Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 1

Sygnatura akt

II K 519/20

Jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku dotyczy tylko niektórych czynów lub niektórych oskarżonych, sąd może ograniczyć uzasadnienie do części wyroku objętych wnioskiem. Jeżeli wyrok został wydany w trybie art. 343, art. 343a lub art. 387 k.p.k. albo jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku obejmuje jedynie rozstrzygnięcie o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu, sąd może ograniczyć uzasadnienie do informacji zawartych w częściach 3–8 formularza.

1.  USTALENIE FAKTÓW

0.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1

V. S.

W dniu 20.05.2020r. w miejscowości K., w rejonie znaku granicznego II/18 zorganizował obywatelom Ukrainy V. D., W. K., Y. P. i V. D. – P. przekroczenie wbrew przepisom granicy Rzeczypospolitej Polskiej do Republiki Czeskiej poprzez dowiezienie wyżej wskazanych osób w pobliże granicy między Rzeczypospolitą Polską do Republiką Czeską samochodem marki O. (...) nr rej (...) w celu przejechania granicy przy użyciu tego pojazdu (czyn zarzucony)

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za udowodnione

Dowód

Numer karty

W dniu 20.05.2020r. w miejscowości K., w rejonie znaku granicznego II/18 V. S. zorganizował obywatelom Ukrainy V. D., W. K., Y. P. i V. D. – P. przekroczenie granicy Rzeczypospolitej Polskiej do Republiki Czeskiej poprzez dowiezienie wyżej wskazanych osób w pobliże granicy między Rzeczypospolitą Polską do Republiką Czeską samochodem marki O. (...) nr rej (...) w celu przejechania granicy przy użyciu tego pojazdu. Wyżej wymienione osoby tego samego dnia przekroczyły granicę polsko-ukraińską w M.. Następnie zostali zabrani samochodem V. S. w kierunku granicy z Republiką Czeską. Z uwagi na ograniczenia w ruchu granicznym obowiązujące w tamtym okresie nie było dopuszczalne przekraczanie granicy w miejscach, które nie zostały wskazane w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 13 marca 2020 roku w sprawie przywrócenia tymczasowo kontroli granicznej osób przekraczających granicę państwową stanowiącą granicę wewnętrzną – kontrola ta dotyczyła ogólnie rzecz ujmując przeciwdziałania rozprzestrzeniania się wirusa SARS-CoV-2. Przewożeni w samochodzie obywatele Ukrainy mieli ważne paszporty biometryczne, mieli wizy typu D zezwalające im na pobyt i pracę w Polsce oraz na przekraczanie granic wewnętrznych Unii Europejskiej na ogólnych zasadach. W Polsce mieli oczekiwać na nich polscy pracodawcy. V. S. zamierzał jednak przetransportować ich do Czech, w celu zatrudnienia ich na miejscu – w Czechach. Przewożeni mężczyźni nie mieli zamiaru podejmowania pracy w Polsce, ale w Czechach. Sam oskarżony zatrudniony był jako kierowca busa w firmie (...) z siedzibą w L.. Samochód O. (...) stanowił własność klubu piłkarskiego (...)V. S. jako kierowca jeździł między Czechami, Austrią, Hiszpanią i Niemcami. Zarówno V. D., V. K., V. D. – P. i V. K. pracowali wcześniej w Czechach. Ten ostatni korzystał z czeskiego numeru telefonu.

V. S. urodził się w (...) roku w m. M.. Ma obywatelstwo ukraińskie, wykształcenie średnie zawodowe, jest żonaty – ma trójkę dorosłych dzieci. Jest kierowcą w firmie (...) w Z., zarabia 1800 euro miesięcznie. Nie był wcześniej karany. Nie leczył się psychiatrycznie neurologicznie ani odwykowo.

Notatka

2, 22, 23

Protokół przeszukania

4-6

Umowy

7-16

Protokoły zatrzymania

18-19, 25-26, 28-29, 31-32, 33-34, 36-37, 52-54, 58-60, 72-74

Kopie dokumentów

20-21

Częściowo wyjaśnienia V. D.

46

Częściowo wyjaśnienia V. K.

51

Częściowo wyjaśnienia Y. P.

64

Kopie paszportów, wiz

65-69, 71

wyjaśnienia V. D. - P.

78

Częściowo wyjaśnienia V. S.

89

Częściowo zeznania M. D.

110

Zeznania M. O.

113-114, 168-169

Karta karna

171

Akta sprawy Sądu Rejonowego w R. (...)

