokonane w taki sposób, aby było zrozumiałe dla osoby, do której jest skierowane. Pouczenie nie może być abstrakcyjne, obciążone brakiem konkretności, a w szczególności nie może odnosić się do wszystkich hipotetycznych okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń (por. wyroki Sądu Najwyższego z 17.11.1995r., II URN 46/95, z 17.02.2005 r., II UK 440/03).

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżona decyzję i ustalił, że A. G. nie ma obowiązku zwrotu pobranej należności z tytułu dodatkowego rocznego świadczenia za listopad 2021r. w kwocie 203,19zł.