Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 marca 2022r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 marca 2022r. w Suwałkach

sprawy R. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość świadczenia

w związku z odwołaniem R. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 14 kwietnia 2021 r. znak (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

Decyzją z 14.04.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z., powołując się na art.110a ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz.U. z 2021 r. poz. 291 ze zm.) odmówił R. K. prawa do przeliczenia emerytury.

W uzasadnieniu decyzji wskazał, że po uwzględnieniu zaświadczenia o wynagrodzeniu za lata 1973-1995 oraz wynagrodzenia minimalnego za okresy nieudokumentowane i ponownym przeliczeniu podstawy wymiaru, nowo ustalony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z 20 lat wyniósł 238,87 % i jest niższy od wymaganego – 250 %.

W odwołaniu od tej decyzji R. K. domagał się jej zmiany i uwzględnienia rzeczywistych jego zarobków z okresów, za które przyjęto minimalne wynagrodzenie oraz w oparciu o kwestionowane przez niego zaświadczenie. Wnosił o zażądanie akt osobowych odwołującego i dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu wyliczania rent i emerytur na okoliczność uzyskiwanych w latach 1969-1979 wynagrodzeń.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał podstawy skarżonej decyzji.

Sąd ustalił, co następuje:

R. K. (ur. (...)) uprawniony jest do emerytury górniczej przyznanej decyzją z 25.05.1996 r., od 9.04.1996 r., to jest od osiągnięcia okresu uprawniającego do świadczenia (k. 8 akt rentowych). Do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia przyjęto zarobki z 7 lat kalendarzowych (1984-1990), wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 303,07 % i został ograniczony do 250 %.

Na wniosek R. K., decyzją z 31.08.2017 r. organ rentowy przeliczył emeryturę w związku z doliczeniem okresów zatrudnienia na podstawie złożonej nowej dokumentacji.

Kolejny wniosek o przeliczenie emerytury R. K. złożył 29.03.2021 r., wskazując jako podstawę art. 110a ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zaskarżoną decyzją z 14.04.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z., powołując się na art.110a ustawy o emeryturach i rentach z FUS odmówił R. K. prawa do przeliczenia emerytury. W uzasadnieniu decyzji wskazał, że po uwzględnieniu zaświadczenia o wynagrodzeniu za lata 1973-1995 oraz wynagrodzenia minimalnego za okresy nieudokumentowane i ponownym przeliczeniu podstawy wymiaru, nowo ustalony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z 20 lat wyniósł 238,87 % i jest niższy od wymaganego do przeliczenia świadczenia – 250 %.

W celu ustalenia wysokości emerytury R. K. z uwzględnieniem przy jej wyliczeniu akt osobowych i kartotek wynagrodzeń odwołującego z okresu zatrudnienia w latach 1969-1979 w Kopalni (...) oraz w oparciu o unormowania prawne regulujące wynagrodzenia górników, Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu ekonomii i rachunkowości oraz analiz finansowych Z. T..

W wykonaniu zlecenia Sadu, biegły w sporządzonej opinii odtworzył miesięczne i roczne wynagrodzenia odwołującego za lata 1969-1971. Przy obliczaniu wynagrodzeń biegły ujął tylko te składniki i dodatki, które bezwzględnie przysługiwały według przepisów branżowych w górnictwie, to jest specjalne wynagrodzenie z Karty Górnika i deputat węglowy. Doliczył również opcjonalne składniki: dodatek za pracę w niedziele i święta, dodatek za prace w porze nocnej. W wyliczonych wynagrodzeniach pominięte zostały zmienne składniki wynagrodzeń: premie regulaminowe i uznaniowe, dodatki za nadgodziny i inne dodatki, do których odwołujący mógł być uprawniony. W aktach osobowych nie ma dokumentów potwierdzających otrzymywanie tych dodatków. Brak w aktach osobowych kartotek zarobkowych i innych dokumentów płacowych za lata 1969-1971 powoduje, że niemożliwe jest precyzyjne ustalenie wszystkich składników wynagrodzeń. Za kolejne sporne lata wynagrodzenia zostały ustalone przez biegłego na podstawie kartotek zarobkowych dołączonych do akt osobowych.

Do wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru emerytury w najkorzystniejszym wariancie z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniom społecznym, z uwzględnieniem części zarobków przypadających po przyznaniu świadczenia, biegły przyjął okresy zatrudnienia 1974-1977, 1980, 1982-1996 oraz po przyznaniu świadczenia: od 9.04.1996 r. do 31.07.1996 r. Ustalony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury wyniósł 243,45 % i jest niższy od wymaganego – 250%, co powoduje, że nie została spełniona przesłanka niezbędna do ponownego przeliczenia emerytury na podstawie art. 110a ustawy o emeryturach i rentach z FUS (szczegółowe wyliczenia w opinii biegłego k. 95-126 akt).

Sąd zważył, co następuje:

Podstawą żądania przeliczenia emerytury wnioskodawcy jest art. 110a ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz.U. z 2021 r. poz. 291 ze zm., aktualnie uchylony ustawą z dnia 24.06.2021 r. – Dz.U. z 2021 r. poz. 1621, obowiązującą od 1.01.2022 r.), który daje możliwość jednorazowego przeliczenia wysokości emerytury, jeśli wskaźnik wysokości podstawy wymiaru przekracza 250 %, a wskazano podstawę wymiaru składek przypadających po przyznaniu prawa do emerytury. Postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczony nie spełnia powyższych warunków umożliwiających przeliczenie emerytury na podstawie art. 110a ustawy emerytalnej, ponieważ obliczony najkorzystniejszy w.w.p.w. z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskanego po nabyciu prawa do emerytury jest niższy niż 250 % i wynosi jedynie 243,45 %.