0.1. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1

V. S.

Oskarżonemu nie przypisano popełnienia zarzucanego mu przestępstwa jak w punkcie 1.1

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za nieudowodnione

Dowód

Numer karty

---

---

---

2.  OCena DOWOdów

0.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Wyjaśnienia V. S.

Oskarżony nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu. Wskazał, że pomylił drogi – nawigacja zaprowadziła go w pobliże przejścia granicznego, nie zamierzał przekraczać granicy w K.. Sąd nie dał wiary jego wyjaśnieniom. Przeczą im zeznania M. O., która wskazywała na jego zachowanie, próbę ucieczki, agresję. Ponadto V. D. – P. podał, że samochód zmierzał do Czech. Zamiarem był od początku przejazd spod granicy polsko-ukraińskiej przez Polskę do Czech. Pośrednio wskazywał na to także M. D., który podał, że oskarżony kursował między Czechami a Ukrainą. Wypada wskazać, że z zeznań M. O. wynika, iż w miejscu, gdzie doszło do zatrzymania samochodu V. S. już wcześniej odbywały się transporty osób do Czech przez przejście graniczne, z którego nie można było w tamtym czasie korzystać. Pojazd oskarżonego poruszał się ścieżką dla rowerów. To przejście graniczne nie było przejściem drogowym. V. S. w rozmowie twierdził, ze przewozi Polaków do Czech, podczas gdy w samochodzie podróżowali sami U..

Zeznania M. O.

Zeznania świadka nie budziły wątpliwości, opisała swoje czynności służbowe jako funkcjonariuszka Straży Granicznej. Jej słowa potwierdzają dokumenty, których kopie znajdują się w aktach oraz pośrednio zeznania V. D. – P..

Wyjaśnienia V. D.

V. D. wraz z pozostałymi pasażerami został oskarżony o przekroczenie granicy z innymi osobami w ramach równolegle toczącego się przed tutejszym Sądem postępowania. W ramach swoich wyjaśnień podał, że zamierzał jechać do pracy w Polsce. Potwierdził słowa kierowcy, że to nawigacja nieprawidłowo ich poprowadziła. W ocenie Sądu jego wyjaśnienia są wiarygodne jedynie w zakresie w jakim opisał jak uzyskał wizę. Zdaniem Sądu, w kontekście wyjaśnień V. D. – P., V. D. również zamierzał udać się do Czech, gdzie miał podjąć pracę. Uwagę zwraca fakt, że przejazd busem oskarżonego był dobrze zorganizowany – oskarżony czekał na pasażerów tuż przy granicy polsko-ukraińskiej.

Wyjaśnienia V. K.

Podobnie ocenić należy wyjaśnienia V. K.. Był on jednym z pasażerów samochodu prowadzonego przez oskarżonego. Podał, że znał wcześniej V. D. – P.. Twierdził jednak, że jechał do pracy w Polsce. W kontekście zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wskazać trzeba, że także ten obywatel Ukrainy zamierzał dojechać do Czech. Wskazał, że nadal użytkuje czeski numer telefonu.

Wyjaśnienia V. D. – P.

Sąd dał wiarę wyjaśnieniom V. D. – P.. Wskazać należy, że podał on kilka istotnych informacji. Mianowicie znał pozostałych pasażerów busa (poza Y. P.). Nie krył, że szukał pracy w Czechach, nie w Polsce. W tym celu kontaktował się z K., który pomógł mu to załatwić. Nie zamierzał podejmować pracy w Polsce, a jedynie wykorzystać wydaną wizę, by po wjeździe do Polski udać się do Czech. Podał, że wszyscy pasażerowi mieli taki zamiar. Całe przedsięwzięcie było zorganizowane.

Zeznania M. D.

Zeznania świadka miały jedynie pośrednie znaczenie. Potwierdził on to, co wynika z dokumentów, tj. fakt zatrudnienia oskarżonego jako kierowcy w Czechach. Przyznał również, że oskarżony jeździł jako kierowca między Ukrainą a Czechami. Zdaniem Sądu wskazuje to pośrednio na zamiar przekroczenia granicy polsko-czeskiej przez oskarżonego. W pozostałym zakresie jego zeznania nie wniosły do sprawy istotnych elementów.

Dokumenty, karta karna, akta sprawy (...)

Pozostałe zgromadzone w aktach dowody nie budziły wątpliwości. W sprawie zabezpieczono jedynie dokumenty dwóch pasażerów busa spośród czterech, którzy nim podróżowali. Niemniej, Sąd uznał, że skoro w notatce urzędowej k. 2 wskazano, że wszyscy zatrzymani wówczas mężczyźni mieli ważne paszporty oraz skoro legalnie przekroczyli granicę polsko-ukraińską, to wszyscy legitymowali się niezbędnymi ku temu dokumentami. Dwaj z nich – P. i V. D. – P. mieli ukraińskie paszporty biometryczne oraz ważne wizy krajowe długoterminowe typu D.

