Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lipca 2013 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny-Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 lipca 2013 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa M. P.

przeciwko W. K.

o zniesienie służebności gruntowej

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego(...)w Warszawie

z dnia 19 czerwca 2012 r., sygn. akt II C 480/11

oddala apelację.

Sygn. akt V Ca 810/13

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 22 września 2011 r. powódka M. P. wniosła przeciwko W. K. o zniesienie – bez wynagrodzenia, służebności gruntowej, polegającej na prawie korzystania ze zbiornika bezodpływowego (szamba) położonego na działce nr (...). W uzasadnieniu pozwu wskazała iż właścicielka szamba W. K. zobowiązała się w formie pisemnej do pobudowania na swojej działce nr (...) szamba i zaznaczyła że szambo to zostanie własnością powódki. W uzasadnieniu pozwu podniosła, iż pozwana odmawia realizacji zawartej ugody, zaś szambo blokuje dojazd do jej budynku w razie interwencji straży pożarnej, pogotowia ratunkowego. Podnosiła, iż szambo jest nieszczelne, a nieczystości dostają się do gruntu. Twierdziła, iż aktualny stan techniczny szamba nie pozwala na jego dalsze korzystanie.

Pozwana wniosła o oddalenie powództwa argumentując, iż służebność gruntowa nadal jest konieczna do prawidłowego funkcjonowania nieruchomości. Pozwana nie ma bowiem innego szamba, a zniesienie służebności uniemożliwiałoby opróżnienie szamba. Podniosła, iż służebność ta została ustanowiona orzeczeniem sądowym zaledwie rok temu. Wskazała, iż korzystanie ze służebności przez pozwaną nie jest dla powódki uciążliwe ponieważ, szambo jest wybierane 2-3 razy do roku. Pozwana zakwestionowała także twierdzeniom powódki, iż szambo jest nieszczelne oraz ze blokuje dojazd do budynku. Dodatkowo podniosła, iż to powódka uniemożliwia pozwanej korzystanie ze służebności, dopuszczała się także agresji wobec córki pozwanej podczas wybierania szamba. Celowo zagrodziła drogę dojazdową do szamba, wyznacza odgórne terminy wybierania szamba oraz wylewa pomyje na drogę objętą służebnością.

Wyrokiem z dnia 19 czerwca 2012 r. Sąd Rejonowy (...)w Warszawie oddalił powództwo.

Sąd Rejonowy wydał rozstrzygnięcie w oparciu o następujące okoliczności faktyczne i rozważania:

Przed Sądem Rejonowym(...)w Warszawie toczyło się postępowanie w sprawie II Ns 1532/06 o zniesienie współwłasności nieruchomości położonej w W.przy ul. (...)z wniosku M. J.z udziałem W. K.i M. P.. W toku tego postępowania powódka wraz z pozwaną zawarły na piśmie porozumienie, na mocy którego szambo zlokalizowane na posesji powódki pozostanie jej własnością, zaś ona pozwoli z niego korzystać pozwanej dokąd nie zostanie pobudowane szambo na planowanej działce nr (...). Strony z tego tytułu nie rościły sobie żadnych roszczeń finansowych. W. K.oświadczyła nadto, iż ww. inwestycje postara się zrealizować do października 2011 r.

Prawomocnym postanowieniem z dnia 29 marca 2011 r. powyższy Sąd dokonał w tej samej sprawy zniesienia współwłasności w/w nieruchomości w ten sposób, iż podzielił ją na trzy działki nr (...). Na rzecz powódki M. P.przyznał własność działki nr (...)o pow. 367 m ², natomiast na rzecz pozwanej W. K. działkę nr (...)o pow. 368 m ² Jednocześnie Sąd ustanowił na rzecz każdoczesnego właściciela działki nr (...)służebność gruntową polegającą na prawie korzystania ze zbiornika bezodpływowego (szamba) położonego na działce nr (...), przechodu i przejazdu przez tę działkę w celu jego obsługi lub w razie awarii szamba, po pasie o pow. 36 m ²' a zaznaczonymi punktami (...)w opinii biegłego geodety T. K.z dnia 28 lutego 2011 r., stanowiącą integralną część ww. postanowienia.