Przypomnieć należy, iż od dnia 1 maja 2015 r. na podstawie art. 4 ustawy z dnia 5 marca 2015 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2015 r. poz. 552) wprowadzono możliwość ponownego jednorazowego obliczenia wysokości emerytury na podstawie art. 110a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z normą art. 110a ustawy emerytalnej, wysokość emerytury oblicza się ponownie od podstawy wymiaru ustalonej w sposób określony w art. 15, z uwzględnieniem art. 110 ust. 3, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego, przypadającą w całości lub w części po przyznaniu świadczenia, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru przed zastosowaniem ograniczenia, o którym mowa w art. 15 ust. 5, jest wyższy, niż 250 %. Z mocy art. 110a ust. 2 tej ustawy, ustalenie wysokości emerytury zgodnie z ust. 1, może nastąpić tylko raz.

Sąd Najwyższy w wyroku z 19 marca 2019 r. (III UK 92/18) wskazał, że przy ponownym jednorazowym obliczeniu wysokości emerytury na podstawie art. 110a ustawy emerytalnej konieczne jest zawsze uwzględnienie nowej podstawy wymiaru z okresów przypadającej w całości lub w części po przyznaniu emerytury, co oznacza, że okresy i dalsze opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego są warunkiem koniecznym obliczenia nowego składnika wysokości podstawy wymiaru przeliczanej ponownie emerytury, który ponadto powinien być wyższy niż 250 %. W przeciwnym razie doszłoby do nierównego traktowania ubezpieczonych tylko ze względu na dyskryminującą datę ustalania uprawnień emerytalnych tym emerytom, którzy nie wskazali żadnej nowej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne lub emerytalne i rentowe przypadającej w całości lub w części po przyznaniu emerytury, w porównaniu z emerytami, którzy legitymowali się dalszymi okresami ubezpieczeń społecznych i opłacali składki po przyznaniu emerytury, która bez tego obligatoryjnego warunku analizowanej nowości legislacyjnej nie może podlegać takim samym zasadom ustalania wysokości świadczeń emerytalnych. Możliwość ponownego jednorazowego obliczenia wysokości emerytury na podstawie art. 110a ustawy emerytalnej, miała stanowić swoistą „premię” za dalszą aktywność zawodową i podleganie ubezpieczeniom społecznym oraz opłacanie wysokich składek po przyznaniu emerytury tak, aby pozwalały one na wyliczenie wyższego wskaźnika podstawy jej wymiaru niż przed zastosowaniem jego ograniczenia do 250 %.

W odniesieniu do okoliczności spornych - wysokości wynagrodzenia wnioskodawcy, należy wyeksponować, że stosunek pracy ma zawsze charakter indywidualny, a określone warunki zatrudnienia mają charakter niepowtarzalny, ponieważ zostały ustalone między pracodawcą i konkretnym pracownikiem. Wysokość świadczenia emerytalnego zależna jest od wysokości ustalonej podstawy wymiaru świadczenia i pozostaje w związku z wysokością uzyskiwanych niegdyś dochodów, dlatego do jego wyliczenia nieodzownym jest ustalenie rzeczywistych zarobków, jako decydujących o rozmiarze opłacanej składki na ubezpieczenie społeczne. Ponadto w postępowaniach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych organ rentowy, ani sąd nie są obowiązani do poszukiwania dokumentów zatrudnieniowo - płacowych, o które nie zadbała osoba dochodząca świadczenia ubezpieczeniowego (porównaj wyrok Sądu Najwyższego z 18 grudnia 1997 r., II UKN 418/97). W związku z tym to na ubezpieczonym ciążył ciężar dowodzenia i udokumentowania podnoszonych twierdzeń. Przy ustalaniu podstawy wymiaru składki, wnioskodawca powinien udowodnić, że w spornym okresie uzyskiwał wynagrodzenie w określonej wysokości oraz to, że od wynagrodzenia tego była odprowadzana składka.

W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w § 22 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237, poz. 1412) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (vide: wyrok Sądu Najwyższego z 02 lutego 1996 r., II URN 3/95, OSNP 1996/16/239). Pomimo braku wskazanych powyżej ograniczeń dowodowych w postępowaniu sądowym z zakresu ubezpieczeń społecznych nie można wysokości zarobków stanowiących podstawę do wyliczenia składek na ubezpieczenie społeczne ustalać w sposób hipotetyczny, oparty jedynie na domniemaniach. Przy obliczaniu wysokości podstawy świadczenia, zgodnie z przepisami ustawy o rentach i emeryturach z FUS, bierze się pod uwagę dokładnie ustaloną wartość - wysokość uzyskiwanego wynagrodzenia w określonym czasie. Zgodnie zaś ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 9 stycznia 1998 r., II UKN 440/97 (OSNP 1998/22/667) zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych. Zgodnie z trafnym poglądem wyrażonym przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z 20 czerwca 2007 r., III AUa 482/07 (OSA 2009/1/1) przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych są normami bezwzględnie obowiązującymi i nie zawierają unormowań pozwalających na ustalenie wynagrodzenia w sposób przybliżony lub prawdopodobny.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art.477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzeczono, jak w sentencji wyroku.

Sędzia Danuta Poniatowska