Karta karna nie budziła wątpliwości.

Z akt sprawy (...) skorzystano jedynie pod kątem ustalenia przedmiotu tej sprawy (sprawę tamtą wyłączono ze sprawy niniejszej na etapie postępowania przygotowawczego), nadto kopie dokumentów w tamtej sprawie są nieco wyraźniejsze.

0.1.Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 1.1 albo 1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

Wyjaśnienia Y. P.

Y. P. przesłuchany w charakterze podejrzanego nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu i odmówił składania wyjaśnień.

3.  PODSTAWA PRAWNA WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Oskarżony

☐

3.1.  Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania zgodna z zarzutem

---

---

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

---

☐

3.2.  Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania niezgodna z zarzutem

---

---

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

---

☐

3.3.  Warunkowe umorzenie postępowania

---

---

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach warunkowego umorzenia postępowania

---

☐

3.4.  Umorzenie postępowania

---

---

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach umorzenia postępowania

---

☐

3.5.  Uniewinnienie

1

V. S.

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach uniewinnienia

Oskarżonemu zarzucono popełnienie przestępstwa z art. 264 § 3 k.k. Przepis ten stanowi, że kto organizuje innym osobom przekraczanie wbrew przepisom granicy Rzeczypospolitej Polskiej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Sąd uniewinnił oskarżonego od popełnienia zarzucanego mu przestępstwa, gdyż jego zachowanie nie jest obecnie penalizowane. Motywy tego rozstrzygnięcia są następujące.

W pierwszej kolejności należy poczynić rozważania odnośnie do charakteru przepisu art. 264 § 3 k.k. Przepis ten zawiera w swojej treści jedynie znamię organizowania innym osobom przekraczania granicy. Ten element nie budzi w sprawie wątpliwości – cały proces przewiezienia obywateli przez granicę polsko-czeską został starannie przygotowany. Mężczyźni zostali odebrani już spod M. i udali się na przejście graniczne w K., gdzie zamierzali przekroczyć granicę w miejscu, które w tamtym czasie nie było jednym z przejść granicznych, gdzie można było granicę przekroczyć. Resztę treści normy art. 264 § 3 k.k. dekodować należy z uwzględnieniem przepisów regulujących ruch graniczny. Przepis ten jest więc przepisem blankietowym, a każdorazowe zrekonstruowanie normy sankcjonowanej wymaga sięgnięcia do przepisów szczególnych. W ocenie Sądu istotne w tym zakresie są dwie grupy przepisów – przepisy Ustawy z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej (dalej uogp) oraz przepisy zawierające unormowania szeroko rozumianego prawa wizowego. W doktrynie zgodnie wskazuje się bowiem, że chodzi nie tylko o miejsce czy sposób przekroczenia granicy, niepoddanie się kontroli granicznej, ale także brak wymaganych dokumentów.

W związku z powyższym zbadać należy czy oskarżony naruszył przepisy dotyczące miejsca/sposobu przekraczania granicy. Zarzucany mu czyn miał miejsce w dniu 20 maja 2020 roku. Zgodnie z art. 17a uogp minister właściwy do spraw wewnętrznych, w drodze rozporządzenia, przywraca tymczasowo, przedłuża lub znosi kontrolę graniczną osób przekraczających granicę państwową stanowiącą granicę wewnętrzną w rozumieniu kodeksu granicznego Schengen, określając:

1) odcinki granicy państwowej, na której kontrola graniczna osób zostaje przywrócona tymczasowo, przedłużona lub zniesiona;

2) przejścia graniczne, rodzaj ruchu dozwolonego przez te przejścia i czas ich otwarcia oraz zasięg terytorialny przejść granicznych;

3) okres, na który kontrola graniczna osób zostaje przywrócona tymczasowo lub przedłużona.