Pozwana W. K.wobec treści w/w porzuciła zamiar wybudowania odrębnego szamba. Na zapytanie pozwanej(...) udzieliło informacji, iż w według stanu z dnia 26 lipca 2012 r. nie ma możliwości dostawy wody miejskiej do budynku pozwanej, a nieruchomość pozwanej znajduje się poza zasięgiem istniejącej sieci kanalizacyjnej.

Do chwili wydania wyroku pozwana nie wybudowała odrębnego szamba na swojej działce nr (...). Dotychczasowe szambo zostało wybudowano z inicjatywy rodziny pozwanej przed 11 laty. Korzysta z niego wyłącznie pozwana i jej rodzina. Powódka ma swoje szambo w innej części posesji. Wobec niewywiązania się przez pozwaną z uzgodnień stosunki wzajemne miedzy stronami uległy znacznemu pogorszeniu. Na działce pozwanej nr (...) zamieszkuje córka pozwanej wraz z mężem i dziećmi. Spory oraz kłótnie miedzy stronami powstają min. na tle korzystania z szamba przez córkę pozwanej. Powódka nie pozwoliła na wybudowanie bramy z dojazdem do szamba, wylewała brudną wodę na teren drogi służebnej. Utrudnia córce pozwanej korzystanie z ustanowionej służebności.

Sąd Rejonowy zważył, iż jakkolwiek z postanowień umowy obligacyjnej zawartej między stronami wynikała deklaracja zrealizowania przez pozwaną inwestycji w postaci budowy szamba to brak jej wykonania nie stanowi podstawy do zniesienia ustanowionej służebności gruntowej. Służebność ta nie wynika jednak tylko z umowy obligacyjnej, ale również z orzeczenia Sądu.

Sąd I instancji zważył, iż powódka nie wykazała, aby służebność gruntowa ustanowiona na rzecz pozwanej utraciła znaczenie dla nieruchomości władnącej, albowiem pozwana nie ma innej możliwości odprowadzania ścieków, jak tylko do szamba znajdującego się na terenie posesji powódki. Analizując treść art. 295 k.c. Sąd Rejonowy stwierdził, że sformułowanie „utraciła wszelkie znaczenie" należy interpretować nie jako obejmujące sytuacje, w których służebność w ogóle nie jest wykonywana (samo niewykonywanie nie jest podstawą zniesienia), ale w których nie istnieje choćby szansa na zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej. W sytuacji bowiem jej wykonywania, choćby sporadycznego jak w niniejszej sprawie (2-3 razy do roku), przesłanka ta nie jest zachowana. Nie ma natomiast przeszkód, aby właściciel nieruchomości obciążonej oraz ten, komu przysługuje służebność gruntowa uzgodnili wynagrodzenie za jej zniesienie. Natomiast zniesienie służebności w drodze orzeczenia sądowego może nastąpić tylko po spełnieniu przesłanek ustawowych.

Sąd Rejonowy podkreślił, iż był związany żądaniem powódki, która wnosiła o zniesienie służebności gruntowej bez wynagrodzenia oraz, że nie znalazł podstaw do zastosowania art. 294 k.c. Analizując stan faktyczny Sąd ocenił, iż rzeczywiście nastąpiła zmiana stosunków w relacjach między stronami, bowiem wobec braku realizacji umowy obligacyjnej strony popadły w konflikt, a korzystanie ze służebności stało się uciążliwe dla obu stron. Zdaniem Sądu Rejonowego powódka nie wykazała jednak, iż służebność stała się dla niej szczególnie uciążliwa, skoro pozwana i jej rodzina wybiera szambo 2-3 razy do roku. Powódka nie wykazała także aby szambo znajdujące się na jej posesji było nieszczelne, blokuje dojazd do jej budynku lub w inny sposób zagraża bezpieczeństwu ludzi lub gruntu. Takie okoliczności powinny być stwierdzone opinią biegłego specjalisty, o powołanie którego powódka nie wnosiła. Nade wszystko jednak, powódka nie wykazała, że ustanowiona służebność nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej przez pozwaną. Twierdzenia powódki w tym zakresie zostały zakwestionowane, a biorąc pod uwagę całokształt okoliczności sprawy Sąd Rejonowy jednoznacznie stwierdził, iż korzystanie z przedmiotowej służebności jest niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania nieruchomości pozwanej. Pozwana nie ma możliwości podłączenia się do kanalizacji miejskiej, a jednocześnie nie posiada innego zbiornika bezodpływowego na terenie swojej posesji, do którego mogłaby odprowadzać ścieki. Sąd I instancji zwrócił uwagę, że ciężar udowodnienia powyższych okoliczności, spoczywał na powódce, czemu jednak ona nie sprostała.

Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka, zaskarżając go w całości i zarzucając Sądowi Rejonowemu niesprawiedliwe oddalenie powództwa, nieuwzględnienie zawartej ugody, w której pozwana zobowiązała się do budowy szamba na swojej działce do października 2011 r.

Wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do Sądu I instancji do ponownego rozpoznania sprawy.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o oddalenie apelacji w całości.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd Okręgowy w pełni podziela ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy oraz dokonaną na ich podstawie ocenę prawną.

Przedmiotowa służebność gruntowa przysługująca pozwanej na nieruchomości należącej do powódki pierwotnie wynikała z umowy obligacyjnej zawartej między stronami. Postanowieniem z dnia 20 marca 2011 r. została zaś ustanowiona orzeczeniem sądowym. Do jej zniesienia konieczne więc było spełnienie przesłanek ustawowych.

Sąd I instancji prawidłowo zważył, iż roszczenie powódki należało rozpoznać na podstawie art. 295 k.c. Powódka konsekwentnie, aż do rozprawy apelacyjnej przed Sądem Okręgowym, wnosiła o zniesienie służebności gruntowej bez wynagrodzenia. Przesłanką powództwa opartego na art. 295 k.c. jest fakt, że służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie. Ma to miejsce wtedy, gdy służebność przestała przynosić jakąkolwiek korzyść gospodarczą nieruchomości władnącej, a więc gdy przesłanki ustanowienia służebności przestały istnieć. W związku z tym nie ma znaczenia dla bytu roszczenia o zniesienie służebności, czy i w jakim stopniu istniejąca formalnie służebność jest uciążliwa dla właściciela nieruchomości obciążonej. Jak trafnie podniósł Sąd Rejonowy, to na powódce ciążył obowiązek wykazania, iż przedmiotowa służebność gruntowa utraciła wszelkie znaczenie dla nieruchomości władnącej. Z akt niniejszej sprawy wynika zaś, iż ma ona szczególne znaczenie, gdyż pozwana nie ma innej możliwości odprowadzania ścieków. Nieruchomość pozwanej znajduje się bowiem poza zasięgiem istniejącej sieci kanalizacyjnej, a więc utrzymywanie służebności gruntowej w obecnej postaci jest dla pozwanej niezbędne. Jakkolwiek służebność wykonywana jest niezbyt często, to nie sposób jest uznać, iż nie ma ona dla przedmiotowej żadnego znaczenia. Korzystanie ze spornej służebności umożliwia powódce korzystanie w sposób należyty z jej domu mieszkalnego.

Równie prawidłowo Sąd Rejonowy odniósł się do ewentualnego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy na podstawie art. 294 k.c. Zważył bowiem, iż powódka w żaden sposób nie wykazała, ażeby przedmiotowa służebność stała się dla niej szczególnie uciążliwa, mimo, iż była do tego zobowiązana stosownie do art. 6 k.c. W aktach sprawy brakowało dowodu potwierdzającego okoliczności przez nią podnoszone, a więc nieszczelność szamba, blokowanie przez nie przejazdu do budynku czy też stwarzanie zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi i gruntu.

Wskazane okoliczności świadczą o prawidłowości rozstrzygnięcia Sądu I instancji oraz o bezzasadności apelacji strony powodowej. Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 385 k.p.c. jak w sentencji wyroku.