Rozporządzenie powinno uwzględniać dostosowanie zakresu kontroli do przyczyn uzasadniających jej wprowadzenie oraz możliwość stosowania kontroli na niektórych odcinkach drogowych lub kolejowych przecinających granicę państwową, a także w niektórych portach i przystaniach oraz portach lotniczych i lotniskach.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie przywrócenia tymczasowo kontroli granicznej osób przekraczających granicę państwową stanowiącą granicę wewnętrzną zostało wydane w dniu 13 marca 2020 roku (Dz. U. 202.434) w związku ze stanem epidemii spowodowanej rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. W paragrafie drugim tego rozporządzenia wskazano, że pierwotnie w okresie od 15 marca 2020 roku do dnia 24 marca 2020 roku przywraca się tymczasowo kontrolę graniczną osób. Następnie w kolejnych punktach tego paragrafu okres ten był przedłużany aż do 12 czerwca 2020 roku włącznie. Kontrolę graniczną przywrócono m.in. na granicy państwowej z Republiką Czeską ( § 3 pkt 1), w załączniku do rozporządzenia zawarto wykaz przejść granicznych, rodzaj ruchu dozwolonego przez te przejścia, czas ich otwarcia i zasięg terytorialny (§ 4). Przejście graniczne w K. nie jest ujęte w tym wykazie, zatem w dniu 20 maja 2020 roku przekroczenie granicy w tym miejscu nie było dopuszczalne. Oznacza to, że tego dnia oskarżony zorganizował czterem obywatelom Ukrainy przekroczenie granicy wbrew przepisom wówczas obowiązującym, tj. w miejscu, które nie było w tamtym czasie przeznaczone do przekroczenia granicy. Dodać należy, że prawdopodobnym motywem działania oskarżonego była chęć uniknięcia kontroli granicznej, gdyż przejazd przez granicę wiązał się wówczas m.in. z koniecznością odbywania kwarantann na terenie różnych państw członkowskich UE. Ponadto, z materiału dowodowego zgromadzonego w aktach wynika, że przewożeni mężczyźni zamierzali podjąć pracę w Czechach, co mogło nie być zgodne z czeskimi przepisami. Kontrola graniczna mogła więc wzbudzać obawę, że przeprawa do Czech się nie powiedzie. W tym miejscu trzeba dodać jednak, że kwestia odbywania kwarantanny lub legalnego podjęcia zatrudnienia w Czechach nie jest objęta przepisami, do których odnosi się art. 264 § 3 k.k. Nie są to przepisy regulujące ruch graniczny, nie są to również przepisy polskie ani unijne. Kwestia celu wjazdu do Czech jest w niniejszej sprawie prawnie irrelewantna.

W ocenie Sądu skoro zakres normowania przepisu art. 264 § 3 k.k. wyznaczany jest także, a może przede wszystkim przez przepisy pozakodeksowe, to do zmian tych przepisów zastosowanie w pełni znajduje art. 4 § 1 k.k. Dochodzi bowiem do zmiany zakresu normowania, a w tym konkretnym przypadku do zmiany zakresu penalizacji. Gdyby bowiem V. S. zachował się dokładnie tak samo w dniu wyrokowania jak zachował się w dniu 20 maja 2020 roku, to jego zachowanie nie stanowiłoby przestępstwa.

W tym miejscu poczynić należy kilka uwag tyczących się kwestii przepisów epizodycznych lub czasowych. Zgodnie z art. 4 § 1 k.k. jeżeli w czasie orzekania obowiązuje ustawa inna niż w czasie popełnienia przestępstwa, stosuje się ustawę nową, jednakże należy stosować ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest względniejsza dla sprawcy. Nie ma wątpliwości, że przez sformułowanie „ustawa nowa” oraz „ustawa obowiązująca poprzednio” rozumieć należy ogół przepisów subsumowanych pod zachowanie sprawcy czynu (a nie tylko brzmienie art. 264 § 3 k.k., które oczywiście nie uległo zmianie). W niniejszej sprawie chodzi więc również o przepisy uogp oraz przepisy powołanego wyżej rozporządzenia. W doktrynie wskazuje się zgodnie, że przez pojęcie ustawy obowiązującej poprzednio rozumie się także przepisy epizodyczne (wprowadzone z uwagi na zaistnienie określonego stanu rzeczy, nastania określonych stosunków) lub czasowe (wprowadzone na dany okres). Stanowisko takie jest ugruntowane w doktrynie (por. m.in. Filar Marian (red.), Kodeks karny. Komentarz, wyd. V, Opublikowano: WK 2016, Konarska-Wrzosek Violetta (red.), Kodeks karny. Komentarz, wyd. III, Opublikowano: WKP 2020, Mozgawa Marek (red.), Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, Opublikowano: LEX/el. 2021). Artykuł 4 § 1 k.k. nie zawiera żadnych szczególnych unormowań dotyczących tego typu ustaw, tego typu przepisów, a zatem na zasadach ogólnych ma do nich zastosowanie zasada lex mitior agit. Kolejną kwestią jest możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności sprawcy za popełnienie przestępstwa w sytuacji, gdy dany typ czynu zabronionego jest częściowo lub w całości zbudowany z przepisów czasowych. W tego typu sytuacjach zmiana przepisów, ich wygaśniecie, tzn. pojawienie się „ustawy nowej” może wiązać się z wprowadzeniem klauzuli, na podstawie której możliwe będzie pociągnięcie sprawcy do odpowiedzialności nawet po wygaśnięciu przepisów czasowych. Prof. A. Zoll w komentarzu do art. 4 § 1 k.k. (Wróbel Włodzimierz (red.), Zoll Andrzej (red.), Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Cześć I. Komentarz do art. 1-52, wyd. V Opublikowano: WK 2016) wskazuje, że wyjątek od zasady stosowania ustawy nowej albo ustawy obowiązującej poprzednio, jeżeli jest ona względniejsza dla sprawcy, stanowi tzw. ustawa czasowa. Z reguły ustawa określa tylko czas swojego wejścia w życie, nie określając czasu, do którego obowiązuje. Są jednakże ustawy, które wprost albo w sposób pośredni wskazują moment końcowy swojego obowiązywania (ustawa czasowa). Ustawa taka może zawierać klauzulę ustalającą, że ma zastosowanie do wszystkich czynów popełnionych w okresie jej obowiązywania. Klauzula taka wyłącza na podstawie art. 116 stosowanie art. 4 § 1 bez względu na to, czy ustawa obowiązująca po ustawie czasowej depenalizuje czyn popełniony w okresie obowiązywania ustawy czasowej, czy modyfikuje jego penalizację. Jeżeli ustawa czasowa nie zawiera klauzuli nakazującej jej stosowanie do czynów popełnionych w okresie jej obowiązywania, także po tym okresie mają zastosowanie reguły wynikające z art. 4 § 1. Podobnie A. Wąsek i M. Kulik (Filar Marian (red.), Kodeks karny. Komentarz, wyd. V Opublikowano: WK 2016) wskazują, że artykuł 4 § 1 k.k. nie zawiera odmiennych unormowań odnośnie do ustawy czasowej (tzn. ustawy wydanej na określony z góry czas, np. 3 lata) i epizodycznej (tzn. ustawy wydanej z powodu wyjątkowych stosunków faktycznych). Na ogólnych zasadach ma on zatem zastosowanie do oceny stanów faktycznych zaistniałych przed uchyleniem lub zmianą tych ustaw. Nowa ustawa może jednak zawierać szczególne unormowania dające podstawę do wszczynania postępowania, kontynuowania postępowania przygotowawczego lub jurysdykcyjnego albo do wykonywania orzeczenia w stosunku do czynów popełnionych w czasie obowiązywania ustawy czasowej lub epizodycznej.

Jako przykład tego rodzaju klauzuli wskazać można chociażby uchylony już art. 26 ustawy z 25 czerwca 1997 roku o świadku koronnym. Ustawa ta pierwotnie była ustawą epizodyczną, później na wzór prawodawstw zachodnich, głównie niemieckiego, charakter ten utraciła. Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy – przepisy rozporządzenia wydane na podstawie odesłania ustawowego zawartego w art. 17a uogp były przepisami czasowymi. Wygasły z uwagi na upływ okresu wskazanego w rozporządzeniu. Jednocześnie przepisy te nie zostały uzupełnione o klauzulę, która pozwalałaby stany faktyczne zaistniałe w okresie ich obowiązywania poddawać ocenie prawnokarnej w okresie następującym po ich wygaśnięciu. Sąd zdaje sobie sprawę z tego, że przyjęcie takiego stanowiska czyni w zasadzie niemożliwym wyciągnięcie konsekwencji prawnych wobec sprawców czynów popełnionych w krótkim z założenia okresie. Jest to tym bardziej widoczne w przypadku przywrócenia kontroli granicznej na krótsze okresy, jak to bywało w przeszłości w związku z chociażby szczytami NATO, wizytą Papieża czy Światowymi Dniami Młodzieży. Nie jest jednak rolą Sądu a ustawodawcy takie uregulowanie powyższej kwestii, która umożliwiłaby późniejsze ewentualne egzekwowanie naruszonych przepisów. Skoro ustawodawca takie uregulowania w przepisach nie zawarł, to nie jest możliwe zastosowanie sankcji karnej za niezastosowanie się do tych przepisów.

Problem powyższy został szczegółowo i szeroko omówiony w artykule „Uchylenie zakazu przemieszczania się osób w związku ze stanem epidemii COVID-19 a odpowiedzialność karna za wykroczenie autorstwa dr Tomasza Iwanka (Publ. Cz.PKiNP 2020/2/69/96). Autor ten dokonuje przeglądu stanowisk w zakresie reguł intertemporalnych dotyczących przepisów okresowych i epizodycznych. Co istotne w niniejszej sprawie, wymóg zawarcia w przepisach klauzuli stabilizującej stawiany jest nie tylko przepisom czasowym derogowanym formalnie (jak przepisy dotyczące zakazu przemieszczania się, wstępu do lasu itd.), ale także przepisom, które derogowane były poprzez ustanie obowiązywania mocą własnych postanowień aktu normatywnego (jak ma to miejsce w niniejszej sprawie). W pozostałym zakresie odesłać należy do tego artykułu, gdyż kwestie w nim poruszane wykraczają poza przestawienie motywów orzeczenia z 23 lutego 2021 roku.

Reasumując więc dotychczasowe rozważania przepis art. 264 § 3 k.k. jest typowym przepisem blankietowym, którego zakres uzupełniają przepisy pozakodeksowe, w tym w szczególności przepisy uogp. Na podstawie art. 17a tej ustawy wydano Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie przywrócenia tymczasowo kontroli granicznej osób przekraczających granicę państwową stanowiącą granicę wewnętrzną, które zawierało normy czasowe dotyczące, ogólnie rzecz ujmując, ograniczeń w przekraczaniu granicy polsko-czeskiej. V. S. przepisy te niewątpliwie naruszył przekraczając granicę w miejscu niedozwolonym. Normy, które naruszył wygasły z uwagi na upływ czasu, na jaki zostały wprowadzone. Jednocześnie prawodawca nie przewidział klauzuli stabilizującej, tj. umożliwiającej wykorzystanie ich do rekonstruowania znamion typu czynu zabronionego po ich wygaśnięciu, czyli innymi słowy nie wyłączył co do nich stosowania art. 4 § 1 k.k. Zasada określoności prawa karnego i zasada lex mitior agit wyklucza „rozciągnięcie” stosowania tych przepisów na okres po ich wygaśnięciu. W ocenie Sądu nie naruszono żadnych innych obowiązków związanych z przekraczaniem granicy państwowej. Dodać należy, że art. 15 uogp dotyczy granic zewnętrznych UE, zatem nie dotyczy on granicy polsko-czeskiej. Także fakt, ze oskarżony przejeżdżał samochodem po ścieżce rowerowej choć, rzecz jasna, jest przekroczeniem przepisów, to nie stanowi to naruszenia przepisów o przekraczaniu granicy. Próba przejazdu przez granicę w rejonie miejscowości K. wiązała się z tym, że granice w tamtym okresie pozostawały zamknięte, poza wskazanymi wyjątkami. Było to związane z rozprzestrzenieniem się pandemii koronawirusa. Oskarżony ani przewożeni przez niego pasażerowie nie dysponowali żadnymi szczególnymi dokumentami uprawniającymi ich w tamtym okresie do przekroczenia granicy także na wskazanym w rozporządzeniu przejściu dla pieszych. W czerwcu granice zostały ponownie otwarte, a kontrole graniczne na granicach wewnętrznych zniesiono.

Kolejną kwestią wymagającą wyjaśnienia jest posiadanie przez przewożonych obywateli Ukrainy odpowiednich dokumentów uprawniających ich do przekroczenia granicy wewnętrznej po wjeździe do Polski. W orzecznictwie, szczególnie tym dotyczącym okresu, kiedy Polska stała się częścią strefy Schengen i przyjęła acquis Schengen, wskazuje się, że ocenie podlegać powinno nie tylko to, czy zastosowano się do kontroli granicznych (które przecież zniesiono), ale też czy na podstawie posiadanych dokumentów można było granicę przekroczyć.

Przywołać można kilka orzeczeń z tego okresu. W uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego w S. z dnia 29 października 2010 r. (...) wskazano, że „unormowania kodeksu granicznego Schengen nie stworzyły stanu prawnego pozwalającego przekraczać granice wewnętrzne wszystkim i to w sposób, który nie jest uzależniony od spełnienia jakichkolwiek warunków. Ów kodeks, w artykule 1 przewiduje jedynie brak kontroli na granicach wewnętrznych, co oznacza, że regulacje w nim zawarte nie pozbawiły państw członkowskich Wspólnoty Europejskiej, w tym także Polski, prawa do ochrony swych granic, które aktualnie są granicami wewnętrznymi. W okresie do przystąpienia Polski do strefy Schengen, tj. od dnia 21 grudnia 2007 r., jak i po tej dacie, polska wiza krajowa nie uprawniała obywateli państw trzecich do przekraczania granicy polsko-niemieckiej. Organizowanie tym osobom przekraczania granicy państwowej, wyczerpuje znamiona przestępstwa stypizowanego w art. 264 § 3 k.k.”. W wyroku tym wyraźnie zróżnicowano kwestię poddania się kontroli granicznej od prawnej możliwości legalnego przekroczenia granicy. Sprawa, na kanwie której wydano ten wyrok, o tyle może być punktem odniesienia, że zarzut stawiany oskarżonym dotyczył organizowania przewożenia przez granicę wewnętrzną osób niebędących obywatelami UE (podobna sytuacja ma miejsce w niniejszej sprawie). W sprawie, w której orzekał (...) Sąd Apelacyjny osoby przewożone przez granicę dysponowały jednak jedynie krótkoterminowymi wizami krajowymi, które nie uprawniały wówczas do przekroczenia granic wewnętrznych, inaczej niż w przypadku obywateli Ukrainy zatrzymanych w rejonie przejścia granicznego w K. 20 maja 2020 roku. Sąd Apelacyjny dostrzegał konieczność legitymowania się wizami jednolitymi (obecnie wizy Schengen lub wizy C). Kwestie te były również rozważane w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z 9 marca 2010 roku, V KK 265/09 oraz w motywach postanowienia Sądu Najwyższego z 25 listopada 2009 roku, V KK 223/09. W tym ostatnim orzeczeniu Sąd Najwyższy wskazał, że po wejściu do strefy Schengen brak bezprawności przekroczenia granicy wewnętrznej w zachodziłby wtedy tylko, gdyby ustalono, że cudzoziemcy dysponowali wizami, które uprawniały ich do swobodnego przemieszczania się po terytoriach państw grupy Schengen w myśl art. 19 ust. 2 Konwencji wykonawczej (w tamtej sprawie cudzoziemcy dysponowali również jedynie wizami krótkoterminowymi, dodatkowo ze wskazaniem jedynie określonego miejsca przebywania). W tamtym okresie do przekroczenia granic wewnętrznych wymagana była wiza jednolita Schengen, na co uwagę zwracały w/w sądy.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 uopg przekraczanie granicy państwowej jest dozwolone na podstawie dokumentów uprawniających do jej przekroczenia. Ustęp 2 stanowi, że dokumenty, o których mowa w ust. 1, określają odrębne przepisy, w tym umowy międzynarodowe, których Rzeczpospolita Polska jest stroną, lub przepisy prawa Unii Europejskiej. Ustęp 3 stanowi z kolei, że przekraczanie granicy państwowej stanowiącej granicę wewnętrzną w rozumieniu przepisów kodeksu granicznego Schengen następuje na zasadach określonych w kodeksie granicznym Schengen.

Zgodnie z art. 21 ust. 1-2a Konwencji wykonawczej do układu z Schengen z dnia 14 czerwca 1985 roku między Rządami Państw Unii Gospodarczej Beneluksu, Republiki Federalnej Niemiec oraz Republiki Francuskiej w sprawie stopniowego znoszenia kontroli na wspólnych granicach, cudzoziemcy posiadający ważny dokument pobytowy wydany przez jedno z państw członkowskich mogą na podstawie tego dokumentu oraz ważnego dokumentu podróży swobodnie przemieszczać się po terytoriach innych państw członkowskich przez okres nieprzekraczający 90 dni w ciągu każdego 180-dniowego okresu, pod warunkiem że spełniają warunki wjazdu określone w art. 5 ust. 1 lit. a), c), i e) rozporządzenia (WE) nr 562/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. ustanawiającego wspólnotowy kodeks zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen) oraz nie znajdują się w krajowym wykazie wpisów do celów odmowy wjazdu danego państwa członkowskiego. Ustęp 1 stosuje się także do cudzoziemców legitymujących się dokumentami pobytowymi na czas oznaczony, wydanymi przez jedną z Umawiających się Stron oraz dokumentami podróży wydanymi przez tę Umawiającą się Stronę. Prawo swobodnego przemieszczania się ustanowione w ust. 1 przysługuje także cudzoziemcom posiadającym ważną wizę długoterminową wydaną przez jedno z państw członkowskich jak przewidziano w art. 18.

Dla porządku wskazać należy, że zgodnie z art. 6 ust. 1 lit a), c) i e) powołanego rozporządzenia (obecnie Rozporządzenie PE I RADY (UE) 2016/399 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie unijnego kodeksu zasad regulujących przepływ osób przez granice (kodeks graniczny Schengen) w przypadku planowanego pobytu na terytorium państw członkowskich nieprzekraczającego 90 dni w każdym okresie 180-dniowym, co oznacza wzięcie pod uwagę okresu 180-dniowego poprzedzającego każdy z dni pobytu, warunki wjazdu obywateli państw trzecich są następujące:

a) posiadają oni ważny dokument podróży uprawniający posiadacza do przekroczenia granicy i spełniający następujące kryteria:

(i) jest on ważny przez przynajmniej trzy miesiące po planowanej dacie wyjazdu z terytorium państw członkowskich; w uzasadnionych pilnych przypadkach kryterium to może zostać pominięte;

(ii) został wydany w okresie ostatnich 10 lat;

c) uzasadnią cel i warunki planowanego pobytu oraz posiadają wystarczające środki utrzymania, zarówno na czas trwania planowanego pobytu, jak i na powrót do ich państwa pochodzenia lub na tranzyt do państwa trzeciego, co do którego istnieje pewność, że uzyskają zezwolenie na wjazd na jego terytorium, lub jeżeli mają możliwość uzyskania takich środków zgodnie z prawem;

e) nie są uważani za stanowiących zagrożenie dla porządku publicznego, bezpieczeństwa wewnętrznego, zdrowia publicznego lub stosunków międzynarodowych żadnego z państw członkowskich, a w szczególności nie dokonano wobec nich, na tej samej podstawie, wpisu do celów odmowy wjazdu w krajowych bazach danych państw członkowskich.

V. D., W. K., Y. P. i V. D. – P. dysponowali zarówno paszportami biometrycznymi, jak i ważnymi wizami typu D (z oznaczeniem Polska). Wiza typu D to krajowa wiza długoterminowa w rozumieniu w/w wskazywanych przepisów. Co do żadnej z w/w osób nie zachodziły przeszkody wskazane w art. 6 Kodeksu granicznego Schengen. Po pierwsze, okoliczności takie nie wynikają z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, a po drugie tożsame przesłanki stanowią podstawę wydania wizy krajowej D, która umożliwia wjazd do Polski. Kwestia możliwości i legalności podjęcia zatrudnienia za granicą nie stanowi okoliczności istotnych z perspektywy przekroczenia granicy i może być ewentualnie badana przez władze czeskie na obszarze Czech.

Reasumując więc drugą część rozważań wskazać należy, że przewożeni przez oskarżonego Ukraińcy mieli ważne dokumenty podróży (paszporty ukraińskie – art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach), których ważność upływała po okresie, na który wydane były wizy. Ponadto mieli ważne wizy krajowe typu D, które uprawniały ich do przekroczenia granicy wewnętrznej UE, w tym granicy polsko-czeskiej.

W ocenie Sądu nie naruszono zatem przepisów dotyczących dokumentów wymaganych do przekroczenia granicy, zaś co do naruszenia przepisów dotyczących kontroli granicznej, przejścia granicy w miejscu niedozwolonym, to przepisy te w dacie wyrokowania nie obowiązywały i brak było szczególnej podstawy do zastosowania ich w niniejszym postępowaniu. Jak wskazała świadek M. O. przesłuchiwana na rozprawie 14 stycznia 2021 roku „gdyby to stało się wczoraj, to przejechaliby swobodnie. W tej sprawie chodzi o naruszenie przepisów związanych z czasowym zamknięciem granic”. Sąd pogląd ten podziela, czego konsekwencją powinno być uniewinnienie oskarżonego V. S. od popełnienia zarzucanego mu przestępstwa.

4.  KARY, Środki Karne, PRzepadek, Środki Kompensacyjne i środki związane z poddaniem sprawcy próbie

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się
do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

---

---

---

---

5.  1Inne ROZSTRZYGNIĘCIA ZAwarte w WYROKU

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

---

---

---

---

1.6. inne zagadnienia

W tym miejscu sąd może odnieść się do innych kwestii mających znaczenie dla rozstrzygnięcia,
a niewyjaśnionych w innych częściach uzasadnienia, w tym do wyjaśnienia, dlaczego nie zastosował określonej instytucji prawa karnego, zwłaszcza w przypadku wnioskowania orzeczenia takiej instytucji przez stronę

---

7.  KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2

Z uwagi na uniewinnienie oskarżonego na podstawie art. 632 pkt 2 kpk kosztami sądowymi obciążono Skarb Państwa.

6.  1Podpis